რუსული კანონის შედეგად გამოწვეული პირველი სანქციები მზადაა — ამერიკის შეერთებული შტატები ქართული ოცნების წევრებსა და მათი ოჯახის წევრებს სავიზო შეზღუდვებს უწესებს. ამ დროისთვის უცნობია სანქცირებულ ადამიანთა სია, თუმცა ქართული ოცნების წარმომადგენლები დილიდან აქტიურად ავრცელებენ კონსპირაციულ თეორიას, თითქოს ქვეყნის ინტერესები არ დათმეს და ამიტომ მიიღეს სანქციები, რაც ტყუილია — არც საქართველოში მიმდინარე აქციის მონაწილეები და არც აშშ არ ითხოვდა ქვეყნის ინტერესების დათმობას. პირიქით, ქართულ ოცნებას ყველა ქვეყნის სასარგებლოდ მოქმედებისკენ მოუწოდებს. მეტიც, სანქციების გამოცხადებისას, აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის განცხადებაში ხაზგასმით ეწერა, რომ სავიზო შეზღუდვები ეხება “საქართველოს დემოკრატიისთვის ძირის გამომთხრელებს”.

Contents

სანქციები არ ყოფილა აშშ-ის პირველი ნაბიჯი. ამას წინ უძღოდა მოწოდებები, მოლაპარაკებები, სახელმწიფო მდივნის თანაშემწის ვიზიტი თბილისში და ივანიშვილის მხრიდან მასთან შეხვედრაზე უარი, სანქციების შესახებ არაერთი გაფრთხილება და უპრეცდენტო შეთავაზებაც ვიზალიბერალიზაციასთან დაკავშირებით. თუმცა ქართულ ოცნებაში ეს ყველაფერი გააკრიტიკეს და არაერთხელ, რუსული კანონი მიიღეს და ახლა ვეტოს დაძლევისთვისაც ემზადებიან.

პარალელურად, აშშ აგრძელებს სანქციების პაკეტებზე მუშაობას. თითოეული მათგანი მსგავს და ერთმანეთისგან განსხვავებულ დეტალებს შეიცავს, თუმცა ნებისმიერის მიღების შემთხვევაში, საქართველოს ხელისუფლების სხვადასხვა შტოს წარმომადგენლებს არაერთი მკაცრი შეზღუდვა შეეხებათ.

► წაიკითხეთ ვრცლად აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტის სანქციებზე: აშშ ქართული ოცნების წევრებსა და მათ ოჯახებს სავიზო შეზღუდვებს უწესებს

“ქართველი ხალხის აქტის” სანქციები

გუშინ, 23 მაისს, ამერიკის შეერთებული შტატების სენატში ორპარტიული კანონპროექტი “ქართველი ხალხის აქტი” (Georgian People’s Act, იგივე “GPA Act”) წარადგინეს. დოკუმენტი ითვალისწინებს სანქციებს იმ პირთა მიმართ, რომლებიც, კანონპროექტის ავტორების აზრით, ხელს უშლიან საქართველოში დემოკრატიული პროცესის განვითარებასა და ევროატლანტიკურ გზაზე სვლას.

სენატში ინიციირებული საკანონმდებლო პროექტის მიხედვით, სანქციები შესაძლოა დაუწესდეს:

(1) ნებისმიერ ფიზიკურ პირს, რომელიც 2012 წლის 1 იანვარს ან მის შემდეგ მუშაობდა საქართველოს პარლამენტის წევრად, საქართველოს პარლამენტის აპარატის უფროს თანამშრომლად ან არის მმართველი პარტიის მოქმედი ან ყოფილი მაღალჩინოსანი;
(2) ნებისმიერი პირი, რომელიც მსახურობს ხელმძღვანელ თანამდებობაზე, რომელიც მუშაობს საქართველოს მთავრობის სახელით, მათ შორის, სამართალდამცავი, დაზვერვის, სასამართლო ან ადგილობრივი ან მუნიციპალური ხელისუფლების სახელით.
(3) (1) პუნქტში აღწერილი თანამდებობის პირის ან (2) პუნქტში აღწერილი პირის უახლოესი ოჯახის წევრი.

აქტი ავალდებულებს აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტს, შეადგინოს იმ პირების სია, რომლებიც ძირს უთხრიან დემოკრატიულ პროცესებს საქართველოში, ჩართულნი არიან კორუფიაცაში ან ხელს უშლიან ქვეყნის ევროატლანტიკურ ინტეგრაციას.

“კონგრესი მიიჩნევს, რომ ევროატლანტიკური ინტეგრაციის ბლოკირებისკენ მიმართული ქმედებები, საქართველოში კორუმპირებული ან ოლიგარქიული ძალების არასათანადო გავლენის გამო, წარმოადგენს კორუფციის ფორმას”, — აღნიშნულია დოკუმენტში.

