მედია აპრილი წარმოგიდგენთ ქალთა ფონდის პროექტის, ფემინსტრიმის სერიას. პოდკასტები მოიცავს ავტორების პერსონალურ მოსაზრებებს.
ავტორი: ირინა რურუა
“შენ ალბათ ბავშვები არ გიყვარს” – ვარაუდობენ და ნაწილობრივ ასკვნიან კიდეც, როცა ესმით, რომ შვილის ყოლაზე არ ვფიქრობ. უცნაურად მეჩვენება ამდენად კატეგორიული დასკვნების გამოტანა სხვის შეგრძნებებზე და ყველა სხვა მნიშვნელოვანი არგუმენტის გაბათილების მცდელობა. თუმცა ფაქტია, რომ მსგავსი პრაქტიკები და გამოცდილება ჩემს ცხოვრებაში, ამ თემაზე ხმამაღლა საუბართან ერთად იზრდება.
ზოგ ადამიანს კი ბავშვების სიყვარული შვილის ყოლისთვის საკმარისი მიზეზი გონია.
“გეყოლება შვილი და მიხვდები” – მითხრა ნიშნის მოგებით უახლოეს წარსულში მეგობარმა, რომელმაც იცის, რომ შესაძლოა დედა არც არასდროს გავხდე. საწყენია იმის გააზრება, რომ მისთვისაც დროებით აკვიატებად ჩანდა ჩემი სურვილი. არადა მჯეროდა, რომ ყოველთვის ესმოდა ჩემი გადაწყვეტილების მნიშვნელობა. თურმე, სულ პირიქით. ისიც ადამიანების იმ ჯგუფს შეუერთდა, ვისაც არ სჯერა ან უარეს შემთხვევაში განსჯის ქალებს, რომლებიც დედობაზე გააზრებულად ამბობენ უარს.
განსჯა, ცხადია, ყველა შემთხვევაში შეფარული და “კეთილი სურვილებითაა” ნაკარნახევი. ადამიანებს რატომღაც ბრმად გვჯერა, რომ ყველა ქალი ერთი “მიზნისთვის” გავჩნდით და ვივიწყებთ მთავარს, რომ ამ მიზნებს თავად განვსაზღვრავთ. ვივიწყებთ, რადგან ასე ერთმანეთის მითითებულ, დაძალებულ სიკეთეებში გადის დრო და არ გვრჩება სივრცე რეალური თვითგამორკვევებისთვის. ერთია — დაიჯერო და მიჰყვე საყოველთაო რწმენებს, ჯერ თავად გამოუცდელ დედობის ინსტიქტზე და მეორეა — კრიტიკა ან მიუღებლობა ქალების, რომლებიც საკუთარი ცხოვრების მთავარ არჩევანსა თუ გადაწყვეტილების მიღებას სწორედ ამ გავლენებისგან დისტანცირებით ცდილობენ.
გარემოში, სადაც მხოლოდ ერთი სცენარია, რთულია საკუთარი განსხვავებული სურვილების დანახვა. მანამდე კი გამორკვევის, დაჯერების და აღიარების ეტაპებია გადასალახი. ჩვენი ყველა მნიშვნელოვანი მიგნება თვითგამორკვევაზე ხომ ეჭვებზე დგას, რადგან არც არასდროს გვქონია ჯანსაღი სივრცე კითხვების დასასმელად. ჩვენ მხოლოდ ვეჭვობდით და შემდეგ ამ ეჭვებზე დაჟინებით გვეფიქრებოდა, რადგან თავად გვეშინოდა საკუთარი კითხვების, რომლებიც ბუნებრივად ჩნდებოდა. სამწუხაროდ, გარემო და სივრცე არ იყო ამ ბუნებრივი კითხვების ხმამაღლა გასაჟღერებლად და სწორედ ამიტომ არ მახსოვს, როდის გაჩნდა პირველად მსგავსი აზრი და მითუმეტეს არ მახსოვს, როდის მოვახერხე, ხმამაღლა მეთქვა ჩემი გააზრებული არჩევანის შესახებ, რომელიც დედობაზე უარის თქმას გულისხმობდა.
Რა ეტაპებს გავდივართ ქალები და როგორ ვიკრებთ ძალას საკუთარი მოსაზრების ხმამაღლა გასაჟღერებლად, უფრო ვრცლად ნინიკო ლეკიშვილთან ერთად ვისაუბრებთ.
