“ნულიდან დავიწყეთ, ნაჩუქარი სკამებით და ლეპტოპებით” — როგორ შეიქმნა პუბლიკა

“ნულიდან დავიწყეთ, ნაჩუქარი სკამებით, ნაჩუქარი მაგიდებით და ნაჩუქარი ლეპტოპებით, სახლიდან წამოღებული ძველი ლეპტოპებით და მაინც ვცდილობდით, რომ არ შევზღუდულიყავით. დღეს უკვე რაღაცას რომ ვახერხებთ, რომ გავიზარდეთ, გავფართოვდით, ვიხსენებ ხოლმე მაგ პერიოდს და იმას, რამხელა გზა გამოვიარეთ”, — ასე აღწერს ონლაინ გამოცემა პუბლიკის პირველ დღეებს თანადამფუძნებელი, ჟურნალისტი, ალექსანდრე ქეშელაშვილი.

პუბლიკა საჯარო სივრცეში 2019 წლის 18 ოქტომბერს, ვიდეო ანონსით გამოჩნდა და აუდიტორიას ამცნო, რომ ამ პოლიტიკურ-საზოგადოებრივი ონლაინ გამოცემისგან უნდა ელოდოს ახალ ამბებს, სტატიებს, ფოტო, ვიდეო, აუდიომასალებს, ბლოგებს, თვალსაზრისებს, სიღრმისეულ რეპორტაჟებს და ყველა სახის მედიაკონტენტს, რომელიც ინფორმირებულ მოქალაქეს სჭირდება.

ამ წინ უძღოდა ლიბერალიდან წამოსვლა — სარედაქციო გუნდმა, ჟურნალისტებისა და რედაქტორების ჩათვლით, გამოცემა 2019 წლის ივნისში დატოვა. გავრცელებულ განცხადებაში ისინი წერდნენ მფლობელისა და მათ ხედვებს შორის არსებული განსხვავების შესახებ და მიუთითებდნენ, რომ არ სურდათ, მომავალში ლიბერალის მდგრადი განვითარება კითხვის ქვეშ დამდგარიყო.

“რადგან ჩვენს მომავალს მხოლოდ დამოუკიდებელი მედიის სამსახურში ვხედავთ, რადგან დაგვიგროვდა უნიკალური გამოცდილება, სულ მალე ერთმანეთს ისევ მედიასივრცეში, ოღონდ ახალ პლატფორმაზე შევხვდებით”, — ეწერა განცხადებაში.

ასეც მოხდა. რამდენიმე თვეში  გუნდმა ახალი ონლაინ გამოცემა, პუბლიკა დააფუძნა, რომელიც თავის მთავარ დანიშნულებად მიიჩნევს, ხელი შეუწყოს მოქალაქეთა ინფორმირებულ არჩევანს, რაც დემოკრატიის განვითარების აუცილებელი წინაპირობაა.

სახელი და ბრენდინგი თავად მოიფიქრეს. შესაბამისი სპეციალისტის დასაქირავებლად ბიუჯეტი არ ჰქონდათ და როგორც ლექსო ამბობს, “ასე მსჯელობაში და საუბარში, ამ იდეებში დაიბადა სახელი პუბლიკა და დაიბადა ორგანიზაცია”.

გამოწვევა იყო ისიც, რომ ამ მსჯელობისთვის საჭირო სივრცეც არ ჰქონდათ — არც ოფისი, არც საერთო სამუშაო სივრცისთვის ან კაფისთვის საკმარისი თანხა, ამიტომ იკრიბებოდნენ სკვერებში ან ბიბლიოთეკაში. ამ პრობლემების მიუხედავად, შეძლეს და იმავე წელს ვებგვერდი და სოციალური ქსელები ჩაუშვეს. როგორც ლექსო ამბობს, გადამწყვეტი ერთმანეთისა და გულშემატკივრების მხარდაჭერა იყო.

