დიაცი — ამ სახელის ქვეშ გაერთიანდა მუსიკის ენთუზიასტი ქალების მიერ დაფუძნებული პოდკასტების სერია, რომელიც ქალებს მუსიკის ინდუსტრიიდან სივრცეს უთმობს და მათი შემოქმედების მიღმა, მუსიკოსების პერსონებს საზოგადოებას აცნობს. დიაცის მზადებაში სამი ქალია ჩართული: გვანცა უთურაშვილი, რომელსაც მსმენელი ჰოსტის სახით იცნობს და კიდევ კამერის მიღმა მყოფი ორი სალომე — ვარდანაშვილი და ოთარაშვილი. პოდკასტების მზადება მათი მთავარი საქმიანობა არ არის — სამივეს სხვა ძირითადი პროფესიები აქვს და პოდკასტზე თავისუფალ დროს მუშაობენ. გვანცა მუსიკალური ჟურნალისტია და, ამასთან, IT სფეროში აქვს პროფესია, სალომე ვარდანაშვილი ფოტოგრაფია, ხოლო სალომე ოთარაშვილი — გრაფიკული დიზაინერი. სამივეს მუსიკის ენთუზიასტებად ყოფნა და დამკვირვებლობა აერთიანებს. 2023 წლის მიწურულს გუნდს მართა გელიაშვილი გამოაკლდა, რომელიც ასევე 2 ეპიზოდის ჰოსტი და სოციალური მედიის მენეჯერი იყო.
გვანცა, სალომე და სალომე მედია აპრილს უყვებიან, რომ თავდაპირველად პოდკასტი ალტერნატიული და ანდერგრაუნდ მუსიკოსი ქალების შესახებ იყო, თუმცა ეპიზოდების ჩაწერასთან ერთად, ფოკუსიც გაფართოვდა და ახლა იმ ქალებს ფარავს, რომლებიც ზოგადად მუსიკალურ ინდუსტრიაში არიან ჩართულები.
“ბევრი ადამიანი ფიქრობს, რომ ალტერნატიულ მუსიკაში და არამხოლოდ არ არიან ქალები. რა თქმა უნდა, არსებობენ! ჩვენ გვინდოდა, პლატფორმა დაგვეთმო ამ ქალებისთვის, გაგვეცნო ეს ქალები გაგვეცნო ყველას და მოგვესმინა მათთვის. ჩვენი სურვილი იყო, მათ საუბარი წამოეწყოთ ცხოვრებისეულ გამოწვევებზე, ასევე, შეგვექმნა ერთგვარი არქივიც”, — სალომე ოთარაშვილი
ახლა უკვე შემიძლია ვთქვა, რომ დიაცი არის კომუნიკაციის დაწყებისა და დამეგობრების ერთგვარი მიზეზიც — სალომე ოთარაშვილი
გვანცა კი დასძენს, რომ მათი მიზანია, პოდკასტში ჩანდეს, ვინ არიან კონკრეტული მუსიკოსი ქალები, როგორ აკეთებენ მუსიკას, რა უყვართ მუსიკაში.
“ჩვენი მიზანი და მისია ამ ეტაპისთვის არის ის, რომ ყველა ქალს, რომელიც ალტერნატიულ სივრცეშია, მოვუსმინოთ. ამიტომ პოდკასტი ეხება მხოლოდ მათ ფიქრებს, განცდებსა და სურვილებს”, — ამბობს გვანცა.
პოდკასტი ეთმობა ქალებს მუსიკალური ინდუსტრიიდან, თუმცა რამდენიმე სტუმარი თავს არაბინარულად აიდენტიფიცირებს. გუნდი არც სამომავლოდ გამორიცხავს არაბინარული ადამიანების პოდკასტში მოპატიჟებას.
“დიაცი არის პოდკასტი, რომელიც მუსიკალურ ინდუსტრიაში მოღვაწე ქალებს ესაუბრება. მიუხედავად იმისა, რომ ჩემთვის გენდერის ბინარული დაყოფაც საზოგადოებისგან ნაწარმოებია, როცა ქალად ხარ მონიშნული, ეგ არ ნიშნავს, რომ ვინმემ უნდა შეგზღუდოს. გვინდა, რომ ხალხმაც სწორედ ეს დაინახოს”, — აღნიშნავს სალომე ვარდანაშვილი.
