მედია აპრილის ბლოგის რუბრიკა ეთმობა სხვადასხვა ადამიანს და განსხვავებულ შეხედულებებს. ბლოგები არ არის სარედაქციო კატეგორია და მოიცავს ავტორების პერსონალურ მოსაზრებებს. მათ მიერ გამოთქმული პოზიცია შესაძლოა არ გამოხატავდეს მედია აპრილის პოზიციას.
ავტორი: მელანო კობახიძე
— საქართველო, ადექი! — მოგვიწოდებს ქალის ხმა.
— ა ჯან ყდი! — ვუპასუხებთ ჩვენ.
ერთ თვეზე მეტია, უწყვეტი პროტესტის მონაწილეებს საზოგადოებრივი მაუწყებლის შენობიდან რუსთაველის გამზირამდე ახალგაზრდა ქალის ხმა მიგვიძღვება.
ვიდრე დავინახავდი, მანამდე ხმა გავიგონე. ხმით დავიმახსოვრე.
ქვეყანაში, სადაც სექსიზმი, მიზოგინია და ფემიციდი ერთნაირად დაუნდობლად მძვინვარებს, პატრიარქალური გარემო კი ემანსიპაციის საშუალებას მხოლოდ ფასადურად იძლევა, ავანგარდში მდგარი ქალი, რომლის ხმაც წარმოუდგენლად მძლავრად ისმის, უმნიშვნელოვანესი სიმბოლური აქტია!
“საქართველო, ქალის დროა!” – ამ სიტყვების ავტორი კაცია. თანამედროვე საქართველოს ყველაზე დიდი პოეტი – ბესიკ ხარანაული!
“შენ გეძახი, საქართველო,
ვიცი, თვალთ რომ გაკლია და,
საქართველო, შენ გეძახი,
ვიცი, ყურთ რომ გაკლია და,
…ქალის დრო გამოაცხადე!”
საუკუნეებს ითვლის ქართველი ქალების მოლოდინი, როდის გამოაცხადებდა საქართველო ქალის დროს. ქალები არა მხოლოდ ელოდებოდნენ, ითხოვდნენ კიდეც.
ითხოვდნენ და ელოდებოდნენ.
ქალებს საბაზისო უფლებებიც კი ბრძოლის შედეგად გვაქვს მოპოვებული.
ჩვენ ვითხოვდით ეკონომიკურ თანასწორობას, წერის უფლებას, დროის ქონის უფლებას, საკუთარ თავთან მარტო დარჩენისა და გადარჩენის უფლებას; რაც ყველაზე მთავარია, ქალები ჩვენი ხმის დაბრუნებას ვითხოვდით — ხმის, რომელსაც გამოვიყენებდით შინ თუ გარეთ, ყველგან, განსაკუთრებით — არჩევნებზე.
ქალები საზოგადოების სრულუფლებიან წევრობას ითხოვდნენ. და ამ ბრძოლის პარალელურად, ვინ იცის, რამდენი დაკარგა ქვეყანამ, როცა მათი შესაძლებლობები არ გამოიყენა.
მორიგ საღამოს, როდესაც საზოგადოებრივი მაუწყებლის შენობიდან დაწყებულ მარშს მივყვებოდი, ყურში კი ყველაზე ძვირფას მელოდიასავით ჩამესმოდა ახალგაზრდა ქალის საპროტესტო შეძახილები, მივხვდი, ეს იმ ბრძოლის სიმბოლური გაგრძელება იყო, რომელიც ქუთაისში ქართველმა ქალებმა გაზეთის გამოცემით წამოიწყეს.
ეს იყო “ხმა ქართველი ქალისა”.
1917-1918 წლებში კატო მიქელაძის რედაქტორობით “სავარდო და სამაისო” ქალაქში ყოველკვირეული სამეცნიერო, პოლიტიკური და ლიტერატურული გამოცემა სწორედ ამ სახელით გამოდიოდა. გაზეთმა მხოლოდ ერთი წელი იარსება, მაგრამ ერთი საუკუნის შემდეგ ქართველი ქალის ხმა უკვე ქუჩებს მოედო, გაზეთის ფურცლებიდან გადმოვიდა და ხმამაღალ შეძახილებად იქცა.