“მაშინაც ნიუსრუმში რომ ვმუშაობდით, ვიყავით ერთიანი გუნდი, ახლაც ვართ ერთი ოჯახივით და პუბლიკა შვილივით არის. შვილივით ვუყურებთ, ვუფრთხილდებით, ვცდილობთ და ვფიქრობთ განვითარებაზე, გაზრდაზე. მიკუთვნებულობის განცდა, სიახლოვე გვაქვს”.

პირველი ფინანსების მოზიდვა და ოფისის დაქირავება სამოქალაქო საზოგადოების ფონდის დახმარებით შეძლეს. პატარა სივრცე იყო, უჭირდათ, თან მიმდინარე მოვლენების [გავრილოვის ღამე და ამის შემდეგ დაწყებული აქციები] ქაოსში იყვნენ გახვეულნი, მაგრამ თავიდანვე იცოდნენ, რომ მარტივი არ იქნებოდა, ამიტომ არ გაჩერებულან.

“რა თქმა უნდა, ვფიქრობდით და იყო იმის რისკიც, რომ საერთოდ ვერ მოგვეხერხებინა თუნდაც ორგანიზაციის ჩამოყალიბება, ფინანსური სტაბილურობის მიღწევა. თუმცა, რისკებთან ერთად, იყო ძალიან დიდი შესაძლებლობაც, იდეა და ოცნება, რომ რაღაც ძალიან საინტერესო და კარგი მედია გამოცემის ჩამოყალიბება შეგვეძლო და ეს იყო იმდენად დიდი, რომ ამ რისკებზე არ გვინდოდა ბევრი გვეფიქრა, ამიტომ ვმუშაობდით, რათა მაქსიმალურად მიგვეღწია იმისთვის, რაც გვინდოდა. მთავარი იყო ეს სურვილი და იდეა, რაც გვქონდა”.

განსაკუთრებით აძლიერებდათ ის მხარდაჭერა, რომელსაც იღებდნენ. ლექსო იხსენებს, რომ როცა მეორად საოფისე ნივთებს და ტექნიკას ჩუქნიდნენ, მორიდებით ბოდიშსაც უხდიდნენ, რომ მეტი არ შეეძლოთ.

“ჩვენთვის ეს მაშინ ძალიან მნიშვნელოვანი მხარდაჭერა იყო. როცა დასაჯდომიც არ გაქვს, ამ შემთხვევაში სკამები და მაგიდები მეორადი იყო თუ ახალი, არ ჰქონდა მნიშვნელობა. მთავარი იყო, რომ მხარდაჭერა მიგვეღო და როგორმე დაეწყო ჩვენს ორგანიზაციას ფუნქციონირება”.

რამდენიმე თვეში, როცა ორგანიზაცია ფინანსურადაც გაძლიერდა, მკითხველის პოპულარობა მოიპოვა და ფეხზე მყარად დადგა, ის ოფისიც გათავისუფლდა, სადაც წლების განმავლობაში მუშაობდნენ, როგორც ლიბერალის გუნდი. ასე დაბრუნდნენ “სახლში”.

ორგანიზაციის შექმნის გამოწვევებს თან ახლდა დაძაბული სოციალურ-პოლიტიკური გარემო ქვეყანაში. ვებგვერდი ახალჩაშვებული ჰქონდათ, როცა პუბლიკის ჟურნალისტები პირდაპირ ველზე აღმოჩნდენ, ჰომოფობიურ, ძალადობრივ ჯგუფებსა და სპეცრაზმს შორის, რომლებიც ფილმის “და ჩვენ ვიცეკვეთ” პრემიერაზე, კინოთეატრ ამირანთან იყვნენ მობილიზებულნი.

“მას შემდეგ სულ ასე ვმუშაობთ” — ამბობს ლექსო და ბოლო წლებში განვითარებულ მოვლენებს იხსენებს: “რამდენიმე თვის შემდეგ დაიწყო კოვიდპანდემია. ჯერ კიდევ მყარად არ ვიყავით ჩამოყალიბებული და დაფუძნებული, როცა კოვიდი წამოგვეწია. ამას მოჰყვა რუსეთის შეჭრა უკრაინაში და პარალელურად საქართველოში დემოკრატიის უკუსვლა, რეპრესიები და ამის ფონზე სამოქალაქო საზოგადოების პროტესტი. მას შემდეგ სულ ამ დაძაბულ და საინტერესო პერიოდში გვიწევს მუშობა”.

