კოვიდპანდემიის შემდეგ მთელ მსოფლიოში დამკვიდრებული ტენდენცია, რომელსაც დისტანციური მუშაობის სახელით ვიცნობთ, ერთი შეხედვით, დროის დაზოგვის, მოქნილობისა და შრომის შემცირების საწინდარი უნდა გამხდარიყო. ნაწილობრივ ასეც იყო — გამოთავისუფლებულმა დრომ, რომელიც იქამდე სახლიდან ოფისამდე და ოფისიდან სახლამდე გზასა თუ სახლიდან გასვლამდე მომზადებაში იხარჯებოდა, ბევრ ადამიანს საშუალება მისცა, რესურსები სხვა საქმეებზე გადაენაწილებინა.
თუმცა, დისტანციურად მომუშავე ქალების ნაწილის გამოცდილება აჩვენებს, რომ ეს მათ დამატებითი დატვირთვის წინაშე აყენებს. ქალებს, რომლებიც ონლაინ მუშაობენ, როგორც წესი, ორ საქმესთან ერთდროულად უწევთ გამკლავება — პროფესიულთან, რომელიც ანაზღაურებადია და საოჯახოსთან, რომელიც უხილავი და აუნაზღაურებელია. ხშირად, ორივე მათგანი მთელი დღის განმავლობაში სრულ დატვირთვას, ან თუ გნებავთ, “სრულ განაკვეთს” მოითხოვს.
დისტანციურად დასაქმებული ქალების შრომა სამუშაო საათების ამოწურვის შემდეგ არ სრულდება — გარდა იმისა, რომ, შესაძლოა, სამსახურებრივი საქმის შესრულება საღამოსაც მოუწიოთ, ამას ხშირად ემატება დედობის, დიასახლისობის, ოჯახის წევრებზე ზრუნვის ტვირთიც. როგორც წესი, ისეთი ყოველდღიური საქმეებიც კი, როგორიცაა მთელი ოჯახის ჭურჭლის თუ სარეცხის რეცხვა, სახლის დალაგება და სხვა, მათი “პასუხისმგებლობა” ხდება.
რა გავლენა იქონია მუშაობის დისტანციურმა რეჟიმმა ქალების დატვირთულობაზე, რა კავშირი აქვს მას შრომით უფლებებთან და რატომ აღიქმება შინ შრომა, რომელსაც, ძირითადად, ქალები ეწევიან, ისევ მეორეხარისხოვნად — ვეცდებით, სტატიაში სწორედ ამ კითხვებს გავცეთ პასუხი.
ირინე არდაშელია — ჟურნალისტი
ირინე არდაშელია ჟურნალისტი და მეორე და მესამე კლასელი ბავშვების დედაა. დისტანციურად მუშაობა ჯერ კიდევ კოვიდპანდემიამდე რამდენიმე წლით ადრე, 2015 წელს დაიწყო, მაშინ, როცა ერთ-ერთ მედიასააგენტოს ვებგვერდს ხელმძღვანელობდა. ამ ათი წლის განმავლობაში, ეტაპობრივად, ოფისიდან მუშაობის გამოცდილებაც ჰქონია, თუმცა მისი ძირითადი საქმიანობა მაინც ონლაინაა. პირველი შვილის გაჩენის შემდეგ, არც პროფესიაზე უნდოდა თავის დანებება და არც შვილისგან შორს ყოფნა, ამიტომ, ფიქრობს, რომ გაუმართლა, რადგან იმ დროს დისტანციურად მუშაობა გავრცელებული პრაქტიკა არ იყო.
ირინესთვის ონლაინ მუშაობა ყველაზე მარტივი პირველი შვილის გაჩენის შემდეგ პერიოდში აღმოჩნდა, რადგან, მისი თქმით, ბავშვი ძალიან მშვიდი იყო, ამიტომ, კომპიუტერთან დილის 10:00 საათიდან საღამოს 19:00 საათამდე ყოფნას ადვილად ახერხებდა.
თუმცა, მიუხედავად ბავშვზე ზრუნვისა და სამსახურებრივი ვალდებულებების შეთავსების სიმარტივისა, მისი რეჟიმი მაინც ძალიან დატვირთული იყო. ამბობს, რომ ხანდახან ისეთი დაკავებულიც ყოფილა, იშვიათად თუ ახერხებდა ჭამას.
