ჩვენს მუდმივად პროგრესირებად საზოგადოებაში მრავალფეროვნების გააზრება და მხარდაჭერა ახლა იმაზე უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე ოდესმე. მიუხედავად ამისა, მითები და მცდარი წარმოდგენები LGBTQ+ ადამიანებზე აქტიურად აგრძელებს არსებობას და აფერხებს თანასწორი და მიმღებლობაზე ორიენტირებული საზოგადოების ჩამოყალიბების პროცესს. ეს უსაფუძვლო რწმენა-წარმოდგენები აზიანებს არა მხოლოდ LGBTQ+ ადამიანების ცხოვრებას, არამედ ხელს უშლის ჯანსაღი, დისკრიმინაციისგან თავისუფალი გარემოს ჩამოყალიბებასაც.

ამ სტატიაში მიმოვიხილავთ ყველაზე საზიანო მითებსა და მცდარ წარმოდგენებს LGBTQ+ თემის ირგვლივ.

მითი #1: ჰომოსექსუალობა არჩევანია

სიმართლე: სექსუალურ ორიენტაციას განაპირობებს ისეთი ფაქტორები, როგორებიცაა გენეტიკა და ტვინის განვითარების ბიოლოგია — ის არჩევანი არ არის.

მეცნიერული მონაცემები იმაზე მიუთითებს, რომ სექსუალური ორიენტაცია (იქნება ეს ჰომოსექსუალობა, ჰეტეროსექსუალობა თუ სხვა) ბიოლოგიაზეა დამოკიდებული. მართალია, ამ კუთხით ჯერ კიდევ მეტი კვლევაა საჭირო, მაგრამ არსებული კვლევების მიხედვით, ის, თუ რა განაპირობებს ადამიანის ჰეტეროსექსუალობას ან ქვიარობას, საფუძველს იღებს გენეტიკაში (მაგ., დნმ-ში), ეპიგენეტიკაში (მაგ., იმაში, თუ როგორ გავლენას ახდენენ ფაქტორები ჩვენს გენებზე) და დაბადებამდე ადამიანის ტვინის განვითარებაში.

აღზრდის მეთოდები თუ ამ თემაზე აქტიური საუბარი არ იწვევს ადამიანის სექსუალური ორიენტაციის ჩამოყალიბებას. ჰომოსექსუალობა იმდენადვე არ არის არჩევანი, რამდენადაც ჰეტეროსექსუალობა. გეი ადამიანისთვის იმის კითხვა, „როდის გადაწყვიტე, რომ გეი ყოფილიყავი?“ იგივეა, რომ ჰეტეროსექსუალ ადამიანს ვკითხოთ: „როდის გადაწყვიტე, რომ საპირისპირო სქესის/გენდერის ადამიანები მოგწონებოდა?“

► ჰომოსექსუალური ქცევა არა მხოლოდ ადამიანებში, არამედ ცხოველების 500-ზე მეტ სახეობაში გვხვდება — მასში არაფერია „არაბუნებრივი“.

მითი #2: ჰომოსექსუალობა „განკურნებადია“

სიმართლე: ფსიქოთერაპიას არ შეუძლია ადამიანის სექსუალური ორიენტაციის შეცვლა და ნებისმიერი ე.წ. „გარდაქმნის თერაპია“ საზიანოა.

ჰომოსექსუალობა არ არის დაავადება. ის თერაპიები, რომლებიც იჩემებს, რომ ლესბოსელი, გეი და ბისექსუალი ადამიანების ჰეტეროსექსუალებად „ქცევა“ შეუძლია (ე.წ. „კონვერსიული“ ან „გარდაქმნის“ თერაპიები) არამეცნიერული და საზიანოა.

ამერიკის ფსიქოლოგიური ასოციაციის სამუშაო ჯგუფმა, რომელმაც წლების განმავლობაში ჩატარებული კვლევები მიმოიხილა ფსიქოთერაპიის შესახებ, დაადგინა, რომ უდიდესი ალბათობით სექსუალური ორიენტაციის შეცვლა შეუძლებელია. გარდა ამისა, მსოფლიოს მასშტაბით მენტალური ჯანმრთელობის წამყვანი ორგანიზაციები ხალხს ურჩევენ, არ მიმართონ „გარდაქმნის თერაპიებს“.