თავიდანვე იცოდნენ, რომ დამოუკიდებელი მედია მზარდი ავტორიტარიზმის პირობებში სირთულეებს შეეჩეხებოდა, მაგრამ ამ გამოწვევებისთვისაც მზად იყვნენ. სწორედ ამიტომ, ლექსო ამაყობს, რომ ამ ორგანიზაციას წარმოადგენს და ზუსტად იმას აკეთებენ, რისთვისაც პროფესია აირჩია: ეთიკურ ჟურნალისტიკას, რომლის მიზანია, რაც შეიძლება ბევრი ადამიანის სათქმელი გააგონონ ქვეყანას, მსოფლიოს.

“ამიტომაც ვართ აქ შეკრებილები. ჟურნალისტიკაში ჩვენთვის ხელფასის ოდენობა რომ ყოფილიყო გადაწყვეტი, საერთოდ არც კი ვიქნებოდით ამ ორგანიზაციის არც დამფუძნებლები და არც დავიწყებდით აქ მუშაობას. ან წნეხის რომ შეგვშინდებოდა — იმიტომ, რომ დამოუკიდებელი მედიას ასეთი ტიპის ქვეყნებში, მით უმეტეს, მზარდი ავტორიტარიზმის პირობებში, ყველგან ექმნება პრობლემები და ვფიქრობ, რომ ჩვენი გუნდი რაღაცნაირად მზად იყო ამ გამოწვევებისთვისაც.

ემოციური მზაობა და მოლოდინი გვქონდა, რომ მუშაობა მარტივი არ იქნებოდა და ყველა კარი ღია არ დაგვხვდებოდა. ეს ჩვენთვის გამოწვევაც არის და კიდევ უფრო გვაძლევს იმ თავდაჯერებას, რომ ვაკეთებთ სწორ საქმეს და კარგ საქმეს საზოგადოებისთვის, დემოკრატიისთვის, ჩვენი ქვეყნისთვის”, — ამბობს ლექსო და ამატებს, რომ ბევრად უფრო საინტერესოა ისეთ ორგანიზაციაში მუშაობა, რომელიც ერთად ააშენეს.

ბოლო 6 წლის განმავლობაში პუბლიკამ აუდიტორიას გააცნო ასეულობით ადამიანი, მოგვიყვა ათასობით ახალი ამბავი და მათ ობიექტივში მოხვდა კადრები, რომლებიც ქვეყნის ისტორიის გარდამტეხ მომენტებს ასახავს. მიიღეს არაერთი ჯილდო ავტორიტეტული ორგანიზაციებისგან და არანაკლები თავდასხმა, როგორც სიტყვიერი — ხელისუფლების მხრიდან, ასევე ფიზიკური — სპეცრაზმელებისგან, ე.წ. ტიტუშკებისგან და ქართული ოცნების მხარდამჭერებისგან.

ამ პროცესში განსაკუთრებულ ძალას აძლევთ მხარდაჭერა და სოლიდარობა, რასაც საზოგადოებისგან იღებენ.

“რაც განსაკუთრებით გულისამაჩუყებელი და ემოციურია ჩვენთვის, ბოლო დროს ბევრი ადამიანი შეგვხვედრია, რომელიც მოსულა, როცა გვიცნო და გამოუხატავს მადლიერება. ან მერე გაუგია, ჩამხუტებია და უთქვამს, რომ კარგია, რომ ვარსებობთ”.

ლექსო მიიჩნევს, რომ აუდიტორია აფასებს ჟურნალისტების შრომას და ხედავს, როგორ ცდილობენ, არაფერი დარჩეს მათი ყურადღების მიღმა, არ დაიკარგოს მათი ხმა. მაგალითად მოჰყავს საერთო გაფიცვის დროს მედიების რამდენიმე საათით გათიშვაზე საზოგადოების რეაქცია, როცა ხაზგასმით ამბობდნენ, რომ მედიამ აუცილებლად უნდა გააგრძელოს მუშაობა.

