ბოლო წლების განმავლობაში მედიაში საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის სასულიერო პირების მხრიდან სექსუალური შევიწროებისა და ძალადობის ერთეული შემთხვევები გახმაურდა. ამ ამბებში მაღალი იერარქიის სასულიერო პირების ბრალეულობაზე საუბრობდნენ. ბოლოს, წარსულში სექსუალური შევიწროების გამოცდილებაზე 2023 წლის ნოემბერში, პოეტმა ლელა კურტანიძემ პირად ფეისბუკის გვერდზე დაწერა — ის ახალქალაქის, კუმურდოსა და კარის მიტროპოლიტ ნიკოლოზ ფაჩუაშვილს სექსუალურ შევიწროებაში ამხელდა.
ლელა კურტანიძეს ამბის გახმაურებიდან მალევე დავუკავშირდით და ინტერვიუსთვის დროის გამონახვა ვთხოვეთ, გავისაუბრეთ. დავუკავშირდით ნიკოლოზ ფაჩუაშვილსაც, რომელმაც ზარებს არ უპასუხა, კითხვებზე საპასუხოდ კი მესიჯი გამოგვიგზავნა. გვითხრა, რომ სასულიერო პირის მიმართ “ზნეობრივი შინაარსის ბრალდების” პროცედურული რეგლამენტის გარეშე გავრცელება “რეპუტაციულ ზიანს” ემსახურებოდა. მისივე თქმით, “ბრალდება, რომელიც სამართლებრივად არ განიხილება, არის ცილისწამება და თვითონ შეიცავს დანაშაულის ნიშნებს”. დაკავშირება ვცადეთ საპატრიარქოს საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის ხელმძღვანელ ანდრია ჯაღმაიძესთანაც, რომელმაც ზარს ასევე არ უპასუხა და მოგვწერა:
“ჩვენთვის არავის მოუმართავს და სოციალურ ქსელში დაწერილი ვერავითარი კვლევის საფუძველი ვერ გახდება”.
მედია აპრილი დაუკავშირდა არაერთ ქალს, რომელსაც ნიკოლოზ ფაჩუაშვილის მხრიდან სავარაუდო სექსუალური შევიწროების შესახებ ინფორმაცია შეიძლება ჰქონოდა. ზოგიერთმა მათგანმა გვითხრა, რომ ამის შესახებ ნაცნობებისა თუ მეგობრებისგან სმენია. ვთხოვეთ ამ ქალებთან დაკავშირებაც, მათ შორის, კონფიდენციალურობის დაცვით. ერთ შემთხვევაში, სავარაუდო რესპონდენტმა თავი შეიკავა. სხვა ქალების პოვნა მედია აპრილმა ამ დროისთვის ვერ შეძლო, თუმცა მზად ვართ, კვლავ მოვუსმინოთ მათ, თუ საუბარს სტატიის გამოქვეყნების შემდეგ გადაწყვეტენ.
პარალელურად, რადიო თავისუფლებამ გამოაქვეყნა სტატია, რომელშიც ლელა კურტანიძესთან ერთად, 4 ქალი ანონიმურად ჰყვებოდა, რომ სხვადასხვა პერიოდში ნიკოლოზ ფაჩუაშვილის მხრიდან სექსუალური შევიწროების გამოცდილება ჰქონდათ.
მიუხედავად იმისა, რომ ამბავი მედიაში გახმაურდა, როგორც ჩანს, ნიკოლოზ ფაჩუაშვილის წინააღმდეგ გავრცელებულ ბრალდებებზე საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის სინოდალურ კომისიას არ უმსჯელია — ყოველ შემთხვევაში, ამის შესახებ ინფორმაცია არც საპატრიარქოს საიტზე იძებნება და არც Facebook გვერდზე, რომელზეც პერიოდულად ავრცელებენ სინოდის გადაწყვეტილებებს.
ამ სტატიაში კიდევ ერთხელ გავიხსენებთ, რას ჰყვებოდნენ ქალები ნიკოლოზ ფაჩუაშვილის მხრიდან სექსუალურ შევიწროებაზე და ვეცდებით, ვუპასუხოთ კითხვას — რატომ ჩაიარა ამ ამბავმა შესაბამისი რეაგირების გარეშე? და რამდენად მნიშვნელოვანი ფაქტორია ის, რომ სავარაუდო სექსუალურ შევიწროებაში მხილებული მაღალი თანამდებობის მქონე, გავლენიანი საეკლესიო პირია. ამასთან, უკეთ გაგაცნობთ ნიკოლოზ ფაჩუაშვილს.
რას ამბობს ლელა კურტანიძე
ლელა კურტანიძე მედია აპრილს მოუყვა, რომ მიტროპოლიტ ნიკოლოზ ფაჩუაშვილის მხრიდან სექსუალური შევიწროების შემთხვევა დაახლოებით 12 წლის წინანდელია. ლელა ჯავახეთის სტუდენტურ ექსპედიციაში იყო, რომელიც ყოველწლიურად ტარდება და ეთნიკურად სომეხი და ქართველი ახალგაზრდების ინტეგრაციასა და კულტურული ძეგლების შესწავლას ისახავს მიზნად.
“ექსპედიციებში იქამდეც ვიყავი და ვიცნობდი ნიკოლოზ ფაჩუაშვილს, მაშინ ის ჩემთვის დიდი ავტორიტეტი იყო. დიდი მნიშვნელობა აქვს იმას, რა აღქმა გაქვს ადამიანის მიმართ. იმ დროს მორწმუნეც ვიყავი და ესეც განსაზღვრავდა მისდამი პატივისცემას”, — გვიყვება ლელა და იხსენებს — “ფარავნის ტბასთან ვიყავით დაბანაკებული. ნიკოლოზ ფაჩუაშვილი ამოდიოდა და რჩებოდა კიდეც. იმ დროს, როგორც მახსოვს, რამდენიმე დღე გადაბმულად დარჩა”.
როგორც ლელა გვიყვება, სოფელში იზრდებოდა, ყოველგვარ რესურსს მოკლებული, მარტოსული ბავშვი იყო და უკვე სტუდენტობის პერიოდში იყენებდა ყველა უფასო საგანმანათლებლო შესაძლებლობას. ასე აღმოჩნდა ბანაკშიც.
იხსენებს, რომ თავიდან, როცა მიტროპოლიტი გაიცნო, მასზე კარგი შთაბეჭდილება შეექმნა.
“განათლებული ადამიანი იყო და უბრალო: ჩვენთან ერთად ატარებდა დროს, ხუმრობდა. ის კარგად ცურავდა და როცა ერთხელ სადილობისას დანანებით ვთქვი, რომ ცურვა არ ვიცოდი, შემომთავაზა, გასწავლიო. ძალიან გამიხარდა, რომ მეუფე ცურვის სწავლას მთავაზობდა”.
როგორც ამბობს, ერთ-ერთ დილას ნიკოლოზ ფაჩუაშვილს ფარავნის ტბაზე ცურვის სასწავლად მართლაც გაჰყვა.