კანონპროექტში მოტანილია სხვადასხვა ტიპის სანქციები, რომლებიც როგორც სამოგზაურო, ისე ქონებრივ საკითხებს შეეხება.

“აშშ-მ უნდა განიხილოს მოგზაურობის შეზღუდვები ან სანქციები პირებზე, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან იმ ქმედებებზე, რომლებიც ხელს უშლის საქართველოს ევროატლანტიკური ინტეგრაციისკენ სწრაფვას, რაც მოიცავს ძალადობას ან დაშინებას საქართველოს მოქალაქეების, სამოქალაქო საზოგადოების წევრებისა და ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიების წევრების მიმართ”, — აღნიშნულია აქტში.

დოკუმენტის თანახმად, განიხილება კერძო საკუთრების ბლოკირება/გაყინვაც. ეს მიმართულია მათ მიმართ, ვინც რუსეთის მავნე საგარეო საქმიანობაში, ადამიანის უფლებათა შელახვასა და კორუფციაში მონაწილეობენ.

გარდა ამისა, აქტში საუბარია საქართველო-ამერიკის სტრატეგიული პარტნიორობის შეჩერებაზე, სანამ საქართველოს მთავრობა არ ასახავს ქართველი ხალხის ნებას, მათი დემოკრატიული სურვილების შესაბამისად.

“კონგრესის აზრით, [სახელმწიფო] მდივანმა უნდა შეაჩეროს აშშ-საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორობის კომისია, რომელიც შეიქმნა 2009 წლის 9 იანვარს აშშ-საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორობის ქარტიით, მანამ, სანამ საქართველოს მთავრობა არ მიიღებს ზომებს, რათა (1:) ასახოს საქართველოს მოქალაქეების დემოკრატიული სურვილები და (2:) შეასრულოს თავისი კონსტიტუციური ვალდებულება — ხელი შეუწყოს ქვეყანას ევროკავშირსა და ნატოში გაწევრიანებისკენ”, — აღნიშნულია აქტში.

კანონპროექტი აშშ-ს სახელმწიფო მდივანს, ენტონი ბლინკენს ავალდებულებს, კანონის მიღებიდან არაუგვიანეს 120 დღეში, მისი მოსაზრებით, რელევანტურ უწყებებთან კოორდინირებით, კონგრესის შესაბამის კომიტეტებს სხვადასხვა ანგარიში წარუდგინოს. კერძოდ:

საქართველოს შიგნით და გარეთ დეზინფორმაციის მცდელობების შეფასება, რომელიც ევროკავშირსა და აშშ-სთან საქართველოს ურთიერთობას უთხრის ძირს;
(ა) წყაროები, რომლებმაც აქტიური როლი ითამაშეს დეზინფორმაციული კამპანიების წინსვლაში, საქართველოს შიგნით საზოგადოების მხარდაჭერის შესუსტების მიზნით შეერთებული შტატების, ევროკავშირისა და ნატოსადმი;
(ბ) საქართველოს მთავრობის მიერ გაწეული ძალისხმევა, დაეწესებინა იმ აქტორებისათვის დაეწესებინა სანქციების, რომლებიც იმგვარი დეზინფორმაციის გავრცელებაში მონაწილეობდნენ, რომელიც ზღუდავს მის ევროატლანტიკურ მისწრაფებებს;
შეფასება იმისა, რამდენად ახერხებენ მავნებლური აქტორები ქართული პარტიებისა და დემოკრატიული ინსტიტუტებისთვის ხელის შეშლას, რათა სწორი მმართველობისა და გამჭვირვალობის პრინციპები დაიცვან და მისდიონ მათ;
შესაძლო პოლიტიკის გატარებაზე რჩევები დემოკრატიისა და კანონის უზენაესობის დაცვისათვის, მავნებელი აქტორები დასჯის მეშვეობით;
ზოგადი მიმოხილვა საქართველოში თავისუფალი და დამოუკიდებელი მედიის ჩახშობის, სამოქალაქო საზოგადოების დაშინებისა და დათრგუნვის მცდელობებისა და ამასთან ერთად ყოველივე იმ აქტორთა ჩამონათვალი, რომლებიც ამაზე არიან პასუხისმგებელნი;
საქართველოში რუსეთისა და ჩინეთის და მათი საინფორმაციო ოპერაციების შეფასება და აგრეთვე, იმ კავშირების დადგენა, რომლებიც რუსეთისა და ჩინეთის საინფორმაციო ოპერაციებსა და რეგიონში ამ ქვეყნების უფრო ფართო დღის წესრიგს შორის არსებობს.