“ძალიან ბევრი ადამიანი იყო მაშინ შეშფოთებული და ბევრმა ძალიან მკაფიოდ და ნათლად დაინახა, რა საშიშორება იქნებოდა მედიების გარეშე ყოფნა. ჩემთვისაც ეს იყო ძალიან საინტერესო და ამაღელვებელი, რომ ასე უმალ, წუთების შემდეგ უკვე ამდენი ადამიანი გამოხატავდა მხარდაჭერას, სოლიდარობას და იმ სურვილს, რომ ონლაინ მედია, პუბლიკა უნდა იყოს ამ ქვეყანაში და უნდა ჰქონდეთ ჟურნალისტებს თავისუფლად მუშაობის შესაძლებლობა.

ამაღელვებელი იყო ის მხარდაჭერა, რასაც ვიღებდით ჩვენს ჟურნალისტებზე, მათ შორის, ჩემზე თავდასხმის შემდეგაც. ძალიან, ძალიან ბევრი ადამიანი, მათ შორის, სრულიად უცხო, გამოხატავდა მხარდაჭერას — უცნობები, შორეული ნაცნობები, ნათესავები და ისეთი ადამიანებიც, რომლებიც მანამდე საკმაოდ ლოიალურად იყვნენ განწყობილნი ხელისუფლების მიმართ, მაგრამ ისინიც ხედავდნენ, რამდენად მიუღებელია ჟურნალისტებზე, ონლაინ მედიაზე, პუბლიკაზე თავდასხმა. ეს მხარდაჭერა ჩემთვის ძალიან ძვირფასია და ყოველთვის მემახსოვრება”, — ამბობს ლექსო, რომელიც 2025 წელს პროევროპული აქციის გაშუქებისას სპეცრაზმელებმა სასტიკად სცემეს. მას ცხვირი ჰქონდა გატეხილი და ოპერაცია დასჭირდა. ნაცვლად იმისა, რომ მოძალადეები დასჯილიყვნენ, სასამართლომ თავად დაზარალებული ჟურნალისტი ცნო სამართალდამრღვევად “პოლიციისადმი დაუმორჩილებლობის” გამო.

საზოგადოების ნდობასა და მხარდაჭერასთან ერთად, ლექსოს ეამაყება პუბლიკის გუნდი — ზუსტად იცის, რომ თუ მას დაიჭერენ ან ვინმეზე წნეხს მოახდენენ, გამოცემა არ შეწყვეტს მუშაობას და კრიზისულ სიტუაციაშიც პროფესიონალიზმს გამოავლენს.

ბოლო წლებია, განსაკუთრებით კი ბოლო თვეებია, დამოუკიდებელი ქართული მედია გადარჩენისთვის იბრძვის. რუსული კანონები, რეპრესიები, თავდასხმები, მუქარა და ფიზიკური ანგარიშსწორებები, საჯარო ინფორმაციაზე ხელმისაწვდომობის შეზღუდვა, აკრძალვები — ეს მხოლოდ მცირე ნაწილია იმ გამოწვევებისა, რასაც ჟურნალისტები მუშაობისას აწყდებიან. ამის მიუხედავად, ყოველდღიურად ისინი გადიან გარეთ და მუშაობენ მაშინაც კი, როცა ხელს უშლიან; ხატავენ, როცა გადაღებას უკრძალავენ და Live რეჟიმში შეუჩერებლად წერენ, როცა ხმის ჩაწერის ან პირდაპირი ეთერის უფლებას არ აძლევენ. ყველაფერს აკეთებენ იმისთვის, რომ არც ერთი მოქალაქის ისტორია და პრობლემა ყურადღების მიღმა არ დარჩეს.