“ცურვა საერთოდ არ ვიცოდი, შეუჩვეველი ვიყავი წყალს. სწავლებისთვის ხელის მოშველება მჭირდებოდა. შეიძლება ცურვის სწავლების დროს ადამიანმა სხეულის ნეიტრალურ ადგილებში მოგკიდოს ხელი და დაგეხმაროს. თავიდან ეგრეც ქნა. მერე ვიგრძენი, რომ ხელი უფრო შიგნით შედის. მაშინ, ერთი მხრივ, მქონდა შინაგანი რწმენა, რომ წმინდა, სანდო ადამიანი იყო და, მეორე მხრივ, ხდებოდა რაღაც ისეთი, რაზეც სხეულებრივი რეაგირება მქონდა. ვხვდებოდი, რომ რაღაც ისე არ არის, როგორც უნდა იყოს და ინსტინქტურად გავიწიე. შინაგანი ჯახი მქონდა, რაღაც არ მომეწონა”, — იხსენებს ლელა და ამბობს: “როცა იგივე რამდენიმეჯერ განმეორდა, ჩემს საპასუხო რეაქციებზე მადანაშაულებდა, რომ არაფერი გამომდიოდა, საქმეს ვაფუჭებდი. მეც თავს დამნაშავედ ვგრძნობდი, რომ ხელს ვუშლიდი, ესწავლებინა”.
ლელა ამბობს, რომ ნიკოლოზ ფაჩუაშვილი ცურვას რამდენიმე დღის განმავლობაში ასწავლიდა და ქრონოლოგია აღარ ახსოვს, მაგრამ იყო უფრო მეტიც, მათ შორის, გენიტალიებზე და მკერდზე შეხებაც.
“ამას სულ თან ახლდა დამანამუსებელი საუბარი. იმ დროს პირდაპირ ვერ ვეტყოდი, ამას რატომ აკეთებდა, ავტორიტეტი იყო და მეც არ ვიცოდი საკმარისი”.
იხსენებს, რომ ცურვიდან ბანაკში დაბრუნებისას, მანქანიდან გადმოსვლამდე, შევიწროების კიდევ ერთი შემთხვევა მოხდა.
“მანქანიდან გადმოსვლამდე მიმიწია და, რა შეუსაბამოა მაგ აქტისთვის კოცნის დაძახება, მაგრამ ლოყაზე ტუჩები შემახო. ერთი მხრივ, მქონდა შფოთვა, მეორე მხრივ, სიხარულსაც განვიცდიდი”, — გვიყვება ლელა და იხსენებს სხვა შემთხვევასაც — “კიდევ იყო, ერთხელ, როგორც მახსოვს, მანქანით წამიყვანა სადღაც ბუნების დასათვალიერებლად. საღამო იყო, არ მახსოვს სად, მახსოვს მხოლოდ მანქანა. მანქანა ისე ჰქონდა მოწყობილი, რომ საჭიროების შემთხვევაში ღამე ძილიც შესძლებოდა. სავარძლები გადაწია, მიმიხუტა და ჩაიძინა. ზიზღის გრძნობა მქონდა, გამოვეცალე, გადმოვედი მანქანიდან”.
ლელა ამბობს, ცბიერი ადამიანი იყო, სექსუალურად მავიწროებდა და მერე, საუბრისას, სხვების გარემოცვაში ჩვეულებრივად მომმართავდაო.
“ბანაკიდან შფოთვით წამოვედი, შეიძლება სახელს ვერ ვარქმევდი, მაგრამ ვიცოდი, რომ რაღაც ცუდი გამიკეთეს”.
“ამის აღიარება იმ დროს რთული იქნებოდა. ეს წლობით ნაშენები რწმენის, ნდობის ჩამოშლას უდრის, საკუთარ სისუსტეზე გულისრევას. იმ დროს ამის საკუთარ თავთან აღიარებას ალბათ ვერ გავუძლებდი. მას შემდეგ, რაც ამაზე ლაპარაკი დავიწყე, უკეთ ვაცნობიერებ, რა მოხდა, რა ვიგრძენი და რატომ ვიგრძენი და ბევრ პროცესს გავდივარ. როცა სახელის დარქმევა ნელ-ნელა დავიწყე, მუდმივად ფიქრის პროცესში ვარ. ხანდახან მგონია, რომ სული არ აქვს, სრულიად უგრძნობია”.
ლელას ამბობს იმასაც, რომ არაერთხელ ჰქონია ისრების საკუთარ თავზე გადატანის მომენტიც.
“ვფიქრობდი, იქნებ სულიერი ურთიერთობისას რაღაცები ასე მარტივად არ არის, იქნებ სულიერი ურთიერთობის ნაწილია. ვგრძნობდი, რომ ცურვის დროს და სხვა სიტუაციებში დისტანციურად ვიყავი, მაგრამ ის, რომ საცურაოდ მივყავდი, სიხარულს მანიჭებდა”.
ლელას თქმით, სექსუალური შევიწროების ფაქტის აღიარებაში და სახელის დარქმევაში ის დაეხმარა, რომ სხვა ქალებმა დაიწყეს ღიად საუბარი.
“საინტერესო ის იყო, რომ თითქოს გავაცნობიერე, სახელი დავარქვი, მაგრამ სხვა ქალების ამბებზე თავს მხარდამჭერად უფრო ვაიდენტიფიცირებდი და არა იმავე/მსგავსი გამოცდილების მქონედ. კავშირს მაინც ვერ ვამყარებდი. ეგ კიდევ უფრო გვიან მოვიდა, როცა ძველი ღირებულებების ჩამოშლა, გადაფასება დაიწყო. 30 წლის ვიყავი, როცა თერაპია დავიწყე და მერე დაიწყო ჩემი შეგრძნებების აღქმა, წაკითხვა, სახელის დარქმევა. სექსუალური შევიწროების ამბებზე კი სულ ცოტა ხნის წინ ვისაუბრე”.
ლელა გვეუბნება, დიდი დრო, ხანგრძლივი პროცესის გავლა დამჭირდა, რომ სექსუალურ შევიწროებაზე საუბარი შემძლებოდაო.
“გარემო ისეთია, რომ ქალების მიმართ ტოტალური უნდობლობა, სიძულვილია. ავტომატურად ეგრევე ქალის დადანაშაულება მარტივია, რასაც ემატება ფაქტიდან გასული დრო. როცა საეკლესიო პირებს ეხებათ საქმე, როცა ღარიბ ქვეყანაში ცხოვრობ, სადაც შენი ნუგეში რთულია სახელმწიფო სტრუქტურებზე დააფუძნო, ადამიანის ეგზისტენციალური ნუგეში რელიგიას ემყარება, ამ საყრდენის გამოცლა მძიმე შედეგებს იწვევს. შესაბამისად, ადამიანებს სჭირდებათ, რომ სასულიერო პირებისადმი ნდობა, რწმენა არავინ შეურყიოთ, საეკლესიო სტრუქტურა “ხელშეუხებელია”, ღირსების, იდენტობის ნაწილი”.
რაზე ისაუბრეს სხვა ქალებმა
რადიო თავისუფლებისთვის საკუთარი ამბის მოყოლა ლიზამ მას შემდეგ გადაწყვიტა, რაც ჯავახეთის ექსპედიციის სხვა მონაწილეებმა ლელას არ დაუჯერეს. შემთხვევა, რომელზეც ლიზა ჰყვება, 15 წლის წინანდელია. მაშინ ლიზა მორწმუნე იყო და მონაზვნობაზეც ფიქრობდა.