მითი #3: მშობლების ბრალია ის, რომ მათი შვილი ქვიარია

სიმართლე: არაფერს, რაც მშობელს გაუკეთებია, არ შეუძლია „გამოიწვიოს“ შვილის არაჰეტეროსექსუალად გაზრდა. თუმცა, დიდი მნიშვნელობა აქვს იმას, თუ როგორ შეხვდება მშობელი საკუთარი შვილის „ქამინგაუთს“ (იდენტობის გაცხადებას), რადგან ამას დიდი გავლენა ექნება მის კეთილდღეობაზე.

მშობლები, რომლებიც იგებენ, რომ მათი შვილი გეი, ლესბოსელი ან ბისექსუალია, თავდაპირველად ხშირად ამას საკუთარ თავს აბრალებენ. ეს ტყუილია — სექსუალური ორიენტაცია არავისგან არ ისწავლება, მათ შორის, არც მშობლებისგან. ისევე, როგორც მშობელს არ შეუძლია, თავისი შვილი გახადოს ჰეტეროსექსუალი, მას არ შეუძლია, შვილის არაჰეტეროსექსუალობა გამოიწვიოს.

თუმცა, ის, თუ რა რეაქცია ექნება მშობელს, როდესაც შვილი მას საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციას გაუმხელს, მნიშვნელოვან გავლენას იქონიებს მის კეთილდღეობასა და ცხოვრების ხარისხზე. მშობლებისა და ოჯახის მხარდაჭერა ძალიან მნიშვნელოვანია LGBTQ+ ადამიანებისთვის და ამას შეუძლია ისინი დაიცვას უსახლკარობისგან, ჩაგვრისგან, დეპრესიისგან.

მითი #4: ჰომოსექსუალობა მენტალური დაავადებაა

სიმართლე: LGBTQ+ ადამიანები მენტალურად იმდენადვე ჯანმრთელები არიან, როგორც ყველა სხვა.

ჯერ კიდევ 1973 წელს ამერიკის ფსიქიატრიულმა ასოციაციამ, ამერიკის ფსიქოლოგიურმა ასოციაციამ და ამერიკის პედიატრების აკადემიამ ერთობლივი განცხადება გაავრცელა:

„ჰომოსექსუალობა არ არის დაავადება. მას არ სჭირდება მკურნალობა და ის არ არის შეცვლადი. გენდერული სხვაობები ადამიანური ურთიერთობების ნორმალური გამოხატულებებია“.

იმ დროისთვის ჰომოსექსუალობა ამოიღეს დიაგნოსტიკური და სტატისტიკური სახელმძღვანელოდან (DSM), რომელიც მენტალური აშლილობების ოფიციალურ სიას წარმოადგენს, და ის აღარ მიიჩნევა მენტალურ აშლილობად.

LGBTQ+ ადამიანები იმდენადვე ჯანმრთელები არიან, როგორც ყველა სხვა. თუმცა, მართალია ის, რომ სტიგმა, უარყოფითი წინასწარგანწყობები და დისკრიმინაცია LGBTQ+ ადამიანების მიმართ ქმნის მტრულ და სტრესულ გარემოს, რომელიც იწვევს მენტალური ჯანმრთელობის პრობლემებს, შფოთვას, დეპრესიასა და ა.შ.

მითი #5: ჰომოსექსუალობის წინააღმდეგ ბრძოლა „ქრისტიანულია“

სიმართლე: ბიბლიას ყველაზე მეტად ადარდებს სხვებისადმი კარგად მოპყრობა და ის ეწინააღმდეგება სისასტიკეს, ექსპლუატაციასა და ძალადობას ყველა ადამიანის მიმართ — იქნება ის ჰეტეროსექსუალი თუ ქვიარი.

ქრისტიანობის მთავარი ქვაკუთხედი სიყვარულია, ის ქადაგებს მიმღებლობას და არა — დევნას. ღმერთისა და სარწმუნოების გამოყენება შიშის, დისკომფორტისა და ზიზღის დასათესად არასდროს ყოფილა ქრისტიანული მრწამსის ნაწილი.