პუბლიკა იმ ონლაინ მედიებს შორისაა, რომელსაც, ქართული ოცნების რეპრესიული პოლიტიკის გამო, გაქრობა ემუქრება. თუმცა, როგორც შექმნის პროცესში, ისე ახლაც, სარედაქციო გუნდი გამოწვევებისთვის მზად არის და დანებებას არ აპირებს.

ლექსო აღნიშნავს, რომ თუ რეპრესიების გამო დამოუკიდებელი ონლაინ მედია გაქრება, ეს საზოგადოებაზე ძალიან მძიმედ აისახება.

“ჩვენი ძალიან ბევრი კოლეგა, მაღალი კლასის პროფესიონალი მუშაობს ონლაინ მედიაში, მათ შორის, ჩემ გარეშემო — პუბლიკაში. მნიშვნელოვანია პროფესიონალი ჟურნალისტების მიერ გაშუქებული ამბები, ისტორიები, ახსნილი მონაცემები, პრობლემები, რომლებიც ხშირ შემთხვევაში ჩვენი მუშაობის გარეშე საზოგადოების თვალსაწიერს მიღმა დარჩება… ჩვენ მიერ გაშუქებული თემები ფართო სპექტრს მოიცავს, იქნება პოლიტიკა, მართლმსაჯულება თუ სოციალური საკითხები, ჯანდაცვა, განათლება. მნიშვნელოვანია გადაჭრილი პრობლემებიც, როცა ჩვენი მხრიდან თემის წამოწევით რაღაც მაინც მოგვარებიათ ადამიანებს”.

მედიის განსაკუთრებული როლი საზოგადოებამ დაინახა მაშინაც, როცა ქართულმა ოცნებამ კიდევ ერთი რეპრესიული ნაბიჯი გადადგა და ჟურნალისტებს სასამართლო სხდომებზე მუშაობა შეუზღუდა. ცხადი იყო, რომ ეს გადაწყვეტილება სიმართლის დამალვას ისახავდა მიზნად.

ონლაინ მედიების, მათ შორის პუბლიკის, რამდენიმეთვიანმა დაუღალავმა შრომამ საზოგადოებამდე მიიტანა სინდისის პატიმრების სათქმელი და აჩვენა იმ ბრალდებების აბსურდულობა, რომლითაც ათეულობით ადამიანი გისოსებს მიღმა დატოვეს.

როგორც უკვე აღვნიშნეთ, როცა ჟურნალისტებს გადაღება აუკრძალეს, მედიამ გამოსავალი სხდომებიდან ჩანახატების გავრცელებაში იპოვა. გარდა ამისა, პერიოდულობით პუბლიკა არქივიდან ავრცელებს სხდომებზე გადაღებული პროკურორების, ცრუ მოწმეების, პოლიციელებისა და სპეცრაზმელების კადრებს, რათა საზოგადოებამდე იმ ინფორმაციის ნაწილი მაინც მივიდეს, რომელსაც ქართული ოცნება ასე გულმოდგინეთ მალავს.

ამასთან, ის, რომ საზოგადოებამ სასამართლოს სხდომებიდან სინდისის პატიმრების ფოტოების ნახვა შეძლო, მათ შორის, პუბლიკის დამსახურებაა.

არსებული გამოწვევების საპასუხოდ, დამოუკიდებელი მედიების მხარდაჭერის მიზნით შეიქმნა ერთიანი პლატფორმა: sinatle.media. დღეს საქართველოში დამოუკიდებელი ონლაინმედია გადარჩენისთვის იბრძვის. რეპრესიული რეჟიმი ცდილობს ჩაახშოს ხმები, რომლებიც სიმართლეს ამბობენ.

22 ონლაინმედია მთელი საქართველოდან გავერთიანდით, რომ დავიცვათ ის, რაც ყველას გვეკუთვნის: თავისუფალი სიტყვა და დემოკრატია. კამპანიაში მონაწილე ონლაინ მედიებს შორის არის პუბლიკაც.

შენი მხარდაჭერა ამ ბრძოლაში გადამწყვეტია. გადარიცხე დამოუკიდებელი ონლაინმედიის მხარდასაჭერად და დაგვეხმარე ინფორმაციის გავრცელებაში