“გრძელი და მტანჯველი გზა გამოვიარე ჯავახეთის ექსპედიციის იმ ღამეებიდან ჩემს საწოლში მშვიდ ღამეებამდე. შუალედში ფსიქიატრის დახმარებაც დამჭირდა, იმიტომ, რომ უბრალოდ ვერ ვახერხებდი ჩემს თანატოლ მამაკაცებთან ნორმალურ ურთიერთობას, ვერბალურ დონეზეც კი. თვითშეფასება ისე მქონდა დაცემული, რომ მომავალზე ფიქრიც აღარ შემეძლო”, — ჰყვება ლიზა რადიო თავისუფლების ჟურნალისტ ნასტასია არაბულისთვის გაგზავნილ წერილში, რომელშიც იმავე განცდებზე საუბრობს, რაც სხვა ქალებს ჰქონდათ — მიტროპოლიტისადმი პატივისცემა, მომხდართან დაკავშირებით დანაშაულის გრძნობა და სინდისის ქენჯნა, საკუთარი ბრალეულობის ძიების მცდელობა.
ლიზა იხსენებს, რომ “სიხარულით ცას ეწია”, როცა ექსპედიციის დასრულების შემდეგ ფაჩუაშვილმა თავისთან დაიბარა. რადიო თავისუფლებისთვის მიცემულ ინტერვიუში ლიზა ჰყვება, რომ მიტროპოლიტმა საძინებელში შეიყვანა, საწოლზე ჩამოჯდომა სთხოვა და სექსუალურ ცხოვრებაზე კითხვების დასმა დაიწყო, შემდეგ გვერდით მიუჯდა და “მერე ყველაფერი გაიდღაბნა”.
“სხეულზე შეხება, მის სხეულზე, ჩემსაზე, გენიტალიებზე. ოღონდ ეს არ იყო შემთხვევითი შეხებები. გაოგნებული ვიჯექი და შოკისგან ვერ ვხვდებოდი რა უნდა მექნა, გონებაში ბორბალი უსწრაფესად ბრუნავდა”.
“ვერც კი დავუშვი, რომ ადამიანი, რომელიც ბახს გვასმენინებდა წინა დღეს, ამაღლებულ სიყვარულსა და მათეს პასიონზე [ბახის ნაწარმოები – რ.თ.] გვესაუბრებოდა, რამე ამორალურის ჩამდენი იყო. უბრალოდ ვერ ვიჯერებდი, ან არ მინდოდა დაჯერება… წასვლისას მითხრა, რომ ის, რაც მოხდა, იყო დიდებული და ამაღელვებელი, რომ მე განსაკუთრებული ვარ, მიძინებული ენერგიის მატარებელი, ულამაზესი სხეული და ძუძუები მაქვს, ძლიერი და ლამაზი ფეხები და რომ ჩვენი შეხვედრები საიდუმლოდ უნდა დავტოვოთ. მე და ღმერთის სწორ კაცს საიდუმლო გაგვიჩნდა”.
ლიზას თქმით, ეპისკოპოსთან არაერთი ასეთი შეხვედრა ჰქონდა. ახალქალაქის ეპარქიაში ნანახი მორჩილების მკაცრი წესი, მეუფის მოწოდება, რომ სასულიერო პირებსა და სტუმრებს ზედმეტი კითხვები არ დაესვათ, არწმუნებს — იქ სხვა ადამიანებიც იყვნენ, რომლებმაც მსგავსი გზა გაიარეს, მაგრამ დუმილი არჩიეს.
“მახსოვს, როცა ვუთხარი, რომ მე ასე არ მომწონდა და ვეღარ გავაგრძელებდით, მიპასუხა, რომ აქ არც ცუდი ხდებოდა რამე, არც ვინმე მაძალებდა ჩემი სურვილის საწინააღმდეგოდ და მე ჩიტივით თავისუფალი ვიყავი გადაწყვეტილებებში. ძალიან დიდხანს ჩემს თავს ვადანაშაულებდი, რომ მე გამოვიწვიე, მე მივიპყარი მისი ყურადღება”.
ნიკოლოზ ფაჩუაშვილის მიერ სექსუალური შევიწროების ფაქტზე ჰყვება ქეთიც, რომელიც რადიო თავისუფლებასთან 2012 წელს მომხდარ ამბავს იხსენებს. იმ დროს ქეთი 19 წლის იყო და ფაჩუაშვილს ისიც ჯავახეთის ექსპედიციაში შეხვდა. მისი თქმით, მიტროპოლიტი გოგოებთან ერთნაირ სტრატეგიას იყენებს — ისე გექცევა, თითქოს გამორჩეული ხარ და “მეგობრად” გირჩევს. როგორც ქეთი ამბობს, ნიკოლოზ ფაჩუაშვილმა ახალქალაქის რეზიდენციაში დაპატიჟა და შემთხვევა სწორედ იქ მოხდა.
“ვინილებს ვათვალიერებდი მის რეზიდენციაში, როცა კაბის ქვეშ შემიყო ხელი და უკანალზე მომიჭირა. მე გავიწიე და თავად ისეთი სახე მიიღო, თითქოს არაფერი მომხდარა და საუბარი განაგრძო. ეს ფაქტი დავივიწყე, ვითომ ოღონდ, და ასე გავაგრძელე ცხოვრება. ნელ-ნელა დავშორდი ეკლესიას და რწმენა შემერყა”, — ჰყვება ქეთი რადიო თავისუფლებასთან საუბრისას.
“ნებისმიერ სხვა კაცს მაგდენს კი არა, მაგის ნახევარს კი არა, საერთოდ არაფერს არ გავაბედვინებდი, ეგეთი მიამიტი ბავშვი ნამდვილად არ ვყოფილვარ. ჩემი მორჩილება, თუ ეს რაღაც [დამოკიდებულება მისდამი] თავიდან ბოლომდე ემყარებოდა ჩემს რწმენას, რომელიც ამ კაცმა გამინადგურა. მაგის მერე ეკლესიისკენ გახედვაც არ მინდა და ყველაფერს ვიზამ, რომ ჩემმა შვილებმა ახლოს არ ჩაუარონ ეკლესიას”, — ამბობს რადიო თავისუფლების კიდევ ერთი რესპონდენტი, თამარი, რომელიც ფაჩუაშვილთან წლების განმავლობაში, ჯერ კიდევ არასრულწლოვანების ასაკიდან მიმდინარე ურთიერთობას იხსენებს.
თამარის მშობლები ფაჩუაშვილთან მეგობრობდნენ და სწორედ ასე გაიცნო იმ დროს რიგითი მღვდელი 10-11 წლის ბავშვმა. თუმცა, მისი თქმით, პირველი საეჭვო ამბავი იმ დროს მოხდა, როცა 15 წლის იყო.
“კალთაში ჩამისვა და მითხრა, ახლა მარჯვენა ლოყაზე მაკოცებ, მერე მარცხენაზე, მერე ისევ მარჯვენაზე და მერე ისევ მარცხენაზეო. იმხელა მოწიწება მქონდა, იმხელა აღმატებული ადამიანი მეგონა, ფიზიკურად კი იყო ჩემთვის უსიამოვნო, მაგრამ ვერაფრით ვერ ვეწინააღმდეგებოდი ამას”.