– ნინიკო, სანამ შენ ფილმზე ვისაუბრებთ, მაინტერესებს, თუ გახსოვს შენთვის როდის მოხდა ამ საკითხის გადააზრება. ანუ როდის შეხედე ამ თემას, როგორც არჩევანის შესაძლებლობას?
– ესე, როგორც არჩევანის შესაძლებლობას, როდის შევხედე არ ვიცი. მახსოვს, როდის დავიწყე ამ გადაწყვეტილებაზე ფიქრი, იმიტომ რომ ბავშობაში ოთხი შვილი მინდოდა, მაგრამ რაღაც მომენტში სადღაც ოცდახუთი წლის ასაკში ვიქნებოდი, რაღაცები მოხდა და რაღაცები სხვანაირად გავიაზრე. თითქოს დავფიქრდი იმაზე, თუ რამდენად მინდოდა დედობის როლი მომერგო და მინდოდა თუ არა, მყოლოდა შვილი და ძალიან ბევრი მიზეზი შეიძლება არსებობდეს ამის. ზოგი გაუცნობიერებელი და ზოგიც გაცნობიერებული, მაგრამ რაღაც მომენტში ეს გადაწყვეტილება უკვე მიღებული მქონდა. ახლა ეს კითხვა რომ დამისვი, ვფიქრობ და ვერ ვიხსენებ, როდის მივხვდი, რომ აი ეს არის არჩევანი, ან აი ვსიო, ეს ავირჩიე. Მგონია, რომ წლებია უკვე, რაც ასე ვფიქრობ. ალბათ, დაახლოებით სამი წელი იქნება და კი, ნამდვილად ესეთი გადაწყვეტილება მაქვს ახლა, ამ ეტაპზე მიღებული.
– და უშვებ, რომ შესაძლებელია შეიცვალოს ეს გადაწყვეტილება? თუ კატეგორიულია?
– ჩემი აზრით, კატეგორიული არაფერში არ უნდა იყო ცხოვრებაში, ალბათ. ვერ ვიტყვი, რომ ასე კატეგორიულია და ფილმშიც ვეცადე ეს მეჩვენებინა. ვფიქრობ, ეს გადაწყვეტილება კატეგორიული არ არის, მაგრამ უფრო ვფიქრობ, რომ ასე გაგრძელდება ჩემი ცხოვრება, ვიდრე ისე, რომ მე აზრი შევიცვალო. თუმცა, ეს ბევრ რაღაცაზე არის დამოკიდებული.
– რა გამოცდილებები გაქვს, რა განწყობას ამჩნევ, როცა ამ თემაზე საუბრობ?
– ყველაზე მეტად ალბათ ის არის, რომ მიუღებლობა აქვთ და ადამიანები ვერც კი უშვებენ, რომ ვიღაცას ეს შეიძლება რეალურად ქონდეს გაცნობიერებული. პირველი შეფასება, რაც არის ხოლმე არის, ეგოისტი ხარ თუ ამ გადაწყვეტილებას იღებ და თითქოს ეს “ეგოისტობა” დამამცირებელია. არ ვიცი ეს რატომ გონიათ არგუმენტი, რომელმაც შეიძლება აზრი შემიცვალოს. რომ რა, ოჰ, კაი თუ ეგოოისტი ვარ, მაშინ ეხლავე გავაჩენ ბავშვებს, ოღონდ ეგოისტი არ ვიყო? არ ვიცი.
ისიც ხშირად მესმის რომ: “აუცილებლად შეიცვლი აზრს”’ და მერე იმაზე საუბარიც რამდენად მნიშვნელოვანია, რომ გყავდეს შვილი და რაღაც დატოვო.
ეგოისტობა იმდენად პირველია, რასაც ამბობენ ხოლმე, ხშირად მიფიქრია, ეგოისტობად შეიძლება ჩაითვალოს, როგორც შვილის ყოლა, ასევე არ ყოლაც. ეგოისტური მიზეზებით შეიძლება შვილი გინდოდეს და, ასევე, არ გინდოდეს და შესაბამისად, ჩემთვის ეგ არგუმენტი უკვე გაბათილებულია. Მე თვითონაც არ მივცემ ჩემს თავს უფლებას, რომ ვიღაცას ეგ ვუთხრა. აი, მაგალითად, ჩემი მეგობარი თუ მეტყვის, რომ ორსულადაა, მე ვერ ვეტყვი მას, ეს ეგოისტური მიზეზების გამო გინდა და რას აკეთებ? და აგრეთვე მგონია, იმ ადამიანებსაც არ აქვთ უფლება, მე მითხრან, რომ ეგოისტი ვარ ამის გამო. მოკლედ ეს არის პირველი და მერე უკვე ის არის, რომ აუცილებლად ინანებ.
