ავტორი: გვანცა ნაკაშიძე
წარმოშობით ინდოელი სუნილ გუფტა თანამედროვე ფოტოგრაფი და აქტივისტია. მისი შემოქმედება ირეკლავს სოციალურ და პოლიტიკურ მოვლენებს. ხელოვანის დიასპორული გამოცდილება ფოტოგრაფიაში რასობრივი, მიგრაციისა და ქვიარ იდენტობის თემებით გამოვლინდა. გუფტას ცხოვრებისეული გამოცდილება ფოტოგრაფიული პროექტების ამოსავალია, რომლის მიზანი ქვიარ ადამიანების, ისევე როგორც საკუთარი თავის ხელოვნებაში სწორად წარმოჩენა და დამკვიდრებაა.
გუფტა თინეიჯერობის ასაკში, 1960-იანი წლების ბოლოს ინდოეთიდან კანადაში გადადის საცხოვრებლად ოჯახთან ერთად. ის მალევე დაქამინგაუთდა როგორც გეი კაცი. მონრეალში მის თვალწინ ახალი სამყარო გადაიშალა და თავის ჰობს, ბავშვობიდან კამერის სიყვარულს გასაქანი მისცა. ბინას დასთან და შეყვარებულთან ერთად იყოფდა და, ამავდროულად, იღებდა მის გარშემო გეი განმათავისუფლებელ აქტივისტურ მოძრაობას, გეი მარშებს. ასე შექმნა სერია “Social Security”, რომელიც მიგრაციის პირველ წლებს დეტალურად ასახავს — ასიმილაციას კანადაში, ახალ მეგობრებს, მის ყოველდღიურობასა და ახალ გამოწვევებს. გუფტას ბინა გახდა თავშეყრის ადგილი, არაფორმალური ჰაბი, სადაც იკრიბებოდა ქვიარ ახალგაზრდობა.
1976 წელს, ნიუ-იორკში სწავლის პერიოდში, გუფტა მანჰეტენზე, კრისტოფერის ქუჩით დაინტერესდა. მან აქ ხშირად თავმოყრილი ქვიარების შესახებ სერიის შექმნა გადაწყვიტა. ფოტოგრაფმა კამერა გამოიყენა, როგორც ღია გამოხატვის ინსტრუმენტი და გვიჩვენა, თუ როგორ ქმნიდნენ ქვიარები თავშეყრის ადგილებს და როგორ ცდილობდნენ თავის დამკვიდრებას. სერია ასახავს როგორც გუფტას ქამინგაუთს, ასევე გეი განმათავისუფლებელი მოძრაობის ღიაობას. ფოტოები გვიჩვენებს საზოგადოებას, რომელმაც ის პიროვნებად ჩამოაყალიბა, მასზე დიდი გავლენა მოახდინა, თავდაჯერებულობა და საკუთარი თავის რწმენა შემატა. სერია შავ-თეთრი ფოტოებისგან შედგება და მასში ვხედავთ თამამად ჩაცმულ კაცებს, მეამბოხე ხასიათითა და ცხოვრებისეული გამოწვევებით.
გუფტას ორიენტაციის გამხელის შემდეგ მშობლებთან პრობლემები შეექმნა. ის ჰყვება, რომ მისი ოჯახი დაბნეული იყო, კაცთან შვილის ურთიერთობა დროებითი გატაცება ეგონათ. არ ესმოდათ, რატომ თქვა გუფტამ უარი მათთან ერთად ცხოვრებაზე. მშობლებისთვის ის ვერ შედგა სათანადო ინდოელ შვილად, ტრადიციული ოჯახითა და შვილებით, ამიტომ თავის შეყვარებულს მიენდო ბოლომდე და ბაკალავრის მონრეალში დასრულების შემდეგ, გაჰყვა ჯერ ნიუ-იორკში, სადაც ფოტოგრაფიის კურსზე ჩაირიცხა, შემდეგ კი ერთად წავიდნენ დიდ ბრიტანეთში, სადაც მაგისტრის ხარისხი ხელოვნების სამეფო კოლეჯში, ლონდონში მიიღო, დოქტორის ხარისხი კი ვესტმინისტერის უნივერსიტეტში, დისერტაციით “Queer Migrations” დაიცვა.
ლონდონში იქმნება შავ-თეთრი სერია “Lovers: Ten Years On”. სერიის იდეა გუფტას ხანგრძლივი ურთიერთობის დასრულების შემდეგ გაუჩნდა. ურთიერთობის დასასრული მისთვის ზედმეტად მტკივნეული აღმოჩნდა, ამიტომ სურდა, რაც შეიძლება მეტ გეი წყვილს დაახლოებოდა, მათი ურთიერთობების თავისებურებები გაეგო. საბოლოოდ მან 35-მდე წყვილის პორტრეტი გადაიღო ლონდონში. მათ შორის ზოგი მისთვის უკვე ნაცნობი იყო, ზოგსაც კი მაშინ პირველად შეხვდა.