თამარი ჰყვება, რომ ყოველ ზაფხულს ნიკოლოზ ფაჩუაშვილთან ერთად ატარებდა — ზოგჯერ მონასტერში, სხვა დროს მომლოცველობით ექსპედიციებში. სექსუალური შევიწროების ბოლო შემთხვევა, რომელიც თამარმა გაიხსენა, მაშინ მოხდა, როცა ის 19 წლის იყო.
“ხელით შეხება, ფეხზე ხელის მოსმა და კომპლიმენტები, “შენზე ვგიჟდები” და ეგეთები ჩვეულებრივი ამბავი იყო, არც მალავდა ამას. ამბობდა, რომ ამას ვუფათურე ხელი, იმას ვუფათურე ხელი, იმასთან დავეცი, ამასთან დავეცი. მერე ერთხელ იყო, სადღაც 19 წლის ვიყავი, მძიმე მარხვის დროს, აღსარების ჩასაბარებლად შევედი და კაბაში ჩამიყო ხელი უკნიდან, მაინც ხომ გაგაწითლეო”, — იხსენებს თამარი და ამბობს, რომ ფაჩუაშვილთან ურთიერთობისას სინდისის ქენჯნას განიცდიდა, ეგონა, რომ რაღაც მოეჩვენა, არასწორად აღიქვა ან მღვდელმსახური ფიზიკური კონტაქტით მის რწმენას სცდიდა.
თამარის თქმით, ფაჩუაშვილს არაერთხელ აქვს ნათქვამი, ოღონდ მონასტერში წამოდი და მთელი ცხოვრება გვერდიდან არ მოგიშორებო. აღნიშნავს იმასაც, რომ მიტროპოლიტით მოხიბლული არაერთი ქალი ახსოვს, მათ შორის, მონაზვნები და მორჩილები.
“ერთმანეთს უთვლიდნენ წუთებს და წამებს, ვინ რამდენ დროს გაატარებს მის ოთახში. ის ადამიანები, ვინც მაგასთან არიან, არ არიან ღმერთის სიყვარულის გამო, არიან კონკრეტულად მაგ ადამიანის გამო. მისი კულტი აქვთ”.
მიტროპოლიტს სოფოც 11-12 წლის ასაკიდან იცნობს. სტუდენტობის დროს ჯავახეთის ექსპედიციაშიც ნამყოფია, თუმცა, მისი თქმით, სექსუალური შევიწროების შემთხვევა გერმანიაში მოხდა. სოფო 1 წლით გერმანიაში იყო სამუშაოდ, მის მასპინძელ ოჯახს მიტროპოლიტი კარგად იცნობდა და რამდენიმე დღით სტუმრადაც ეწვია.
როგორც სოფო ამბობს, ფაჩუაშვილი ძალიან უშუალოდ, მამაშვილურად იქცეოდა. ერთ დღეს კი, მიტროპოლიტი თავის ოთახში იყო, როცა სოფოს საწოლზე ჩამოჯდომა სთხოვა, თუმცა სოფომ უარი უთხრა. თითქმის ერთი წლის შემდეგ მიტროპოლიტი ისევ გერმანიაში იყო, როცა სოფოს მიწერა და რამდენიმე დღის მასთან ერთად გატარება შესთავაზა.
“წირვას დავესწარი, აღსარება ჩავაბარე მას, ვეზიარე, მერე ერთად ვისადილეთ და მითხრა, წამოდი ჩემთან, ჯავახეთის ამბებს მოგიყვებიო. სასტუმროში ცხოვრობდა, სადაც ძალიან პატარა ოთახი ჰქონდა, რომელსაც ოთახშივე ჰქონდა გადატიხრული საშხაპე და საპირფარეშოც. რაღაც მომენტში მითხრა, თუ გინდა, შედი და გადაივლეო, რაზეც უარი ვუთხარი. მერე საწოლზე წამოწვა და მითხრა, მოდი, მომიჯექიო. გვერდზე ვეჯექი და რაღაცებზე ვლაპარაკობდით — ამ დროს მე შეყვარებული მყავდა და აღმოჩნდა, რომ კარგად იცნობდა ამ ბიჭის ოჯახსაც. რაღაც მომენტში მათზეც მელაპარაკა”, — იხსენებს სოფო და ჰყვება, უხერხულობის განცდა კიდევ უფრო გამიღრმავდა, როცა ხელებზე ხელი მომკიდა, მკითხა, ხელები რატომ მქონდა გაყინული, მერე კი გახდა და საწოლში დაწოლა შემომთავაზაო.
“არა, ძალიან დიდი მადლობა-თქო, ვუთხარი ძალიან ცივად და შევეცადე დისტანცირებას. ძალიან დავიბენი და მახსოვს, ჩემთვის ვლოცულობდი: “ღმერთო მიშველე, ღმერთო მიშველე, ღმერთო მიშველე!” მოკლე დროში ხდებოდა ეს ყველაფერი, არ იყო გაწელილად, მე მგონი”, — იხსენებს სოფო და განაგრძობს — “რეალურად, ჩემთან მეტი არაფერი არ მომხდარა, მაგრამ მახსოვს განცდა, რომლითაც იქაურობა დავტოვე. ერთი სული მქონდა, აეროპორტში მიმეღწია, გზაში ძალიან ვიტირე, სიცარიელის საშინელი განცდა მქონდა, ჩემ თავს ვადანაშაულებდი და თან ვერ ვხვდებოდი, რაში ვადანაშაულებდი, რა ჩავიდინე ისეთი, რაც არ უნდა გამეკეთებინა?!”.
სოფოს თქმით, საქართველოში დაბრუნების შემდეგ მიტროპოლიტის შესახებ სხვა ისტორიაც სმენია — ახლობელმა მოუყვა, რომ მათი საერთო მეგობარი, ასაკით უფროსი ქალი ჯავახეთში ყოფნისას სექსუალური შევიწროების მსხვერპლი გახდა. მეუფემ კი ქალს უთხრა, რომ არავისთვის მოეყოლა, რადგან მაინც არ დაუჯერებდნენ.
ვინ არის ნიკოლოზ ფაჩუაშვილი და რა პასუხი აქვს მას კითხვებზე
სექსუალურ შევიწროებასთან დაკავშირებულ კითხვებზე ფაჩუაშვილმა რადიო თავისუფლებასაც დაახლოებით იგივე პასუხი გასცა, რაც მედია აპრილს — ბრალდება ლეგიტიმური მხოლოდ მაშინაა, თუ შესაბამისი წესების დაცვით ვრცელდება, წინააღმდეგ შემთხვევაში ცილისწამებაა, რაც თვითონვე შეიცავს დანაშაულის ნიშნებსო.
სტატიის ავტორი წერს, რომ ფაჩუაშვილს მაშინ შეხვდა, როცა სამი ქალის ინტერვიუ ჰქონდა ჩაწერილი. თუმცა, ნასტასია არაბულის ინფორმაციით, მიტროპოლიტი იმ პირობით შეხვდა, რომ საუბარს არ ჩაიწერდა, კითხვებზე პასუხებს კი შეხვედრის შემდეგ გაუგზავნიდა. შეხვედრამდე კი მისწერა, რომ “ბრალდება, რომელიც სამართლებრივად არ განიხილება, არის ცილისწამება და თვითონ შეიცავს დანაშაულის ნიშნებს”.
