გეი ურთიერთობებისა და სექსუალური დინამიკების კონტექსტში, ადამიანის სექსუალური პრეფერენციებისა და როლების აღსაწერად ხშირად გამოიყენება ისეთი ტერმინები, როგორებიცაა „აქტი“, „პასი“, „უნი“ და „საიდი“. ამ ტერმინების ცოდნა მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ LGBTQ+ თემის წევრებისთვის, არამედ ასევე საზოგადოების მხრიდან ქვიარ ურთიერთობების გაგებისა და მიმღებლობის გაზრდისთვის.

Contents

იხილეთ აგრეთვე ჩვენი სტატია ანალური სექსი — პასუხები ხშირად დასმულ კითხვებზე

რას ნიშნავს „აქტი“?

როგორც წესი, გეი სექსუალურ ურთიერთობებში „აქტიური“, იგივე „აქტი“ ან „ტოპი“ (ინგლ. Top), არის ის პარტნიორი, რომელსაც ანალური სექსის დროს პენეტრაციული („შემღწევი“) როლი აქვს. მიუხედავად ამისა, აქტობის ცნება ბევრად მეტ რამეს მოიცავს, ვიდრე მხოლოდ ფიზიკურ მოქმედებებს: მასში შედის განწყობების, პრეფერენციებისა და ზოგჯერ ემოციური როლების მთელი წყება.

ფიზიკური ასპექტები

ფიზიკური თვალსაზრისით, გეი სექსუალურ ურთიერთობაში აქტი არის ის პარტნიორი, რომელიც პენეტრაციას ახორციელებს. ეს შეიძლება მოიცავდეს ანალური სექსის დროს როგორც პენისის, ისე თითების, სექს-სათამაშოებისა და სხვა საგნების გამოყენებას, რომლებიც სექსუალური გამოცდილების ნაწილია. მნიშვნელოვანია, გვესმოდეს, რომ აქტობა საჭიროებს პარტნიორის კომფორტისა და საზღვრების ძალიან კარგად გააზრებას, ასევე ზრუნვას იმაზე, რომ სექსი იყოს უსაფრთხო და დაცული.

ემოციური და ფსიქოლოგიური ასპექტები

ემოციური და ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით, აქტობას შეიძლება სხვადასხვა ადამიანისთვის სხვადასხვა მნიშვნელობა ჰქონდეს. ზოგისთვის ის გულისხმობს უფრო დომინანტური როლის მორგებას სქესობრივ აქტში და ამ გამოცდილების „გაძღოლას“, ზოგჯერ კი იმავეს უფრო ვრცელ, ურთიერთობის კონტექსტში. მიუხედავად ამისა, ამ გაგებით „დომინანტობა“ არ გულისხმობს ძალაუფლებასა თუ კონტროლს რაიმე უარყოფითი ფორმით — ის გულისხმობს ორმხრივ პატივისცემას, გაგებას და შეთანხმებულ სიამოვნებას სექსუალური გამოცდილების დროს.

კომუნიკაცია და თანხმობა

აქტობის ერთ-ერთი საკვანძო ასპექტია ღია და ცხადი კომუნიკაცია პარტნიორთან. ეს მოიცავს პარტნიორის საზღვრების, ასევე სასურველი და არასასურველი აქტივობების განხილვას და იმაში დარწმუნებას, რომ პარტნიორისგან გაქვთ ცხადი თანხმობა. ის ასევე გულისხმობს პარტნიორის საჭიროებებისა და კომფორტის დონის მიმართ ყურადღების გამახვილებას და მათზე რეაგირებას სექსის დროს.

► სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, აქტობა გეი სექსუალურ ურთიერთობაში მოიცავს ფიზიკური მოქმედებების, ემოციური გაგებისა და ეფექტური კომუნიკაციის კომბინაციას. ამ, ისევე როგორც ყველა სხვა სექსუალურ როლს, უნდა მიუდგეთ პატივისცემით, მზრუნველობითა და ორმხრივ სიამოვნებასა და უსაფრთხოებაზე ყურადღების გამახვილებით.

რას ნიშნავს „პასი“?

გეი სექსუალურ ურთიერთობებში ტერმინი „პასიური“, იგივე „პასი“ ან „ბოთომი“ (ინგლ. Bottom), არის ის პარტნიორი, რომელიც, როგორც წესი, ანალური სექსის დროს პენეტრაციის მიმღებია. მიუხედავად ამისა, პასიური როლი ბევრად უფრო მრავალშრიანია და მოიცავს ფიზიკურ, ემოციურ და ფსიქოლოგიურ განზომილებებს, რომლებიც სცდება უშუალოდ სქესობრივი აქტის ფარგლებს.