მითი #6: LGBTQ+ ადამიანებისა და საკითხების გაზრდილი ხილვადობა „პროპაგანდაა“

მითი, თითქოს LGBTQ+ ადამიანებისა და საკითხების გაზრდილი ხილვადობა „პროპაგანდაა“, მცდარი და საზიანოა. ეს მცდარი წარმოდგენა გულისხმობს იმას, რომ მარტოოდენ ხილვადობით ან თანასწორი უფლებებისთვის ბრძოლით LGBTQ+ ადამიანები და მათი მხარდამჭერები ცდილობენ სხვებისთვის “ცხოვრების სტილისა” თუ “რწმენა-წარმოდგენების” თავზე მოხვევას — ეს სრული ტყუილია. ამასთან ჰომოფობიურია დამოკიდებულება, თითქოს ადამიანის ორიენტაცია “ცხოვრების სტილი” ან “რწმენა-წარმოდგენებია”, რადგან, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ჰომოსექსუალობა არჩევანი არ არის, განსხვავებით ცხოვრების სტილისა და რწმენისგან.

ქვემოთ ავხსნით, რატომ არის ეს მითი საზიანო და როგორია სინამდვილეში რეალობა:

რატომ არის ეს მითი საზიანო?

• არსებობის წაშლა: ის შეხედულება, თითქოს ხილვადობა უტოლდება “პროპაგანდას”, უგულებელყოფს იმ მარტივ ფაქტს, რომ LGBTQ+ ადამიანები არსებობენ და ყველანი ერთი საზოგადოების წევრები ვართ. ეს საზიანო მიდგომა გულისხმობს, რომ მათი ხილვადობა მხოლოდ პირობითია და საჭიროებს რეგულაციას, რაც ადამიანების დეჰუმანიზაციას ახდენს.
• დამადუმებელი ეფექტი: ეს მითი გამოიყენება LGBTQ+ ხმებისა და მათი უფლებებისთვის ადვოკატირების დასადუმებლად, რაც იმას მოიაზრებს, რომ ადამიანის უფლებებსა და გამოცდილებებზე ხმამაღლა საუბარი შეუფერებელი ან აგრესიულია და არა — თვითგამოხატვისა და თანასწორობისთვის ბრძოლის საბაზისო ფორმა.
• უთანასწორობის ხელშეწყობა: LGBTQ+ ხილვადობის „პროპაგანდად“ მონიშვნა გულისხმობს, რომ LGBTQ+ ადამიანების ბრძოლა თანასწორი უფლებებისთვის სხვა სამოქალაქო უფლებადაცვითი მოძრაობებისგან როგორღაც განსხვავდება ან მათზე ნაკლებად მნიშვნელოვანია, რაც ხელს უწყობს სოციალური და სამართლებრივი უთანასწორობის ჩამოყალიბებას.

როგორია რეალობა?

• ხილვადობა უდრის წარმომადგენლობას: ბევრისთვის LGBTQ+ თემში გაზრდილი ხილვადობის მიზანი წარმომადგენლობის გაზრდაა; საკუთარი თავის დანახვას მედიაში, პოლიტიკაში, განათლებაში და ა.შ. შეიძლება ძალიან დადებითი ეფექტი ჰქონდეს ადამიანის მიკუთვნებულობის განცდასა და თვითშეფასებაზე;
• განათლებითი ღირებულება: ხილვადობა ხელს უწყობს საზოგადოების განათლებას ადამიანური გამოცდილებებისა და იდენტობების მრავალფეროვნებისა და სიმდიდრის შესახებ. ის აძლიერებს თანაგრძნობასა და გაგებას და აქარწყლებს სტერეოტიპებსა და მცდარ წარმოდგენებს;
• ადვოკატირება თანასწორი უფლებებისთვის: LGBTQ+ პრობლემების ხილვადობა ხშირად ტრიალებს თანასწორი უფლებებისთვის ბრძოლის ირგვლივ, მათ შორის, ანტიდისკრიმინაციული პოლიტიკისა და ჯანდაცვასთან დაკავშირებული უფლებების. ეს არის არა რაღაცის „პროპაგანდა“, არამედ იმის უზრუნველყოფა, რომ ყველა ადამიანს, განურჩევლად სექსუალური ორიენტაციისა თუ გენდერული იდენტობისა, ჰქონდეს უფლება, მოექცნენ სამართლიანად და ღირსეულად;
• თემი და მხარდაჭერა: გაზრდილ ხილვადობას შეუძლია საკვანძო მხარდაჭერა და ვალიდაცია მისცეს იმ ადამიანებს, რომლებიც თავიანთი იდენტობის გამო თავს იზოლირებულად ან მარგინალიზებულად გრძნობენ. ამან შეიძლება ხელი შეუწყოს მხარდამჭერი თემის ჩამოყალიბებას და რესურსების ხელმისაწვდომობის გაზრდას, რაც შეიძლება სასიციცხლოდ მნიშვნელოვანი იყოს მათთვის, ვინც დისკრიმინაციის სამიზნე ხდება;
• კულტურული სიმდიდრე: მრავალფეროვანი LGBTQ+ პერსპექტივებისა და ამბების ინკლუზია ამდიდრებს კულტურასა და საზოგადოებას, რაც ხელს უწყობს უფრო აქტიური, დინამიკური და ემპათიური ქვეყნის შექმნას.