დიაცის მიზანი თავად ქალ მუსიკოსებს შორის მხარდაჭერის სისტემის შექმნა და დღის წესრიგში იმ თემების დაყენებაა, რომლებიც მუსიკალურ სივრცეებში დამკვიდრებულ ქალებისთვის დამაზიანებელ პრაქტიკებს უპირისპირდება. ალბათ, სამყაროში არც ერთი მუსიკოსი ქალისთვისაა ეს პრაქტიკები ახალი და მათგან რომელიმეს ერთხელ მაინც გადასწყდომიან. ეს, შესაძლოა, მოიცავდეს ქალი მუსიკოსების გამორიცხვასა და მათი რეპრეზენტაციის წაშლას თუ ქალების მხოლოდ გენდერული ნიშნის საფუძველზე მიწვევას, რათა ორგანიზატორებმა თავი მეტად პროგრესულად მონიშნონ; ასევე, ობიექტივიზაციასა და ქალების სხეულების სექსუალიზაციას; არათანაბარ ანაზღაურებას კაცებთან მიმართებით; ქალების სექსუალური შევიწროებასა და ექსპლუატაციას; სხვადასხვა რესურსზე წვდომის გენდერული ნიშნით შეზღუდვას; ეიჯიზმის უფრო მწვავე ფორმებს და ა.შ.
ამ გამოწვევებსა და ბარიერებზე საუბრის წამოწყების მცდელობის გარდა, პოდკასტი ქალებისთვის უბრალოდ გართობაცაა. გვანცა ამბობს, რომ ხედავს, როგორ ერთობიან მუსიკოსი ბიჭები და ეს გართობა შედეგიანიცაა. მისი თქმით, კაცებს შეუძლიათ ჯემ სესია გამართონ, სამოყვარულო ვიდეო გადაიღონ და ამით პროდუქტი შექმნან, რომელსაც 100 ათასი ნახვა ექნება, რაც იმის წინაპირობაა, რომ ვინმე მათ აუცილებლად დაჯავშნის ლაივისთვის. ამის გათვალისწინებით, ქალების სურვილიც არის გართობა და საქმის კეთება.
“ძალიან ბევრი იდეა, ინიციატივა თუ გარდატეხა თამაშიდან მოდის. ჩემი სურვილია, რომ ეს გართობა ერთად ვისწავლოთ და ამის კულტურა შევქმნათ. გართობასთან და ერთობასთან ერთად მოდის ის თავდაჯერებულობა, რომელიც სჭირდება ყველა ქალს, რომ კარგად გამოაჩინოს თავი”, — აღნიშნავს გვანცა უთურაშვილი.
ჩვენ არ ვართ გაზრდილები, როგორც მთავარი პერსონაჟები და უნდა ვისწავლოთ, როგორ ვიყოთ მთავარი პერსონაჟები. ამას ვასწავლით ერთმანეთსაც — გვანცა
სალომეს თქმით, ის მეგობარ ბოიბენდებთან ურთიერთობისას თავდაჯერებასა და დიდ მხარდამჭერ სისტემას ხედავს, რომელიც კაცებს ერთმანეთისთვის აქვთ შექმნილი. მისი აზრით, ქალების შემთხვევაში მსგავსი მხარდამჭერი სისტემა არ არსებობს იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ ეს ქალები ერთმანეთს არც კი იცნობენ.
გვანცამ, სალომემ და სალომემ ერთმანეთი პანდემიის პერიოდში, 2020 წელს გაიცნეს. ამხანაგობდნენ, მაგრამ არა ისე აქტიურად, როგორც ახლა. პოდკასტის შექმნის იდეა კი 2022 წლის შემოდგომას გაჩნდა, როცა სალომე და გვანცა ერთ-ერთი დახურულ ლაივზე აღმოჩნდნენ, რომელშიც მუსიკალური ინდუსტრიიდან ბევრი ადამიანი ტრიალებდა, თუმცა ქალები — ნაკლებად.
“გვანცამ რომ მიმოიხედა აქეთ-იქით, იკითხა, გოგოები სად არიანო. როცა ქალი არტისტების ჩამოთვლა დავიწყეთ და ორი ხელი გვეყო, ჩვენ თვითონ გვეწყინა, რომ არ ვიცოდით მეტი ქალი მუსიკოსის შესახებ!” — ამბობს სალომე ვარდანაშვილი.
