ავტორი: ელენე ზაქაშვილი
ქალების ეკონომიკური გაძლიერება იყო მთავარი მიზანი, რის გამოც ქვემო ქართლში პირველი ციფრული სოციალური საწარმო გაიხსნა. ტექგოგო — ასე ჰქვია პროექტს, რომელიც ქალებს ციფრული პროფესიების სწავლისა და დასაქმების შესაძლებლობას აძლევს.
ტექგოგოს აღმასრულებელი დირექტორი, თეონა ქავთარაშვილი მედია აპრილს უყვება, რომ საწარმოს შექმნის იდეა ჯერ კიდევ კოვიდპანდემიის დროს გაუჩნდა — ჩართული იყო ქალთა ეკონომიკური გაძლიერების პროექტებში და დაინახა, რომ ამისთვის ყველაზე მარტივი გზა გოგოებისა და ქალებისათვის თანამედროვე, ციფრული პროფესიების ათვისება იქნებოდა.
“მეგონა რომ დაინტერესება ნაკლებად იქნებოდა, თუმცა როგორც აღმოჩნდა, ძალიან უნდათ ცვლილებები ამ ქალებს და უნდათ საკუთარი ცხოვრების გაუმჯობესება”, — თეონა ქავთარაშვილი.
პროექტის განხორციელებისათვის ქვემო ქართლი იქ არსებული პრობლემებისა და გამოწვევების, მათ შორის, სოციალურ-კულტურულ სტერეოტიპებისა და არაფორმალური განათლების საჭიროების გამო შეირჩა. საბოლოოდ კი სოციალური საწარმო ევროკავშირისა და CSRDG-ის (საქართველოს სტრატეგიული კვლევებისა და განვითარების ცენტრი) მხარდაჭერით გაიხსნა.
“იდეას ხორცი სოციალური საწარმოს დაფუძნებით შეესხა, რაშიც ძალიან დაგვეხმარა ევროკავშირი და CSRDG, რომელთა საგრანტო პროგრამაშიც გავიმარჯვეთ”, — გვიყვება თეონა.
სოციალური საწარმო არის კომპანია, რომელიც ეკონომიკურ საქმიანობას ეწევა, თუმცა მისი მთავარი მიზანი არა მფლობელებისთვის ან სხვა დაინტერესებული პირებისთვის მოგების ნახვა, არამედ სოციალური ზეგავლენის მოხდენაა. სოციალური საწარმო, თავისი ბიზნეს მოდელით, კონკრეტული სოციალური პრობლემის მოგვარებას ცდილობს და აქვს ორი მიზანი: სოციალური და ეკონომიკური.
ტექგოგოს შექმნისას მთავარი ორი კომპონენტი იყო — სწავლა და დასაქმება (ციფრული სკოლა და სარეკლამო სააგენტო).
პროგრამაში ჩართულნი იყვნენ მარტოხელა დედები, ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენლები და არა მხოლოდ — ქალები, რომლებსაც საკუთარი ცხოვრების გაუმჯობესება და ახალი პროფესიების ათვისება სურდათ.
“ბევრი ნიჭიერი გოგო გვყავს, რომლებსაც ან არ სჯერათ ამის, რადგან, სამწუხაროდ, ასე დააჯერეს, ან არ აქვთ შესაძლებლობა, ეს ნიჭი განავითარონ”, — აღნიშნავს თეონა.
პროგრამის მნიშვნელობაზე საუბრობს აიდა ორჯუოროვაც, რომელმაც ტექგოგოს დახმარებით ციფრული მარკეტინგი შეისწავლა და შემდეგ საწარმოს სარეკლამო სააგენტოში დასაქმდა.
“საშუალებას გვაძლევს გავხდეთ წარმატებული, თავისუფალი და საზოგადოებაში ინტეგრირებული ქალები”, — აღნიშნავს აიდა და ამატებს: “შეიძლება ითქვას, ტექგოგომ ჩემი ცხოვრება უკეთესობისკენ შეცვალა, შესაძლებლობა მომცა, გავხდე წარმატებული ამ სფეროში. როდესაც კურსის გავლა დავიწყე, ციფრულ მარკეტინგზე არაფერი ვიცოდი, ახლა კი უკვე დამოუკიდებლად შემიძლია კონტენტის მართვა, კომპანიის საჭიროებების განსაზღვრა და ა.შ”.