მოკლედ რომ შევაჯამოთ, მითი იმაზე, თითქოს LGBTQ+ ადამიანების და პრობლემების გაზრდილი ხილვადობა „პროპაგანდაა“, უგულებელყოფს ადამიანების ძირეულ საჭიროებებსა და უფლებებს წარმომადგენლობის, თანასწორობისა და მიმღებლობის შესახებ. აუცილებელია, დავუპირისპირდეთ ამ მითს და ხელი შევუწყოთ ყველა ადამიანის ინკლუზიურობას, მათ გაგებასა და მათდამი პატივისცემას, განურჩევლად სექსუალური ორიენტაციისა თუ გენდერული იდენტობისა.

„მე არ ვიცნობ LGBTQ+ ადამიანებს, ისინი ჩემ გარშემო არ არიან“ — რამდენად არის ეს სიმართლე?

დიდია ალბათობაა იმისა, რომ თქვენ იცნობთ ვინმეს, ვინც ქვიარია — უბრალოდ, შესაძლოა, მას ამის შესახებ ჯერ საჯაროდ ან თქვენთან არ გაუცხადებია. ბევრი LGBTQ+ ადამიანი მალავს საკუთარ იდენტობას, რათა თავი აარიდოს შევიწროებასა და დისკრიმინაციას.

ქვემოთ ვისაუბრეთ, რატომ არსებობს ის მცდარი წარმოდგენა, თითქოს ჩვენ გარშემო არ არიან LGBTQ+ ადამიანები და როგორია რეალობა:

რატომ არსებობს ეს მცდარი წარმოდგენა?

• საკუთარ იდენტობაზე ღიად საუბრის ნაკლებობა: ყველა LGBTQ+ ადამიანი სულაც არ საუბროს ღიად საკუთარ სექსუალურ ორიენტაციასა თუ გენდერულ იდენტობაზე. ზოგი შეიძლება თავს არ გრძნობდეს საკმარისად კომფორტულად ან უსაფრთხოდ საიმისოდ, რომ თავისი ცხოვრების ამ ასპექტებზე ისაუბროს გარკვეული ტიპის გარემოებში, რათა თავიდან აირიდოს დისკრიმინაცია, გარიყვა ან ზიანიც კი;
• სტერეოტიპები და მცდარი დაშვებები: ადამიანები ხშირად სტერეოტიპების მიხედვით ცდილობენ „ამოიცნონ“ LGBTQ+ ადამიანები. თუკი ვინმე არ ჯდება ამ სტერეოტიპებში, ის შეიძლება ავტომატურად ჰეტეროსექსუალად ან/და სისგენდერად ჩაითვალოს, რაც არასწორ წარმოდგენას გვიქმნის მის იდენტობაზე;
• კონფიდენციალურობა და პირადი სივრცე: სექსუალური ორიენტაცია და გენდერული იდენტობა ადამიანის მთლიანი იდენტობის მხოლოდ ერთ-ერთი ნაწილია. ბევრმა LGBTQ+ ადამიანმა შეიძლება ისინი საერთოდ არ ახსენოს საუბარში, ისევე როგორც ამას იზამდა ბევრი ჰეტეროსექსუალი ან სისგენდერი ადამიანი;
• ბი-უხილავობა: უშუალოდ LGBTQ+ თემის დიდ ნაწილს ბისექსუალი და პანსექსუალი ადამიანები წარმოადგენენ, რომლებსაც ერთდროულად რამდენიმე გენდერი იზიდავთ. თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ ბი/პან ადამიანების ხილვადობა და მიმღებლობა ძალიან დაბალია, მათ შორის ქვიარ თემშიც კი, შესაძლოა, გვეგონოს, რომ ადამიანი, რომელსაც საპირისპირო გენდერი მოსწონებია, აუცილებლად ჰეტეროსექსუალია, და არც კი დავუშვათ ის, რომ მას შეიძლება რამდენიმე გენდერი იზიდავდეს;
• LGBTQ+ ადამიანების საყოველთაოობა: LGBTQ+ ადამიანები არიან ცხოვრების ყველა ასპექტში, ყველა პროფესიაში, თემსა თუ კულტურაში. მათი ხილვადობა ან მათი არსებობის აღიარება, შესაძლოა, არ იყოს გაცხადებული არსებული სოციალური ნორმებისა თუ პირადი არჩევანების გამო.