80-იანი წლების დასაწყისში გუფტამ ლონდონის ფოტოგრაფთა გალერეის დაკვეთით შექმნა სერია “Exiles”. ამ სერიის გადასაღებად დაბრუნდა ინდოეთში, რათა ეჩვენებინა ქვიარები და მათი ცხოვრებისეული გამოცდილება მშობლიურ ქალაქ დელიში. იმ დროს ისინი განსაკუთრებით დაუცველები და დაჩაგრულები ჩანდნენ, არ ჰქონდათ ადგილი საზოგადოებაში. მონრეალში ცხოვრებისა და ლონდონში გატარებული წლების შემდეგ, ამ ყველაფრის ნახვა ფოტოგრაფისთვის მძიმე აღმოჩნდა. როგორც გეი, გრძნობდა, რომ ვერ იცხოვრებდა ასეთ რეპრესიულ ატმოსფეროში. გუფტამ გეი კაცები ცნობილი ტურისტული ადგილების ფონზე გადაიღო. ფოტოგრაფის მიზანი იყო, შეზღუდვების მიუხედავად, ეჩვენებინა ქვიარების ბუნებრივი არსებობა საჯარო ადგილებში, მათი ურთიერთობები. ფოტოებს განსაკუთრებით საინტერესოს ხდის თანდართული ციტატები.
1990-იანების შუა ხანებში გუფტა აღმოაჩენს, რომ აივ დადებითია. ამ პერიოდის ნამუშევრებში მთავარი თემა სხეულია, თუ როგორ ეგუება ფოტოგრაფი დიაგნოზს და როგორ მოქმედებს ვირუსი მის ცხოვრებაზე. გუფტამ შექმნა სერია სახელწოდებით “From Here to Eternity”, რომლითაც გვიყვება თავის სამედიცინო მოგზაურობაზე. ეს ეხმარება ფოტოგრაფს, შეეგუოს თავის ავადმყოფობას. ავტორი ამბობს, რომ ამ ფოტოებზე მუშაობის პროცესი მისთვის თერაპიული აღმოჩნდა.
2004-2012 წლებში, წამოსვლიდან 35 წლის შემდეგ, გუფტა ინდოეთში საცხოვრებლად ბრუნდება. ამ დროს მუშაობს ფოტო სერიაზე “Mr. Malhotra’s Party”. შეიძლება ითქვას, რომ ეს განახლებული ვარიანტია სერიისა “Exiles”. გუფტა ფიქრობდა, რომ აღარასდროს დაუბრუნდებოდა ისეთ თემებს, რომლითაც არსებობის უფლების არმქონე ადამიანების ყოფა უნდა ეჩვენებინა, სანამ ისევ ინდოეთში არ ჩავიდა. 2000-იანი წლების დასაწყისში ინდოეთში ქვიარები თავს იყრიდნენ კერძო წვეულებებზე, ფიქტიური პიროვნების სახელით რომ ხდებოდა ცნობილი. ეს იყო წლები, როცა როგორც ჰეტეროსექსუალი, ისე ჰომოსექსუალი ადამიანები აპროტესტებდნენ და იბრძოდნენ ლგბტქია+ უფლებებისთვის. იმდროინდელი მედიაც კი იუწყებოდა, რომ სიჩუმე საბოლოოდ ირღვეოდა და უფრო და უფრო მეტი ადამიანი იწყებდა ლაპარაკს საკუთარ ორიენტაციაზე. ამჯერად სერიაში წარმოდგენილი ადამიანები კამერაში გაბედულად იყურებიან, მათ აღარ აქვთ ადრინდელი დაუცველობის შეგრძნობა, ისინი საზოგადოებრივ სივრცეებშიც უკვე თავდაჯერებულად მოძრაობენ, აქტიურად მუშაობენ და ცხოვრობენ. 2008 წლისთვის ინდოეთში დაიწყო პრაიდები და ხალხმა დღის შუქზე იხილა ქვიარ ადამიანები, საჯაროდ ჩახედა თვალებში.
გუფტა დელიშივე ქმნის სერიას სახელწოდებით “Women in Love”, რომლითაც გრძელდება სიყვარულის თემა მის ფოტოგრაფიაში. წყვილის სასიყვარულო ურთიერთობა, მათი ყოველდღიურობა ადგილობრივი ჟურნალ-გაზეთის სტილშია. ფოტოგრაფი ცდილობს გვიჩვენოს შეყვარებულების ზრუნვა ერთმანეთისადმი, მათი დამოკიდებულება და ბედნიერი თანაცხოვრება.
გუფტას ბოლო პროექტი, სახელწოდებით “Arrival” ორიენტირებულია კანადაში ქვიარ მიგრაციის თემაზე. მხატვარი აცნობიერებს, რომ მისი ვინაობა სწორედ მიგრაციის წლებში ჩამოყალიბდა და ამიტომაც გადაწყვიტა, საკუთარ გამოცდილებით აღეწერა არა იმდენად გამგზავრების, არამედ ჩამოსვლის, შერწყმისა და ახალი ცხოვრების დაწყების ფენომენი.
გუფტა ფოტოგრაფიას იყენებს, როგორც ხალხთან შეხვედრის გამტარს, ის ამყარებს ურთიერთობას თავის სუბიექტებთან და მათთან პოულობს ახალ ამბებს. მისი შემოქმედება რეალურ ისტორიებზე, პრობლემებსა და გამოწვევებზე გვიყვება. ცხოვრებისეული გამოცდილება მას დაეხმარა ემპათიითა და სიყვარულით მოკიდებოდა ფოტოგრაფიაში ისეთი სენსიტიური თემების გამჟღავნებას, როგორიცაა რასობრივი დისკრიმინაცია, მიგრაციის სირთულეები და ქვიარ ადამიანების ცხოვრებისეული სირთულეები. გუფტას ნამუშევრები ბევრ მუზეუმში, გალერეასა და კერძო კოლექციებშია დაცული. ის მონაწილეა ბევრი სოლო თუ ჯგუფური გამოფენის და რედაქტორია მრავალი წიგნის. დღეს გუფტა აქტიურად მოღვაწეობს და ცხოვრობს ლონდონში.