საქართველოს სახალხო დამცველი რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციაზე მშვიდობიანი დემონსტრანტების დარბევის ფაქტს გამოეხმაურა და პირველადი შეფასებები წარადგინა.
აპარატის განცხადებაში ნათქვამია, რომ ლევან იოსელიანი მონიტორინგის ფარგლებში გაეცნო საჯაროდ ხელმისაწვდომ ვიდეოჩანაწერებს და გაესაუბრა დაკავებულებს, რის შემდეგაც მისი პირველადი შეფასებები შემდეგში მდგომარეობს:
- პარლამენტის პიკეტირების მონაკვეთი: ადმინისტრაციული შენობის შესასვლელების გათავისუფლების მოთხოვნა, შესაძლოა, იყოს ლეგიტიმური თუმცა, მთავარია განთავისუფლებისას გამოყენებული ძალა იყოს აუცილებელი და პროპორციული, რაც აპარატის დაკვირვებით ცალკეულ შემთხვევაში ნამდვილად არ იყო სახეზე;
- წიწაკის სპრეის მონაკვეთი: მოგვიანებით, დაახლოებით 40 წუთის შემდეგ სამართალდამცავებმა გამოიყენეს სპეციალური საშუალება, ე.წ. წიწაკის სპრეი, როგორც დამიზნებით, ასევე ზოგადად აქციის მონაწილეების მიმართ. წიწაკის სპრეი აქციის მიმდინარეობისას რამდენჯერმე გამოიყენეს, რასაც ზოგჯერ თან ახლდა ტერიტორიის გათავისუფლება. არცერთ შემთხვევაში არ არსებობდა მისი გამოყენების საფუძვლები. ასევე, გავრცელებული ინფორმაციით დგინდება, რომ არ მომხდარა სპეციალური საშუალებების გამოყენების თაობაზე აქციის მონაწილეთა გაფრთხილება;
- სხვადასხვა საშუალებების გამოყენების დაწყება: 23:22 საათიდან სამართალდამცავებმა, გაფრთხილების გარეშე, ცრემლსადენი გაზის დიდი რაოდენობა გააფრქვიეს. ხოლო რამდენიმე წუთის შემდეგ გაკეთებულ გაფრთხილების განცხადებას თითქმის მაშინვე მოჰყვა წყლის ჭავლის გაშვება. სახალხო დამცველი, კიდევ ერთხელ, ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ გაფრთხილების გაჟღერების დროისთვის და შემდგომაც, აქციას ჰქონდა მშვიდობიანი ხასიათი და არ არსებობდა მისი შეწყვეტის, შესაბამისად, მისი დაშლისკენ მოწოდებისა და მშვიდობიანი მომიტინგეების შეკრების თავისუფლებაში ჩარევის საფუძველი.
აპარატის განცხადებაში ასევე აღნიშნულია, რომ შეკრების მონაწილეები მშვიდობიანად აგრძელებდნენ პროტესტს, ხოლო სპეციალური საშუალებების (მათ შორის, ცრემლსადენი გაზისა და წყლის ჭავლის) გამოყენება რამდენიმე საათის განმავლობაში, გარკვეული პერიოდის შუალედებით, კვლავ გრძელდებოდა უკვე რუსთაველის გამზირზე გადანაცვლებული აქციის მონაწილეთა მიმართ.
სახალხო დამცველის აპარატის თქმით, 30 აპრილის ღამის და პირველი მაისის მთელი დღის მანძილზე სახალხო დამცველმა და მისმა წარმომადგენლებმა 49 პირი მოინახულეს. მათგან, 47 ადმინისტრაციული წესით იყო დაკავებული. რწმუნებულები იმყოფებოდნენ თბილისის, ზუგდიდის, თელავის, დუშეთის, მცხეთის, გორის, ხაშურის დროებითი მოთავსების იზოლატორებში. 31 პირი მიუთითებდა პოლიციის/სპეცრაზმის მხრიდან არასათანადო მოპყრობაზე/არაპროპორციული ძალის გამოყენებაზე. უმრავლესობას აღენიშნებოდა დაზიანებები. 31-დან 19 ითხოვდა რეაგირებას, რის შესახებაც სახალხო დამცველის აპარატმა დაუყოვნებლივ აცნობა სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს.