ბავშვის ზრდასთან ერთად, სამსახურის რეჟიმის ცვლილებაც უწევდა. დაახლოებით 4-5 თვის განმავლობაში, ძიძის დახმარებაც დასჭირდა.
“ფიზიკურად ვერ ვდგებოდი საერთოდ კომპიუტერიდან. არც იმის ფუფუნება მქონდა, რომ საერთოდ მუშაობა შემეწყვიტა. უნდა მემუშავა და ამ პერიოდში ძიძა მეხმარებოდა”, — ამბობს ის.
სახლიდან მუშაობის სირთულეს მშობიარობის შემდგომი დეპრესიაც დაერთო. ირინე ამ გამოცდილებასაც გვიზიარებს. აქტიური სტუდენტობისა თუ პროფესიული საქმიანობის შემდეგ, ბავშვთან ერთად სახლში დარჩენა მისთვის მარტივი არ ყოფილა.
“დახურული სივრცის შიში მქონდა, მეგონა, რომ დასრულდა ყველაფერი და რომ ოთხი კედლიდან ვერ გავიდოდი. მერე ბევრი ჩემნაირი ვიპოვე და აღმოვაჩინე, რომ მარტო არ ვიყავი, შესაბამისად, მაქსიმალურად დავიწყე საკუთარ თავზე მუშაობა და ჩემი პროფესიის ჩემს თავზე მორგება. მაშინ არ ვწერდი განათლებაზე, ფსიქოლოგიაზე, ბავშვთა მოვლაზე, თუმცა, რაც ყველაზე მეტად მჭირდებოდა, იმ საკითხებზე ვიწყებდი აქტიურად მუშაობას. საიტი მაძლევდა ამის რესურსს, შესაბამისად, რაც მე მჭირდებოდა — საკუთარი თავის დახმარება — ჩავდე ჩემს საქმეში. ფაქტობრივად, გავაერთიანე დრო, რომ თავსაც დავხმარებოდი და საქმესაც”, — აღნიშნავს ის.
ირინე გვიყვება, როგორია მისი დღის რუტინა ახლა: დღეს 07:00 საათზე იწყებს, შვილს აწესრიგებს და სკოლაში მიჰყავს. სახლში დაბრუნების შემდეგ მუშაობს. მალე მეორე შვილის სკოლისთვის გამზადების დრო მოდის. ამ პერიოდში ცოტა სახლის საქმეებსაც ასწრებს, რადგან, როგორც ამბობს, სხვა დრო შეიძლება ამისთვის ვერ გამონახოს. დროის მოქნილად განაწილებაში ხელს უწყობს ისიც, რომ მუშაობას მობილურითაც ახერხებს, რადგან ძირითადად, მოკლე ნიუსებს აკეთებს.
ამასობაში შვილის სკოლიდან გამოყვანის დრო დგება. სახლში დაბრუნებისას კი საჭმელს ამზადებს, ბავშვზე ზრუნავს და სახლის სხვა საქმეებს ასრულებს, თუმცა ამ პერიოდშიც სამსახურებრივ საქმეზე უწევს ყურადღების განაწილება — მეილის კონტროლი, ვებგვერდის მართვა და სხვა.
მიუხედავად ასეთი დატვირთული რეჟიმისა, ცდილობს, ბავშვებს სათანადო დრო არ მოაკლდეთ — ახერხებს, რომ ისინი სხვადასხვა შემეცნებით წრეზე ატაროს, ასევე, დრო დაუთმოს მათ გასეირნებას, გართობას და ა.შ.
“ოფისიდან რომ ვმუშაობდე, ალბათ, არასოდეს დავიღლები”
დისტანციურად დასაქმებული ქალების გამოცდილება აჩვენებს, რომ გადატვირთულ რეჟიმში საკუთარი თავისთვის დროის გამონახვა არის ის, რაც ყველაზე მეტად უჭირთ. ასეა ირინეც. მისი თქმით, ახლა თვეში ერთხელ ახერხებს, მის მსგავსად დატვირთულ დედებთან ერთად, სადმე გაერთოს. საკუთარი თავისთვის დროის დათმობად მიიჩნევს იმ დროსაც, როცა, მაგალითად, შვილები სკვერში სასეირნოდ გაჰყავს.