პოდკასტის სახელი ერთგვარად საკამათო ტერმინიდან, “სიძვის დიაციდან” იღებს სათავეს. სახელწოდება “დიაცი”, იგივე “ქალი”, გარდა იმისა, რომ პოდკასტის შინაარსზე მიუთითებს, ავტორების თქმით, ლაკონიური და ჟღერადი სიტყვაა, თუმცა მთავარი მიზეზი, რის გამოც იგი შეირჩა, ის ირონიული დამოკიდებულებაა, რომელიც ქვეყანაში ამ ტერმინს უკავშირდება — მათ სურთ, რომ უკან გამოითხოვონ ტერმინის თავდაპირველი მნიშვნელობა და ნეგატიური კონოტაცია ჩამოაშორონ.
ზოგიერთი რესპონდენტი ბევრ სოციალურ და პოლიტიკურ საკითხებს შეხებია, მათ შორის, ფემინიზმსა და ზრუნვის პოლიტიკას, ქალად ყოფნის გამოცდილებებს, მიგრაციას, კლასობრივ განსხვავებებსა და ა.შ. მაგალითად, კერენ ბატოკი 70-იანებს გამოჰყვა და ილაპარაკა, ვინ უშლიდათ ქალებს ხელს, რომ სცენაზე ასულიყვნენ. ჩვენ არ გვინდა, რომ ხელოვნურად ნაწარმოები იყოს საუბრის მსვლელობა. ეს დამოკიდებულია რესპონდენტების აღქმაზე, ასაკსა და გამოცდილებაზე — სალომე ვარდანაშვილი
როგორც გვიყვებიან, პოდკასტების სტუმრებს უშუალოდ მათ შემოქმედებაზე ელაპარაკებიან, თუმცა სურთ, რომ საზოგადოებას შემოქმედების მიღმა არტისტიც გააცნონ. ის, თუ რა მიმართულებით წავა პოდკასტის მსვლელობისას საუბარი, ძირითადად, რესპონდენტებთან და მათ სურვილებთანაა კავშირში — რა სურვილებითაც მოდიან რესპონდენტები, ამ სურვილებს ერგება ჰოსტიც.
როგორც პოდკასტის ავტორები ამბობენ, ქვეყანაში არსებული სოციალური ფონიდან გამომდინარე, ბევრია სტრესული პერიოდი, თუმცა აღნიშნავენ იმასაც, რომ პასუხისმგებლობის თავზე აღება და საკუთარი კომუნებიდან ცვლილებების წამოწყება გლობალური ცვლილებების წინაპირობაა.
“არის მომენტები, როცა გრცხვენია, რომ აქციაზე ყოფნის ნაცვლად, სხვა რამეს აკეთებ, მაგრამ თუ რამის შეცვლა გინდა, თანმიმდევრულობა გჭირდება და არ უნდა გაჩერდე. ამიტომ, რადგან ეს საკითხი გვაწუხებს, აუცილებელია, რომ გავაგრძელოთ მასზე მუშაობა”, — სალომე ვარდანაშვილი.
“მწამს, რომ ნებისმიერ სფეროში ცვლილების მოსახდენად ჩემი საქმე უნდა გავაკეთო. დიდ სკალაზე ეს შეიძლება არაფერს ცვლიდეს, მაგრამ შესაძლოა, ჩემი მეგობარი მოვიდეს და მითხრას, რომ გუშინ ბიჭმა ტვინი წამიღო, რომ ქალი მუსიკოსები არ არსებობენ და მე თქვენი გვერდი ვაჩვენეო. ჩემთვის მნიშვნელოვანია, შევძლო ჩემ გარშემო ისეთი გარემოს შექმნა, რომელშიც პატარა ცვლილებებს შემოვიტან”, — გვანცა.
“ამ ქვეყანაში ყოველთვის რაღაც ხდება. ამიტომ ვერაფერს გააკეთებ და იმავე ადგილზე დარჩები, თუ გაჩერდი. არ უნდა დაელოდო, რომ ვინმემ გადაგარჩინოს და იმ სფეროში უნდა დაიწყო ცვლილებები, რომელიც გულით გიყვარს. თავადვე უნდა დაიწყო ცვლილება. ჩვენ შემთხვევაში, თუ პოდკასტის კეთება 4-მა ადამიანმა დავიწყეთ, ახლა ბევრად მეტ ადამიანამდე ვაღწევთ. ერთი ადამიანისთვისაც რომ შეცვალოს რაღაც, ეს უკვე ბევრს ნიშნავს”, — სალომე ოთარაშვილი.