Მე ყველაზე მეტად ის მაღიზიანებდა ხოლმე რომ, ქალის სადღეგრძელოს როცა სვამენ, ეგრევე მომავალ დედებს გაუმარჯოს და კაცების სადღეგრძელოებს როცა სვამენ, ყოველთვის ისმის მეომარი, მებრძოლი. არ ვიცი, შენ ან ვინმე სხვას თუ მოუსმენია რომ, აი, მაგალითად — “რამაზ, შენ მომავალი მამა ხარ!”. ეგეთი რაღაცები არ ხდება ხოლმე და ეგ ძალიან მაღიზიანებდა ყოველთვის, იმიტომ რომ, თითქოს, ეგ არის და გეწებება იარლიყი, რომ ეგ არის შენი მთავარი ფუნქცია, როგორც ქალის. და თუ არ გინდა, ეს არის ძალიან უცნაური და იქნები მარტოსული და ოდესმე ამას აუცილებლად ინანებ. შეიძლება ეს ასეც მოხდეს, მაგრამ ვიღაცამ შეიძლება შვილის გაჩენა ინანოს. ჩემი აზრით, ეგ უფრო ტრაგიკულია ადამიანისთვის, როდესაც შვილის გაჩენას ნანობ, რადგან უკვე გაქვს ეგ პასუხისმგებლობა აღებული და ჩემ გარშემო ახლაც არიან ადამიანები, რომლებსაც შეიძლება აგრესია არ აქვთ. მაგრამ აუცილებლად დაფიქრდებოდნენ, არის თუ არა ეს ის, რაც მათ უნდოდათ. თუნდაც ის ასაკი, რა ასაკშიც ეყოლათ შვილი. როდესაც ამ გადაწყვეტილებას იღებ რეალურად შეიძლება კარგადაც აცნობიერებ, რომ ძალიან მარტოსული გადაწყვეტილებაა; Რომ რაღაცნაირად უარს ამბობ იმაზე, რასაც გეუბნებიან; რომ ეს ძალიან კარგია შენი მომავლისთის; რომ მარტო არ იქნები; რომ ვიღაც მოგივლის და ეს შენი გვარის, თუ შენი არსებობის გამგრძელებელია და რაღაცნაირად მაგ გადაწყვეტილებას როცა იღებ, გრძნობ ამ მარტოსულობის შეგრძნებას და იმის შიშსაც, რომ შეიძლება 80 წლის ვიყო და მარტო ვიყო, მაგრამ არც შვილის გაჩენა არ არის იმის გარანტია, რომ არ იქნები მარტო. Მაგრამ შვილის არ გაჩენით, აუცილებლად იცი, რომ (შეიძლება პარტნიორი გყავდეს, დისშვილები გყავდეს) შენი შვილი არ გეყოლება და იქნები მარტო და ძაან დიდ შიშს იწვევს ეს რეალურად. უბრალოდ არის რაღაცები, რაზეც ხვდები, რომ ეს ჯერ-ჯერობით არ არის შენი. Მე ახლა ჩემს ცხოვრებას როცა ვუყურებ და იმას როგორი ადამიანიც ვარ, რა მიზნებიც მაქვს და რა ცხოვრების სტილიც მაქვს, ამ მოცემულობაში ვერ წარმომიდგენია ბავშვის ადგილი. არ ვიცი ათ წელიწადში რამე შეიცვლება თუ არა, მაგრამ ჯერჯერობით ესე ვფიქრობ.
— არგუმენტებზე საუბრობდი, როცა გესმის ხოლმე რაიმე ისეთი, მნიშვნელოვანი თუ მოგისმენია, რაზეც დაფიქრებულხარ და თუ შეურყევია შენი რწმენა?