ირინეს თქმით, იმ დედებისგან განსხვავებით, რომლებიც მარტო ზრდიან შვილებს, აქვს ფუფუნება, ასე თუ ისე, დრო საკუთარი თავისთვისაც გამონახოს.
დისტანციური სამსახური მისთვის შრომის შემამსუბუქებელი ნამდვილად არ არის. მეტიც, აღნიშნავს, რომ ნებისმიერი გასვლითი სამსახური ბევრად მარტივია, ვიდრე სახლიდან მუშაობა. მისი თქმით, ოფისიდან რომ მუშაობდეს, ალბათ, “არასდროს დაიღლება”.
“ალბათ, ყველა ქალი დამეთანხმება, ვინც დისტანციურად მუშაობს, რომ ოფისში მუშაობა არის უმარტივესი იმ ფონზე, რასაც ჰქვია სახლიდან მუშაობა. საერთოდ, სამწუხაროდ, საქართველოში ქალის საქმე არ არის დაფასებული — ქალებს, რომლებიც არ არიან ოფიციალურად დასაქმებულები, ხშირად უსაქმურებს ეძახიან, ჩემთვის კი ყველაზე დიდი და რთული საქმე არის დიასახლისობა და შვილების გაზრდა, პასუხისმგებლობის მხრივაც, შრომის მხრივაც, დაღლის მხრივაც, ყველა მხრივ. სახლის საქმე და სახლიდან მუშაობა ბევრად უფრო რთულია, ვიდრე ოფისში მუშაობა. თავის დროზე ვინმეს შეიძლება ეთქვა, რომ სახლიდან მუშობა კომფორტია, მაგრამ როცა საკუთარ თავზე გამოვცადე, მივხვდი, რომ ჩემთვის ოფისში მუშაობა იყო ჰარმონია, თუმცა რაც გვიწევს, ვერგებით იმას და მგონია, რომ მარტო მე არ ვარ ასე”
გარდა იმისა, რომ ირინეს მისი მსგავსი გამოცდილების მქონე ქალების მაგალითი ეხმარება, ყურადღებას დამსაქმებლის მხრიდან მხარდაჭერის მნიშვნელობაზეც ამახვილებს. ისეთ დამსაქმებლებს კი, ვინც ხელს არ უწყობს იმ ქალების შრომას, რომლებსაც სამსახურისა და შინ შრომის დაბალანსება უწევთ, ურჩევს, ხელი შეუწყონ მათ და საკუთარი თავი სწორედ ამ ქალების ადგილას წარმოიდგინონ.
გვანცა კორძახია — ფრილანსერი, სთორითელერი
გვანცა კორძახიას დისტანციური მუშაობის 15-წლიანი გამოცდილება აქვს. სტუდენტობისას სააგენტოებში ფოტორეპორტიორად და ჟურნალისტად მუშაობდა, რაც, თავისთავად, როგორც საველე, ისე საოფისე საქმიანობას მოითხოვდა. 2011 წლიდან სრულად ონლაინ რეჟიმზე გადავიდა, ფრილანსერად მუშაობს და ახლა ერთმანეთს რამდენიმე საქმეს უთავსებს — ქოფირაითერობას, სოციალური მედიის მენეჯერობას, კონტენტ კრეატორობასა და სთორითელერობას. ეს ოფიციალურად, თუმცა, ონლაინ დასაქმებული ქალების მსგავსად, მას შრომის კიდევ ერთი განზომილება ემატება — საოჯახო საქმეები.
წარსულში გვანცას საქმიანობა კომუნიკაციის მენეჯერობაც იყო, ამიტომ, ოფისიდან მუშაობის დადებით მხარედ მიიჩნევს იმას, რომ რომ ასეთ დროს საზოგადოებასთან მეტი კომუნიკაცია უწევდა, ეს კი პროფესიულ საქმიანობაში ეხმარებოდა. გვანცა ინტროვერტია, შესაბამისად, ამ მხრივ, მისთვის სახლიდან მუშაობა უფრო კომფორტული აღმოჩნდა. ამ კუთხით, ყურადღებას ამახვილებს იმ დროის დანაკარგზეც, რომელსაც სახლიდან სამსახურამდე და სამსახურიდან სახლამდე გზაში ხარჯავდა.
