სექსი არ მთავრდება ფიზიკური აქტით. ის, რაც მას მოსდევს — ჩუმი მომენტები, ემოციური ცვლილებები, სიახლოვის ან, პირიქით, განცალკევების მოთხოვნილება — ხშირად განსაზღვრავს, როგორ აღვიქვამთ მთელ სექსუალურ გამოცდილებას. სწორედ აქ გვჭირდება სექსის შემდგომი ზრუნვა (ინგლ. Sexual aftercare).
სექსის შემდგომი ზრუნვა არის პრაქტიკა, რომლის მიზანია საკუთარი თავისა და/ან პარტნიორის კეთილდღეობაზე ზრუნვა სქესობრივი სიახლოვის შემდეგ — როგორც ემოციურად, ისე ფიზიკურად. ეს შეიძლება იყოს უბრალო ჩახუტება, კომფორტისა და ემოციური კავშირის შეთავაზება ან ერთად წახემსება. ზოგჯერ ეს შეიძლება იყოს დამამშვიდებელი შეხება, ზოგჯერ — სასაცილო სერიალის ერთად ყურება, ზოგჯერ კი, უბრალოდ, სივრცე განმარტოებისთვის და წყალი.
ზრუნვას არ აქვს უნივერსალური ფორმა. ის დამოკიდებულია თითოეული ადამიანის საჭიროებებზე, სურვილებსა და კომფორტზე. მისი მიზანია არა რამე კონკრეტული რიტუალის შესრულება, არამედ ისეთი მხარდაჭერის შეთავაზება, რომელიც კონკრეტულ მომენტში თქვენთვის და თქვენი პარტნიორისთვის/პარტნიორებისთვის შესაფერისია.
სტატიაში განვიხილავთ, რას ნიშნავს ზრუნვა სექსის შემდეგ, როგორ გაჩნდა ეს პრაქტიკა და რატომ არის ის მნიშვნელოვანი. აგრეთვე, გაგაცნობთ პრაქტიკულ რჩევებს იმაზე, თუ რას შეიძლება მოიცავდეს სექსის შემდგომი ზრუნვა, რათა სექსი გახდეს არა მხოლოდ უფრო უსაფრთხო და დამაკმაყოფილებელი, არამედ — უფრო ადამიანურიც.
საიდან მოდის ეს ცნება?
სექსის შემდგომი ზრუნვის იდეა მეინსტრიმული სექსუალური განათლების სისტემაში არ დაწყებულა — ის BDSM თემში გაჩნდა.
ემოციური და ფიზიკური ზრუნვა სექსუალური აქტის შემდეგ BDSM სცენების აუცილებელი კომპონენტია. ასეთი სცენები ხშირად მოიცავს ძლიერ შეგრძნებებს, მოწყვლადობას ან ძალაუფლების როლების ცვლას, რის გამოც სექსის შემდგომი ზრუნვა იქცა საშუალებად, რომელიც უზრუნველყოფს, რომ ყველა მონაწილე თავს გრძნობდეს უსაფრთხოდ, პატივცემულად და ემოციურად გაწონასწორებულად. ეს შეიძლება მოიცავდეს ხელბორკილების მოხსნას, მტკივნეული ადგილების მალამოთი დამუშავებას, განვლილი გამოცდილების განხილვას ან, უბრალოდ, ერთმანეთის ჩახუტებას.
BDSM კულტურაში ფართოდ არის აღიარებული, რომ ინტიმურობამ — თუნდაც თანხმობაზე დაფუძნებული როლური თამაშის ან ფიზიკური აქტის სახით — შეიძლება რთულად გასამკლავებელი ემოციები აღძრას. ამ ემოციების უგულებელყოფა მხოლოდ დაუდევრობად კი არა, არაეთიკურობადაც კი მიიჩნევა. სინამდვილეში, BDSM-ში ზრუნვა სექსის შემდეგ სრულფასოვანი და პასუხისმგებლიანი სექსუალური გამოცდილების განუყოფელ ნაწილად მიიჩნევა.