“შეხვედრისას მას არ უარუყვია ის ფაქტი, რომ ლელა კურტანიძეს ცურვას ასწავლიდა ფარავნის ტბაში და მკითხა, როგორ წარმომიდგენია ცურვის სწავლება სხეულზე შეხების გარეშე”, — წერს ჟურნალისტი.
რადიო თავისუფლების მიერ გამოქვეყნებულ წერილში, სადაც ფაჩუაშვილი ჟურნალისტს პასუხობს, კითხვაზე, ახსოვს თუ არა ლელა კურტანიძე ჯავახეთის ექსპედიციიდან, მიტროპოლიტის პასუხი ასეთია:
“სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, უწმინდესი და უნეტარესი ილია მეორის ლოცვა-კურთხევით 2001 წლიდან დღემდე იმართება ჯავახეთში სტუდენტური ექსპედიციები, რომლებშიც მთლიანობაში, მონაწილეობა რამდენიმე ათასმა ახალგაზრდამ მიიღო. მათგან ბევრი დღეს წარმატებული და ცნობილი პიროვნებაა. ბევრი მათგანი დღემდე მახსოვს, განსაკუთრებით ისინი, ვინც პირველი 10-15 წლის განმავლობაში მონაწილეობდნენ, როდესაც ექსპედიციებს უშუალოდ ვხელმძღვანელობდი”.
რადიო თავისუფლების ჟურნალისტის კითხვაზე, რომ ლელას გარდა, მისგან სექსუალურ შევიწროებაზე სხვა ქალებმაც ილაპარაკეს, რომლებიც სამართლებრივ დავას არ აპირებენ, მაგრამ სხვების დაცვა უნდათ და ფიქრობს თუ არა, რომ მართლაც მიაყენა ტრავმა მის სიახლოვეს მყოფ ქალებს, ფაჩუაშვილი პასუხობს:
“ჩემგან დაცვა ადამიანებს არ სჭირდებათ, პირიქით, ჩემი მსახურება სწორედ ადამიანების საფრთხისგან დაცვაა — როგორ ვახერხებ, ღმერთი და საზოგადოება განსჯის. მით უმეტეს, რომ უანგაროდ გაწეულ სამსახურს თავს არავის ვახვევ”.
ნიკოლოზ ფაჩუაშვილი გავლენიანი საეკლესიო პირია, რომელიც დიდძალ ქონებას ფლობს და პოლიტიკური კავშირებიც აქვს. გამოცემა აიფაქტის მიერ 2020 წელს შეგროვებული ინფორმაციის თანახმად, ფაჩუაშვილი 65 კვ.მ. ბინას ფლობს თბილისში, ჭავჭავაძის გამზირზე, რომელიც 1992 წელს პრივატიზაციის ხელშეკრულებით 309 მანეთად გაიფორმა. ამავე სტატიის თანახმად, 2011 წელს მისმა 19 წლის შვილმა მომიჯნავე ბინა 30 ათას დოლარად შეიძინა. გარდა ამისა, აეროპორტის დასახლებაში 89.9 კვ.მ ბინა კი მიტროპოლიტს შვილმა, სალომე ფაჩუაშვილმა აჩუქა, რომელიც მეორე შვილმა, ანა ფაჩუაშვილმა 2010 წელს, 20 ათას ლარად შეიძინა. გარდა ამისა, ფაჩუაშვილი შპს “კუმურდოს” ფლობს, რომელიც მხატვრული და დოკუმენტური ფილმების სტუდიაა და ხელმძღვანელობს სამ არაკომერციულ ორგანიზაციას. 2020 წელს ფაჩუაშვილმა გამოცემა სამხრეთის კარიბჭესთან ისიც თქვა, რომ ფარავნის ტბასთან არსებული თითქმის მიტოვებული სოფლის, ასფარას ნახევარი შემოწირულებებით ვიყიდე, აქ ოაზისის მოწყობას და სახლების ძვირად გაყიდვას ვგეგმავო.
გარდა ამისა, 2021 წელს, სავარაუდოდ სუსიდან გამოჟონილ ფაილებში გვხვდება ინფორმაცია ნიკოლოზ ფაჩუაშვილის შესახებაც. დოკუმენტებში საუბარია მის საკუთრებაში არსებული სხვა უძრავ ქონებაზე და მიწის ნაკვეთზე, ასევე, სხვადასხვა პოლიტიკურ პირთან კავშირებზე. აღსანიშნავია, რომ ე.წ. კრებსების ავთენტურობა დადასტურებული არ არის, თუმცა გამოქვეყნებულ ფაილებში ნახსენებმა არაერთმა პირმა სხვადასხვა დროს თქვა, რომ მსგავსი საუბრები ნამდვილად შედგა.
გავრცელებულ ფაილებში წერია ისიც, რომ ფაჩუაშვილი რუსეთის მოქალაქე ლ.დ.-ს ლუგარის ლაბორატორიის შესახებ ინფორმაციას აწვდიდა და პერიოდულად ხვდებოდა. მიტროპოლიტმა მაშინ მედიასთან ლუგარის ლაბორატორიის შესახებ საუბარი არც უარყო, არც დაადასტურა.
“ეს კონკრეტული ამბავი პირველად მესმის თქვენგან, თორემ რაღაც ფაილები რომ გავრცელდა, გავიგე. რუსეთში ბევრი [მეგობარი] მყავს, მათ შორის, ეგ ადამიანი. ადრე იყო, ყოველ შემთხვევაში”.
ე.წ. კრებსებში მიტროპოლიტის დადებითი და უარყოფითი მხარეების შეფასებასაც შეხვდებით.
“დადებით მხარედ შესაძლოა ჩაითვალოს მიტროპოლიტის განათლება და კომუნიკაბელურობა, რაც ეხმარება პიროვნებებთან ურთიერთობაში და მათზე დადებითი ზეგავლენის მოხდენაში. ნ. ფაჩუაშვილის უარყოფით მხარედ ითვლება მისი დამოკიდებულება სუსტი სქესის წარმომადგენლებთან. ცნობილია, რომ ინტიმური ურთიერთობა აკავშირებს: ეპარქიაში მომლოცველ ახალგაზრდა ქალებთან და მონაზვნებთან. ინტიმური ურთიერთობა აქვს რუსეთის მოქალაქე ლ.დ.-სთან [სახელი და გვარი დაფარულია მედია აპრილის მიერ]”, — აღნიშნულია ჩანაწერში და ნათქვამია ისიც, რომ ფაჩუაშვილი ხასიათდება, როგორც “გაქნილი” და “მექალთანე”.
მიუხედავად იმისა, რომ ნიკოლოზ ფაჩუაშვილი წლების წინ სავარაუდოდ სუსიდან გამოჟონილი ფაილების შინაარსზე მედიასთან საუბარს ნაკლებად ერიდებოდა, ამჯერად რადიო თავისუფლების კითხვის საპასუხოდ თქვა, რომ ამ ფაილების გავრცელება კრიმინალური დანაშაულია, რომელიც ადრე თუ გვიან დაისჯება და რომ არ აპირებს მის შინაარსზე საუბარს.