“როცა დილას გასასვლელი ხარ, პიკის საათში ხარ, საცობში გიწევს ყოფნა. შემდეგ მთელი დღე ხმაური ოფისში. მით უმეტეს, როცა წერ და ეს შემოქმედებითი პროცესი საკმაოდ რთულია ჩემთვის, რომ კონცენტრირდე იმ ერთ კონკრეტულ საქმეზე, რომელიც იმ წუთას გევალება. დროში მეტად მეწელებოდა რაღაც კონკრეტული საქმის კეთება, ვიდრე ონლაინ, სახლიდან. იმიტომ, რომ სახლი ადაპტირებული მაქვს ჩემს გარემოზე და დილიდან საღამომდე შემიძლია სახლის საქმეებიც ვაკეთო და, პარალელურად, ხან ტელეფონით ვიმუშაო, ხან ლეპტოპით”, — აღნიშნავს ის.
“სულ მუშაობ და არასდროს ისვენებ”
მიუხედავად იმ კომფორტისა, რომელიც დისტანციურმა სამსახურმა მოუტანა, გვანცა იმ სირთულეებზეც გვესაუბრება, რომელიც სახლიდან მუშაობას ახლავს თან. ამბობს, რომ, ფაქტობრივად, სულ მუშაობს და არასდროს ისვენებს, რადგან პროფესიული ვალდებულებების შესრულების პარალელურად თუ მის შემდეგ, სხვა საქმეების შეთავსება უწევს, იქნება ეს შინ შრომა თუ შვილზე ზრუნვა.
მისი თქმით, როცა საღამოს ყველა გეგმას შეასრულებს, იქნება ეს დედის, დიასახლისის, თანამშრომლის თუ სხვა და დასვენების დრო დგება, ყოველთვის გამოჩნდება პატარ-პატარა საქმეები, რომლებიც მის ძალისხმევას ისევ მოითხოვს.
გარდა ამისა, შვილს მარტო ზრდის. როცა სახლიდან უწევს გასვლა, ბავშვს დედასთან ტოვებს, ზრუნვის დანარჩენი ნაწილი კი მთლიანად მასზეა.
“მე მიწევს ყველაფრის კეთება, იქნება ეს სკოლისთვის მზადება, კვება. ძალიან რთულია. ჩემი ტვინი ორ ნაწილადაა გაყოფილი: ერთი, ეს არის მულტითასქინგი და მეორე — მულტითასქინგი ოღონდ სახლში, ანუ დედობა და დიასახლისობა […] შეიძლება დეტალი აკლდეს საოჯახო საქმეს, ასეთ დროს ვერ ვზივარ სამუშაოდ, ვერ ვაკეთებ სამსახურის საქმეს, რადგან ვიცი, რომ ის გასაკეთებელია და მაწუხებს. ორად რომ ხარ გახლეჩილი, ძალიან რთულია, მაგრამ გინდა-არ გინდა, იცი, რომ შენ გარდა ვერავინ გააკეთებს ამას, შენ ნაცვლად ვერავინ იმუშავებს, შენ ნაცვლად ვერავინ მიხედავს ბავშვს, სახლის საქმეს, ამიტომ გიწევს, რომ ადგე და გააკეთო”.
გვანცა ამბობს, რომ დროსთან ერთად, ამ პასუხისმგებლებთან ადაპტაცია ისწავლა, რაც მარტივი არ ყოფილა. ყველა იმ აქტივობამ, რისთვისაც დრო სტუდენტობისას რჩებოდა — იქნება ეს გართობა, სხვადასხვა ჰობი, მეგობრებთან დროის ტარება და ა.შ, მეორე პლანზე გადაინაცვლა. ამის მიზეზი ინტერესის დაკარგვა არ არის:
“იმდენად იღლები ფსიქოლოგიურად, ერთადერთი, გინდა, რომ დაწვე, სერიალი ჩართო და შენი თავი დააჯერო, რომ ისვენებ. ვერ ისვენებ, იმიტომ, რომ ხელში ტელეფონი გიჭირავს”, — აღნიშნავს გვანცა.