- BDSM-ზე მეტი ინფორმაციისთვის იხილეთ ჩვენი სტატია რა არის BDSM? — როლები, ტიპები და ძირითადი წესები
თუმცა, ეს კონცეფცია მხოლოდ BDSM-ით არ შემოიფარგლა. თანხმობაზე, ემოციურ უსაფრთხოებასა და სექს-პოზიტიურობაზე საუბრების მომრავლებამ სექსის შემდგომი ზრუნვის თემაც შემოიტანა დღის წესრიგში. ადამიანებმა დაიწყეს გაცნობიერება, რომ ზრუნვა სექსის შემდეგ სასარგებლოა ყველასთვის, სექსუალური სურვილების, გენდერისა და ურთიერთობის ფორმისგან განურჩევლად.
დღესდღეობით სექსის შემდგომი ზრუნვა უფრო აღიარებულია, როგორც ღირებული და საჭირო პრაქტიკა ყველა ტიპის ურთიერთობებაში და ის გულისხმობს იმ მოწყვლადობის პატივისცემას, რომელიც ინტიმურობას ახლავს თან.
რატომ არის ზრუნვა სექსის შემდეგ მნიშვნელოვანი?
სექსმა შეიძლება დაგვიტოვოს როგორც ეიფორია, ისე დაუცველობის, სიცარიელისა და მოულოდნელი ემოციურობის შეგრძნება — ეს აჩვენებს, რამდენად ძლიერი შეიძლება იყოს ინტიმურობა. ზრუნვა სექსის შემდეგ გვეხმარება, გავუმკლავდეთ ამ ემოციებს გააზრებულად და სათანადო მზრუნველობით.
სექსის შემდგომ ზრუნვას საკვანძო როლი აქვს ემოციების რეგულაციის პროცესში. სექსის დროს ჩვენი სხეული გამოყოფს დიდ რაოდენობას „კარგი შეგრძნებების“ ჰორმონების — როგორებიცაა დოფამინი და ოქსიტოცინი. ეს ჰორმონები გვეხმარებიან, ვიგრძნოთ სიახლოვე, სიამოვნება და კავშირი. თუმცა, როგორც კი სექსი მთავრდება და ეს ჰორმონები იკლებს, ხშირია ემოციური მოწყვლადობის ტალღა.
ეს მოწყვლადობა სხვადასხვა ფორმით შეიძლება გამოვლინდეს: უხერხულობა, შფოთვა, სევდა ან დანაშაულის შეგრძნებაც კი. ზოგისთვის მას შეიძლება ჰქონდეს პოსტკოიტალური დისფორიის სახე (ინგლ. Postcoital dysphoria) — ემოციური ვარდნა, რომელიც სექსის შემდეგ დგება, მაშინაც კი, როცა გამოცდილება თანხმობაზე დაფუძნებული და სასიამოვნო იყო. რაც არ უნდა გასაკვირი იყოს, კვლევების მიხედვით, ეს განცდა ერთხელ მაინც ჰქონია ადამიანების 40%-ზე მეტს, განურჩევლად სქესისა.
სექსის შემდგომი ზრუნვა ამ შეგრძნებებისგან დამცავ ბარიერს ქმნის და ის გთავაზობთ კომფორტს, უსაფრთხოებასა და დამამშვიდებელ მხარდაჭერას მაშინ, როცა სხეული და გონება გადატვირთვას ცდილობს. ზრუნვა ქმნის ერთგვარ ხიდს სექსის ინტენსიურობასა და ყოველდღიურობაში დაბრუნებას შორის — ეს ხიდი საშუალებას გვაძლევს, თან გავიყოლოთ ინტიმურობის სითბო, ნაცვლად მისი უეცრად უკან მოტოვებისა.
თუმცა, სექსის შემდგომი ზრუნვა მხოლოდ დისკომფორტის თავიდან აცილების საშუალება არ არის. ის ასევე შესანიშნავი გზაა:
- ორმხირივი პატივისცემისა და მზრუნველობის გამოსახატავად;
- ემოციური ნდობის ასაშენებლად;
- დაცულობისა და დაფასების განცდის გასამყარებლად;
- ღია, გულწრფელი და უწყვეტი კომუნიკაციის შესანარჩუნებლად.
და, რაც მთავარია — ზრუნვა სექსს უფრო ეთიკურსაც ხდის. ის უზრუნველყოფს, რომ მასში მონაწილე ყველა ადამიანის ემოციური საჭიროებები აღიარებული იყოს — არა მხოლოდ სექსამდე და სექსის დროს, არამედ მის შემდეგაც.