ტექგოგომ უკვე გადაამზადა 20-მდე ქალი, რის შემდეგაც ნაწილმა სხვადასხვა კომპანიაში გაიარა სტაჟირება, 5 მათგანი კი საწარმოს სარეკლამო სააგენტოში დასაქმდა. სწორედ ქალების მხარდაჭერა, მათთვის შესაძლებლობების მიცემა და უნარების გაუმჯობესება იყო ტექგოგოს შექმნის მოტივიც.
“მიმაჩნია, რომ შეგვიძლია ვიცხოვროთ გარემოში, სადაც ერთმანეთის მხარდამჭერები ვიქნებით. შეგვიძლია, გავაძლიეროთ ის ადამიანები, ვისაც ეს სჭირდება და ჩვენც ვიგრძნოთ თავი სოციალურად საჭირო პიროვნებებად”, — ამბობს თეონა ქავთარაშვილი.
საქართველოს კანონმდებლობაში ცალკე სოციალური საწარმოს ცნება არ არსებობს, შესაბამისად, ტექგოგო არასამეწარმეო იურიდიულ პირადაა რეგისტრირებული, როგორც არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მედიების დიდი უმრავლესობა. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ ქართული ოცნების მიერ მიღებული რუსული კანონი ტექგოგოსაც შეეხება.
“ძალიან უხერხულია, როცა ქვეყნის საქმეს აკეთებ და გრაცხავენ აგენტად, უცხო ინტერესის გამტარებლად”, — ამბობს თეონა.
გარდა იმისა, რომ საწარმოს სასწავლო კომპონენტი გრანტებზეა დამოკიდებული, თეონა ქავთარაშვილის თქმით, კანონის პირობებში საქმიანობა შეუფერხდა სარეკლამო სააგენტოსაც.
“დიდი კომპანიებისათვის ბუნდოვანია ჩვენთან თანამშრომლობის მომავალი და ველოდებით როგორ განვითარდება პროცესები”.
მისი შეფასებით, სახელმწიფო ხელს კი არ უნდა უშლიდეს მსგავსი პროექტების განხორციელებას, არამედ პირიქით, უნდა ეხმარებოდეს მათ.
“როდესაც მათ გასაკეთებელ საქმესაც ვაკეთებთ, ჩვენი მხარდამჭერები უნდა იყვნენ და მხარს უნდა გვიჭერდნენ საკუთარი მოქალაქეების გაძლიერებაში. განსაკუთრებით ისეთი მოწყვლადი ჯგუფების გაძლიერებაში, როგორიცაა მარტოხელა დედები, ძალადობის მსხვერპლი ქალები, ეთნიკური უმცირესობები და ა.შ.”
ტექგოგოში სასწავლო პროცესი ახლა შეჩერებულია, თუმცა დიდ კომპანიებთან მიმდინარეობს მოლაპარაკებები, რათა საქმიანობის გაგრძელება შეძლონ.
“სარეკლამო სააგენტო ვაგრძელებთ ფუნქციონირებას, მაგრამ სხვა გრანტები აღარ აგვიღია, რადგან ამ კანონის ფარგლებში ცოტა ბუნდოვანია პროექტების განხორციელება.
კანონს აქვს ბევრი ბუნდოვანება. ჩვენ არ ვიცით სახელმწიფო თავის სასარგებლოდ როგორ გამოიყენებს და კიდევ დამატებით რა ბერკეტად აქცევს ამ კანონს. შეიძლება გავხდეთ იძულებულები, რომ გავცეთ ჩვენი ბენეფიციარების პერსონალური მონაცემები. გარდა იმისა, რომ ეს კანონი ევროინტეგრაციას აფერხებს, ასევე საფრთხეში აგდებს ბევრი ადამიანის პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობას, ან იძლევა მათი მარგინალიზების საშუალებას საზოგადოებაში”, — გვეუბნება თეონა.
ამ დროისთვის ტექგოგო, UN Women-თან თანამშრომლობით, ჯერ კიდევ ასრულებს სოციალური საწარმოს როლს. გარდა ამისა, ბაზართან შედარებით გაცილებით დაბალ ფასად უწევენ მომსახურებას მეწარმე ქალებს.
“მიმაჩნია, რომ ამ მიმართულებით ჩვენი წილი შეგვაქვს, როგორც ბიზნესს და როგორც სარეკლამო სააგენტოს ქალების ეკონომიკური გაძლიერებაში”, — აღნიშნავს თეონა.