ბლოგის ავტორია კრისტინ კელერი ტეხასიდან, რომელიც 15 წელზე მეტი მუშაობდა პაციენტზე ზრუნვის მიმართულებით, ახლა კი საკუთარ გამოცდილებაზე წერს და სხვებს ცოდნას უზიარებს. ბლოგი ინტერსექსი ახალგაზრდების უფლებადაცვით პლატფორმა InterACT-ზე გამოქვეყნდა.

[გაფრთხილება: მასალა სამედიცინო და სექსუალური ძალადობის განხილვას შეიცავს]

ათ წელზე მეტი ექთნად ვმუშაობდი, მაგრამ სიტყვა “ინტერსექსის” მნიშვნელობა ცხადად სულ რაღაც 2 წელია გავიგე. ლგბტქია+ ზრუნვაზე სპეციალიზებულ სექსუალური ჯანმრთელობის კლინიკაში ვმუშაობდი, როცა ალისია როთ-ვეიგელს [ინტერსექსი აქტივისტი] მოვუსმინე, რომელიც ინტერსექსი ადამიანების უფლებებზე საუბრობდა.

ასევე წაიკითხეთ: ინტერსექსი — მნიშვნელობა, სიხშირე და სტიგმა

იმ მომენტისთვის ექთნის ლიცენზია 13 წლის აღებული მქონდა და ვერ ვაცნობიერებდი, ტერმინი “ინტერსექსი” იქამდე როგორ არ ვიცოდი. გავლილი მქონდა ანატომიისა და ფიზიოლოგიის გაძლიერებული კურსები სკოლაშიც და კოლეჯშიც; ბაკალავრის ხარისხი კი მოწინავე უნივერსიტეტის საექთნო სკოლაში ავიღე. 10 წელი ვზრუნავდი ზრდასრულების ჯანმრთელობაზე სხვადასხვა კლინიკაში და ამის შემდეგ წლები პირველადი დახმარების დაწესებულებებში ვმუშაობდი. ამასთან, თავს ლგბტქია+ ადამიანად მოვიაზრებ! მაშინ, რატომ არ ვიცოდი ამ აბრევიატურაში “ი”-ს ყოვლისმომცველი მნიშვნელობა?

“ი”-ს რეალური მნიშვნელობა

ინტერსექსი ქოლგა ტერმინია, რომელიც მოიცავს რიგ სქესობრივ მახასიათებლებს, რომლითაც ადამიანები იბადებიან და სცდება საზოგადოებაში დამკვიდრებულ ბინარულ, ორობით დაყოფას ქალად და კაცად. ყველა ინტერსექსი ადამიანის სხეული უნიკალურია, მაგრამ დიაგნოსტირებისთვის 40-ზე მეტი ტერმინი არსებობს, რაც სქესობრივი მახასიათებლების ნაირგვარობის კლასიფიცირებისთვის გამოიყენება. ეს სხვაობები შესაძლოა ქრომოსომურ, ჰორმონულ, გარე-გენიტალურ ან შიდა ორგანოების დონეზე გამოვლინდეს.

ჩემდა სამწუხაროდ, საექთნო სკოლაში ეს ცოდნა სრულებით არ მიგვიღია. ჩემი კარიერის პირველ ათ წელში პაციენტის სამედიცინო ისტორიაში სიტყვები “ანდროგენული მგრძნობელობის სინდრომი” რომ მენახა, ალბათ, უმალ მოვძებნიდი სამეცნიერო განმარტებას მისი ღრმა მნიშვნელობის, ინდივიდის მახასიათებლების ყოვლისმომცველი გააზრების გარეშე. ახლა მესმის, რომ ადამიანები “განსხვავებული” სხეულებით იბადებიან, რადგან ანდროგენებზე, მათ შორის, საკუთარ ჰორმონებზე იმუნიტეტი აქვთ.

კლინიკურ ტერმინოლოგიაზე მეტად კი, ნეტავ, გააზრება შემძლებოდა, რომ ინტერსექს ვარიაციებით დაბადებულ ადამიანებს, შესაძლოა, სპეციფიკურ ტრავმებთან გამკლავება უწევდეთ, მხოლოდ იმიტომ, რომ ინტერსექსად დაიბადნენ. ისინი მეტად არიან ინტიმური პარტნიორის მხრიდან სექსუალური ძალადობისა და ჩაგვრის რისკის წინაშე.

ერთი წელი სასამართლო ექსპერტიზის ექთნად ვმუშაობდი კლინიკაში, რომელიც ოჯახში ძალადობასა და სექსუალურ ძალადობას გადარჩენილების დახმარებაზე იყო ორიენტირებული. მახსოვს, რომ სამედიცინო ფორმაში გენდერის ვარიანტად “ინტერსექსი” ვნახე. თუმცა, რაკი ტერმინზე არასათანადო ცოდნა მქონდა, პოტენციური პაციენტის შესახებ მნიშვნელოვანი ინფორმაციის გააზრება არ შემეძლო. ვმუშაობდი იქ, ძალადობას გადარჩენილ ადამიანებთან, მაგრამ, შესაძლოა, გამომეტოვებინა შესაძლებლობა, რომ პაციენტისთვის დამატებითი მხარდაჭერა, განათლება, საჭირო წყაროებთან გადამისამართება შემეთავაზებინა.

