ფიზიკური თავდასხმა, საჯდომზე ხელის დარტყმა, გინება და სიტყვიერი შეურაცხყოფა, სტერეოტიპული დამოკიდებულება — ეს მხოლოდ მცირე ჩამონათვალია იმისა, რასაც მომსახურებისა და სერვისის სფეროში დასაქმებული ქალები აწყდებიან. მათი შრომითი უფლებები ირღვევა მაშინაც, როცა დამსაქმებლები დაბალ ანაზღაურებას უხდიან, ზეგანაკვეთურად, შეუსაბამო პირობებში ამუშავებენ და მაშინაც, როცა გენდერული ნიშნით დისკრიმინაციის მსხვერპლნი ხდებიან — იქნება ეს სახელფასო სხვაობა, მენეჯერულ პოზიციაზე კაცისთვის უპირატესობის მინიჭება, სექსუალური შევიწროება თუ დამამცირებელი ფრაზები გენდერის ნიშნით.

ამ პრობლემებს ქალები ყოველდღიურად სხვადასხვა პროფესიაში აწყდებიან, თუმცა როცა საქმე მომსახურების და სერვისის სფეროს ეხება, ისინი მსგავს დამოკიდებულებას არამხოლოდ დამსაქმებლისა და თანამშრომლების, არამედ მომხმარებლების მხრიდანაც ეჩეხებიან. ამ სტატიაში თავიანთ გამოცდილებას გაგვიზიარებენ ქალები, რომლებსაც სამსახურიდან გამომდინარე ყოველდღიურად უწევთ კომუნიკაცია მომხმარებელთან, ტაქსში, რესტორანსა და სასტუმროში. არსებულ გამოწვევებს საქართველოს პროფკავშირების გაერთიანების თავმჯდომარის მოადგილესა და იურისტ რაისა ლიპარტალიანთან ერთად განვიხილავთ.

შანტაჟი, შეურაცხყოფა და გარეგნობაზე კომენტარები

ჩვენს რესპონდენტს, რომელმაც ანონიმურად დარჩენა ისურვა, მომსახურების სფეროში მუშაობის 15-წლიანი გამოცდილება აქვს. 16 წლის იყო, როცა სეზონური სამსახურის დაწყება გადაწყვიტა და მოქალაქეებს კონკრეტული კომპანიის სარეკლამო შეთავაზებებზე აწვდიდა ინფორმაციას. ამის შემდეგ კი მუშაობდა კაფეში, ტრადიციულ ქართულ რესტორანში, ლაუნჯში, კლუბში — როგორც მიმტანის, ასევე მენეჯერის პოზიციებზე. მის მრავალწლიან კარიერას ბათუმსა და თბილისში, ფონად მისდევდა უსამართლო, ტოქსიკური გარემო და შრომითი უფლებების დარღვევის არაერთი ფორმა, მათ შორის, მაშინაც, როცა არასრულწლოვანი იყო.

“პირველი სამსახური იყო ერთ-ერთი კომპანიის ბარათების შეთავაზება. ჩვენი ვალდებულება იყო მოქალაქეებისთვის პროდუქტის წარდგენა და მერე განაცხადის შევსება. თვეში 300 ლარს გვიხდიდნენ და ყოველი 10 განაცხადის შევსების შემდეგ, შემოსავლიდან პროცენტი გვერიცხებოდა. მე ვმუშაობდი ბათუმში, ბულვარის ობიექტზე. შევსებას სჭირდებოდა პირადობის მონაცემები, ხანდახან თან არ ჰქონდათ პირადობა და რადგან ვერ ავსებდნენ ამ მონაცემებს, ვაძლევდით სამსახურებრივ ნომერს, რომ მოგვიანებით მოეწერათ. ხშირ შემთხვევაში ამ ნომერს სხვანაირად იყენებდნენ, იწყებოდა ფლირტი, მოწერა”, — იხსენებს ნათია (სახელი შეცვლილია).

“იყო შემთხვევა, როცა მონაცემების შესავსებად მივეცი მომხმარებელს სამსახურის ნომერი და დამიწყო რეკვა, ბულინგი, შანტაჟი. არ ვიცი ვინ იყო, მაგრამ მეუბნებოდა, რომ თუ არ შევხვდებოდი, იცოდა სად ვცხოვრობდი, მოვიდოდა სახლში და ჩემს ოჯახს ეტყოდა, რომ “არასწორი, არაპატიოსანი” ცხოვრებით ვცხოვრობდი”.