უშუალოდ ის ფაქტი, რომ ქალებს პლატფორმა ეთმობათ და ისინი ლაპარაკობენ, უკვე განაცხადია. შესაძლოა, ადამიანმა არ ილაპარაკოს თავის გამოცდილებებზე ან შეხედულებებზე, მაგრამ რომ არსებობს, როგორც ქალი მუსიკოსი და ამაზე ლაპარაკობს, ვიღაცისთვის ეს უკვე პოლიტიკურია — სალომე ვარდანაშვილი
ამბობენ, რომ, ერთი მხრივ, მათ ზურგს თავიანთი კომუნა უმაგრებთ, რაც იმ განგრძობითი მხარდამჭერით გამოიხატება, რომელიც პოდკასტზე მოწვეული არტისტების მიმართ ჩაწერის შემდეგ მუდმივად არსებობს, ხოლო, მეორე მხრივ, ხშირად აწყდებიან ადამიანებს იმ მოლოდინებით, რომ პოდკასტი მალე შეწყდება. ეს მათ გენდერს უკავშირდება — ადამიანებს უკვირთ, რომ პოდკასტს თავიდან ბოლომდე ქალები ქმნიან. პოდკასტის სტუმრისგანაც გაუგონიათ გაოცებული შეკითხვა, არავინ გეხმარებათო?! ხოლო კაცებისგან ისიც ბევრჯერ თქმულა, რომ მათ უკეთ შეუძლიათ ამა თუ იმ თემაზე საუბარი, ვიდრე დიაცის სტუმარ ქალებს. თუმცა, პოდკასტის შემქმნელების თქმით, გენდერულ ნიადაგზე განპირობებული წინასწარგანწყობები, დემოტივაციის ნაცვლად, მათში საპირისპირო რეაქციას უფრო იწვევს და სურვილს უჩენს, რომ არასდროს შეწყვიტონ ამ საქმის კეთება. ერთმანეთთან მუდმივად აქვთ ღია კომუნიკაცია და ცდილობენ, წნეხისგან დაცლილი სამუშაო გარემო შექმნან, რომელშიც თუ ვინმე გადაწვის პირას აღმოჩნდება, დაისვენებს, ხოლო თუ რამე პრობლემა შეიქმნება, მის გადასაჭრელ გზასაც აუცილებლად მონახავენ.
“მქონია შემთხვევები, როცა კვირა დღეს მერჩივნა, რომ დამეძინა, მაგრამ როცა ჩაწერაზე მიდიხარ და ხვდები, რომ ამ მუსიკოსისთვის ეს ერთი საათი კარგი გამოცდილება იყო, მეც ივსები — თერაპიაა თავისებური. კი, ცივა და გამეყინება ფეხები, მაგრამ არა უშავს”, — გვანცა.
ისეთ მოგონებებს ვქმნით პოდკასტის ჩაწერისას, რომ როცა 10 წლის მერე გამოვიხედავთ უკან, აუცილებლად ვიტყვით, ეს კარგი დღე იყო, გაასწორა — გვანცა
ადამიანების ის ნაწილი, რომლებიც პოდკასტს უყურებს კიდეც, შენიშნავდა, რომ თითოეული ეპიზოდი ყოველ ჯერზე სხვადასხვა ადგილზეა ჩაწერილი. ეს შემთხვევითი არ არის — გარდა იმისა, რომ ადგილმდებარეობის შერჩევა სტუმარს ერგება, ამასთან, ქალებს ცენტრალიზაციის პრობლემა აწუხებთ და სიამოვნებით გადიან დედაქალაქიდან, როცა სტუმარს ამის ეს სურვილი აქვს.
“სიტყვა “დეცენტრალიზაციაც” ცოტა პრობლემური გვგონია, იმიტომ, რომ პერიფერიას განვითარებისთვის ცენტრი არ სჭირდება. პერიფერიას თავისი ცენტრი შეიძლება ჰქონდეს. ამიტომ, თუ არის დედაქალაქს გარეთ ჩაწერის საშუალება, აუცილებლად ვაკეთებთ ამას. ყოფილა შემთხვევა, რომ ერთი დღით წავსულვართ რესპონდენტის ჩასაწერად და უკან დავბრუნებულვართ”. — სალომე ვარდანაშვილი.
