გერმანიაში თავშესაფრის მაძიებელმა ქართველმა ქვიარმა, რომელმაც ლტოლვილის სტატუსზე სახელმწიფოსგან უარი მიიღო, გერმანიის სასამართლოს მიმართა და დავა მოიგო. აღნიშნული გადაწყვეტილება მნიშვნელოვანია, რადგან ლტოლვილის სტატუსის მიღების გართულებული გარემოებების მიუხედავად, ინდივიდუალური შემთხვევების განხილვისთვის საბაზო პრინციპებს მოიცავს.
გადაწყვეტილება, რომელიც სასამართლომ 2023 წლის აგვისტოში მიიღო, სხვადასხვა კვლევის მონაცემებს, საერთაშორისო დამკვირვებლების მოხსენებებს, ანგარიშებსა და მოსარჩელის ინტერვიუს დაეფუძნა.
სასამართლოს დასაბუთებაში გამოყოფილია 6 სახელმძღვანელო პრინციპი, რაზე დაყრდნობითაც თავშესაფრის მაძიებელ ქართველ ქვიარს ლტოლვილის სტატუსი მიენიჭა:
- ჰომოფობიური განწყობები საქართველოში მძაფრია. ადგილი აქვს ლგბტქია+ ადამიანების სოციალურ გარიყვას, სტიგმატიზებასა და მათზე თავდასხმებს;
- საქართველოში ლგბტქია+ ადამიანები სოციუმის მიერ განსხვავებულად აღიქმებიან, ამიტომ ისინი განხილულ უნდა იქნენ როგორც სოციალური ჯგუფი;
- საქართველოს ხელისუფლებას არ აქვს ნება და ვერ ახერხებენ ლგბტქია+ ადამიანების ეფექტურ დაცვას;
- ადამიანს, რომელსაც მისი სექსუალური ორიენტაციის გამო ქვეყნის დატოვებამდე მტრული დამოკიდებულებისა და დისკრიმინაციის რიგი შემთხვევები ჰქონდა, როგორც პირად, ისე პროფესიულ ცხოვრებაში, უნდა მიენიჭოს ლტოლვილის სტატუსი;
- არ არსებობს თავის დაღწევის შიდა ალტერნატივა;
- საქართველოში დაბრუნების შემთხვევაში, ჰომოსექსუალ პირებს უწევთ გართულებულ სამუშაო პირობებს დათანხმდნენ და როცა ოჯახიც ზურგს აქცევთ, არსებობს მნიშვნელოვანი რისკი, რომ საბაზო დონის მიღმა მოუწიოთ ცხოვრება.
გადაწყვეტილებაში აღნიშნულია, რომ “მოსარჩელე, როგორც ლგბტქი თემის ნაწილი, სავარაუდოა, რომ გახდეს არაადამიანური, ღირსების შემლახავი მოპყრობის სამიზნე, თუ საქართველოში დაბრუნდება”.
საქმეში მოშველიებულია საქართველოში არსებული განწყობები და გამოწვევები, რაც ლგბტქია+ ადამიანების მიმართ არსებობს — განხილულია კვლევები თუ საერთაშორისო დამკვირვებელთა შეფასებები. საქმის მიხედვით განისაზღვრა, რომ საქართველოში დისკრიმინაცია ფესვგადგმულია და განსაკუთრებით მაშინ, როცა ლგბტქი თემი ხილვადი ხდება, მოსალოდნელია უარყოფა და ფიზიკური თავდასხმაც კი.
"საგარეო საქმეთა ოფისის მიმდინარე სიტუაციის ანგარიშის მიხედვით, ლგბტქი ადამიანების მდგომარეობა კვლავ ძალიან რთულია, მიუხედავად იმისა, რომ სამართლებრივად წამგებიან პოზიციაში არ არიან. სოციალურ და პროფესიულ ცხოვრებაში ლგბტქი ადამიანები მკვეთრად უარყოფით განწყობებს აწყდებიან, რასაც საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია კიდევ უფრო ამწვავებს. უთანასწორო და მტრული მოპყრობის მაღალი ალბათობიდან გამომდინარე, სექსუალური უმცირესობის წევრები იძულებულნი არიან, რომ დამალონ მათი სექსუალური ორიენტაცია და გენდერული იდენტობა", — აღნიშნულია სასამართლოს გადაწყვეტილებაში.