საგულისხმობა, რომ ყველა, ვისაც ამ ბარათებზე განაცხადს უვსებდა, სრულწლოვანი იყო — მასზე ბევრად უფროსი ადამიანები. პრობლემებთან გამკლავება თავად უწევდა.

“მაშინ პატარაც ვიყავი და არ ვიცოდი, არც არავის უთქვამს, რომ ვინმე თუ შეგაწუხებთ ან ზეწოლას იგრძნობთ, ჩვენ გაგვაგებინეთო. მეც არ გამჩენია ვინმესთვის მიმართვის სურვილი. თავად ვუმკლავდებოდი.

ხშირად მწერდნენ: “რა ლამაზი ხარ, გამეცანი, მე ის ვარ, ბულვარში, რომ შემივსე განაცხადიო”. ვწერდი უარს, საერთოდ არ ვწერდი, ან ვატყუებდი რომ შეყვარებული მყავდა და მანებებდნენ თავს”.

ზაფხულში სეზონურად ბულვარში ნაყინის გამყიდველადაც მუშაობდა. ამბობს, რომ მაშინაც იყო გამვლელებისგან შეუსაბამო კომენტარები, მაგრამ ამას მარტივად უმკლავდებოდა. პრობლემებმა მაშინ იჩინა თავი, როცა სარესტორნო სფეროში სამსახურის ძებნა დაიწყო და დასაქმდა. ნათიას გამოცდილება აერთიანებს გასაუბრებებზე გენდერის ნიშნით დისკრიმინაციასა და ვიზუალზე შუსაბამო კომენტარებს.

“იყო ასეთი მომენტი, თბილისში, ერთ-ერთ რესტორანში გასაუბრებაზე, რომელიც დღემდე მახსოვს: მენეჯერმა მითხრა, მამაკაცებს ვეძებთო. როცა ვკითხე, რა შუაში იყო ეს, მიპასუხა, რომ მამაკაცებს მეტი ამტანობა აქვთ — მიმტანმა “პოდნოსი” უნდა ატაროს, იქეთ-აქეთ იაროს, მაინც ბიჭი გვირჩევნიაო. ვკითხე, რატომ არ ეწერათ ვაკანსიაში. ალბათ, იცოდნენ, რომ არასწორი იყო ეს დამოკიდებულება და ამიტომაც არ ეწერათ საჯაროდ. სამსახურში არ ამიყვანეს იმის გამო, რომ ბიჭი არ ვიყავი.

კიდევ იყო ერთი სამსახური, სადაც გასაუბრებაზე მივედი და მითხრეს, რომ წონის გამო არ ამიყვანდნენ, რადგან ჩემი ზომა ფორმა არ ჰქონდათ. ეს თბილისში ერთ-ერთ სუში ბარში მოხდა.

იყო ისეც, რომ სამსახურში თმის ფერის გამო არ ამიყვანეს. ცისფერი თმა მქონდა მაშინ და ცისფერთმიან გოგოს ვერ ავიყვანთ სამსახურშიო”.

პროფესიული კავშირების გაერთიანების თავმჯდომარის მოადგილე, რაისა ლიპარტელიანი ამბობს, რომ ბოლო წლებში შრომის კანონმდებლობაში არაერთი ცვლილება შევიდა, რომელიც ორიენტირებული იყო ქალთა უფლებებსა და გენდერული თანასწორობის საკითხებზე, მიუხედავად ამისა, გენდერული უთანასწორობა შრომის ბაზარზე დღემდე უდიდეს გამოწვევად რჩება და ეს თვალსაჩინოა ყველა ეტაპზე, როგორც დასაქმებისას, ასევე შემდგომ შრომით ურთიერთობებში.