მედია აპრილი სტატიის გამოქვეყნებადე ნიკოლოზ ფაჩუაშვილს კვლავ დაუკავშირდა. ამჯერად მიტროპოლიტმა ზარს უპასუხა, თუმცა გვითხრა, რომ რადიო თავისუფლებას უკვე უპასუხა ყველა კითხვაზე და იქ ვიპოვით ყველაფერს, დამატებით კი არაფრის თქმას არ აპირებს.
როგორი უნდა ყოფილიყო რეაგირება მედიაში გავრცელებულ ფაქტებზე და რატომ მივიღეთ სანაცვლოდ დუმილი
“ჩემი აზრით, დუმილი პირდაპირ არის დაკავშირებული იმ ფაქტთან, რომ მხილებული მაღალი თანამდებობის საეკლესიო პირია. სხვა შემთხვევებში, დიდი ალბათობით, ამაზე რეაგირება საგამოძიებო უწყებას ექნებოდა. გამოძიების დაწყება ყველა შემთხვევაში უნდა მომხდარიყო, რადგან ზოგიერთი ისტორია შეიცავდა დანაშაულის ნიშნებს [შემთხვევების ნაწილზე, დანაშაულის ხასიათის გათვალისწინებით, ხანდაზმულობის ვადა გასული იყო]. ქალებს, რომლებმაც ანონიმურად ისაუბრეს პირად გამოცდილებაზე და დაინახეს, რომ ამას სახელმწიფო უწყებების მხრიდან რეაგირება არ მოჰყოლია, რანაირად უნდა ჰქონდეთ ნდობა სხვადასხვა უწყების მიმართ? ეს დუმილი ქალებს უჩვენებს, რომ გინდაც ხმამაღლა ილაპარაკო, რეაგირება მაინც არავის ექნება, რადგან მეორე მხარეს გავლენიანი, ცნობილი ადამიანია”, — გვეუბნება ანა თავხელიძე, პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის (PHR) იურისტი.
ანას თქმით, როცა საჯაროდ ვრცელდება ინფორმაცია, რომელიც დანაშაულის ნიშნებს შეიცავს, სამართლებრივ სახელმწიფოში ეს უკვე გამოძიების დაწყების საფუძველია და რეაგირებაც მყისიერად ხდება.
“ის, რომ ინფორმაციას რეაგირება არ მოჰყოლია, აიხსნება ადამიანის გავლენითა და სტატუსით, რაც სახელმწიფო უწყებებს აჩერებს და არ რეაგირებენ”.
ტაბულას მთავარ რედაქტორსა და რელიგიის მიმომხილველს, ლევან სუთიძეს ვკითხეთ, რა რეაგირება შეიძლება მოჰყოლოდა გავრცელებულ ფაქტებს ეკლესიის შიგნით. მისი თქმით, აღნიშნულ შემთხვევის მოკვლევაზე უფლებამოსილი ორგანო საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის წმიდა სინოდია.
“სინოდი ეკლესიის სასამართლო ფუნქციასაც ითავსებს, შესაბამისად, ეს ფორმატი ყველაზე მეტად მისაღები იქნებოდა. როცა სექსუალური შევიწროების ფაქტზეა საუბარი, ნორმალურ სიტუაციაში ნებისმიერმა ორგანიზაციამ უნდა დაიწყოს მოკვლევა და თუ ჩათვლის, რომ მისი რესურსი საკმარისი არაა ამისთვის, შეუძლია სამართალდამცავ ორგანოს მიმართოს შესაბამისი თხოვნით. მართალია, ამ შემთხვევაში ქალები სასამართლოში არ მიდიან, მაგრამ ეკლესიის მიზანი ხომ მიტროპოლიტის დაცვა არ უნდა იყოს, ის უნდა იკვლევდეს, მიტროპოლიტმა საეკლესიო სამართლის რომელიმე ნორმა დაარღვია თუ — არა”, — აღნიშნავს ლევან სუთიძე და იხსენებს, რომ ეკლესიას სათანადო რეაგირება სხვა შემთხვევის დროსაც არ ჰქონია.
რა გაიხსენა ლევან სუთიძემ: 2016 წელს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ბორჯომისა და ბაკურიანის მიტროპოლიტმა, სერაფიმე ჯოჯუამ ილია მეორეს მღვდელმთავრობიდან გათავისუფლების თხოვნით მიმართა. მისმა შემცვლელმა, თეოდორე ჭუაძემ ამ სიახლის შესახებ მრევლს ამბიონიდან გააგებინა და ისიც თქვა — "ნუ დაიწყებთ იმის ჩიჩქნას და გამოძიებას, თუ რამ გამოიწვია ეს". იმავე წლის მიწურულს კი გავრცელდა ინფორმაცია, რომ სერაფიმესთვის გერმანიისა და ავსტრიის ეპარქიის ჩაბარებას აპირებდნენ, რასაც მღვდელმსახურებისა და მრევლის პროტესტი მოჰყვა. ამბობდნენ, რომ მრევლის მხრიდან უმძიმესი ბრალდებების გამო გათავისუფლებული სერაფიმეს დაქვემდებარებას არ აპირებდნენ. სერაფიმე ჯოჯუამ პროტესტის საპასუხოდ თვითონვე თქვა უარი, ეპარქიისთვის ეხელმძღვანელა. რაც შეეხება ბრალდებას, 2017 წელს სამხრეთის კარიბჭემ დაწერა, რომ სერაფიმეს არასრულწლოვანი გოგოს ოჯახი და ბორჯომში მრევლის ნაწილი 15 წლის მოზარდთან სქესობრივი კავშირის დამყარების მცდელობაში ადანაშაულებს და ეპისკოპოსს ეპარქიის დატოვება სწორედ ამ მიზეზით მოუხდა. როცა ბორჯომის მოსახლეობა ორად გაიყო — სერაფიმეს მხარდამჭერებად და მოწინააღმდეგეებად. მხარდამჭერები ამბობდნენ, რომ მეუფე სერაფიმეს ბავშვზე სექსუალური ძალადობის ფაქტი მოუგონეს, ცილს სწამებდნენ, მოწინააღმდეგეები კი აღნიშნავდნენ, მისი მხრიდან დანაშაულზე მღვდელმსახურებმა ისაუბრეს და მაშინ სერაფიმემ თავდასაცავად რამე უნდა თქვას, დაამტკიცოს, რომ გავრცელებული ინფორმაცია მართლაც ცილისწამებაა. იმ ბავშვის დედამ კი, რომელთანაც მეუფე სერაფიმეს, სავარაუდოდ, სექსუალური კავშირის მცდელობა ჰქონდა, სამხრეთის კარიბჭეს ინფორმაცია დაუდასტურა. გავრცელებული ინფორმაცია სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნებს შეიცავდა, თუმცა სერაფიმეს ეს არ შეხებია. მეტიც, იმავე წლის ოქტომბერში სინოდმა მას მღვდელმოქმედება აღუდგინა და საპატრიარქოსგან ყოველთვიური ფინანსური დახმარებაც დაუნიშნა. 2021 წელს, როცა სავარაუდოდ სუსიდან გამოჟონილი ე.წ. კრებსები გავრცელდა, დოკუმენტებში სერაფიმე ჯოჯუას სახელსაც შეხვდებოდით, მათ შორის, საუბრად ნიკოლოზ ფაჩუაშვილთან, რომელსაც ჯოჯუა უყვება, რომ ბავშვს აკოცა, რის გამოც ბოდიში უკვე მოუხადა.
ლევან სუთიძის თქმით, “მართლმადიდებელი ეკლესიის სიბრმავე და საზოგადოების ინტერესების მსახურების ნაცვლად კორპორაციული ინტერესების დაცვა ამ ინსტიტუტის “სავალალო და ანტიქრისტიანულ მდგომარეობაზე მეტყველებს. აქ იმაზეც კი არ არის საუბარი, ვინ მართალია და ვინ მტყუანი, არანაირი ნიშანი, რომ ეკლესიამ მოკვლევა დაიწყოს ან თავი მაინც მოგვაჩვენოს, რომ აღელვებს, ვინ რას ამბობს, არ არსებობს, რაც კატასტროფაა”.
ანა თავხელიძე გვიხსნის, რომ მომხდარიდან გასული დროის მიუხედავად, არსებობს მექანიზმები, რომლითაც შეიძლება, რომ პირის პასუხისმგებლობა დადგეს, მათ შორისაა სასამართლო, თუმცა სექსუალური შევიწროების შემთხვევებში ხანდაზმულობის ვადა ერთი წელია. ამ შემთხვევაში ეფექტური შეიძლება იყოს სახალხო დამცველის აპარატი, სადაც ხანდაზმულობის ვადა განსაზღვრული არ არის.
“მნიშვნელოვანია, რომ თითოეული შემთხვევა ინდივიდუალურად შეფასდეს, ამიტომ არის საჭირო ადვოკატების ჩართულობა. შეიძლება ადამიანს ეგონოს, რომ მტკიცებულებები არ აქვს, თუმცა ადვოკატების დახმარებით შესაძლებელი გახდეს მათი მოძიება. მტკიცებულებების შეგროვების შემდეგ კი, მტკიცების ტვირთი მოპასუხეს ეკისრება. გვქონია შემთხვევა, როცა გაუპატიურების ფაქტზე პასუხისგება დაახლოებით 15 წლის შემდეგ დადგა, რადგან მტკიცებულებათა საფუძველზე შესაძლებელი გახდა სტანდარტის შექმნა და შედეგიც დადგა”, — გვეუბნება ანა და აღნიშნავს იმასაც, რომ სექსუალური შევიწროების შემთხვევებზე მუშაობისას ჰქონიათ როგორც პოზიტიური, ისე ნეგატიური გამოცდილებები — “სულ ამის გამეორება გვიწევს, მაგრამ სექსუალური შევიწროების თემა მაინც ახალია, ბევრისთვის უცხო… სანამ შედეგამდე მივალთ, სირთულეების გავლა გვიწევს, მათ შორის, მოპასუხე მხარის მხრიდან დამოკიდებულების, მაგალითად, კითხვები, რომლებიც ხშირად დაისმის იმის შესახებ, რატომ არ ისაუბრა წლების განმავლობაში ქალმა. თუმცა, პოზიტიური პრაქტიკაც გვაქვს ბოლო წლებში, რაც, იმედი მაქვს, გაგრძელდება და კიდევ უფრო დაიხვეწება”.
სექსუალური შევიწროება, ავტორიტეტები და საზოგადოება
“რაც უფრო ახლოა ადამიანი, მით უფრო მწვავეა ჭრილობა, რომელსაც ის გვაყენებს. თუმცა, ვერ ვიტყვით, რომ სექსუალური ძალადობის რომელიმე ფორმა არის მსუბუქი — ეს არის ჭრილობა ადამიანის თვითაღქმაში, ადამიანის სულიერ მდგომარეობაში, ეს არის ღირსების შემლახავი დამოკიდებულება. მიუხედავად იმისა, რომ სექსუალური შევიწროება ადმინისტრაციული სამართალდარღვევაა, შეიძლება ადამიანისთვის მიყენებული ზიანი ძალადობის სხვა ფორმების თანაზომიერი იყოს. ბევრი ფაქტორი განსაზღვრავს, რამდენად მძაფრი იქნება ზიანი და ეს დამოუკიდებელია, მათ შორის, ადამიანის მედეგობაზე”, — გვეუბნება ფსიქოლოგი მაია ცირამუა.
მიუხედავად იმისა, რომ სექსუალურ შევიწროებას ადამიანის თვითაღქმაზე საზიანო გავლენა აქვს, შესაძლოა, ის ბოლომდე ცხადი, აშკარა არ იყოს, რის გამოც, არც ისე იშვიათია ალბათობა, რომ ეს ქმედება პასუხგაუცემელი დარჩეს.
“ჩვენს საზოგადოებაში, ქალის არც ერთი მოქმედება არ არის “დროული” და “დამაჯერებელი”, არც აღიარება, სიკვდილიც კი. ვდუმდი იმიტომ, რომ არავინ არ დამიჯერებდა იმას, რაც ხდებოდა და რასაც გამოვექეცი”.
სექსუალური შევიწროების გამოცდილების მქონე ქალებს ხშირად უჭირთ ამ შემთხვევის იდენტიფიცირება, განსაკუთრებით მწვავე მდგომარეობა კი მაშინ არის, როცა მოძალადე გავლენიანი ან მსხვერპლისთვის სანდო ადამიანია. მაია ცირამუა გვეუბნება, რომ სექსუალური შევიწროების შემთხვევებს თან ახლავს საკუთარი თავის დადანაშაულება ან ეჭვი, რომ გონებამ ფაქტები გააზვიადა.
“პროფესიულ პრაქტიკაში რა შემთხვევებიც მქონია, იდენტიფიცირება არასდროს ყოფილა მყისიერი, რასაც ბევრი მიზეზი აქვს. ხშირად არსებობს ასიმეტრია, როცა სექსუალურ შევიწროებას უფროსი ან ავტორიტეტული ფიგურა ახორციელებს. ამ დროს ადამიანს, ერთი მხრივ, უხერხულობის განცდა აქვს ან ფიქრი იმაზე, რომ თვითონ გამოიწვია ქმედება და, მეორე მხრივ, განცდა — “ხომ არ მეჩვენება”, “იქნებ ჩემი აღქმა ჩემივე დამოკიდებულების გამომხატველია”. თანაც, სექსუალური შევიწროება ორაზროვანი ქმედებაა — შესაძლოა, ის ქცევით ან სექსუალური შინაარსის კომპლიმენტით, სულაც პირადი სივრცის დარღვევით გამოიხატოს და ადამიანს უჭირს განასხვაოს კონკრეტული ქმედება იყო სექსუალური შევიწროება თუ მეგობრული ჟესტი”, — გვეუბნება მაია ცირამუა და დასძენს, რომ ორაზროვნება, რაც სექსუალურ შევიწროებას სდევს თან, მნიშვნელოვან ემოციურ ძვრებს იწვევს ადამიანში.
ფსიქოლოგის თქმით, ის ფაქტი, რომ ქალებმა სექსუალურ შევიწროებაზე ლაპარაკი დაიწყეს და ძალადობის ეს ფორმა მეტად ხილვადი გახდა, სხვა ქალებსაც დაეხმარა, გაეცნობიერებინათ, რომ მსგავსი გამოცდილება ჰქონიათ. თუმცა, საზოგადოების დამოკიდებულება, სექსუალური შევიწროების მსხვერპლებზე მიტანილი იერიში ამ გამოცდილებებზე საუბარს ართულებს.