როგორია რეალობა?

• სტატისტიკა: კვლევები და გამოკითხვები აჩვენებს, რომ მოსახლეობის საკმაოდ დიდი ნაწილი აიდენტიფიცირებს საკუთარ თავს LGBTQ+ თემის წარმომადგენლად. ეს რიცხვი დაახლოებით 10%-ის ირგვლივ მერყეობს, ახალგაზრდებში კი ის კიდევ უფრო მაღალია, რაც იმაზე მიანიშნებს, რომ ყველა ჩვენგანი, დიდი ალბათობით, ვიცნობთ ქვიარ ადამიან(ებ)ს, თუმცა შეიძლება ამის შესახებ არ ვიცოდეთ;
• მრავალფეროვანი იდენტობები: LGBTQ+ თემი მოიცავს უამრავ იდენტობას, რომელთაგან ყველა სულაc არ არის მარტივად ხილული ან ამოცნობადი. შესაძლოა, იცნობდეთ LGBTQ+ ადამიანს, თუმცა არ იცოდეთ მისი იდენტობის შესახებ იმ წინასწარგანწყობის გამო, თუ როგორ „უნდა გამოიყურებოდნენ“ ქვიარი ადამიანები;
• ცვალებადი დინამიკები: როდესაც საზოგადოება უფრო მეტად მიმღებელი ხდება, უფრო და უფრო მეტი ადამიანი გრძნობს თავს კომფორტულად, რომ „დაქამინგაუთდეს“ (ისაუბროს საკუთარ იდენტობაზე). მათ, ვინც მანამდე ფიქრობდნენ, რომ არ იცნობდნენ LGBTQ+ ადამიანებს, შეიძლება აღმოაჩინონ, რომ მათი მეგობრები, ოჯახის წევრები ან კოლეგები ქვიარები არიან, როდესაც ისინი საკმარისად კომფორტულად და უსაფრთხოდ იგრძნობენ თავს საიმისოდ, რომ ამაზე ღიად ისაუბრონ;

► გახსოვდეთ: უხილავობა არ ნიშნავს არარსებობას. ადამიანების მოსაზრება რომ მათ გარშემო არ არიან LGBTQ+ თემის წევრები, ხშირად მომდინარეობს ხილვადობის ან ღიად საუბრის ნაკლებობისგან და არა — ჩვენ ირგვლივ LGBTQ+ ადამიანების არარსებობისგან. მნიშვნელოვანია გვესმოდეს, რომ ყველანი, განურჩევლად ჩვენი იდენტობისა, საზოგადოების ბუნებრივი და განუყოფელი ნაწილი ვართ. ისეთი გარემოს შექმნა, რომელიც უფრო ღია და მიმღებელია, დაეხმარება ჩვენ გარშემო მყოფ ადამიანებს, უფრო გულწრფელად, უსაფრთხოდ და კომფორტულად ისაუბრონ თავიანთ ჭეშმარიტ იდენტობებზე, თუ ამის სურვილი ექნებათ.

წყარო: Strong Family Alliance