“სტატისტიკა გვაფიქრებინებს იმას, რომ გარდა საკანონმდებლო პრობლემებისა, პრობლემაა სტერეოტიპული დამოკიდებულებები ქალებისა და კაცების როლთან მიმართებითაც. მიუხედავად იმისა, რომ შეიძლება შედარებით შემცირებულია ასეთი პრაქტიკა, კვლავ მოგვმართავენ ქალები, რომლებიც აპელირებენ, რომ დამსაქმებელმა უპირატესობა მიანიჭა კაცს იმავე ან უკეთესი კვალიფიკაციის შემთხვევაშიც კი. ინტერვიუში გაჟღერებული კითხვები, რომლებიც მათ მოისმინეს და უკავშირდებოდა საოჯახო პასუხისმგებლობებს, სამომავლო გეგმებს დაოჯახებაზე, მათ ლეგიტიმურად აფიქრებინებს, რომ ეს გახდა გადაწმყეტი ფაქტორი დასაქმებისას გადაწყვეტილების მიღების დროს”, — ამბობს ლიპარტელიანი.

თბილისში რამდენიმე წარუმატებელი გამოცდილების შემდეგ, ნათიამ სამსახური ბათუმში იპოვა. მუშაობდა ზღვისპირა ქალაქის ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ კაფე-რესტორანში, რომელიც პოპულარულია, როგორც კარგი გარემოსა და კერძების გამო, ასევე, სოციალურ ქსელში მფლობელის მიერ წარმოებული კამპანით — ეს კამპანია ქმნის შთაბეჭდილებას, რომ იქ ლაღი და კეთილგანწყობილი გარემო აქვთ. თუმცა ნათიას გამოცდილება რადიკალურად განსხვავებულია. ამბობს, რომ ირღვეოდა ყველა დასაქმებულის უფლებები და ხელმძღვანელი იყო უხეში და აგრესიული. მისი თქმით, ეს გამოიხატებოდა სტუმრების თანდასწრებით უტაქტო შენიშვნებით, პირადი მოტივებით სამსახურიდან გათავისუფლებით, სამზარეულოში ნივთების სროლით, ყვირილით, შეურაცხმყოფელი საუბრით, ზეგანაკვეთური შრომითა და დაბალი ანაზღაურებით.

“იყო შემთხვევები, როდესაც ნაგავში ხორცი გადაუგდია, რომელიც მზარეულებს გაუფუჭდათ და მათთვის უთქვამს, ამოიღეთ, პერსონალისთვის გააკეთეთ ამით საჭმელი, აჭამეთ და თქვენც ჭამეთო.

ისიც მომხდარა, რომ რამდენიმე მიმტანმა სიგარეტი მოწია ისეთ ადგილას, სადაც არ შეიძლებოდა მოწევა. ამის გასარკვევად ისეთ მიმტანს აიძულებდა სხვების “ჩაშვებას”, რომელიც არამწეველი იყო. ეს კარგად იცოდა, მაგრამ მას აბრალებდა და ემუქრებოდა, რომ თუ არ იტყოდა, დააჯარიმებდა.

“დებილო”, “გაეთრიეთ” — მსგავსი საზიზღარი დამოკიდებულება მისგან ხშირი იყო. ყველასთვის იყო დამამცირებელი და შეურაცხმყოფელი გარემო. თავის დაცვის მექანიზმი, შეპასუხების გარდა, არაფერი იყო. შეპასუხებას კიდევ შედეგები მოჰყვებოდა — არ არის მარტივი სამსახურის დაკარგვა”.

მაგალითებად ნათიას რამდენიმე შემთხვევა მოჰყავს. დამსაქმებელი ავალდებულებდა დამლაგებელს, რომ ეზოს, ტერასის და აივნის დალაგების გარდა, მიეხედა ცხოველებისთვის, რომლებიც ამ სივრცეებში ჰყავდა და მათი განავალი გაეწმინდა. მისივე თქმით, შეფმზარეული მხოლოდ იმიტომ დაითხოვა, რომ დამსაქმებლის შვილისთვის 12 საათამდე ტორტის გამოცხობა ვერ მოასწრო.

“ყველაზე ტოქსიკური გარემო, სადაც მიმუშავია, იყო სამსახური, სადაც ადამიანებს არ ექცევიან, როგორც ადამიანებს, ამუშავებენ მონებად, არ უხდიან შესაბამისად და შეურაცხყოფას აყენებენ. ეს იყო გარემო, სადაც ყველას ყველა უფლება ირღვეოდა, დაწყებული მენეჯერით, დამთავრებული დამლაგებლით.