სწორედ მოქალაქეების უფლებებზე, სოლიდარობისა და თანადგომის ძალაზე, ხალხის ერთობის მნიშვნელობასა და დაუნებებლობაზე საუბრობს დღეს ქალის ხმა, და გვახსენებს, რომ:
იქ, სადაც სამართალი არაა, შეუძლებელია დადგეს მშვიდობა;
ძალა ხალხშია და ხალხმა საკუთარი ძალის შეგრძნება უნდა დაიბრუნოს. ძალის, რომელიც მრავალწლიანმა პროპაგანდამ უძალობად გადააქცია;
ძალიან მნიშვნელოვანია სოლიდარობის გრძნობა გვქონდეს მშრომელებისადმი, საცხოვრებლის მაძიებელი სტუდენტებისა და უფასო სასკოლო კვების მომლოდინე მოსწავლეებისადმი;
ძალიან მნიშვნელოვანია, მხარი დავუჭიროთ იმ ხალხს, რომლებიც ტყეების, მდინარეებისა და კანიონების გასხვისებას, მიტაცებას ან განადგურებას ხელს მათი დაუნებებელი, მრავალწლიანი ბრძოლით უშლის ხელს;
ძალიან მნიშვნელოვანია საუბარი დევნილების საჭიროებებსა და მათ დარღვეულ უფლებებზე;
აუცილებელია სოლიდარობა ყველა ჩაგრულის მიმართ;
აუცილებელია, ყოველდღე ისმოდეს ციხის კედლებში უსამართლოდ გამოკეტილი ხალხის სახელები;
აუცილებელია, მოქალაქეების გადასახადებით დაფინანსებული საზოგადოებრივი მაუწყებელი აშუქებდეს მათ საჭიროებებს.
— საქართველო, ადექი! — მოგვიწოდებს ქალის ხმა.
— ა ჯან ყდი! — ვუპასუხებთ ჩვენ.
ეს ხმა გვაჯერებს და გვაიმედებს, რომ
არასდროს დავივიწყებთ ხანგრძლივ ტერორს, ჩაგვრასა და ძალმომრეობას; ვერ დავივიწყებთ სამართალდამცველების გადაქცევას ხალხის თავებზე მოხტუნავე გავეშებულ მხეცებად;
არ დავივიწყებთ უსამართლო სასამართლოს მიერ გამოტანილ მსჯავრს და არასდროს გაჩერდება ხალხის მდინარე, რომელიც ქვეყნის გულიდან მოედინება;
დაბოლოს, ყველაფერი ნაცარტუტად იქცევა, რაც კი ოლიგარქიის სახელს ატარებს, რასაც კი უსამართლობის მჭახე ფერი აქვს!
1917 წელს, “ხმა ქართველი ქალისას” პირველი ნომერი გამოიცა. მასში დაიბეჭდა სტატია სათაურით “რას მოვითხოვთ ჩვენ”.
ქალებმა მოთხოვნები 8 პუნქტად გაანაწილეს. ისინი ითხოვდნენ ქალთა ემანსიპაციას პოლიტიკურ, კულტურულ და საზოგადოებრივ ასპარეზზე, ასევე, ხმას არჩევნებში, ქონების თანაბარ განაწილებას, ერთსა და იმავე ხელფასს ერთსა და იმავე შრომაში. მათ სურდათ, სამუდამოდ გაუქმებულიყო სქესობრივი პრივილეგიები და სასჯელის სხვადასხვა ფორმა ქალისა და კაცის მიმართ.
“დეე ყველამ გაიგოს და იცოდეს, რომ მე-20 საუკუნის დედაკაცები და კერძოთ ქართველი ქალები ასეთს სქესურს ბატონობას ვერ აიტანენ და მრთელი თავისი ზიზღით შეებრძოლებიან მას”.
მეორე ნომერი კი იწყებოდა ამ მოწოდებით – “ქალებო, მოითხოვეთ საარჩევნო ხმის უფლება”.