“მაგალითად, ანუშკას ეპიზოდი ძალიან საინტერესოა. ხარაგაულში პოდკასტისთვის ჩავიდა და ჩვენც დავადექით. მაქსიმალურად ვცდილობთ, რომ თავიანთ გარემოში ჩავწეროთ ეს ადამიანები, იქ ბევრად უფრო ავთენტურები და მართლები არიან. მაგალითად, ქეთრევანის ეპიზოდში გათვლილი იყო, რომ ქართლის დედა უნდა გამოჩენილიყო, იმიტომ, რომ იმ ეპიზოდში იყო ლაპარაკი დედად ყოფნის სურვილზე ან არ სურვილზე. არსებობს კონკრეტული მიზეზები, რატომ არის პოდკასტები ჩაწერილი იქ, სადაც არის”, — გვანცა.
27 თებერვალს პოდკასტის პირველი ეპიზოდის გაშვებიდან 1 წელი სრულდება. ამბობენ, რომ სანამ ამ ჩაწერის გადაწყვეტილებამდე მივიდოდნენ, დიდი ხნის განმავლობაში, ხან ყავასა და ხანაც ლობიანზე, ლაპარაკობდნენ იდეის შესახებ და განიხილავდნენ, ზუსტად რის გაკეთება უნდოდათ. ამიტომ იმ ადამიანებს, რომელთან თავიანთი კომუნის შექმნა და ხალხისთვის თავიანთი ინტერესების გაზიარება სურთ, ურჩევენ, რომ კარგად ჩამოყალიბდნენ, რის გაკეთება სურთ, შეინარჩუნონ თანმიმდევრულობა, შემოიკრიბონ შესაბამისი ხალხი და საჭიროების შემთხვევაში, დახმარებაც ითხოვონ.
“თუ ვერ ხვდები, რა იდეას ემსახურება ის, რაც გინდა, რომ გააკეთო, დიდხანს ვერ გასტანს, იმიტომ, რომ რაღაც ეტაპზე ძალიან დაგღლის ამის კეთება და სურვილიც აღარ გექნება, რომ განაგრძო. გადაღლის შემდეგ, ფრუსტრაციაც იქნება ძალიან დიდი. ამიტომ მნიშვნელოვანია, იცოდეთ, რას და რატომ აკეთებთ და ითხოვეთ დახმარება. თავს ძალას ნუ დაატანთ და გაერთეთ”, — ამბობს გვანცა.
“იდეა რომ გაგიჩნდებათ, იმ მომენტში რისი რესურსიც გაქვთ, ის გამოიყენეთ, იდეალურს არ დაელოდო. თუ თანამოაზრეების შეკრებასა და ერთად საქმის დაწყებას დააპირებთ, ვფიქრობ, საჭიროა, რომ ყველა იაზრებდეს, სჯეროდეს და გრძნობდეს იმ მიზანს, რატომაც იწყებთ. გააკეთეთ ის, რაც გულწრფელად გინდათ, რომ გააკეთოთ. ასევე, მნიშვნელოვანია, რომ თქვენი სათქმელი ვიზუალურ ენაზე ითარგმნოს და პროექტის იდენტობა შექმნათ”, — აღნიშნავს სალომე ოთარაშვილი.
“ტრადიცია გვაქვს, რომ ჩვენი პოდკასტის სტუმრების ფრაზები მოგვაქვს ხოლმე სხვადასხვა ეპიზოდიდან. მე კერენის ფრაზა მომაქვს: დასვით კითხვა, როგორ ვიყო ლიმიტირებულ პირობებში ულიმიტო?!”, — დასძენს სალომე ვარდანაშვილი.
დიაცი მხოლოდ ენთუზიაზმსა და მოხალისეობრივ ჩართულობაზეა დაფუძნებული. პოდკასტის ტექნიკური მხარდამჭერი, ასევე ენთუზიასტი მეგობრების შექმნილი ტემპო რადიოა, ხოლო პოდკასტის ხმის დიზაინი მარიკო თურმან-მიქელაძეს ეკუთვნის.