ეს ყველაფერი გარეთ არ ჩანს. როცა სტუმარი მოდის, ის ვერ ხდება რა მდგომარეობაშია მიმტანი, რომელიც მას გაღიმებული ეგებება, ან მზარეული, რომელიც მას კერძს უმზადებს”.

ნათია ამბობს, რომ მომხმარებლები პრობლემებს ვერ ამჩნევდნენ, რადგან მფლობელს ძალიან კარგად გამოსდიოდა მანიპულირება. ის ხშირად წერდა დადებითი შინაარსის პოსტებს ფეისბუქზე თანამშრომლების შესახებ: “ეს კარგი პიარი იყო და კარგად გამოსდიოდა, ამიტომ აკეთებდა და არა იმიტომ, რომ გიჟდებოდა და უყვარდა პერსონალი. თუმცა გარედან ასე ჩანდა, რომ ძალიან საყვარელი იყო. მეც იმიტომ დავიწყე მანდ მუშაობა, რომ გარედან ძალიან საყვარელი გარემო ჩანდა”.

მიმტანად მუშაობის შემდეგ, ნათია მენეჯერი გახდა და ცდილობდა, მფლობელი შიდა საქმეებში არ ჩაერია, რათა თანამშრომლები დაეცვა. იხსენებს, რომ კორონავირუსის დროს, როცა ყველაფერი დახურული იყო, მფლობელი რესტორანს ჩუმად მაინც ამუშავებდა და ნათიას უწევდა ერთდროულად მიმტანის, მენეჯერის, ბარმენის, მოლარის როლის შესრულება. ამ დროს მისი ანაზღაურება დღეში 20 ლარი იყო.

“როცა მენეჯერი გავხდი, ვცდილობდი, არ ჩარეულიყო შიდა თემებში და მე მხვდებოდა ყველაზე მეტი, რადგან პასუხისმგებელი მე ვიყავი. შეფმზარეული არ ჰყავდა სამზარეულოს. მენეჯერის მოვალეობა საერთოდ არაა, მაგრამ როცა სამზარეულოში ე.წ. გარიაჩკა, ანუ დატვირთული დრო იყო, მენეჯერს მიშვებდა დასახმარებლად. ვეხმარებოდი მზარეულებს საჭმელების კეთებაში, ან ჩეკებზე ვიდექი და შეფის მოვალეობა რაც არის, მე ვანაწილებდი.

მენეჯერი, რომელიც დაწესებულების სახეა და სამზარეულოს სუნი არ უნდა ჰქონდეს, ასე ჩავდიოდი ხალხთან. თან ჩვეულებრივი ტანსაცმლით შევდიოდით სამზარეულოში, არანაირი გამოსაცვლელი და ჰიგიენური ტანსაცმელი არ გვქონდა. მაგრამ ჰიგიენის ყველა ნორმის დამადასტურებელი დოკუმენტი არსებობდა და ე.წ. სახალხო კონტროლიც გავლილი ჰქონდა”.

ნათიას ნეგატიური გამოცდილებები ჰქონდა სხვა სამსახურებშიც — არამხოლოდ ხელმძღვანელისგან, არამედ მომხმარებლისგანაც.

“ქართულ რესტორანში ვმუშაობდი, სადაც მენეჯერი მიმტანებს აყენებდა შეურაცხყოფას და შეუსაბამო კომენტარები ჰქონდა. მაგალითად, მე მითხრა, თმა ასე არ გაიკეთო, ისე გქონდესო. აქ გაშლილ თმაზე არაა საუბარი, რადგან ისედაც არ დავდიოდით გაშლილით. ეს იყო არასაჭირო კომენტარები იმაზე, რომ ასე არაა ლამაზი და სხვანაირად უფრო გიხდება.

ჩემი აზრით, მენეჯერს საერთოდ არ აქვს უფლება ეს გითხრას. მე როგორ ავიწევ თმას, მას არ ეხება. როგორც ვთქვი, პასუხის გაცემა შემიძლია, ამიტომ ეს არ განმეორებულა მას შემდეგ, როცა ვუთხარი, რომ მისი საქმე არ იყო და ჩემი გადასაწყვეტია. იგივე ადამიანი საერთო კრებაზე ბიჭებს აძლევდა შენიშვნას ჰიგიენაზე, შეურაცხმყოფელად ეუბნებოდა, რომ სუნი ასდით”.