ჩვენი ინტერსექს პაციენტები სამედიცინო ზიანს აწყდებიან

გავაცნობიერე ისიც, რომ სამედიცინო სისტემა, საზოგადოება, რომლის ამაყი წევრიც ვარ, იმ ძალადობის, სირცხვილისა და ტრავმის მთავარი გამღვივებელია, რაც ინტერსექს ადამიანებს მიემართებათ. მინდოდა მეფიქრა, რომ მე პრობლემის ნაწილი არ ვიყავი, რადგან იქამდე არასდროს მემუშავა ინტერსექს ვარიაციების მქონე პაციენტთან. თუმცა, ბევრს გვსმენია, რომ ინტერსექს ვარიაციებით დაბადებული ადამიანების რაოდენობა თითქმის ისეთივეა, როგორიც ჟღალი თმით დაბადებულთა რაოდენობა. მე ხომ არაერთ წითურ ადამიანთან მიმუშავია და ამაზე ცოდნაც მაქვს. იქნებ, ინტერსექს პაციენტებიც მყოლია, მაგრამ ამაზე არაფერი ვიცოდი?!

საექთნო სკოლაში არ გვისწავლია, რომ სამედიცინო სამყარო შეიძლება ტრავმის მანქანა იყოს, რომელიც მრავალ ადამიანს ჩაგრავს. ინტერსექს ვარიაციებით დაბადებული ადამიანების ნაწილს არც კი ახსოვს ცხოვრება, სანამ სამედიცინო ტრავმას გამოცდიდნენ, რადგან ჩაგვრა დაბადებისთანავე იწყება. სხვები ტრავმას მოგვიანებით, ბავშვობაში გამოცდიან ან გარდატეხის ასაკში, მაგრამ მათი ასაკის მიუხედავად, სამედიცინო ტრავმა ის გამაერთიანებელი ძაფია, რომელიც მრავალი ინტერსექს ადამიანის ამბავს აკავშირებს.

უმეტესწილად ეს არის ამბები დარცხვენის, მოტყუების, სხეულებრივი საიდუმლოებების ან სამედიცინო მუშაკების მხრიდან სატესტო ობიექტად აღქმის შესახებ – მაშინ, როცა ისინი პაციენტებზე უნდა ზრუნავდნენ, უნდა იცავდნენ. იმის გააზრება, რომ იმ საზოგადოების ნაწილი ვიყავი, რომელიც განუზომელ ტკივილზე, ტანჯვაზეა პასუხისმგებელი, რთულად გადასაყლაპი აბი აღმოჩნდა.

ინტერსექს ადამიანებს გენდერის დადასტურების სერვისებზე ხელი არ მიუწვდებათ

როგორც ექთანი, ვამაყობ, რომ ტრავმის შესახებ ინფორმირებული, თანაგრძნობის მქონე, პაციენტისთვის უსაფრთხო სივრცის მიმწოდებელი ვარ. ჩემი პრიორიტეტები ჯანდაცვის თანასწორი ხელმისაწვდომობა, პაციენტის განათლება და ავტონომიაა. ვცდილობ, პაციენტებს მივცე წვდომა ყველა საჭირო ინფორმაციაზე, რაც საუკეთესო გადაწყვეტილების მიღებაში დაეხმარებათ.

შემზარა, როცა გავიაზრე, რომ ინტერსექს ადამიანები ხშირად იბადებიან ისე, რომ არავითარი კონტროლი არ აქვთ, რა ბედი ეწევათ მათ სხეულებს. იქამდე წარმოდგენა არ მქონდა, რომ არსებობს ბარბაროსული ქირურგიული პროცედურები, რომლის სამიზნე ახალდაბადებულები და ბავშვები არიან, რომელთაც თანხმობის გაცემა არ შეუძლიათ. შესაძლოა, ბავშვებს, რომლებიც ინტერსექს ვარიაციებით იბადებიან, უთხრან, რომ მათი სხეულები “რიგზე არაა”, რასაც მედიკამენტებით ან ქირურგიული ჩარევით “მოგვარება”, “გამოსწორება” სჭირდება. ვისწავლე ისიც, რომ ინტერსექსი ადამიანები შესაძლოა განიცდიდნენ იზოლირებას, მარტოობის შეგრძნებას, სოციალურ გარიყვას. არადა, წარმატების მისაღწევად მხარდაჭერა ყველას გვჭირდება.