საკუთარი თავისთვის დროის დათმობაც ერთ-ერთი პრობლემაა, რომელსაც გვანცა აწყდება. ამბობს, რომ თავს მხოლოდ რამდენჯერმე მისცა უფლება, ქვეყნის გარეთ გასულიყო. მაგრამ ამ დროსაც ვერ ახერხებს სრულფასოვან დასვენებას, რადგან, მისი სიტყვებით, როგორც კი საშუალება ეძლევა, მაშინვე მუშაობას იწყებს.
“შეიძლება ეს ჩემი პრობლემაა, არ უარვყოფ. ვერ ვხვდები, როგორ უნდა ვიყო, რომ რაღაც არ ვაკეთო. მგონია, რომ რაღაც მაკლია. უბრალოდ არ ვიცი სხვა რა შეიძლება ვაკეთო — მუშაობ და მაინც არ გაქვს შემოსავალი და რომ არ იმუშაო, რა იქნება, როგორ უნდა მიხედო ბავშვს, ოჯახს, გადასახადებს, პროდუქტი როგორ უნდა იყიდო, რომლის ფასებიც წუთიდან წუთამდე იზრდება”, — აღნიშნავს ის.
გვიყვება, რომ “გადაწვის” პერიოდებიც ჰქონია, თუმცა ისევ და ისევ იმ პასუხისმგებლობების გამო, რომლებიც ცხოვრებაში აქვს, იქნება ეს სამსახური, დედობა თუ ისეთი ყოველდღიური საქმეები, როგორიც არის დალაგება, ჭურჭლის რეცხვა და ა.შ, საკუთარ თავზე ზრუნვის სივრცე აღარ დარჩა.
“რომ ვიწვე, ვინ იცხოვრებს ჩემ მაგივრად, ბავშვს ვინ გაუკეთებს საჭმელს, სკოლამდე ვინ მიიყვანს და ვინ გააღვიძებს, რომ სკოლაში წავიდეს? არავინ გყავს, მარტო ხარ. ცხოვრებასთან რომ მარტო ხარ, სწავლობ გადარჩენას და ადაპტაციას. გინდა თუ არა, ძლიერდები”, — გვეუბნება გვანცა.
საკუთარ გამოცდილებაზე დაყრდნობით, ხაზს უსვამს იმას, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ადამიანისთვის საკუთარ თავზე ზრუნვა.
“საკუთარ თავზე თუ არ ვიფიქრეთ და ვიზრუნეთ, ასე ვერ გადავრჩებით და ვერც ჩვენ შვილებს და ვერც საკუთარ თავს გადავარჩენთ; საკუთარ თავებზე თუ არ ვიფიქრეთ, აუნაზღაურებელი შრომაც აუნაზღაურებელი დაგვრჩება, სამსახურებიც ჩვენს შემცვლელებს იპოვიან და შვილებიც გაიზრდებიან და დაგვივიწყებენ. შეიძლება არ დაგვივიწყონ, მაგრამ ჩვენი ცხოვრება უკვე ჩავლილი იქნება”, — გვითხრა გვანცამ.
ბევრს ქალი, რომელიც დისტანციურად მუშაობს, ყოველდღიურად უწევს დააბალანსოს სამუშაო პასუხისმგებლობები და ოჯახის საჭიროებები, ეს განსაკუთრებით თვალში საცემია მაშინ, როცა ბავშვის მოვლა უწევთ. ხშირია შემთხვევები, როცა დამსაქმებლები ამ რეალობას არ ითვალისწინებენ და ამის ნაცვლად რთული და უთანასწორო არჩევანის წინაშე აყენებენ — შეასრულოს მშობლის პასუხისმგებლობა თუ თანამშრომლის. ამის გამო, არაერთი ქალი იძულებულია, ისეთი გადაწყვეტილება მიიღოს, რომელიც ხშირად მათი უფლებებისა თუ საჭიროებების საპირისპიროა. ასეთი გამოცდილება გვანცასაც ჰქონია.
“საქართველოში ძალიან ცნობილი ორგანიზაციაში მუშაობისას მითხრეს, რომ გამეკეთებინა არჩევანი და პრიორიტეტი გამენაწილებინა, ათი წუთით დამეტოვებინა თუ არა ZOOM შეხვედრა, იმის სანაცვლოდ, რომ ბავშვი წამეყვანა სკოლაში. კომენტარი იყო ასეთი, რომ ჩვენ აქ იმიტომ ვმუშაობთ, რომ ხელფასი ავიღოთ და თუ ხელფასი გინდა, პრიორიტეტი გადაანაწილე და როცა ვერ მიგყავს, არ წაიყვანო სკოლაში. პირველ თუ მეორე კლასში იყო მაშინ ბავშვი”, — ამბობს გვანცა.