ნათია ხაზს უსვამს იმასაც, რომ პრობლემაა, როცა რესტორნებში არ არის დაცვა და მიმტანებს თავად უწევთ გამკლავება არაფხიზელ მდგომარეობაში მყოფ სტუმრებთან.

“ერთ-ერთ ლაუნჯში სეზონური სამუშაო მქონდა, სერვისმენეჯერი ვიყავი. დაცვა არ გვყავდა, რაც ძალიან ცუდი იყო, რადგან იქ, სადაც ცოცხალი მუსიკაა, სადაც ადამიანები სვამენ, აუცილებლად უნდა იყოს დაცვა. ყველგან საჭიროა, მაგრამ იქ, სადაც ალკოჰოლი იყიდება და თრობა არის, აუცილებელია.

შემოვიდა ორი ნასვამი ადამიანი, უნდოდათ სასმელის შემოტანა. ჩვენი წესებით ეს არ შეიძლებოდა. ვთხოვე, ბოთლი გარეთ დაეტოვებინათ ან ჩაებარებინათ და წასვლისას გავატანდი. საშინელი რეაქცია ჰქონდათ, რას ჰქვიაო, მე ქართველი ვარო. არ ვიცი, ეს რა შუაშია, ქართველობა რატომ იყო წესების დარღვევის გარანტი. დაიწყეს ჩხუბი, სიტყვა-სიტყვით არ მახსოვს, მაგრამ კონფლიქტი მოგვივიდა.

საქმეში ბარმენები და სხვა დასაქმებული ბიჭები ჩაერივნენ, რადგან შეურაცხყოფას გვაყენებდნენ. სანამ დაცვის პოლიცია მოვიდა, უკვე გარეთ გაყვანილი გვყავდა. საქმის გარჩევა გარეთ გაგრძელდა და მერე ეს ტიპები წავიდნენ. დაცვა რომ ყოფილიყო, ამდენის უფლებას ვერ მისცემდნენ თავს”.

რაისა ლიპარტელიანი ამბობს, რომ დაცვის დაქირავება ამ სფეროში დღემდე პრობლემად რჩება. მისი განმარტებით, ერთი შეხედვით, შეიძლება ვინმემ ჩათვალოს, რომ სტუმრისგან წამოსული პრობლემა არ არის საკითხი, რომელიც ექვემდებარება სახელმწიფოს ან დამსაქმებლის პასუხისმგებლობას, რადგან რთულია დააზღვიო რისკები, რომელიც მესამე პირისგან მომდინარეობს, მაგრამ სინამდვილეში ასე არ არის.

“ისეთ ადგილებში, როგორიც არის მაღაზია, რესტორანი, სასტუმრო, სერვისი, ევალებათ, რომ ჰყავდეთ დაცვის სამსახური. თუმცა, თუ გადავავლებთ თვალს, ვნახავთ, რომ სააფთიაქო ქსელებს, სადაც სადღეღამისო მუშაობა აქვთ, არ ჰყავთ დაცვა. სასტუმროებს ჰყავს დაცვა, მაგრამ ამ დროს მიზეზი არის დამსაქმებლის საკუთრების დაცვა და არა — დასაქმებულების უფლებების. ასეთმა პირობებმა გამოიწვია ძალადობის შემთხვევები.

საკმარისია რომელიმე მარკეტში აღმოვჩნდეთ რიგში, ვნახავთ, როგორი აგრესია ჩნდება პერსონალის მიმართ, რომლის ადრესატები რეალურად ეს ადამიანები არ არიან. ის, რომ გადატვირთულ პირობებში უწევთ მუშაობა, ბევრი საქმის ერთად კეთება, არ არის მათი პრობლემა. ამ სფეროს ახასიათებს ისიც, რომ ერთ პოზიციაზე აყვანილ ადამიანს ერთროულად ძალიან ბევრ საქმეს ავალებენ. ფიზიკურად შეუძლებელია გამკლავება და რა თქმა უნდა, იწვევს მომხმარებლის უკმაყოფილებას, გაღიზიანებას და ზრდის მათ მიმართ ფიზიკური ძალადობის რისკს.

ამიტომ დამსაქმებელს, დიახაც, ევალება შექმნას უსაფრთო გარემო დასაქმებულისთვის. ეს არ გულისხმობს მხოლოდ იმას, რომ ვენტილაცია და ტემპერატურის რეჟიმი იყოს სწორად დაყენებული — ეს გულისხმობს იმასაც, რომ თანამშრომლები მესამე პირისგან მომავალი საფრთხეებისგან დაიცვას”, — განმარტავს ლიპარტელიანი.

ნათიას ჰქონია ისეთი გამოცდილებაც, როცა დაცვის თანამშრომლები პრობლემების პრევენციას ვერ ახერხებდნენ და სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფის ფაქტებზე პოსტფაქტუმ რეაგირებდნენ. მაგალითად, ბოლო დასაქმების ადგილი იყო ერთ-ერთი კლუბი, სადაც სექსმუშაკებიც დადიოდნენ და სტუმრებს მომსახურებას სთავაზობდნენ. ხშირად ყოფილა შემთხვევა, როცა კლუბის სტუმარი კაცები მიმტანებს და სექსმუშაკებს შეურაცხყოფას აყენებდნენ.

იხსენებს შემთხვევას, როცა შუახნის ასაკის მომხმარებელი გამოელაპარაკა და ოჯახზე დაუსვა კითხვები. იფიქრა, რომ ოჯახის ახლობელი იყო და საუბარში ჩაერთო: “შემდეგ კი დამიწყო, “ცუდად არ გამიგო, მაგრამ ღამე ერთად ხომ არ გაგვეტარებინაო”. დაახლოებით 15 წლით უფროსი იყო, მე მიმტანის ფორმა მეცვა და მარტივად გარჩევადი იყო, რომ დასაქმებული ვიყავი. გავაპროტესტე, რას კადრულობ-მეთქი და მიპასუხა, არა, უფასოდ კი არაო, ფულს გადაგიხდიო. როცა გავბრაზდი, რეებს კადრულობ-მეთქი, არ ვიცი რატომ, მაგრამ მიპასუხა, ბოდიში დაიკო, ცუდად გამომივიდაო”.

ამ ინციდენტის შესახებ დაცვასთან არ უსაუბრია. მაშინ ახალმისული იყო და სხვა მიმტანებისგან იცოდა, რომ “აზრი არ აქვს”. ახლა ფიქრობს, რომ ეს შეცდომა იყო. მომხმარებლისგან შეურაცხყოფის არაერთი შემთხვევა ამის შემდეგაც ყოფილა და დაცვის სამსახური ხან რეაგირებდა, ხან — არა.

“ერთხელ დაცვის თანამშრომელმა მითხრა: აბა, რა გგონია, მაკიაჟით და ბეჭდის გარეშე რომ დადიხარო. მე გამომიყვანა დამნაშავე იმაში, როგორ იქცეოდნენ კაცები”.

იყო შემთხვევები, როცა მომაბეზრებელი ქცევა და სექსუალური შევიწრობის მცდელობები ფიზიკურ შეხებაში გადაიზარდა. ნათია ამბობს, რომ რამდენიმე მომხმარებელმა საჯდომზე ხელი დაარტყა: “უპასუხოდ არცერთი არ დამიტოვებია. ხანდახან მე თვითონ ვაგვარებდი და იყო ისეც, როცა დაცვას ვეძახდი და ტერიტორიას ატოვებინებდნენ. დაცვის ვალდებულებაა, რომ პირველ რიგში, პერსონალმა იგრძნოს თავი დაცულად. სულ ასე არ ხდებოდა. განსაკუთრებით ქართველებთან უფრთხილდებოდნენ ურთიერთობას. როცა უცხოელს ეხებოდა საქმე, მათთვის მარტივი მოსაგვარებელი იყო. ვერ ვხვდები ქართველობა რა აღმატებული საკითხია, რომ ამის გამო ყველაფერი უნდა გაითვალისწინო”.

ახსოვს შემთხვევებიც, როცა მომხმხარებელი, რომელიც შეუსაბამოდ მოიქცა, კლუბში ნაცნობობის გამო კვლავ შეუშვეს. შესაბამისად, დაცულობის შეგრძნება თანამშრომლებს არ ჰქონიათ. ასეთ დროს, თავადვე იზღვევდა თავს და იმ ადამიანებს არ ემსახურებოდა, ვინც ცუდად ექცეოდა.