როგორი შეიძლება იყოს ზრუნვა სექსის შემდეგ?
ზრუნვა სექსის შემდეგ არ ემორჩილება რაიმე ფიქსირებულ წესებს — სწორედ ამიტომაც არის ის ასე მოქნილი და ინდივიდზე მორგებადი. ზრუნვის ფორმა დამოკიდებულია იმ ადამიანებზე, ვინც სქესობრივ გამოცდილებაში იყო ჩართული, მათ საჭიროებებსა და იმ კონკრეტულ გამოცდილებაზე, რაც მათ ერთად გაიარეს.
ზრუნვა შეიძლება მოიცავდეს ფიზიკური, ემოციური და პრაქტიკული ჟესტების ნაზავს. ზოგი მოქმედება თბილია და ინტიმური, ზოგი — მხიარული ან გამომაფხიზლებელი. ქვემოთ ჩამოთვლილია რამდენიმე მაგალითი იმისა, თუ რას შეიძლება მოიცავდეს სექსის შემდგომი ზრუნვა:
- ფიზიკური ზრუნვა — ჩახუტება ან ერთად მოკალათება, თბილი შხაპის ან აბაზანის ერთად მიღება, ერთმანეთისთვის მსუბუქი მასაჟის გაკეთება, ერთი პლედით შეფუთვა ან საწოლზე ერთად წამოწოლა, დალაგებაში ან თავის მოვლაში ერთმანეთის დახმარება;
- ემოციური ზრუნვა — გამოცდილებაზე საუბარი, დადებითი ემოციების ან მადლიერების გამოხატვა, გადამოწმება, თუ როგორ გრძნობს პარტნიორი თავს, ერთად ხუმრობა, ამბების მოყოლა ან რაიმე მსუბუქის ერთად ყურება;
- პრაქტიკული ან სენსორული კომფორტი — წყლის ან წასახემსებლის მოტანა, სანთლის დანთება ან დამამშვიდებელი მუსიკის ჩართვა, ერთმანეთის დახმარება ჩაცმაში ან დასაძინებლად მომზადებაში, ერთად წაძინება ან ჩუმად დასვენება.
► თუმცა, გაითვალისწინეთ ისიც, რომ ზრუნვა მხოლოდ პარტნიორულ სექსს არ ეხება. თუ მარტო ხართ, მაინც შეგიძლიათ საკუთარ თავზე ზრუნვა და კომფორტის შეთავაზება, მაგალითად: გაეხვიოთ რბილ პლედში, მიირთვათ რამე სასიამოვნო, ჩაიწეროთ თქვენი განცდები დღიურში, მოუსმინოთ დამამშვიდებელ მუსიკას ან მიიღოთ თბილი აბაზანა და მოდუნდეთ.
პატარა ჟესტებმაც კი — პლეილისტის გაზიარებამ, სასაცილო ამბავმა ან თბილმა „მადლობამ“ — შეიძლება დიდი შედეგი გამოიღოს. ყველაზე მნიშვნელოვანია განზრახვა: მცდელობა, აღიაროთ სექსის ემოციური ენერგია და უპასუხოთ მას მზრუნველობით.
აუცილებელი არ არის, ყველაფერი ერთად გააკეთოთ. ერთი ან ორი მცირე მზრუნველობითი ქმედება საკმარისი იქნება. სექსის შემდგომი საუკეთესო ზრუნვა ისაა, რაც დაგეხმარებათ თქვენ და თქვენს პარტნიორს, თავი იგრძნოთ დანახულად, უსაფრთხოდ და მხარდაჭერილად.
კომუნიკაცია და თანხმობა სექსის შემდგომი ზრუნვისას
ზრუნვა, ისევე როგორც სექსი, ყველაზე კარგად მუშაობს მაშინ, როცა ის კომუნიკაციასა და ორმხრივ თანხმობაზეა დაფუძნებული. ყოველ ჯერზე ფორმალური შეთანხმება ან გრძელი განხილვა საჭირო არ არის, თუმცა გადამოწმება, თუნდაც მოკლე, მნიშვნელოვანია.
