3 აპრილს ქართული ოცნების მიერ ხელახლა დაინიციირებული რუსული კანონის განმარტებით ბარათში მმართველ პარტიას მაგალითად მოჰყავს სხვა ქვეყნების კანონმდებლობები და პრაქტიკები, მაგალითად, აშშ-სი, ავსტრალიისა და ისრაელის.
„გასათვალისწინებელია, რომ მსგავსი კანონმდებლობა და პრაქტიკა არსებობს ისეთ ქვეყნებში, როგორებიც არის, მაგალითად, აშშ, ავსტრალია, ისრაელი; კერძოდ, აშშ-ში მოქმედებს უცხოური გავლენის აგენტთა რეგისტრაციის შესახებ აქტი (Foreign Agents Registration Act (FARA)); 2018 წელს ავსტრალიამ აშშ-ის კანონის ნიმუშის მიხედვით მიიღო უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის სისტემის შესახებ აქტი (Foreign Influence Transparency Scheme Act (FITSA)); ისრაელის ქნესეთმა 2016 წელს ანალოგიური ცვლილება შეიტანა 2011 წლის კანონში უცხოური პოლიტიკური პარტიის მიერ მხარდაჭერილ სუბიექტთა გამოვლენის ვალდებულების შესახებ“, — წერია კანონპროექტის განმარტებით ბარათში.
მიუხედავად ამისა, საქართველოს სახალხო დამცველის 2023 წლის 24 თებერვლისა და 6 მარტის მიმართვის საფუძველზე ეუთო/ოდირმა მოამზადა სამართლებრივი დასკვნა, რომელშიც რუსული კანონი ნეგატიურადაა შეფასებული და განმარტებულია, რატომ არ ჰგავს ის ამერიკულ და ავსტრალიურ კანონებს.
ეუთო/ოდირის დასკვნაში ხაზგასმულია, რომ აშშ-სა და ავსტრალიის გამოცდილება ფუნდამენტურად განსხვავებულია, სრულიად სხვა მიზნებითა და მასშტაბებით, რის გამოც მათი შედარება საქართველოში ინიციირებულ რუსულ კანონთან სრულიად არარელევანტურია ისეთი საკანონმდებლო ინიციატივების შემოღების გასამართლებლად, რომელთა სამიზნესაც საზღვარგარეთიდან დაფინანსებული ასოციაციები წარმოადგენს.
უცვლელად გთავაზობთ ეუთო/ოდირის დასკვნას სხვა ქვეყნის მაგალითებზე მითითების შესახებ:
„FARA თავდაპირველად 1938 წელს ამოქმედდა იმ ხედვით, რომ დაერეგისტრირებინა ის ინდივიდები ან ორგანიზაციები, რომლებიც უცხოური მთავრობის დირექტივებითა და კონტროლით მოქმედებდნენ, და მისი მასშტაბი გაიზარდა 2016 წელს უცხოური ჩარევის წინააღმდეგობაზე ფოკუსირების მიზნით. განხილული საკანონმდებლო ინიციატივების საპირისპიროდ, FARA-ს მიხედვით, ინდივიდის/ორგანიზაციის მხრიდან არ არის საჭირო დარეგისტრირება მხოლოდ იმიტომ, რომ ის დაფინანსებას უცხოური წყაროდან იღებს. ნაცვლად ამისა, [დარეგისტრირებისთვის] ის უნდა იყოს უცხოური ძალის აგენტი, ანუ ის უნდა მოქმედებდეს უცხოური ძალის კონკრეტული მითითებებითა და კონტროლით და უნდა მოქმედებდეს მისი სახელით. გარდა ამისა, FARA მიიღეს არა სპეციფიკურად სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების ან მედიის წარმომადგენლების დასარეგულირებლად, არამედ ნებისმიერი სუბიექტის, იქნებოდა ის არაკომერციული თუ კომერციული ან ცალკეული ფიზიკური პირი, რომელიც მოქმედებდა უცხოური ძალის სამართლებრივი აგენტის სახელით.
ამის საპირისპიროდ, განსახილველი საკანონმდებლო ინიციატივების ერთადერთი სამიზნე ასოციაციები ან არაკომერციული ორგანიზაციებია და არა — სხვა იურიდიული პირები, და [აგენტობის] დამდგენი კრიტერიუმი მხოლოდ საზღვარგარეთიდან მიღებული დაფინანსებაა, განურჩევლად რაიმე მტკიცებულებისა, რომ ის იღებს მითითებებს და/ან იმართება უცხოური ხელისუფლების მიერ. აღსანიშნავია, რომ FARA-ს მასშტაბი დროთა განმავლობაში მნიშვნელოვნად შემცირდა ცვლილებებით; ის არ ვრცელდება საინფორმაციო ან პრესის ორგანიზაციებზე, რომლებიც არ არიან უცხოური სუბიექტის მფლობელობაში ან კონტროლის ქვეშ, და ის საჭიროებს კონტროლის ძალიან მაღალ ხარისხს უცხოურ სუბიექტსა და აგენტს შორის. მთლიანობაში, ის დიდწილად ფოკუსირდება იმ ლობისტებისა და საჯარო აგენტების აქტივობებზე, რომლებიც უცხოური ხელისუფლებების სახელით მოქმედებენ.
რაც შეეხება 2018 წლის „ავსტრალიის უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის სისტემის შესახებ აქტს“, ის ავალდებულებს იმ ორგანიზაციებს, რომლებიც უცხოური ორგანიზაციების სახელით ახორციელებენ აქტივობებს, რომ გაამჟღავნონ ამ აქტივობებისა და ურთიერთობების დეტალები, განსაკუთრებით არჩევნების დროს და იმ შემთხვევებში, როდესაც ორგანიზაციები განცხადებებს აკეთებენ უცხოური ხელისუფლების სახელით, და გაასაჯაროონ ამ ინფორმაციის ნაწილი. მართალია, სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციები თავიდან მოიაზრებოდნენ ამ აქტის თავდაპირველ პროექტში, მოგვიანებით ისინი მკაფიოდ გამოირიცხა მიღებამდე ბოლო წუთებში შეტანილი ცვლილებებით. ზოგადად, FARA-ს შემთხვევის მსგავსად, „ავსტრალიის უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის სისტემის შესახებ აქტიც“ დიდწილად ფოკუსირდება ლობირების რეგულირებაზე“.
3 აპრილს გამართულ ბრიფინგზე მდინარაძეს არ დაუმალავს, რომ პროექტის შინაარსი იგივე იქნება, ოღონდ სიტყვა „აგენტს“ არ გამოიყენებენ. აქვე ქართულმა ოცნებამ მიგვითითა იმაზეც, რომ რასაც შარშან რუსული კანონად მოვიხსენიებდით, წელსაც იგივე არ ვუწოდოთ.
ქართულმა ოცნებამ 3 აპრილსვე დააინიციირა ჰომოფობიური, ადამიანის უფლებების საწინააღმდეგო ცვლილებების პროექტი, რომელიც, მათ შორის, შეკრებისა და გამოხატვის შემზღუდავ დათქმებსა და ცენზურას ითვალისწინებს.
ამავე თემაზე მეტი ინფორმაციისთვის: