“ლგბტ პროპაგანდისტი”, “აგენტი”, “ქვეყნის მტერი” — ასე მოიხსენიეს “ქართული ოცნების” ლიდერებმა ნანა დიხამინჯია, კომპანია Clear Signal Solutions-ის თანადამფუძნებელი, ალტე უნივერსიტეტის პროფესორი, მისურის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიებისა და ილიას უნივერსიტეტის ყოფილი პროფესორი — ქალი, რომელიც საქართველოში ტექნოლოგიების სფეროს განვითარებასა და გოგოების ჩართულობის გაზრდას უწყობს ხელს.
ნანა დიხამინჯია, რომელთან ერთადაც ხელისუფლება წლების განმავლობაში სხვადასხვა სასწავლო კურსსა და პროექტს სწორედ დასავლური ორგანიზაციებიდან შემოსული გრანტებით ახორციელებდა, თავდასხმების სამიზნედ აქციეს. მეტიც, ახლა, როცა ის ქვეყნის მომავლისთვის საპროტესტო აქციებიდან იბრძვის, მტრად გამოაცხადეს და, მორიგი შეთქმულების თეორიით, მას დასავლეთიდან დავალებების მიღება დააბრალეს.
ამ სტატიაში ნანას გაგაცნობთ და გაიგებთ, როგორ აღმოჩნდა სოხუმიდან კალიფორნიაში, კალიფორნიიდან კი — რუსთაველზე, საპროტესტო აქციებზე; რატომ გადადო გვერდით ამერიკული კარიერა და რისთვის იბრძვის სამშობლოში. ის საუბრობს, თუ რა გავლენას ახდენს მასზე “ქართული ოცნების” წარმომადგენელთა თავდასხმები და აპირებს თუ არა ბრძოლის გაგრძელებას.
ნანა სოხუმში დაიბადა, მათემატიკოსი მშობლების ოჯახში. ამბობს, რომ უზრუნველი ბავშვობა ჰქონდა, მაგრამ კომუნიკაციის სირთულეებს ეჩეხებოდა. წიგნების კითხვა უყვარდა და თანატოლებთან ურთიერთობა უჭირდა.
ბავშვობაში ძლიერი ქალის მაგალითად პეპი გრძელწინდას მიიჩნევდა: “ომამდე სოხუმში დავიბადე და გავიზარდე. სოხუმი ისეთი ქალაქი იყო, სადაც ბევრი პირობითობა არსებობდა და ეს პირობითობები უნდა დაგეცვა, ბევრი წესი არსებობდა. პეპი იყო ადამიანი, რომელიც ყველა წესს არღვევდა და ძალიან მომწონდა, რომ არსებობდა გოგო, რომელსაც ეს შეეძლო”.
ბავშვობიდან უყვარდა მათემატიკა. ამბობს, ჩემთვის მარტივი იყოო, ამიტომ ადრეული ასაკიდან ეგონა, ამ მიმართულებას გაჰყვებოდა. თინეიჯერობაში მიხვდა, რომ მეცნიერების ენა სწორედ მათემატიკა იყო და ყველაფერს ის ხსნიდა.
“მათემატიკური მიმართულებით დავამთავრე უნივერსიტეტი, საბაკალავრო და სამაგისტრო ხარისხი მივიღე და შემდეგ უკვე სადოქტორო დისერტაციაც გამოყენებითი მათემატიკის მიმართულებით დავიცავი. პროფესიულად ჯერ გადავედი პროგრამირებაში, გეოსაინფორმაციო სისტემების მიმართულებით ვმუშაობდი დიდხანს, პარალელურად, ვიყავი გამოყენებითი მათემატიკის ინსტიტუტშიც.
შემდეგ უკვე, როცა ამერიკაში წავედი, იქ დავიწყე მისურის ელექტრომაგნიტური თავსებადობის ლაბორატორიაში მუშაობა და იქ ჩემი კვლევები გადავიდა ელექტრულ ინჟინერიაზე. ახლაც, იმ კომპანიაშიც, რომლის დამფუძნებელიც ვარ, ძირითადად ამ მიმართულებით ვმუშაობთ. ეს არის ალგორითმები ელექტრომაგნიტური თავსებადობის და სიგნალის მთლიანობის ამოცანებისთვის”.
ნანა საკმაოდ გვიან შეეჩეხა სტერეოტიპებს იმაზე, რომ მათემატიკა “ქალების საგანი არ არის” — “ჭკვიანი ბავშვის იმიჯი მქონდა და არასდროს მიფიქრია, რომ ჩემი სქესის გამო ვიღაცაზე ნაკლები შეიძლება მცოდნოდა რომელიმე სფეროში”.
ამბობს, რომ მსგავსი დისკრიმინაციული და სტერეოტიპული მიდგომები დღესაც იჩენს თავს და ასეთ დროს გოგოებისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს ოჯახის თანადგომას.
“რამდენიმე პროგრამა მაქვს, სადაც უფროსკლასელი გოგოები იღებენ მონაწილეობას. მათ ვასწავლი ამ ტექნოლოგიებს და ვცდილობ, გავუღვივო ინჟინერიის, დაპროგრამების, რობოტიქსის ინტერესი. ისინი ხშირად მეუბნებიან, რომ ამ სტერეოტიპებს აწყდებიან სანათესავოში, სამეზობლოში ან, თუნდაც, მასწავლებლისგან და როდესაც ოჯახის მხარდაჭერა არ არის მაღალი, ამ დროს ძალიან მოქმედებს მოზარდზე”.
მნიშვნელოვანია, გოგოებს ბავშვობიდან ჩავუნერგოთ, რომ პროფესიას არ აქვს სქესი.
ნანა საზღვარგარეთ მიღებული ცოდნისა და გამოცდილების შესახებაც გვესაუბრა. ის 4 წელი მისურის მეცნიერებათა და ტექნოლოგიების უნივერსიტეტში მუშაობდა. საუბრობს სრულიად განსხვავებულ სამუშაო კულტურაზე, საქმის თანაბრად განაწილების მნიშვნელობაზე, მენეჯერებისა და გუნდის წევრების მხრიდან პატივისცემაზე, ტოქსიკურობისგან თავისუფალ გარემოზე და შესაძლებლობებზე წვდომაზე.
“როცა საქართველოში ვცხოვრობდი, გამოყენებითი მათემატიკის ინსტიტუტში ვმუშაობდი და ჩემი კვლევები ძირითადად იყო მათემატიკურ მოდელირებათა ირგვლივ, რომელთა პირდაპირ გამოყენებას ვერ ვხედავდი. დავიწყე ამერიკაში ლაბორატორიაში მუშობა, რომელიც დიდი კონსორციუმის წევრია. მასში 20 მაღალტექნოლოგიური ამერიკული კომპანია შედის, რომლებიც პირდაპირ იყენებდნენ ჩვენს სტატიებსა და ალგორითმებს. ამან დიდი გავლენა იქონია იმაზეც, რომ წამოსვლის შემდეგ რამდენიმე პროფესორმა ერთად დავაფუძნეთ საინჟინრო კომპანია და რასაც იქ ვაკეთებდით, იმავე ტიპის ალგორითმებზე ვმუშაობთ, ოღონდ ამას ვფუთავთ და ვყიდით იმავე კომპანიებზე, რომლებიც ამ კონსორციუმში შედიოდნენ. ანუ სამეცნიერო შრომა, რომელიც აქ იყო ძალიან აბსტრაქტული, იქ არის კომერციალიზებული და პირდაპირ დავინახეთ, როგორ შეიძლებოდა ამის გამოყენება. ეს არის, რაც ჩვენს ქვეყანას ძალიან აკლია”.
ნანა დიხამინჯია ამერიკიდან პერიოდულად ჩამოდიოდა საქართველოში, უნივერსიტეტებსა და სახელმწიფო უწყებებთან ერთად სხვადასხვა პროექტს ახორციელებდა და უკან ბრუნდებოდა. ფართო საზოგადოება მას სწორედ აკადემიური საქმიანობით, ამ პროექტებითა და ტექნოლოგიებთან დაკავშირებული ინტერვიუებით იცნობდა. თუმცა, ბოლო 2 წელია, ნანა ყველაზე ხშირად რუსთაველზე, საპროტესტო აქციებზე ჩანს. ვკითხეთ, როგორ აღმოჩნდა აქტივიზმში და რატომ გადაწყვიტა საქართველოში საბრძოლველად ჩამოსვლა, როცა აშშ-ში წარმატებული კარიერა აქვს.
ამბობს, რომ ეს ხანგრძლივი პროცესი იყო და ყველაფერი მაშინ დაიწყო, როცა მოხალისეობრივი საქმიანობის აუცილებლობა დაინახა.
“მისურიში საშუალო სკოლას არ ჰქონდა რობოტიქსის კლუბი და ჩემი შვილი იყო ძალიან დაინტერესებული. მე ამ დროს ლაბორატორიაში ვმუშაობდი და რამდენჯერმე მშობლებთან დავიწუწუნე, რომ დამამთავრებელ კლასებს ჰქონდა [რობოტიქსის კლუბი], დიდ ქალაქებში დაწყებით და საშუალო სკოლებსაც ჰქონდათ და ჩვენთან — არა. ერთ-ერთმა ამერიკელმა მშობელმა მითხრა, შენ ხომ იცი ეს სფერო და მოდი, შენ თვითონ გააკეთეო. ეს ჩემთვის იყო ძალიან უცნაური, რადგან მანამდე მოხალისეობრივ საქმიანობაში მონაწილეობა არასდროს მიმიღია, მაგრამ ბევრი მიწუწუნია იმაზე, რატომ არ არის საგანმანათლებლო ტექნოლოგიები ბავშვებისთვის განვითარებული. როცა დავაკვირდი, რაში მონაწილეობდნენ ჩემი შვილები, აღმოჩნდა, რომ ამ პროგრამების უმეტესობა არა სახელმწიფო დაფინანსებით, არამედ მშობლების, სტუდენტების, პენსიაზე გასული პროფესიების მიერ ხორციელდება და მივხვდი, რომ მეც შემიძლია იგივე გავაკეთო. ასე გავხდი რობოტიქსის მწვრთნელი და შემდეგ უკვე ძალიან ბევრ რაღაცაში ჩავერთე. ჩემ თვალწინ განვითარდა ადგილობრივი სამეცნიერო ცენტრი ბავშვებისთვის”.
როგორც გვიყვება, სწორედ ამან მისცა ბიძგი და როდესაც ილიას უნივერსიტეტისგან მიიღო შეთავაზება საინჟინრო პროგრამების განვითარებაზე, იფიქრა, რომ ის, რასაც ამერიკაში აკეთებდა, თავის ქვეყანაშიც უნდა გაეკეთებინა და გარდა უნივერსიტეტთან თანამშრომლობისა, ბავშვებისთვის პროგრამები დაეწყო.
“აქტიურად ვთანამშრომლობდი სახელმწიფო ორგანიზაციებთან, განათლების სამინისტროსთანაც მითანამშრომლია, ტექნოლოგიების სააგენტოსთანაც. შარშან, როდესაც ასეთი უცნაური კანონი მიიღეს, რომელიც პირდაპირ რუსული ხელწერა იყო და ზუსტად იმეორებდა იმას, რაც რუსეთში მოხდა, მივხვდი, რომ ძალიან დიდი საფრთხის წინაშე ვდგავართ. აქტივიზმიც შარშან დაიწყო, თორემ არასდროს პოლიტიკურ პროცესებში ჩართულობაზე არ მიფიქრია”.
ამბობს, რომ წელს გაცილებით უფრო მძიმე სიტუაციაა და თუ აქამდე წელიწადში 2-ჯერ ჩამოდიოდა, უკვე მეხუთედ ჩამოვიდა.
შეუძლებელია ამის ყურება გარედან. ჩემთვის არის ძალიან მარტივი პრინციპი — თუ ამ საზოგადოების ნაწილად ვგრძნობ თავს, თუ ქართველი ვარ და ჩემი სამშობლო თუ არის საქართველო, მაშინ ჩემი მოვალეობაა, რომ რაც შემიძლია, ყველაფერი გავაკეთო. სხვაგვარად, სრულიად გაუგებარია, რატომ უნდა ვუწოდო თავს ქართველი. თუ მე შემიძლია, სადღაც კომფორტულად ვიყო და არაფერი გავაკეთო იმისთვის, რომ ჩემი ქვეყანა რუსეთში არ წავიდეს და გადარჩეს, მაშინ უფლებაც არ მაქვს, რომ ქართველი… მაშინ შემიძლია ვთქვა, რომ არ მაქვს სამშობლო და აგერ ვცხოვრობ ჩემთვის.
ამ ეტაპზე პროექტები შეჩერებული აქვს — იმის გამო, რომ საქართველოში ჩამოსვლისას მუდმივად აქციებზეა. ფიქრობს, რომ ახლა ყველაზე მნიშვნელოვანი ეს არის. იმ მიზეზებზეც გვესაუბრა, რატომ აპროტესტებდა კონკრეტულად რუსულ კანონს და რა მიზეზით იდგა 2023 წლის მარტში პარლამენტთან.
“რუსული კანონი საერთოდაც რომ არ იყოს რუსული, შინაარსობრივად არის სრულიად გაუგებარი, რომლის მიზანი ამ ქვეყანაში არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობის სრული შეზღუდვაა. მე ძირითადად ვარ ჩართული არაფორმალური განათლების კუთხით და ფორმალური განათლებაც კარგად ვიცი, იმიტომ, რომ ორ უნივერსიტეტთან, ალტე და ილიას უნივერსიტეტთან ვითანამშრომლე. ვხედავდი, რომ სამეცნიერო სწავლება, STEM-ის განვითარება, ეს ყველაფერი სწორედ უცხოური ორგანიზაციების დაფინანსებით და არასამთავრობო ორგანიზაციების ჩართულობით ხდებოდა. პირველ რიგში, ეს იყო ძალიან მნიშვნელოვანი, რომ შინაარსობრივად ეს საერთოდ გაურკვეველი კანონი იყო, რომლის მიზანი იყო ამ არასამთავრობო ორგანიზაციების და უცხოური დაფინანსების შეზღუდვა.
მეორეც, ეს ჩვენ ნანახი გვაქვს რუსეთში, ზუსტად ასე განვითარდა. მეტიც, კანონის პირველი ვერსია, რომელიც რუსეთში მიიღეს, იყო გაცილებით უფრო რბილი, ვიდრე ის, რაც ჩვენთან მიიღეს. ეს იყო მთავარი”.
ამბობს, რომ წელს რაც ხდება, გაცილებით უფრო მეტია, ვიდრე მხოლოდ რუსული კანონის მავნებლობა, რადგან ამას მოჰყვა ცენზურის კანონი, რომელიც ოჯახური სიწმინდის გამოგონილ გარსშია შეფუთული და არარსებულ “ლგბტ პროპაგანდას” ებრძვის, ასევე, კანონები საჯარო მოხელეებისა და პროტესტის შეზღუდვის შესახებ, ევროინტეგრაციის შეჩერება და 2-კვირიანი ტერორი, როცა 500-მდე ადამიანი დააპატიმრეს და ნაწილი სასტიკად სცემეს, აწამეს.
“პროპაგანდა რას ნიშნავს? მე მაქვს პროპაგანდა, რომ მეტმა გოგომ ისწავლოს ტექნოლოგიები. ამითი ვარ დაკავებული 7 წელია, სულ ამას ვაკეთებ. უფრო ადრე ამერიკაში დავიწყე და საქართველოში 7 წელია ამას ვცდილობ. შედეგი ამ პროპაგანდის რა არის? რომ მეტ გოგოს ექნება უკეთესი პროფესია და მეტი შესაძლებლობები იმისთვის, რომ თავისი თავიც გააძლიეროს ეკონომიკურად და ქვეყანაც. მოდით, ეს გადავიტანოთ ლგბტ თემზე:
ვინმე მოუწოდებს ვინმეს, რომ გეი გახდეს? სადმე გაგიგიათ? მე არსად არ გამიგია, არც ამერიკაში მათ შორის. კალიფორნიაში, ყველაზე გახსნილ, დემოკრატიულ და თანასწორ შტატში ვცხოვრობთ და არასდროს გამიგია, რომ ვინმე ვინმეს მოუწოდებდეს, გახდი გეი. არ არსებობს მსგავსი მოწოდება. მოწოდებით ვერავინ გეი ვერ გახდება. ვერავინ შეიცვლის სექსუალურ პრეფერენციას მოწოდების გამო.
როგორც დასაწყისში აღვნიშნეთ, “ქართულმა ოცნებამ” ნანას “ლგბტ პროპაგანდისტის” სტატუსი არგუნა. ამას წინ უძღოდა მისი კამათი პარტიის ერთ-ერთ ლიდერთან, მამუკა მდინარაძესთან, რომელსაც სადარბაზოში შეხვდა. კომუნიკაციის ამსახველი ვიდეო გაავრცელა როგორც ნანამ, ასევე მდინარაძემ. მალევე ის ვირუსულად გავრცელდა სახელისუფლებო მედიებზე და ტროლგვერდებზე. ნანას წინააღმდეგ დისკრედიტაციის კამპანია დაიწყო, რომელშიც ტროლებთან ერთად პოლიტიკოსებიც ჩაერთნენ, მათ შორის, მარიამ ლაშხი, რომელიც, როგორც ნანა ამბობს, თავად იწვევდა მას შეხვედრებზე და მადლობას უხდიდა ჩართულობისთვის.
“ძალიან სასაცილო შეხვედრა იყო მდინარაძესთან, რომელმაც სულ ჯაშუში და აგენტი მეძახა და პირდაპირ იმეორებდა საბჭოთა, 30-იანი წლების ტექსტებს. შეგვიძლია ამოვიღოთ გაზეთებიდან და შევხედოთ, როგორ ტექსტებს იყენებდნენ. რა თქმა უნდა, ეს არის ძალიან სასაცილო და მთელი ეს მათი პროპაგანდა ეყრდნობა იმას, რომ 2021 წელს ჩემი პროფილის ფოტოზე დავაყენე “LOVE IS LOVE” ფრეიმი, რაც გულისხმობს, რომ ნებისმიერ ადამიანს აქვს ისეთი სიყვარულის უფლება, როგორიც მას უნდა, თუ ეს არავის აზიანებს”.
ნანა ამბობს, რომ უხერხულობას გრძნობს, როცა ქვიარ აქტივისტად წარმოაჩენენ, რადგან ქვიარ თემს დიდი გამოწვევები და ბრძოლები აქვს მინიმალური უფლებებისთვის, რაშიც ის ინტენსიურად ვერ არის ჩართული.
ნანასთან ამ ინტერვიუს ჩაწერა მხოლოდ აქციაზე შევძელით, რადგან იმ დღეს დილიდან საპროტესტო პროცესებში იყო ჩართული — თავიდან IT-TECH სფეროს მარშში, შემდეგ საზოგადოებრივ მაუწყებელთან ღია ეთერის მოთხოვნით. გვითხრა, რომ პარლამენტთან მისვლამდე, საზმაუსთან მისვლის აუცილებლობას ხედავდა. კითხვაზე, რატომ, ასე გვიპასუხა:
“საზოგადოებრივი მაუწყებლისგან მოქალაქეებს გვჭირდება იგივე, რაც ნებისმიერი მედიისგან. გვჭირდება, რომ ყველას ხმა თანაბრად ისმოდეს. მედია არის ძალიან მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი პროპაგანდისთვის. ის, რომ ჩვენ უცებ, ნახევარ წელიწადში დაგვიდგა საბჭოთა კავშირი, ძალიან უცნაური იყო ჩემთვის.
მაგალითად, მარიამ ლაშხი, რომელიც ჯერ კიდევ თებერვალში… სპეციალურად მოვძებნე, რომ ხომ არ მეჩვენებოდა, ხომ სწორად მახსოვდა… ეს ადამიანი თებერვალში მირეკავდა თხოვნით, რომ ქალ მეცნიერებზე ვაკეთებთ ღონისძიებას და თუ შეიძლება, მირჩიო, როგორ ჯობია გაკეთებაო, და უცებ დღეს აცხადებს, რომ მე ამერიკიდან დავალებებით დახუნძლული გამოვდივარ, როგორც აგენტი. აი, ეს ცვლილება ნახევარ წელიწადში, დაცემა და რუსულ რეჟიმად ქცევა ზუსტად იმის შედეგია, თუ როგორ პროპაგანდას ავრცელებენ მედიები ქვეყანაში.
იმედი არის მთავარი პროპაგანდისტი, საზმაუც ძალიან უწყობს ხელს, რუსთავი 2-იც და POSTV-ზე საერთოდ აღარაფერს ვამბობ, მიღმა არის გასული თავისი სიცრუით. საზმაუს შემთხვევაში, უცნაურია, ასევე სწრაფად მოხდა ცვლილება. […] რეგიონებში ყველგან ოპოზიციური არხები არ არის, ყველგან ხელი არ მიუწვდება მოსახლეობას, მაგრამ საზოგადოებრივ მაუწყებელზე ყველგან მიუწვდება ხელი”.
ნანას თქმით, ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ის ფაქტი, რომ დღეში 1 საათი დაიბრუნეს ტელევიზიაში და რეგიონებამდე მივიდა პროტესტის ხმა, მაგრამ ესეც შეამცირეს. ამბობს, რომ ვინაიდან საზოგადოებრივი მაუწყებელი ფინანსდება საზოგადოების მიერ და პირდაპირ უწერია წესდებაში, რომ მისი მოვალეობაა, ისმოდეს საზოგადოების ხმა, მნიშვნელოვანია, აღდგეს ის გადაცემები, რომლებიც ღია იყო და ხალხს კრიტიკული ხმის გაჟღერება შეეძლო.
ნანას ვესაუბრეთ სხვა პროპაგანდისტულ გზავნილებზეც, რომლითაც სახალხო პროტესტის დისკრედიტაციას ცდილობენ. მათ შორის იმაზე, რომ არჩევნების შედეგებს გაყალბებულად უმიზეზოდ მიიჩნევენ.
“მე თვითონაც ვიყავი დამკვირვებელი. უამრავი მტკიცებულება არსებობს, რომ ძალიან ბევრი ხმა არის გაყალბებული და ეუთო/ოდირის დასკვნაშიც ძალიან კარგად გამოჩნდა. 50-გვერდიანი დასკვნაა და რომ შეხედოთ, ხელოვნურ ინტელექტს რომ მისცეთ გასაანალიზებლად, 15% დარჩება რამე კარგი, რაც ითქვა. რაღაც კარგი ყოველთვის არსებობს, მაგრამ დაახლოებით, 85% არის ცუდი. კანონმდებლობიდან დაწყებული, დაშინებით და გაჟონვით დამთავრებული. ცხადია, ვერანაირად ვერ მოგვეწონება ასეთი არჩევნები და პირველი დღიდან ვითხოვთ არჩევნების შედეგების გაუქმებას და ახალი არჩევნების დანიშვნას”.
კიდევ ერთი პროპაგანდისტული გზავნილი, რომელზეც ნანა გვესაუბრა, არის ის, რომ აქციის მონაწილეებმა საერთოდ არ იციან, რატომ უნდათ ევროპა. მისთვის ამ კითხვის არსებობაც კი უცნაურია.
“ნებისმიერ განვითარებად ქვეყანას უნდა, გახდეს იმ დიდი ორგანიზაციის ნაწილი, რომელიც უზრუნველყოფს მშვიდობას, სწრაფ განვითარებას, მაღალ სტანდარტებს ყველა სფეროში”, — ამბობს ის.
ის, თუ რაში გვჭირდება ევროინტეგრაცია და ევროკავშირი, პირდაპირ მთავრობის გვერდებზე შეგიძლიათ ნახოთ 2022 წლამდე. უფრო მეტიც, შარშანაც და წელს გაზაფხულზეც შეგიძლიათ ნახოთ, როგორ იწონებდნენ თავს ამერიკული და ევროკავშირის პროექტებით.
მისი აზრით, სასაცილოა იმის თქმა, თითქოს საქართველოს მხარდაჭერა და დახმარება არ გვჭირდება და საკმარისი ფული გვაქვს, რომ თავად დავაფინანსოთ პროექტები, რომლებიც ქვეყნის განვითარებას წაადგება.
“ასეთი ისტორია არ არსებობს, რომ განვითარებადმა ქვეყანამ მარტომ მიაღწია რაიმეს ძალიან ძლიერი მოკავშირეების გარეშე. ცდილობენ, ეს ტყუილი თავის მომხრეებს დააჯერონ და გამოგონილი ცნებებით და შიშებით შეაშინონ იმის საპირწონედ, რა სიკეთეებიც მოაქვს ევროკავშირს”.
ინტერვიუს ბოლოს ნანა გვესაუბრა, რა მოლოდინი აქვს პროტესტის განვითარებაზე და ხაზგასმით თქვა, რომ ის არ შეჩერდება. მისი შეფასებით, რეჟიმმა თავისი სიბინძურე აჩვენა და არ ეგულება ირგვლივ ადამიანი, რომელიც თანახმაა, ამ სიტუაციაში იცხოვროს.
“ეს ასიათასობით ადამიანი, რომელსაც ვხედავ ყოველდღე, ის ხალხია, რომელთან ერთადაც მე მოსწავლეებს ვასწავლიდი; რომელთან ერთადაც სტარტაპების განვითარებაზე ვმუშაობდი. ის ხალხია, ვინც ბიზნესს ქმნის. უკვე ხედავთ, როგორ გაისმა ბიზნესის ხმა, მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფო, ეს რეჟიმი ძალიან გაბრაზდა ამაზე და ყველანაირად ცდილობს, ჩაახშოს.
ამ ქვეყანაში პირველად მოხდა IT-ის და ტექნოლოგიის სფეროს წარმომადგენელთა მარშები. ჩვენ ვხედავთ, რამხელა ზეწოლა მოდის ჩვენი მოკავშირე ქვეყნებიდან, ვხედავთ, როგორი სანქციები მოდის. ეს ყველაფერი არ გაჩერდება, უბრალოდ, უნდა გავუძლოთ. შეიძლება უცებ არა, მაგრამ 1-2 თვე უნდა გავუძლოთ და, რა თქმა უნდა, გავიმარჯვებთ. ამ ეტაპზე ამ ქვეყანას რუსეთისგან გადავარჩენთ და მერე მოგვიწევს ბევრი შრომა”.