ასევე, არსებობს მნიშვნელოვანი ხარვეზები ინტერსექს ზრდასრულების ჯანმრთელობის დაცვის მიმართულებით. ალისია როთ-ვეიგელის თქმით, ინტერსექსი ზრდასრულების ნაწილი მსოფლიოს გარშემო მოგზაურობს იმისთვის, რომ კომპეტენტური სამედიცინო სერვისები მიიღოს. ან, კიდევ უფრო საგანგაშო, მათ ეკისრებათ ტვირთად, რომ სერვისის მიმწოდებლები გაანათლონ იმ სამედიცინო დახმარების შესახებ, რომელიც სჭირდებათ. ინტერსექს ვარიაციების შესახებ იქამდე რომ მცოდნოდა, სანამ ექთანი გავხდებოდი, რას ვიზამდი განსხვავებულად? იქნებ, უბრალოდ მხარდამჭერი და თანხმობის მიმნიჭებელი მუშაკი ვყოფილიყავი, საკმაო განათლებით, რათა დამეცვა ადამიანები, რომელთა სხეულებიც “სხვაგვარად” მუშაობენ; რათა მათთვის შემეხსენებინა, რომ ჯანმრთელები არიან, სრულყოფილი არსებული მოცემულობით და “გამოსასწორებელიც” არაფერი აქვთ.

ექთნებს შეუძლიათ ცვლილების ნაწილი იყვნენ

მას შემდეგ, რაც ინტერსექსი ადამიანების შესახებ თვალი ამეხილა, ვცდილობ, ჩემი წვლილი შევიტანო მათი უფლებებისთვის ბრძოლაში, ხილვადობისა და რეპრეზენტაციის გაზრდაში. ჩემს კლინიკაში გავაუმჯობესე საგანმანათლებლო დოკუმენტებში გამოყენებული ენა, რათა ის უფრო მეტად ინკლუზიური ყოფილიყო იმ ბუნებრივი სხვაობებისადმი, რაც ადამიანების სხეულებს შორის არსებობს.

მეტად ვარ ფოკუსირებული სწავლაზე და ინტერსექს ხმების მოსმენაზე: წავიკითხე ინტერსექსი აქტივისტების მემუარები, დავესწარი ინტერსექსუალობის შესახებ მომზადებული დოკუმენტური ფილმის პრემიერას, მოვუსმინე პოდკასტებს და ჩავერთე დისკუსიებში, რათა კიდევ უფრო დავახლოებულიყავი თემთან. ჩემთვის მნიშვნელოვანია, რომ ინტერსექსი ადამიანების ხმები და ამბები გაჟღერდეს. მინდა, მათი აუდიტორიის ნაწილი ვიყო და გაძლიერებაში წვლილი შევიტანო. რაც უფრო მეტად გააცნობიერებენ ექთნები, რას ნიშნავს იყო ინტერსექს ადამიანი, მით უფრო მეტი ძალისხმევის გაწევას შევძლებთ მათი უფლებების დასაცავად და საუკეთესო ჯანდაცვის სერვისის შეთავაზებას თითოეული პაციენტისთვის, რომელიც ჩვენთან მოდის.

ექთნებსა და სამედიცინო მუშაკებს შეუძლიათ ხელი შეუწყონ ჯანდაცვის სისტემასა და ინტერსექს ადამიანებს შორის უკეთეს ურთიერთობას იმით, რომ მეტად ინფორმირებულნი იყვნენ ინტერსექსი ადამიანების უნიკალურ საჭიროებებზე. უნდა ვისწრაფოდეთ, რომ მათი ავტონომია, უსაფრთხოება, კომფორტი დავიცვათ – ეს ხომ ჩვენი ვალია ნებისმიერი პაციენტის შემთხვევაში, რომელზეც ვზრუნავთ. ახლაც ხშირად ვფიქრობ “რა იქნებოდა” სცენარებზე, რა შემეძლო სხვაგვარად მექნა, მეტი განათლება რომ მქონოდა. თუმცა, მოტივაციას ის მაძლევს, რომ ვფიქრობ, როგორ შემიძლია ინტერსექსი ადამიანების უკეთესი მხარდამჭერი ვიყო.

ბევრ ექთანს შევხვედრივარ, რომელსაც ჩემ მსგავსად არ ესმოდა სიტყვა ინტერსექსთან დაკავშირებული კომპლექსურობა. სხვა სამედიცინო მუშაკებისთვის საკუთარი გამოცდილების გაზიარებით, ვიმედოვნებ, რომ კოლეგების განათლებასა და ჯანდაცვის სისტემაში ინტერსექსი ადამიანების ხილვადობის გაზრდას შევუწყობ ხელს. ჩემი საქმიანობის სამომავლო იმედი კი ისაა, რომ ერთ დღეს ყველა ექთანი უკეთ იქნება აღჭურვილი, რათა იზრუნონ და დაიცვან ინტერსექსი პაციენტები.