— ალბათ ერთადერთი ის, რომ მომავალში ინანებ თუ არა, მაგრამ ეგეც ისეთი არგუმენტია, არც იმ ადამიანმა იცის, ვინანებ თუ არა და არც მე ვიცი, ვინანებ თუ არა. Სხვა არგუმენტები, რაც მესმის ხოლმე, მაგალითად, აი ეს არის ყველაზე სხვანაირი სიყვარული. Სიყვარულს ვერ გამოცდი, თუ არ იცი ეს როგორი სიყვარულია და “—-“. ანუ ისე რომ გიყვარს ადამიანი, არაფერს არ ითხოვ მისგან, თუმცა ალბათ მაინც ბევრ რამეს ითხოვენ მშობლები შვილებისგან, მთლად ეგრეც არ არის. მაგრამ ეს არის უბრალოდ ერთ-ერთი რაღაც, რასაც მე ვთქვათ ვერ გამოვცდი. ეგ აღელვება არ მექნება ჩემს ცხოვრებაში, ვთქვათ ჩემს მშობლებს ვუთხრა რომ “აი, ბებია და ბაბუა გახდებით მალე”, ან ჩემ მეგობრებს, ან ჩემი შვილის გულის ცემის ხმას ვერ გავიგებ. აცნობიერებ, რომ ეგეთი რაღაცები არ გექნება ცხოვრებაში, მაგრამ სამაგიეროდ სხვა რაღაცები გექნება ალბათ, რაც დააბალანსებს მაგას. თუმცა ახლა ამას რომ მოისმენენ, ალბათ, ბევრი ჩათვლის, არ არსებობს ისეთი რაღაცები რამაც შეიძლება საკუთარი შვილის გულის ცემის შეგრძნება დაგიბალანსოს. Მაგრამ ადამიანის ცხოვრებაში ხდება რაღაცები, ზოგს აქვს ბევრი გამოცდილება, ზოგს ნაკლები და ალბათ, არ არის აუცილებელი, რომ ყველას ერთი და იგივე გამოცდილება გვქონდეს. გადაჭრით ვერ ვიტყვი ვერაფერს.
— რატომ გადაწყვიტე, რომ ამ თემაზე სამაგისტრო ნაშრომი უნდა გაგეკეთებინა და ფილმი გადაგეღო?
— ძალიან ბევრი ვიფიქრე რაზე მინდოდა ფილმის გადაღება და ძალიან ბევრი სხვადასხვა იდეა მქონდა. ერთხელ ჩემს მეგობარს შევხვდი და ამ თემებზე ვსაუბრობდით. ის არის ინდოეთიდან და მე საქართველოდან და რაღაცებს რომ ვაზიარებდით მშობლებზე, დედებსა და შვილების ურთიერთობაზე, აღმოჩნდა, რომ ბევრი საერთო გვაქვს. Ძალიან გვეცინებოდა მაგაზე, მიუხედავად იმისა, რომ ესე შორს არის ჩვენი ქვეყნები ერთმანეთისგან, კულტურულად და ტერიტორიულად, როგორ შეიძლება ერთნაირად ხდებოდეს რაღაცები. შემდეგ ჩემმა მეგობარმა თქვა, რომ რადგან ფილმის გადაღებაზე ფიქრობ, იქნებ სხვადასხვა დედების თემაზე გადაიღოო. Მაგალითად, რას ნიშნავს ახალგაზრდა დედა ან როგორია მოხუცი დედა და ა.შ. Მახსოვს, მაშინ დავიწყე ამაზე ფიქრი და შემდეგ ამ იდეის ტრანსფორმაცია მოხდა და ბოლოს ძალიან სწრაფად გადავწყვიტე, რომ მოდი დედობაზე კი არა, საერთოდ იმ ქალებზე გადავიღებ, რომლებსაც არ უნდათ შვილი, იმიტომ რომ იმ მომენტში მეც ესეთი შეხედულება მქონდა და შეიძლება, უფრო საინტერესოც ყოფილიყო. თან, სავარაუდოდ, არც არის ბევრი ფილმი ამ თემაზე, ყოველ შემთხვევაში მე რაც ვიცი.
— ბევრნაირი პერსპექტივა შეიძლება არსებობდეს ამ თემის გარშემო. რაზეა შენი ფილმი, როგორია შენი პერსპექტივა?