განცხადებაში ასევე აღნიშნულია, რომ აქციაზე სასტიკად გაუსწორდნენ ლევან ხაბეიშვილს, გარდა ამისა წიწაკის სპრეის გამოყენების შედეგად დაშავდნენ გამოცემა „პუბლიკის“ ჟურნალისტები, საქმიანობაში ხელი შეეშალა ტელეკომპანია „პირველის“ გადამღებ ჯგუფს.
სახალხო დამცველი კიდევ ერთხელ მოუწოდებს:
- საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს: უსაფუძვლოდ არ ჩაერიოს მოქალაქეთა შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლებაში, აღარ დაუშვას სამართალდამცავთა მხრიდან მშვიდობიანი მომიტინგეთა მიმართ ფიზიკური ანგარიშსწორებისა და ძალადობის ფაქტები;
- სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს: გაატაროს ყველა კანონისმიერი ეფექტიანი ღონისძიება 30 აპრილს/1 მაისს სამართალდამცავი პირების მხრიდან აქციის მონაწილეებისა და მედიის წარმომადგენლების მიმართ ჩადენილი დანაშაულის ნიშნების მქონე თითოეული ფაქტის გამოძიების, დანაშაულებრივი ქმედების ჩამდენი პირის იდენტიფიცირებისა და მის მიმართ კანონისმიერი ღონისძიებების გატარების მიზნით.
გუშინ, 30 აპრილს რუსული კანონის საპროტესტო აქცია პარლამენტში მიმდინარე პლენარული სხდომის პარალელურად დაიწყო და პირველი აპრილის დილამდე გაგრძელდა. სხდომაზე რუსულ კანონს მეორე მოსმენით მუხლობრივად განიხილავდნენ. აქციის მონაწილეებმა პარლამენტის სხვადასხვა შესასვლელისკენ გადაინაცვლეს, საიდანაც ქართული ოცნების დეპუტატები უნდა გამოსულიყვნენ, თუმცა პოლიციამ ჩიტაძის ქუჩა ჩაკეტა. შსს-მ მოქალაქეებს მოუწოდა, დაეტოვებინათ პარლამენტის შენობის შესასვლელი და გამოსასვლელი სივრცეები, შემდეგ კი იძულებით სცადა გათავისუფლება.
მოგვიანებით, გავრცელდა კადრები, რომლებშიც მკაფიოდ ჩანდა, როგორ ძალადობდა სპეცრაზმი მოქალაქეებზე და გაფრთხილების გარეშე, სხვადასხვა სპეციალურ საშუალებას იყენებდა. ტერიტორიაზე გაუშვეს წყლის ჭავლიც. ამ შემთხვევაში იმ განსხვავებით, რომ რამდენიმე წამით ადრე ადგილზე შეკრებილები გააფრთხილეს. დაშავებულები არიან აქციის მონაწილეები, ჟურნალისტები და დეპუტატები. მთელი ღამის განმავლობაში აქციის მონაწილეების მიმართ პერიოდულად იყენებდნენ წყლის ჭავლსა და ცრემლსადენ გაზს, თუმცა მოქალაქეები ტერიტორიზე რჩებოდნენ.
შსს-მ დაკავებულების შესახებ ინფორმაცია მხოლოდ პირველი მაისის დილით გაავრცელა და თქვა, რომ 63 ადამიანს წვრილმან ხულიგნობისა და პოლიციის მოთხოვნისადმი დაუმორჩილებლობას ედავებიან. უწყება ამტკიცებს, რომ რუსული კანონის წინააღმდეგ აქციაზე შეკრებილი მშვიდობიანი მოქალაქეები სამართალდამცველებს სიტყვიერად და ფიზიკურად დაუპირისპირდნენ და მათი მიმართულებით სხვადასხვა საგანი ისროლეს. დღესვე ცნობილი გახდა, რომ სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურში აქციის მონაწილეებზე ძალადობის საქმეზე გამოძიება დაიწყო.