რა იცავთ დისტანციურად დასაქმებულებს შრომითი უფლებების დარღვევისგან
ქართულ კანონმდებლობაში არ არსებობს კონკრეტული რეგულაცია, რომელიც დისტანციურ შრომას არეგულირებს. ის შრომითი კოდექსის ზოგადი ნორმებით წესრიგდება. ასეთ დროს იმავე უფლებებთან გვაქვს საქმე, როგორც საოფისე მუშაობის შემთხვევაში. თუმცა პრაქტიკაში, ამ უფლებების დაცვა ხშირად რთულდება — განსაკუთრებით ქალების შემთხვევაში, რომლებსაც, ხშირად, დამატებით საოჯახო ვალდებულებებთან და უხილავ შრომასთან უწევთ გამკლავება.
ჩვენი რესპონდენტების მაგალითზეც გამოიკვეთა, რომ როცა დისტანციურ სამსახურზე ვსაუბრობთ, გვერდს ვერ ავუვლით იმ ფსიქოემოციურ რისკებს, რაც დასაქმებულის სამუშაო დატვირთვას ახლავს თან. პირად/ოჯახურ ცხოვრებასა და საქმიან ურთიერთობებს შორის საზღვრის მოშლა ამ კუთხით უდიდესი გამოწვევაა. ცალკე ყურადღების საგანია შრომის უსაფრთხოებისა და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის საკითხი.
ევროკავშირის დირექტივის თანახმად, რომელიც სამუშაო დროის რეგულაციას ეხება, კვირაში სამუშაო საათების დასაშვები მაქსიმალური დრო 48 საათს არ უნდა აღემატებოდეს — ეს წესი ვრცელდება ყველა დასაქმებულზე, მათ შორის დისტანციურად მომუშავე პირებზეც. დირექტივა ითვალისწინებს კანონით გამყარებულ მექანიზმებს, რომლებიც ამ უფლების დაცვას უზრუნველყოფს.
დისტანციური შრომის მარეგულირებელი ერთ-ერთ მნიშვნელოვანი სამართლებრივი ჩარჩოა 2002 წელს დადებული შეთანხმება ევროპის სოციალურ პარტნიორებს შორის. დოკუმენტი განსაზღვრავს ძირითად პრინციპებს, მათ შორის:
ნებაყოფლობითობის პრინციპი — დისტანციური შრომა, როგორც წესი, ნებაყოფლობითია, გარდა იმ შემთხვევებისა, როცა მხარეები წინასწარ თანხმდებიან სხვა პირობებზე. დასაქმებულს უნდა შეეძლოს, უარი თქვას დისტანციური სამუშაოს შესრულებაზე.
თანაბარი მოპყრობის უზრუნველყოფა დისტანციურ რეჟიმზე მომუშავე პირების მიმართ: დისტანციურ რეჟიმში მომუშავეებმა შრომის იმავე პირობებით უნდა ისარგებლონ, რითაც ოფისში დასაქმებულები სარგებლობენ. იქნება ეს ანაზღაურება, შვებულება, ხელშეკრულების ხანგრძლივობა და სხვა. ამასთან, დისტანციურ რეჟიმზე გადასვლა არ უნდა იწვევდეს დასაქმების სტატუსის გაუარესებას და დასაქმებულის უვადო ან გრძელვადიანი კონტრაქტიდან მოკლევადიან ან მომსახურების კონტრაქტზე გადაყვანას. თუ დასაქმებული უარს იტყვის დისტანციურ რეჟიმზე გადასვლაზე, ამან შრომითი პირობების გაუარესება ან შეწყვეტა არ უნდა გამოიწვიოს.
სამუშაო რეჟიმის ცვლილება: თუ დისტანციური შრომის ფორმატზე მხარეები წინასწარ არ შეთანხმებულან, მაშინ სამუშაო რეჟიმის შეცვლა შესაძლებელია მხარეთა შორის ინდივიდუალური შეთანხმებით ან კოლექტიური ხელშეკრულებით.