საზოგადოების განწყობების შიშზე ის ქალებიც ამახვილებენ ყურადღებას, რომლებმაც ნიკოლოზ ფაჩუაშვილის მხრიდან სექსუალურ შევიწროებაზე საუბარი გადაწყვიტეს.
“რაღაც მომენტში ძალიან გამიჭირდა, რომ ამაზე ვერავის ველაპარაკებოდი იმის შიშით, რომ აქეთ გამამტყუნებდნენ. ამას ემატებოდა ისიც, რომ გამომეცალა ფეხქვეშ ფუნდამენტი — ის, რისი რწმენაც მქონდა, დამეკარგა. ჩემთვის ძალიან მძიმე იყო იმის გააზრება, რომ ის, რასაც ეს კაცი ამბიონიდან ქადაგებდა, სრულიად განსხვავდებოდა იმისგან, რასაც რეალურად აკეთებდა და ეს გასდიოდა”, — იხსენებს სოფო რადიო თავისუფლებასთან.
იმავე სტატიაში კიდევ ერთი ქალი, ლიზა ამბობს, რომ გაჩუმდა, რადგან არავინ დაუჯერებდა.
“ჩვენს საზოგადოებაში, ქალის არც ერთი მოქმედება არ არის “დროული” და “დამაჯერებელი”, არც აღიარება, სიკვდილიც კი. ვდუმდი იმიტომ, რომ არავინ არ დამიჯერებდა იმას, რაც ხდებოდა და რასაც გამოვექეცი. დროთა მანძილზე, ჩემმა გონებამ დაბლოკა ყველა ის ბნელი და უსიამოვნო მოგონება, ვითომც არაფერი მომხდარა… ოღონდ, დროდადრო ეს მოგონებები, შეგრძნებების, სუნების დონეზე მაინც ამოტივტივდებოდა ხოლმე”.
მაია ცირამუას თქმით, ავტორიტეტული ფიგურები საკუთარ გავლენას ფარად იყენებენ და მოლოდინი აქვთ, რომ მათ ნათქვამს უფრო დაიჯერებენ, ამიტომ ასეთ შემთხვევებში ქალს საუბრისთვის ბევრად დიდი გამბედაობა სჭირდება და საპასუხოდ ემოციური მხარდაჭერაც კიდევ უფრო აუცილებელია.
პატრიარქალური სისტემა ქალებს მკაცრ სტანდარტებს უწესებს, მათ სექსუალურ თვითგამოხატვაზე კონტროლის მოპოვებას და, ამავდროულად, ქალების ონლაინ თუ ფიზიკური პირადი სივრცის შელახვის ნორმალიზებას ცდილობს.
“თითქოს ყველას საქმეა როგორ უნდა იცხოვრო, როგორი უნდა იყოს შენი თვითგამოხატვა, თითქოს კაცებს აქვთ აბსოლუტური უფლება ქალის პირად სივრცეზე. ეს არაჯანსაღი დამოკიდებულება დიდ როლს თამაშობს ქალების მიმართ ძალმომრეობაში, ამიტომ მგრძნობელობაც ნაკლებია. მე არ მახსენდება შემთხვევა, როცა საზოგადოება ერთსულოვანი და ემპათიური იყო იმ ქალის მიმართ, რომელმაც სექსუალური ძალადობა თუ შევიწროება განიცადა”
მისივე თქმით, სრულად გადასახედია ადამიანის პირადი სივრცისადმი არსებული დამოკიდებულებები, საკუთარი თუ სხვისი პირადი სივრცის პატივისცემის აუცილებლობაზე საუბარი კი ბავშვობიდან უნდა დაიწყოს და ეს აღზრდის ნაწილად იქცეს.
რა არის სექსუალური შევიწროება — საქართველოს კანონმდებლობა
საქართველოს კანონმდებლობით სექსუალური შევიწროება 2019 წლიდან რეგულირდება. რამდენიმე კანონში შესული ცვლილებების შედეგად, სხვადასხვა სივრცეში, მათ შორის, საჯარო ადგილებში, ასევე, სამუშაო გარემოში სექსუალურ შევიწროებაზე რეაგირების მექანიზმები განისაზღვრა.
კანონის მიხედვით, სექსუალური შევიწროება არის არასასურველი სექსუალური ხასიათის ქცევა, რომელიც მიზნად ისახავს ან/და იწვევს ღირსების შელახვას და ქმნის დამაშინებელ, მტრულ, დამამცირებელ, ღირსების შემლახველ ან შეურაცხმყოფელ გარემოს.
საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსში დაზუსტებულია, რომ სექსუალური ხასიათის ქცევად მიიჩნევა სექსუალური ხასიათის ფრაზების თქმა ან/და მიმართვა, გენიტალიების ჩვენება ან/და სექსუალური ხასიათის სხვა ნებისმიერი არასიტყვიერი ფიზიკური ქცევა.
საჯარო სივრცეში სექსუალური შევიწროება 300-ლარიან ჯარიმას ითვალისწინებს, სახდელის დადებიდან 1 წლის განმავლობაში განმეორებით ჩადენა კი 500-ლარიან ჯარიმას ან 1 თვემდე გამოსასწორებელ სამუშაოებს. წინასწარი შეცნობით არასრულწლოვანის, ორსულის, უმწეო მდგომარეობაში მყოფის, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის მიმართ სექსუალური შევიწროება 500-დან 800 ლარამდე ჯარიმას გამოიწვევს, ხოლო განმეორებით 1 წლის ვადაში ან ერთზე მეტი პირის მიერ დანაშაულის ჩადენა 800-1000 ლარამდე ჯარიმას ან 1 თვემდე გამოსასწორებელ სამუშაოებს ან 10 დღემდე ადმინისტრაციულ პატიმრობას.
შრომის კოდექსის მიხედვით კი, სამუშაო სივრცეში სექსუალური შევიწროება გამოიწვევს გაფრთხილებას ან დაჯარიმებას. 1 წლის განმავლობაში იმავე ქმედების ჩადენა ითვალისწინებს დაჯარიმებას ორმაგი ოდენობით. კანონში წერია ისიც, რომ სექსუალური შევიწროებისას სამართალდამრღვევი დასაქმებულისთვის პასუხისმგებლობის დაკისრება დამსაქმებელს არ ათავისუფლებს შესაბამისი პასუხისმგებლობისგან. დამსაქმებელს პასუხისმგებლობა შეიძლება დაეკისროს, თუ მისთვის ცნობილი გახდა შევიწროების ან/და სექსუალური შევიწროების ფაქტი და მან ამ ფაქტის შესახებ არ შეატყობინა შრომის ინსპექციას ან/და არ მიიღო შესაბამისი ზომები აღნიშნული ქმედების აღსაკვეთად.
სექსუალური შევიწროების შემთხვევაში, შეგიძლიათ მიმართოთ როგორც პოლიციასა და სასამართლოს, ასევე, დამსაქმებელს. აღსანიშნავია, რომ სავარაუდო მსხვერპლს შეუძლია მიმართოს საქართველოს სახალხო დამცველის ანტიდისკრიმინაციულ მექანიზმსაც, მათ შორის, შრომით და წინასახელშეკრულებო ურთიერთობაში მომხდარი სექსუალური შევიწროების შემთხვევაში და ხანდაზმულობის ვადა არ მოქმედებს.