სექსის შემდგომი ზრუნვა ყველაზე ეფექტიანი მაშინაა, როცა ის ასახავს იმ რეალურ ქმედებებსა თუ აქტივობებს, რომლებიც მონაწილე ადამიანებს კარგად აგრძნობინებს თავს. ეს ნიშნავს დროის გამონახვას იმისთვის, რომ გაარკვიოთ:
- რა სახის ზრუნვა გსიამოვნებთ სექსის შემდეგ თქვენ და თქვენს პარტნიორს?
- გინდათ ჩახუტება? თუ სივრცის მიცემა უფრო კარგად გაგრძნობინებთ თავს?
- გსურთ განვლილ გამოცდილებაზე საუბარი თუ, უბრალოდ, ცოტა ხანს დასვენება გირჩევნიათ?
კომუნიკაცია ქმნის უსაფრთხო სივრცეს ემოციური გულახდილობისთვის და ეხმარება პარტნიორებს გაუგებრობების თავიდან არიდებაში. გარდა ამისა, სექსის შემდგომ ზრუნვაზე საუბარი ჯერ კიდევ სექსამდე — და არა მხოლოდ სექსის დროს ან შემდეგ — განსაკუთრებით ეხმარება მათ, ვინც ჯერ კიდევ სწავლობს საკუთარ საჭიროებებს.
თუკი მზრუნველობა გსურთ, მაგრამ მისი თხოვნა თავს უხერხულად გაგრძნობინებთ, იცოდეთ, რომ მარტო არ ხართ. ეს სრულიად ნორმალურია, განსაკუთრებით ახალ ან არაფორმალურ ურთიერთობებში. მაგრამ თუ გიჭირთ სექსთან დაკავშირებულ ემოციურ საჭიროებებზე საუბარი, შესაძლოა, ეს იმის ნიშანი იყოს, რომ ჯერ კიდევ მეტი ნდობის ჩამოყალიბებაა საჭირო უერთიერთობაში — და ესეც სრულიად ნორმალურია.
► ზრუნვა არ არის მხოლოდ ქმედებები — ის არის ყურადღება. საჭირო არ არის, გამოიცნოთ, რა სურს პარტნიორს, ან ელოდოთ, რომ მან გამოიცნოს თქვენი სურვილები. უბრალოდ, ჰკითხეთ, შესთავაზეთ, მოუსმინეთ და საჭიროებისამებრ იმოქმედეთ.
სექსის შემდგომი ზრუნვა სხვადასხვა სიტუაციაში
სექსის შემდგომი ზრუნვა არ შემოიფარგლება მხოლოდ ერთი ტიპის ურთიერთობით ან სექსუალური გამოცდილებით. იქნება ეს გრძელვადიანი პარტნიორობა, ერთჯერადი კავშირი, BDSM სცენა თუ, უბრალოდ, დროის გატარება საკუთარ თავთან — ზრუნვა ყოველთვის შეიძლება მოერგოს კონკრეტულ მომენტს და საჭიროებებს.
გრძელვადიან ურთიერთობებში
მაშინაც კი, როცა გრძელვადიან ან მონოგამიურ ურთიერთობაში ხართ, ავტომატურად არ უნდა ივარაუდოთ, რომ სექსის შემდეგ თქვენი პარტნიორი კომფორტულად გრძნობს თავს. სექსის შემდგომი ზრუნვა დაგეხმარებათ მადლიერების გამოხატვაში, ემოციური კავშირის გაღრმავებასა და იმაში, რომ რუტინამ არ ჩაახშოს ინტიმურობა. მცირე ჟესტები — მაგალითად, დადებითი სიტყვები, ჩახუტება ან ერთად წახემსება — აგრძნობინებს პარტნიორს, რომ ის თქვენთვის ძვირფასია და მისი კეთილდღეობა თქვენთვის მნიშვნელოვანია.
ერთჯერად ურთიერთობებში
ერთჯერადი სექსი არ ნიშნავს უყურადღებო ან გულგრილ სექსს. ემოციური მოწყვლადობა მაინც შეიძლება გაჩნდეს, თუნდაც ორივე მხარემ იცოდეს, რომ ეს არ არის რომანტიკული კავშირი. ემოციური გადამოწმება, წყალი, ჩახუტება ან კეთილი სიტყვები — ეს ყველაფერი დაეხმარება ორივე ადამიანს, დატოვონ გამოცდილება მშვიდად და დადებითად და არა — მიტოვებულად ან გაუცხოებულად.