“ონლაინ რეჟიმიდან გათიშვის უფლება”: დისტანციურ რეჟიმზე მომუშავეები უნდა სარგებლობდნენ შესვენებისა და დასვენების დროით. დისტანციური შრომა არ ნიშნავს, რომ თანამშრომელი მუდმივად ხელმისაწვდომი უნდა იყოს. აუცილებელია, თავიდანვე მკაფიოდ და რეალისტურად განისაზღვროს დასვენების დრო და სამუშაო საათები. გარდა ამისა, დამსაქმებელმა ზეგანაკვეთური სამუშაოს დისტანციურად დასაქმებულისთვისაც ზუსტად ისე უნდა აანაზღაუროს, როგორც ეს არადისტანციური შრომის შემთხვევაში ხდება.
ტექნიკური აღჭურვილობა და შრომის უსაფრთხოება — მუშაობის დისტანციურ რეჟიმზე გადასვლამდე მხარეები უნდა შეთანხმდნენ იმ ტექნიკურ აღჭურვილობაზე, რომელიც დასაქმებულს სამუშაოს შესასრულებლად სჭირდება. დამსაქმებელმა უნდა უზრუნველყოს ტექნიკა, მისი მონტაჟისა და შენახვის ხარჯები. გამონაკლისია შემთხვევა, როცა დასაქმებული თავისივე სურვილით იყენებს საკუთარ ტექნიკას. ამასთან, დამსაქმებელი ვალდებულია, უზრუნველყოს დისტანციურად მომუშავე ადამიანის შრომის უსაფრთხოება — გაზომოს და შეაფასოს რისკები, რომლის შესახებაც შემდეგ დასაქმებულს აცნობებს.
მონაცემთა დაცვა და პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა — დამსაქმებელი ვალდებულია, დაიცვას დისტანციურ რეჟიმში მომუშავე ადამიანების მიერ დამუშავებული ინფორმაცია. ასევე, მან უნდა უზრუნველყოს დასაქმებულის პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა.
საქართველოს კანონმდებლობა დისტანციურ რეჟიმზე შრომის დეფინიციას არ ცნობს. დასაქმებულთა უფლებებს საქართველოს შრომის კოდექსი არეგულირებს. კანონის თანახმად, სამუშაო კვირის ხანგრძლივობა ზრდასრული ადამიანისთვის არ უნდა აღემატებოდეს კვირაში 40 საათს, ხოლო სპეციფიკური სამუშაო რეჟიმის შემთხვევაში, როდესაც წარმოების/სამუშაო პროცესის 8 საათზე მეტი ხანგრძლივობის უწყვეტი რეჟიმია, სამუშაო დროის ხანგრძლივობა არ უნდა აღემატებოდეს კვირაში 48 საათს.
მნიშვნელოვანია, ვიცოდეთ, რომ დისტანციურად დასაქმებულ ქალს იმავე უფლებებით სარგებლობა უნდა შეეძლოს, როგორც ეს ოფისში სამუშაოს შესრულების შემთხვევაში ხდება. ეს ეხება ანაზღაურებას, შვებულებას (მათ შორის, დეკრეტულს), უსაფრთხო სამუშაო გარემოს, დისკრიმინაციისგან დაცვას.
დისტანციური დასაქმება არ გამორიცხავს დეკრეტულ და ბავშვის მოვლის შვებულებას. არსებობს შემთხვევები, როცა დისტანციური რეჟიმისას დამსაქმებლები თანამშრომლისგან სამუშაო საათებს მიღმა, დასვენების პერიოდშიც ხელმისაწვდომობას ელიან. ბევრი ქალი მუშაობს დისტანციურად არაფორმალურად, რაც ავტომატურად ზღუდავს მის შრომით უფლებებს, მათ შორის, დეკრეტულ შვებულებაზე წვდომას.
შეიძლება ითქვას, რომ დისტანციურად დასაქმებული ქალების უფლებების დაცვა ისევ და ისევ ქალთა შრომის რეალურ აღიარებაზე გადის, მათ შორის იმ უხილავი შრომის, რომელიც, როგორც წესი, სახლის კედლებში რჩება.