კანონპროექტი წარადგინეს სენატორებმა ნიუ-ჰემპშირიდან, დემოკრატმა, ჯინ შაჰინმა და რესპუბლიკელმა, ჯიმ რიშმა. კანონპროექტის თანავტორები არიან ბენ კარდინი — დემოკრატი მერილენდიდან და პიტ რიკეცი — რესპუბლიკელი ნებრასკიდან.

აქტის თანახმად, აშშ-ის პოლიტიკამ უნდა გამოხატოს სერიოზული შეშფოთება იმ წინააღმდეგობებზე, რომლებიც საქართველოში დემოკრატიულ ინსტიტუტებს ექმნება, მათ შორის, რუსული კანონით. აქვე ვკითხულობთ, რომ რუსული კანონი “შეანელებს ან შეაჩერებს საქართველოს პროგრესს ევროატლანტიკური მისწრაფებების მიღწევისკენ”, რაც აღიქმება როგორც საქართველოს დემოკრატიული ტრაექტორიის სტაგნაცია და საქართველოს მთავრობისთვის ნეგატიურ საშინაო და საერთაშორისო შედეგებს გამოიწვევს.

დოკუმენტში ყურადღება გამახვილებულია აშშ-ის პოლიტიკაზე, რომელიც უნდა იყოს “სწრაფი შედეგების დაკისრება იმ პირებზე, რომლებიც უშუალოდ არიან პასუხისმგებელნი, ხელმძღვანელობდნენ ან პირდაპირ და შეგნებულად ჩაერთნენ ხელმძღვანელობაში, ქმედებებში ან პოლიტიკაში, რაც ძირს უთხრის საქართველოში მშვიდობას, უსაფრთხოებას, სტაბილურობას, სუვერენიტეტს, ან ტერიტორიულ მთლიანობას”.

აქტი მოუწოდებს საქართველოს მთავრობას, გაათავისუფლოს პოლიტიკური ნიშნით დაკავებული პირები და უზრუნველყოს 2024 წლის ოქტომბრის არჩევნების დემოკრატიულად და სამართლიანად ჩატარება, რათა ის ასახავდეს ქართველი ხალხის ნებას.

აქტში აღწერილია ვითარება საქართველოში, რაც დიდწილად რუსული კანონის ხელახალი ინიციირების გამო დადგა. თუმცა, დოკუმენტში ასევე ვკითხულობთ საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან წარსულში გადადგმულ იმგვარ ნაბიჯებზე, რომლებიც ქვეყნის დემოკრატიულ განვითარებას ხელს უშლის. საუბარია, როგორც აშშ-ის ყოფილი ელჩის, კელი დეგნანის წინააღმდეგ თავდასხმებზე, ასევე — სამოქალაქო აქტივისტების მიმართ ძალადობისა და დაშინების შემთხვევებზე, ჟურნალისტების საქმიანობაში ხელის შეშლასა და გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლების შელახვის ფაქტებზე.

აქტში ასევე აღნიშნულია, რომ 2024 წლის 29 აპრილს ბიძინა ივანიშვილმა სიტყვით გამოსვლისას სასტიკად შეუტია საქართველოს პარტნიორებს აშშ-დან და ევროპიდან.

“[ივანიშვილმა] სასტიკად შეუტია ამერიკელ და ევროპელ პარტნიორებს; ამტკიცებდა, რომ საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოებისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების საზღვარგარეთიდან დაფინანსების მიზანია საქართველოს სახელმწიფო სუვერენიტეტის ჩამორთმევა”, — ნათქვამია აქტში.

კანონპროექტი 5 წლის ვადით მოქმედებას ითვალისწინებს. იგი აშშ-ის მთავრობის პოლიტიკის გადახედვასაც საქართველოსთან მიმართებით. კერძოდ, სხვადასხვა პროექტების, რომლებიც საქართველოში აშშ-ის მხარდაჭერით ხორციელდება; მეორე მხრივ, ქართველი საზოგადოების მხარდაჭერის მიზნით, გათვალისწინებულია 50 მილიონი დოლარის ოდენობის დახმარება “დემოკრატიისა და სამოქალაქო საზოგადოების გაძლიერებისთვის საქართველოში, მათ შორის გამჭვირვალობის, დამოუკიდებელი მედიის, კანონის უზენაესობის, ანტიკორუფციული ძალისხმევის, მავნე გავლენის წინააღმდეგ ბრძოლისა და კარგი მმართველობის ინიციატივებისთვის”.