“იყვნენ VIP სტუმრები, რომლებსაც შეიძლება შუერაცხყოფა მოეყენებინათ და შესაბამისი რეაგირება არ ყოფილიყო”, — ამბობს ნათია და იხსენებს შემთხვევას, როცა მომხმარებელმა ჯერ ერთ თანამშრომელს მიაყენა შეურაცხყოფა, რამდენიმე დღის შემდეგ კი მასაც. მიუხედავად ამისა, ამ ადამიანს დაცვა დაწესებულებაში უპრობლემოდ უშვებდა. იგივე განმეორდა მაშინაც, როცა სტუმარმა ნათიას ხელი დაარტყა და თავდასხმა მას დააბრალა. მიუხედავად იმისა, რომ კადრებში კარგად ჩანდა ინციდენტი და მენეჯერმა ნათიას დაუჭირა მხარი, ამ პირს კლუბში შესვლის უფლებას ისევ აძლევდნენ, რადგან “უფროსის ნაცნობი” იყო.

ამ რთულ პირობებში მუშაობა კარგი ანაზღაურების და მუსიკის სიყვარულის გამო გადაწყვიტა. ინტერვიუს დასასრულს, როცა ეგონა, რომ ყველა უარყოფითი გამოცდილება გაგვიზიარა და ზოგადი სიტუაციის შეფასება ვთხოვეთ, კიდევ ერთი შემთხვევა გაახსენდა, როცა სხვა კლუბში, სალაროში მუშაობისას, მომხმარებელმა აგინა იმის გამო, რომ თანმხლები არასრულწლოვნების შეყვანაზე უარი უთხრა.

ამბობს, რომ ამ სფეროში მთავარი პრობლემა დაუცველობის შეგრძნებაა. მომხმხარებლების ქცევას კი მათი განათლებისა და შინაგანი კულტურის არქონა განსაზღვრავს.

“მომსასხურების სფეროში დასაქმებული ადამიანი თავს ვერ გრძნობს დაცულად. დამსაქმებელმა უნდა უზრუნველყოს ჩემი კეთილდღეობა, რომ სტუმარიც იყოს კმაყოფილი. ჩემი კეთილდღეობა კი უზრუნველყოფილი უნდა იყოს არამხოლოდ ფინანსებით, არამედ უნდა მქონდეს ნორმალური შესვენება, კვება, დასვენების დღე.

ბოლო სამსახურში სეზონისას იყო კვირები, როცა საერთოდ ვერ ვისვენებდით საერთოდ. წარმოდიგინეთ, ღამის კლუბში რომ მუშაობ 2 კვირა გადაბმულად, შესვენების გარეშე. არადა ღამის ცვლა გაცილებით უფრო რთულია. როცა ღამის ცვლაა, ყოველ ღამე კი არა, 2-3 დღეში ერთხელ უნდა მუშაობდეს ადამიანი”.

ყველაზე მნიშვნელოვანი გზავნილი, რომელიც ნათიას უნდოდა გაეჟღერებინა არის ის, რომ “სტუმარი არ არის ყოველთვის მართალი”.

სექსუალური შევიწროება და მსხვერპლის დადანაშაულება

ჩვენი კიდევ ერთი რესპონდენტი, პირობითი სახელით ანა, 26 წლისაა და ბოლო 9 წელია მომსახურების სფეროში საქმიანობს. 6 წელი სარესტორნო მიმართულებით იმუშავა სერვისის თანამშრომლად, ბოლო 3 წელია კი სასტუმრო ბიზნესშია გაყიდვებისა და ღონისძიებების მიმართულებით. როგორც ქალი არაერთხელ გამხდარა არასათანადო მოპყრობის სამიზნე. მაგალითად, ერთ-ერთ კომპანიაში დირექტორი ავიწროებდა და არასაჭირო კომუნიკაციებით აწუხებდა — გარდა იმისა, რომ არასამუშაო დროს, გვიან ღამით, სამსახურთან დაკავშირებით უგზავნიდა მესიჯებს, ამას ჰქონდა ფამილარული ფორმა, იყენებდა სხვადასხვა სახის ე.წ. ემოჯის, გულებს, რაც ხელმძღვანლისგან უსიამოვნო იყო.