ფიზიკური ასპექტები

ფიზიკური თვალსაზრისით, პასი არის პარტნიორი, რომელსაც ანალური სექსის დროს მიმღების როლი აქვს. ეს შეიძლება იყოს როგორც სქესობრივი აქტი, ისე სექსუალური აქტივობის ნებისმიერი სხვა ფორმა, რომელიც ანალურ სტიმულაციას მოიცავს. პასობას ფიზიკური მომზადებისა და გაცნობიერებულობის გარკვეული დონე სჭირდება, მათ შორის საკუთარი სხეულისა და იმის გააზრება, თუ როგორ უნდა დაკავდე სექსუალური აქტივობებით უსაფრთხოდ და კომფორტულად. ეს შეიძლება მოიცავდეს ლუბრიკანტების (ინტიმური საცხების) გამოყენებას, აქტამდე ჰიგიენურად მოწესრიგებას (ე.წ. „გამორეცხვას“), მოდუნების ტექნიკების ცოდნას და პარტნიორთან იმაზე კომუნიკაციას, თუ რა მოგწონთ და რა არ მოგწონთ.

ემოციური და ფსიქოლოგიური ასპექტები

ემოციური და ფსიქოლოგიური თვალსაზრისით, პასობა შეიძლება სხვადასხვა ადამიანისთვის ბევრ სხვადასხვა მნიშვნელობასა და გამოცდილებას ატარებდეს. ზოგისთვის ის შეიძლება გულისხმობდეს ერთგვარ მოწყვლადობასა და ღიაობას, რასაც პარტნიორის მიმართ ნდობა და მასთან კომუნიკაცია სჭირდება. სხვებისთვის ის შეიძლება უფრო გამათავისუფლებელი და ძლიერი როლი იყოს, რომელშიც ისინი თავად მართავენ საკუთარ სიამოვნებას და იმას, თუ როგორ ჩაერთონ სექსუალურ აქტში. პასიური როლის ემოციური და ფსიქოლოგიური განზომილებები ძალიან პირადი და მრავალფეროვანია.

პასიურობის ირგვლივ არსებული სტიგმა

სამწუხაროდ, პასობის ირგვლივ არაერთი სტიგმა და მცდარი წარმოდგენა არსებობს როგორც ჰეტეროსექსუალ, ისე ქვიარ თემში. ეს სტიგმა შეიძლება სხვადასხვა ფორმით გამოვლინდეს, დაწყებული იმ სტერეოტიპით, თითქოს პასობა უფრო ნაკლებად მასკულინური ან უფრო მეტად „მორჩილი“ როლია ცხოვრების ყველა ასპექტში, დამთავრებული პირდაპირი დისკრიმინაციითა და შეურაცხყოფით. მსგავსი სტიგმები საზიანოა და აძლიერებს მცდარ წინასწარგანწყობებსა და ერთმანეთის გამოცდილებების გაუაზრებლობას.

მნიშვნელოვანია, რომ დავუპირისპირდეთ ამ სტიგმებს და მეტი ყურადღებითა და პატივისცემით მივუდგეთ სექსუალური როლების გააზრებას. პასიური როლი არ განსაზღვრავს ადამიანის პიროვნულ თვისებებს, ძალასა თუ „ღირებულებას“ ურთიერთობაში ან საზოგადოებაში. ნებისმიერი სხვა სექსუალური როლის მსგავსად, პასობაც ადამიანის სექსუალური იდენტობისა და პრეფერენციების ნაწილია და იმსახურებს პატივისცემასა და გაგებას.

► სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, გეი სექსში პასიური როლი ძალიან კომპლექსური და მრავალშრიანია და მოიცავს არა მხოლოდ სექსუალური აქტივობის ფიზიკურ ასპექტებს, არამედ ღრმა ემოციურ და ფსიქოლოგიურ განზომილებებსაც. ამ როლს უნდა მიუდგეთ პატივისცემითა და მზრუნველობით, ყოველგვარი სტერეოტიპებისა და სტიგმის გარეშე, რომლებმაც შეიძლება დააზიანოს როგორც ცალკეული ადამიანი, ისე მთლიანად თემი.

იხილეთ აგრეთვე ჩვენი სტატია ჰომოფობია საკუთარი თავის მიმართ — როგორ გავუმკლავდეთ მას?

რას ნიშნავს „უნი“?