საქმე მიმოიხილავს მოსარჩელის პირად გამოცდილებას, რომელმაც მისი სექსუალური იდენტობის გაცხადების შემდეგ მტრული დამოკიდებულება და უარყოფა გამოცადა ოჯახის, სამეგობრო წრის, დამსაქმებლებისა და თანამშრომლების მხრიდან. მის მიმართ იყო სიცოცხლის მოსპობის მუქარებიც. ამასთან, ოჯახის წევრს ქორწინების იძულების განზრახვა ჰქონდა და მისი ფსიქიატრთან მიყვანა უნდოდა.
“ასეთ შემთხვევებში საქართველოში დაბრუნება, შესაძლოა, შრომის ბაზარზე კიდევ უფრო გართულებულ შესაძლებლობებს, ოჯახისგან უარყოფას უკავშირდებოდეს, რაც ადამიანს ღირსეული ცხოვრების საბაზო დონის მიღმა ტოვებს”, — ნათქვამია გადაწყვეტილების დასაბუთებაში და აღნიშნულია ისიც, რომ მნიშვნელოვანია სახელმწიფოს მხრიდან ლგბტქია+ ადამიანების დაცვის ნების არარსებობა, რაც სისტემური მდგომარეობაა.
"დევნის შემთხვევების განგრძობითი ხასიათი და დაცვისას არსებული გარკვეული ხარვეზები სრულად არ გამორიცხავს დაცვის ეფექტურობას. თუმცა, საზოგადოების მხრიდან ლგბტქი ადამიანების სტიგმატიზება და დისკრიმინაცია ფესვგადგმულია და მსგავსი აქტების გამოძიება და აღსრულება იმდენად შეზღუდული მასშტაბით ხდება, რომ არა ინდივიდუალური თავდასხმებისა და ერთეული ხარვეზების შემთხვევა, არამედ დაცვის სისტემური პრობლემის მდგომარეობა უნდა ვივარაუდოთ".
გადაწყვეტილების მიხედვით:
- არ შეიძლება თავშესაფრის მაძიებლისგან მოითხოვო, რომ საკუთარ ქვეყანაში სექსუალური ორიენტაცია და გენდერული იდენტობა დამალოს, რათა დევნის რისკისგან თავი დაიზღვიოს;
- თავშესაფრის მაძიებელი საქართველოს სხვა ნაწილში საცხოვრებლად გადასვლით თავს ვერ დაიცავს, რადგან მოსამართლის მიგნებების თანახმად, დევნა არ არის შემოსაზღვრული საქართველოს ერთეული ლოკაციებით, სახელმწიფოს მხრიდან დაცვის მზაობის ნაკლებობა კი სრულ ტერიტორიაზე ვრცელდება.
აღსანიშნავია, რომ აგვისტოს მიწურულს, გერმანიამ საქართველო და მოლდოვა უსაფრთხო ქვეყნებად აღიარა, უსაფრთხო ქვეყნების მოქალაქეებისთვის კი გერმანიაში თავშესაფრის ძიება განსაკუთრებით რთულია. იქამდე, გერმანიის შინაგან საქმეთა მინისტრმა, ნენსი ფეზერმა განაცხადა, რომ “ორივე სახელმწიფოს ევროკავშირის წევრობა სურს. ორივეში, ძირითადად, ხალხს არ ემუქრება პოლიტიკური დევნა”.
ხოლო, გერმანიის კანცლერმა, ოლაფ შოლცმა Der Spiegel-თან ინტერვიუში აღნიშნა, რომ გერმანიაში თავშესაფრის მაძიებლების გაფილტვრა მეტად უნდა მოხდეს, საქართველოსა და მოლდოვას კი უსაფრთხო წარმოშობის ქვეყნებად მიიჩნევს.
“ორივე ქვეყანას ევროკავშირის წევრობა სურს, ამიტომ არადამაჯერებელია ვიფიქროთ, რომ ამ ქვეყნებში სისტემური ჩაგვრის მდგომარეობაა”, — აღნიშნა შოლცმა.
2022 წელს გერმანიაში თავშესაფარი საქართველოს 8 865-მა მოქალაქემ ითხოვა. 2022 წელს და 2023 წლის პირველ ნახევარში გერმანიაში ლტოლვილის სტატუსის მიღების მსურველი ქართველებისა და მოლდოველების 99.9%-ს უარი ეთქვა.