სენატში წარდგენილი კანონპროექტი თავდაპირველად “ამერიკის ხმამ” გაავრცელა. კანონპროექტს სრულად შეგიძლიათ ამ ბმულზე გაეცნოთ.

MEGOBARI ACT-ის სანქციები

აშშ-ის კონგრესში წარდგენილი MEGOBARI Act-ის თანახმად, საქართველოს ხელისუფლების წარმომადგენლების მიმართ სანქციები უნდა დაწესდეს. კანონპროექტის ავტორი რესპუბლიკელი ჯო უილსონია.

Fox News-ის ინფორმაციით, უილსონი აცხადებს, რომ “ქართული ოცნება” და კრემლი აშშ-ს “სერიოზულად არ აღიქვამენ”. მისივე თქმით, ქართველი ხალხის თავისუფლებისა და პროდასავლური მომავლის გატეხვას კონგრესი უპასუხებს, რადგან მას სურს აჩვენოს ძლიერი და ნათელი მომავალი ორ ქვეყანას შორის — “ჩვენ არ ვაპირებთ ამის უბრალოდ თქმას, არამედ გავაკეთებთ ამას”.

“მათ ჰგონიათ ბლეფია, როცა ვამბობთ, რომ შედეგები მოჰყვება შეერთებულ შტატებთან ქართველი ხალხის მიერ ჩამოყალიბებულ კავშირზე შეტევას”, — აცხადებს უილსონი.

კანონპროექტში შემოთავაზებული სავიზო სანქციები მიმართულია იმ საკვანძო პირებისა და მათი ოჯახებისთვის, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან პარლამენტში “უცხოური აგენტების შესახებ” რუსული სტილის კანონის მხარდაჭერასა და მის შესაძლო ამოქმედებაზე ან სახალხო პროტესტისა თუ სამოქალაქო საზოგადოების წინააღმდეგობის ჩასახშობად გადადგმულ ნაბიჯებზე.

“თვეზე მეტია, საქართველოს ათიათასობით მოქალაქე ქუჩებში კონტროვერსიული კანონპროექტის წინააღმდეგ გამოდის, რომელიც ფართოდ გააკრიტიკეს საქართველოს დასავლელმა მოკავშირეებმა, მათ შორის, თეთრმა სახლმა, ხოლო ღიად შეაქო კრემლმა”, — აღნიშნულია სტატიაში.

უილსონის კანონპროექტის თანახმად, ამოქმედებიდან 60 დღის ვადაში აშშ-ის სახელმწიფო მდივანმა უნდა დაადგინოს შესაბამისი პირები საქართველოს მმართველი და პოლიტიკური წრეებიდან.

“ამ აქტის ამოქმედებიდან არაუგვიანეს 90 დღისა, ეროვნული დაზვერვის დირექტორი, სახელმწიფო მდივანთან, თავდაცვის მდივანთან და ცენტრალური დაზვერვის დირექტორთან კოორდინაციით, კონგრესს წარუდგენს მოხსენებას საქართველოში რუსული სადაზვერვო ელემენტებისა და მათი აქტივების შეღწევის შესახებ, ასევე შეისწავლის ჩინეთის გავლენასა და რუსეთ-ჩინეთის თანამშრომლობის პოტენციურ კვეთას საქართველოში”, — აღნიშნულია დოკუმენტში.

MEGOBARI Act-ის შესახებ ინფორმაცია თავდაპირველად Politico-მ გაავრცელა. გამოცემა იუწყებოდა, რომ საქართველოს ხელისუფლების ანტიდემოკრატიული კურსის ცვლილების შემთხვევაში, უილსონის მიერ ინიციირებული კანონპროექტის თანახმად, შტატები საქართველოს მოქალაქეებისთვის სავიზო რეჟიმის ლიბერალიზაციას, შეღავათიან სავაჭო რეჟიმსა და გაუმჯობესელ სამხედრო დახმარებას განიხილავდა.

“ოცნებამ” ეს შემოთავაზება დაიწუნა და “შანტაჟი” უწოდა კანოპროექტით გათვალისწინებულ პირობებს. მმართველი პარტიის მიერ საპასუხოდ გავრცელებულ განცხადებაში ყურადღება რუსული კანონის მიღების “აუცილებლობას” კიდევ ერთხელ დაეთმო. მმართველი პარტია ქართულ-ამერიკული ურთიერთობების გაჯანსაღებაზე პასუხისმგბელობას მთლიანად ამერიკული მხარეს აკისრებს. ამავდროულად, მათ ურთიერთობის ცვლილების მათეული ვერსია განიხილეს და იმედს იტოვებენ, რომ “ამერიკაში რაციონალური აზრი გაიმარჯვებს, რითაც ორივე ქვეყანა მხოლოდ სარგებელს მიიღებს”.