ტერმინი „უნივერსალი“, შემოკლებით „უნი“ (ასევე ეწოდება „ვერსი“; ინგლ. Verse, Versatile), გეი თემში აღნიშნავს იმ ადამიანს, რომელიც სექსუალურ აქტივობებში არ იდენტიფიცირდება მკაცრად „აქტად“ ან „პასად“ და რომელსაც ორივე როლით შეუძლია სიამოვნების მიღება. უნის როლის მქონე ადამიანს სექსში შეუძლია იყოს როგორც პენეტრაციის გამცემი, ისე მიმღები პარტნიორი.

მრავალფეროვნების მიღება

უნივერსალობა სექსუალური როლების მრავალფეროვნების მიღებას გულისხმობს. უნივერსალი ადამიანები სიამოვნებას პოულობენ როგორც გაცემაში, ისე მიღებაში, რაც სექსუალურ გამოცდილებას უფრო მრავალმხრივსა და დინამიკურს ხდის. ეს „მოქნილობა“ სექსუალური აქტივობებისა და ინტიმურობის გამოხატულებების უფრო ფართო სპექტრის განხორციელების საშუალებას იძლევა და პოტენციურად ზრდის სექსუალური ცხოვრების ხარისხს.

კომუნიკაცია და შეთავსებადობა

მათთვის, ვინც უნივერსალად იდენტიფიცირდება, სექსუალურ პარტნიორებთან პრეფერენციებსა და საზღვრებზე კომუნიკაცია კიდევ უფრო მნიშვნელოვანი ხდება, რადგან ეს საუბარი მოიცავს როლების შეთანხმებას და ზოგჯერ შენაცვლებას, ორმხრივი თანხმობისა და კომფორტის ფარგლებში, რათა ორივე პარტნიორის სურვილები და საზღვრები იყოს გათვალისწინებული და პატივცემული. ამ დონის კომუნიკაციას შეუძლია პარტნიორებს შორის ინტიმურობისა და ნდობის გაძლიერება.

► უნივერსალი ადამიანები გეი სექსუალური როლების ტრადიციულ აღქმებთან დაპირისპირებაში საკვანძო როლს ასრულებენ. სექსუალური პრეფერენციების ფლუიდურობის მიღებით ისინი ხაზს უსვამენ იმ მრავალფეროვნებას, რომელიც LGBTQ+ თემში არსებობს და ხელს უწყობენ სტერეოტიპების ნგრევას იმის ირგვლივ, თუ რას ნიშნავს, იყო „აქტი“ და „პასი“.

რას ნიშნავს „საიდი“?

ტერმინი „საიდი“ (ინგლ. Side — „გვერდითი“) უფრო ახალი და ნაკლებად ცნობილია. სექსუალური ურთიერთობის კონტექსტში ის აღნიშნავს იმ ადამიანს, რომელსაც საერთოდ არ სურს ანალური სექსით დაკავება. ნაცვლად ამისა, საიდებს შეიძლება მოსწონდეთ სექსუალური გამოხატვისა და ინტიმურობის სხვა ფორმები, მაგალითად, ორალური სექსი, ორმხრივი მასტურბაცია, კოცნა და ჩახუტება.

არაპენეტრაციული ინტიმურობა

საიდობა გულისხმობს სიამოვნებისა და კმაყოფილების პოვნას არაპენეტრაციულ („არაშემღწევი“) სექსუალურ აქტივობებში. საიდისთვის, შესაძლოა, ინტიმურობის ეს ფორმები უფრო სასიამოვნო, კომფორტული ან ემოციურად დამაკმაყოფილებელი იყოს, ვიდრე ანალური სექსი. ეს პრეფერენცია იმდენადვე რეალური და ვალიდურია, როგორიც ნებისმიერი სხვა სექსუალური როლი, და ის კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს იმას, თუ რამდენად მრავალფეროვანი შეიძლება იყოს სექსუალური სიამოვნება პენეტრაციულ აქტებს მიღმა.

ნორმებთან დაპირისპირება

საიდების მიმართაც ხშირია წინასწარგანწყობები და სტიგმები, რადგან პენეტრაციული სექსის მოლოდინი ღრმადაა ფესვგადგმული არაერთ საზოგადოებაში. საიდობის ღიად აღიარება უპირისპირდება იმ იდეას, რომ პენეტრაცია სექსუალური გამოცდილების მთავარი აქტია. ეს გვეხმარება, გავაფართოოთ ჩვენი წარმოდგენები იმაზე, თუ რას ნიშნავს სექსუალური სიამოვნება და ინტიმურობა, რაც მეტ სივრცეს ტოვებს თემში არსებული ბევრი სხვა გამოცდილებისა და პრეფერენციისთვის.