ქვიარ და პოლიამორიულ ურთიერთობებში
ზრუნვას მნიშვნელოვანი ადგილი აქვს ურთიერთობების ყველა სტრუქტურაში — განსაკუთრებით იქ, სადაც ხაზგასმულია კომუნიკაცია და თანხმობა. ქვიარ ან პოლიამორიული ადამიანებისთვის — რომელთაც ხშირად უწევთ სოციალურ სტიგმებთან გამკლავება — ზრუნვა შეიძლება გახდეს სივრცე დაფასებისა და ემოციური უსაფრთხოებისთვის. პარტნიორისთვის იმის გაზიარება, რა გჭირდებათ ყველაზე მეტად (სივრცე, იუმორი, დადებითი სიტყვები, გამოცდილების განხილვა და ა.შ.) ნებისმიერი ტიპის დინამიკაში დაგეხმარებათ, გაიღრმავოთ ნდობა ურთიერთობაში.
► განურჩევლად კონტექსტისა, სექსის შემდგომი ზრუნვის მიზანი ერთია: მზრუნველობა საკუთარ თავზე და სხვებზე — პატივისცემით, სიფრთხილითა და თანაგრძნობით.
როგორ ვაქციოთ სექსის შემდგომი ზრუნვა რეგულარულ პრაქტიკად?
სექსის შემდგომი ზრუნვა არ არის რამე ისეთი, რაც უნდა „დაიმსახურო“ ინტენსიური სექსით ან ღრმა ემოციებით — და ის ნამდვილად არ არის რაღაც, რაც ათასში ერთხელ უნდა ხდებოდეს. როცა სექსის შემდგომი ზრუნვა რეგულარული პრაქტიკა ხდება, ის ჯანმრთელი და მყარი სექსუალური ურთიერთობის განუყოფელ ნაწილად იქცევა — ისეთად, რომელიც ემოციურ მზრუნველობას ისევე აფასებს, როგორც ფიზიკურ სიამოვნებას.
ჩვენი სხეული და ტვინი ინტიმურობაზე ძლიერი ქიმიური ცვლილებებით რეაგირებენ. სექსის შემდგომი ზრუნვა გვეხმარება, რომ ყოველდღიურობაში ემოციური და ფიზიოლოგიური დაბრუნება იყოს მსუბუქი და თანმიმდევრული პროცესი — და ამის რეგულარულად კეთება აძლიერებს იმ იდეას, რომ სიამოვნება ორგაზმით არ მთავრდება. ზრუნვა აჩენს უწყვეტობის, უსაფრთხოებისა და ორმხრივი ნდობის განცდას.
სექსის შემდგომი ზრუნვის ჩვევად გადაქცევა არ საჭიროებს დიდ ძალისხმევას. ხშირად საკმარისია მარტივი, შეგნებული ქმედებები — მთავარია, ყველაფერი გაკეთდეს ზრუნვის განზრახვით. როცა ამ პრაქტიკას რეგულარულად მიმართავთ, თქვენ და თქვენი პარტნიორი სწავლობთ, რომ სექსი მხოლოდ ფიზიკური არ არის, ის კავშირია და იმსახურებს ყურადღებას — ყოველ ჯერზე.
თუ არ იცით, საიდან დაიწყოთ, აი, რამდენიმე რჩევა:
- ჰკითხეთ პარტნიორს, რა ეხმარება, რომ თავი დაცულად და კომფორტულად იგრძნოს სექსის შემდეგ;
- თავადაც გაუზიარეთ თქვენი საჭიროებები — და ნუ მოიბოდიშებთ მათ გამო;
- სცადეთ ერთი პატარა ჟესტი ყოველი შეხვედრის შემდეგ — იქნება ეს უბრალო შეხება, სიტყვა თუ სხვა რამ;
- დააკვირდით და მოერგეთ სიტუაციას — სექსის შემდგომი ზრუნვა, ისევე, როგორც ურთიერთობა, შეიძლება დროთა განმავლობაში შეიცვალოს.
► რაც უფრო მეტ სივრცეს უთმობთ სექსის შემდგომ ზრუნვას, მით უფრო ბუნებრივი ხდება ის — და მით უფრო ღრმავდება თქვენი და თქვენი პარტნიორის სექსუალური სიამოვნება და ემოციური კავშირი.
წყარო: Scarleteen, Vella, Verywell Mind