1918 წელს შეწყდება გაზეთის გამოცემა, მაგრამ ძალიან მალე, 1919 წლის 14, 15 და 16 თებერვალს საქართველოში ჩატარდება დამფუძნებელი კრების პირველი არჩევნები, რომელშიც ქალები პირველად ისარგებლებენ ხმის მიცემის უფლებით!
მეტიც — არჩევნებში 26 ქალი მიიღებს მონაწილეობას, რომელთაგან 5 დეპუტატი გახდება: მინადორა ორჯონიკიძე-ტოროშელიძე, ელეონორა ტერ-ფარსეგოვა-მახვილაძე, ქრისტინე შარაშიძე, ანა სოლოღაშვილი და ელისაბედ ნაკაშიძე-ბოლქვაძე.
ქალებმა ეს წინაღობაც დაძლიეს!
მერე დადგა 90-იანი წლები და ქალებმა ოჯახების გადარჩენა საკუთარ თავზე აიღეს.
2024 წლის მონაცემებით ვიგებთ, რომ საქართველოდან ემიგრირებულ ადამიანთა ნახევარი ქალია.
საქართველო ქალებისგან დაიცალა.
ვირჯინია ვულფი თავის ცნობილ ესეიში, “საკუთარი ოთახი” წერს: “საიმისოდ, რომ წერა შეძლოს, ქალს უნდა ჰქონდეს ფული და საკუთარი ოთახი”.
ამ სიტყვებიდან 100 წლის შემდეგ თითქოს ქალებს, შეძლებისდაგვარად, საკუთარი ოთახის ქონის შესაძლებლობა გაუჩნდათ, მაგრამ ბრძოლის შედეგად მოპოვებულის დათმობაც მალევე მოუწიათ.
ქალებმა საკუთარი ოთახები დატოვეს.
ვინც ვერ წავიდა, ფემიციდს ემსხვერპლა.
ვინც გადარჩა, იბრძვის.
და სწამს, რომ ბრძოლა შედეგს გამოიღებს.
აკი 100 წლის წინ გამოიღო!
ასე გვწამს ქალებს, რომლებიც ზოგჯერ ამ რწმენითაც ვიღლებით, მაგრამ ვიცით, რომ ჩვენი ხმის გაჟღერების უფლება დიდი ბრძოლით გვაქვს მოპოვებული. ამ ბრძოლას კატო მიქელაძის, ბარბარე ჯორჯაძის, ეკატერინე გაბაშვილის, მარიჯანის, XX საუკუნის პარლამენტარი ქალებისა და სხვა ბევრი მამაცი ქალის სახელი ჰქვია.
ორი წლის წინ, ბესიკ ხარანაულთან ინტერვიუ ჩავწერე. როდესაც მას კითხვა დავუსვი, ისეთს რა ძალას ხედავთ ქალებში, ასე ძალიან რომ გეიმედებათ-მეთქი, მიპასუხა:
“90-იანი წლებიდან მოყოლებული საქართველო ქალების ენერგიამ შეინახა. მე რომ მკითხო, ვის ანდობდი საქართველოს ბედს დღეს, ვიტყოდი: ქალებს. მათ ეს დაიმსახურეს და მომავალიც მათია”.
დიახ, ქალებმა ეს დაიმსახურეს!
ამიტომ არ გაგიკვირდეთ, რომ აქ და ახლა პროტესტს ქალის ხმა აქვს.
ამ ხმას ციხის კედლებიდან მამაცი ჟურნალისტი ქალის, სამართლიანობისთვის მებრძოლი მზია ამაღლობელის ღირსეული ბრძოლა გაუმაგრებს ზურგს.
და ყოველთვის, როდესაც მარშს მივყვები და საცხოვრებელ კორპუსებს ავყურებ, ისეთი შეგრძნება მეუფლება, რომ მკრთალად განათებული, ფარდაჩამოფარებული ფანჯრებიდან ის ქალებიც იმზირებიან, რომლებსაც ჯერ კიდევ ეშინიათ, ჯერ ისევ ვერ უპოვიათ ძალა საკუთარ თავში.
მჯერა, ეს ხმა მათი საიმედო მცველიცაა.