იდენტობის მიღება

საიდებისთვის საკუთარი სექსუალური იდენტობის მიღება გულისხმობს გულწრფელობას საკუთარ პრეფერენციებზე და ისეთი პარტნიორის პოვნას, რომელიც პატივს სცემს და იზიარებს მათ სურვილებს არაპენეტრაციულ ინტიმურობასთან დაკავშირებით. ეს აუცილებელია იმისთვის, რომ სექსი გათავისუფლდეს ტრადიციული, შემზღუდავი მოლოდინებისგან და ის კომფორტული და სასიამოვნო იყოს როგორც საიდებისთვის, ისე მათი პარტნიორებისთვის.

როლები და მითები

მითი: აქტები ყოველთვის დომინანტები არიან ცხოვრების ყველა ასპექტში. სიმართლე: სექსუალური როლები აუცილებლად არ შეესაბამება ადამიანის ხასიათს ან ქცევას სექსის გარეთ. ადამიანი, რომელსაც სექსში აქტიურ როლში ყოფნა მოსწონს, აუცილებლად არ არის დომინანტი ცხოვრების სხვა ასპექტებში;
მითი: აქტობა უფრო მარტივია და მას ნაკლები მომზადება სჭირდება. სიმართლე: აქტობა გულისხმობს პარტნიორის განწყობების, მდგომარეობისა და სურვილების ძალიან კარგად გააზრებას, ცხად კომუნიკაციას და აქტის დროს ყველა მონაწილის უსაფრთხოებისა და სიამოვნების უზრუნველყოფას. ის საჭიროებს პარტნიორის საჭიროებებისა და კომფორტის მიმართ ემპათიას, მოთმინებასა და ყურადღებიანობას;
მითი: პასები ბუნებით მორჩილები და უფრო ნაკლებად მასკულინურები არიან. სიმართლე: სექსუალურ როლებს არავითარი კავშირი არ აქვს ადამიანის მასკულინურობასა თუ მის პიროვნული თვისებებთან. პასიურ როლში სიამოვნების მიღება არ ნიშნავს იმას, რომ ადამიანი უფრო მეტად მორჩილია ცხოვრების სხვა ასპექტებში;
მითი: პასობა ყოველთვის მტკივნეული და არაკომფორტულია. სიმართლე: მართალია, ანალური სექსი შეიძლება იყოს ტკივილისა და დისკომფორტის წყარო, თუკი მას ფრთხილად არ მიუდგები, მაგრამ ის ავტომატურად ასეთი არ არის. შესაფერისი მომზადებით, ლუბრიკაციით, მოდუნებითა და პარტნიორთან ღია კომუნიკაციით ანალური სექსი ძალიან სასიამოვნო და უმტკივნეულოა ორივე მხარისთვის;
მითი: უნივერსალად ყოფნა ნიშნავს, რომ დაბნეული ხარ და არ შეგიძლია გადაწყვეტილების მიღება. სიმართლე: უნივერსალობა გულისხმობს მოქნილობასა და ორივე როლით სიამოვნების მიღებას, რაც ადამიანის სურვილებისა და შესაძლებლობების მრავალმხრივობას უსვამს ხაზს და არა — დაბნეულობას;
მითი: უნივერსალ ადამიანებს უფრო ნაკლები ალბათობით აკმაყოფილებთ მონოგამიური ურთიერთობები. სიმართლე: უნივერსალურ როლში ყოფნა არ ნიშნავს დაუკმაყოფილებლობას მონოგამიურ ურთიერთობაში. ურთიერთობის სიჯანსაღე და სისრულე დამოკიდებულია პარტნიორების ორმხრივ გაგებაზე, პატივისცემასა და კომუნიკაციაზე და არა — სექსუალურ როლებზე;
მითი: საიდები, სინამდვილეში, არ არიან გეი თემის ნაწილი, რადგან მათი სექსუალური გამოცდილება „არასრულია“. სიმართლე: სექსუალური იდენტობა და თემთან მიკუთვნებულობა არ განისაზღვრება იმით, თუ რა ტიპის სექსუალური აქტივობები იზიდავს ადამიანს. პენეტრაციული სექსი სექსუალური თვითგამოხატვის სრულიად ლეგიტიმური ფორმაა;
მითი: თუ საიდი ხარ, ესე იგი, უბრალოდ, ჯერ არ გიპოვია „სწორი“ ადამიანი, რომელთანაც პენეტრაციული სექსით ისიამოვნებდი. სიმართლე: არაპენეტრაციული სექსის პრეფერენციის ქონა არ არის „ფაზა“ ან იმის შედეგი, რომ ადამიანს შესაბამისი პარტნიორი არ უპოვია. მნიშვნელოვანია, პატივი ვცეთ ადამიანების მრავალფეროვნებასა და ინდივიდუალურ სურვილებს.

ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება გეი სექსის დროს

განურჩევლად იმისა, თუ რა სექსუალური როლი ექნება ადამიანს — იქნება ის აქტი, პასი, უნი თუ საიდი — ჯანმრთელობა და უსაფრთხოება საკვანძოა ყველა სექსუალურ გამოცდილებაში. მნიშვნელოვანია, რომ დავიცვათ საკუთარი თავი და პარტნიორი სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციებისა (სგგი) და ჯანმრთელობის სხვა პრობლემებისგან. ამისთვის გაითვალისწინეთ რამდენიმე რამ:

კომუნიკაცია და თანხმობა: ღია და გულწრფელი კომუნიკაცია სექსუალურ ჯანმრთელობაზე, სგგი-ებზე ტესტირება და თანხმობა აუცილებელია ნებისმიერი ჯანსაღი სექსუალური ურთიერთობისთვის. დარწმუნდით, რომ ყველა მხარე ინფორმირებულია და თანახმაა, მონაწილეობა მიიღოს აქტივობებში;
თავის დაცვა: პრეზერვატივებისა და სხვა ბარიერული მეთოდების გამოყენება ძალიან ეფექტურად ამცირებს სგგი-ების, მათ შორის აივ-ინფექციის გადაცემის რისკს. უსაფრთხო სექსისთვის საკვანძოა თავის დაცვა, განურჩევლად სექსუალური როლისა;
რეგულარული ტესტირება: სექსუალური აქტიური ადამიანებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია რეგულარული ტესტირება სგგი-ებზე, რაც ინფექციების ადრეულ ეტაპზე შემჩნევისა და მათი მკურნალობის საშუალებას იძლევა. ეს მნიშვნელოვანია როგორც თქვენი, ისე თქვენი სექსუალური პარტნიორების ჯანმრთელობისთვის;

► უფასო აივ-ტესტირებისთვის შეგიძლიათ მიხვიდეთ „თანასწორობის მოძრაობის“ ოფისში მისამართზე: უშანგი ჩხეიძის ქუჩა #19. ვიზიტამდე შეგიძლიათ ორგანიზაციას დაუკავშირდეთ ტელეფონით (0322 47 97 48) ან Facebook-ზე. ადგილზე შეგიძლიათ ასევე მიიღოთ უფასო პრეზერვატივები და ლუბრიკანტები. გარდა ამისა, აივ-ის თვითტესტის შეკვეთა და სასურველ მისამართზე მიღება შეგიძლიათ პლატფორმიდან Selftest.ge

ლუბრიკანტი: შესაფერისი ლუბრიკაცია (სისველე აქტის დროს ხახუნის შესამცირებლად) ამცირებს ნახეთქებისა და დაზიანებების რისკს სექსის, განსაკუთრებით კი ანალური სექსის დროს. საჭიროა დაგეგმილი აქტივობისთვის სწორი ლუბრიკანტის (ინტიმური საცხის) შერჩევა და მისი დიდი რაოდენობით გამოყენება, რათა სექსი იყოს უფრო უსაფრთხო და კომფორტული;
განათლება და რესურსები: იყავით ინფორმირებული სექსუალურ ჯანმრთელობასა და ხელმისაწვდომ რესურსებზე, მაგალითად, PrEP პროგრამაზე (პრეპი, ანუ პრეექსპოზიციური პროფილაქტიკა, აივ ინფექცია/შიდსის პრევენციის მეთოდია, რომელიც აივ-ინფექციისგან დაცვას 99%-მდე უზრუნველყოფს), რაც საშუალებას მოგცემთ, გაცნობიერებულად მიიღოთ უფრო უსაფრთხო გადაწყვეტილებები თქვენი ჯანმრთელობისთვის.

► „თანასწორობის მოძრაობა“ მსურველებს PrEP-ის პროგრამაში უფასოდ ჩართვის შესაძლებლობას აძლევს. ორგანიზაციის ვებგვერდზე შეგიძლიათ გაიგოთ უფრო მეტი იმაზე, თუ რა არის პრეპი და როგორ შეგიძლიათ მასში ჩართვა.

იხილეთ აგრეთვე ჩვენი სტატია სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციები — ტიპები, გავრცელების გზები და ტესტირება