— ჩემი აზრით, ჩემი ფილმი ყოველ შემთხვევაში მე რისი გაკეთებაც მინდოდა იყო ის, რომ მიმეცა საშუალება ქალებისთვის, რომლებსაც შეიძლება ხშირად აჩუმებენ და თავიანთ არგუმენტებს ეუბნებიან ამ თემაზე. Მინდოდა, რომ ამ ქალებისთვის უბრალოდ მიმეცა სივრცე, ილაპარაკებდნენ იმაზე, თუ რატომ მიიღეს ეს გადაწყვეტილება და არავინ ამ გადაწყვეტილებაზე არ შეეკამათებოდა. ამიტომ არ იქნებოდა დისკუსია, არ იქნებოდა კონტრარგუმენტები და ა.შ. უბრალოდ, ისინი გაგვიზიარებდნენ თავიანთ გამოცდილებას. Ჩემი ფილმის ერთ-ერთი ნაწილი არის ეს. Შემდეგ ისეთი სტრესული აღმოჩნდა ეს გადაღება ჩემთვის, რომ უკვე გადავწყვიტე ჩემი პირადი თემებიც როგორმე გამეხადა ამ ფილმის ნაწილი. რამაც უკვე შეკრა ეს ფილმი.
Რომ მეკითხებიან რაზე გადაიღე ეს ფილმი, ვეუბნები, რომ ეს არის ფილმი ქალებზე, რომლებსაც ბავშვების ყოლა არ სურთ, მაგრამ სინამდვილეში ეს არის ფილმი იმაზეც, მე როგორ ვიტანჯებოდი ამ ფილმის გადაღების დროს და რამდენ რამეს განვიცდიდი. ან თუნდაც იმაზე რომ ჩემ თავთან კონფლიქტში როგორ მოვდიოდი და როგორ ვცდილობდი ჰარმონიულად ვყოფილიყავი ჩემს ამ გადაწყვეტილებასთან. საბოლოო ჯამში, რამდენიმე თემაზე გამოვიდა.
— მგონია რომ ძალიან პირადი ფილმია. იყო თუ არა სირთულეები, გქონდა თუ არა ცენზი, შეძელი თუ არა ბოლომდე გულწრფელი ყოფილიყავი? მგონია როგორც დაასრულე წინა კითხვაზე პასუხი ნაწილია მაგის.
— ხო, რაღაცნაირად გაგრძელება არის მაგის. პრობლემა ის იყო, რომ ძალიან ბევრი იდეა მქონდა, რა მინდოდა გამეკეთებინა. Რაღაც მომენტში მინდოდა მიუზიკლი გამეკეთებინა, რაღაც მომენტში მინდოდა ბევრი დადგმული სცენები მქონოდა, ამის არც მატერიალური რესურსი მქონდა და დროშიც ძალიან შეზღუდული ვიყავი და ბოლოს ერთი მომენტი მქონდა, როცა მართლა ემოციურად ძალიან გამიჭირდა და არაფხიზელ მდგომარეობაში ჩემს მეგობარს გავუგზავნე ხმოვანი მესიჯი, სადაც ვამბობ რომ “არ მინდა ეს შვილი და მომკალით და ეს ფილმიც არ მინდა რომ იყოს გასართობი და მინდა, უბრალოდ, იყვნენ ქალები, რომლებიც ლაპარაკობენ, რატომ არ უნდათ შვილი და მორჩა”. შემდეგ მეორე დღეს რომ გავიღვიძე და ამ ვოის მესიჯს მოვუსმინე, მაშინ დავლაგდი რაღაცნაირად და მაშინ მივხვდი, ზუსტად რა მინდოდა ამ ფილმისგან და შემდეგ ეგ ხმოვანი მესიჯი ფილმშიც ყველაზე კულმინაციურ მომენტში გამოვიყენე. Საინტერესო იყო ის თემებიც, რომელზეც მე საერთოდ არ მიფიქრია და ჩემი ფილმის გმირები საუბრობენ. Მაგალითად, ის, რომ რამდენად დასავლური სამყაროს შესაძლებლობაა, შენ გქონდეს არჩევანი, გინდა თუ არა შვილი. თითქოს ყოველთვის გვგონია, რომ ქალების უფლებები ძალიან განვითარდა და ვფიქრობთ, რომ რაც წარსულში ხდებოდა, ეგ აღარ ხდება, მაგრამ ჩვენს მეზობელ ქვეყნებში და ძალიან ახლო რეალობაში კარგად ვხედავთ როგორ იჩაგრებიან ქალები. როგორც მე და შენ, ან შემდეგ უკვე ჩვენზე განვითარებულ ქვეყნებში ქალების დიდ ნაწილს შეიძლება ქონდეს არჩევანის გაკეთების უფლება, ისე მთელ მსოფლიოში ქალებს არ აქვთ მაგის უფლება და ესეთ რაღაცებზე დაფიქრება ძალიან საინტერესო იყო.