“ძალიან ცუდად ისახებოდა ეს სამუშაო პროცესზე. პირველი მოწერისას ვუპასუხე და ჩამოვიშორე. მივხვდი რაშიც იყო საქმე, მაგრამ ჩემი უფროსი იყო… მეორედ როცა მოხდა ასეთი მიმოწერა, დავაიგნორე. როცა სამუშაო ადგილას შევხვდი, დისკომოფროტი შემექმნა, თუნდაც იმის გააზრებით, რომ მაღალ პოზიციაზე იყო, ამხელა ადამიანია შვილებით და შვილიშვილებით… მიტყდებოდა რა სიტუაციაც იყო, მაგრამ ჩემი სამსახური იყო და, სამწუხაროდ, არ მქონდა წამოსვლის ფუფუნება”.

ანა ამბობს, რომ კომპანიას HR ჰყავდა, მაგრამ მასთან არ უსაუბრია, რადგან დირექტორის “წრის და სანაცნობოს წარმომადგენელი” იყო და უსიამოვნების მოლოდინი ჰქონდა. ესაუბრა შუა რგოლის მენეჯერს, რომელმაც მხარდაჭერა გამოუცხადა, თუმცა არც მას შეეძლო კონკრეტული ქმედითი ნაბიჯის გადადგმა: “მარტო მე არ ვიყავი მსხვერპლი. სხვა ადამიანებიც იყვნენ”.

ამ შემთხვევის შემდეგ კომპანიაში 1 წელი იმუშავა. როცა უკეთესი შეთავაზება მიიღო, გადაწყვიტა, რომ ტოქსიკურ გარემოს გაცლოდა. წლების განმავლობაში დასაქმების არაერთი ადგილი შეიცვალა, თუმცა სრულად ჯანსაღი გარემო არსად შეხვედრია. იყო შემთხვევა, როცა რესტორნის სტუმარმა მას შეურაცხყოფა მიაყენა და დამსაქმებელმა, ნაცვლად იმისა, რომ შესაბამისი რეაგირება ჰქონოდა, ანა დაადანაშაულა.

“თბილისში საკმაოდ წარმატებულ და წამყვან რესტორანში სუპერვაიზერი ვიყავი. შაბათ-კვირას ღამის ცვლაში ვმუშაობდი. არც ისე გვიანი იყო, 11-12 საათი. რესტორანში არავინ იყო, გარეთ ჩემი შეყვარებული იჯდა, რომელიც ხანდახან მაკითხავდა და თავისუფალ დროს ვსაუბრობდით. ამაზე შეზღუდვა არ იყო მენეჯმენტისგან.

რესტორნის სივრცეში შემოვიდა კაცი, დაცვასთან ერთად. არაფხიზელ მდგომარეობაში იყო, სავარაუდოდ, ალკოჰოლური ზემოქმედების ქვეშ. ხელი გამომიშვირა, გაკოცებ ხელზეო. არ მინდოდა, არც პროფესიონალურად და არც არაპროფესიონალურად, რომ ეკოცნა და ზრდილობიანად გავუწოდე ხელი ჩამორთმევის მიზნით. ამაზე გაბრაზდა, იქვე იყო სთეიშენი, ფეხი ჩაარტყა, მერე მცენარეები მოგლიჯა.

ეს მოხდა რამდენიმე წამში. დავტოვე დარბაზი, გადავინაცვლე ბექში, დავურეკე დაცვას და მათ გააკონტროლეს სიტუაცია. ძალიან ვინერვიულე. ჯერ ერთი, ამ ადამიანის ქცევის გამო, მერე იმიტომ, რომ ჩემს შეყვარებულს არ დაენახა ეს ყველაფერი და უფრო არ დაძაბულიყო სიტუაცია. თავი ვიგრძენი დაუცველად”.

ანა ამბობს, რომ აგრესიული პირი მისსავე დაცვამ გაიყვანა. რესტორნის ტერიტორია დაზიანებული იყო. მომხდარზე მას რეპორტი უნდა დაეწერა და მენეჯმენტთან წარედგინა. ხელმძღვანელების მხრიდან, მხარდაჭერის ნაცვლად, კრიტიკა მიიღო.

“მენეჯმენტის პასუხი იყო, რომ ჩემი შეყვარებული რომ არ ყოფილიყო გარეთ, მე სტუმარს ხელზე ვაკოცნინებდი და არ მოხდებოდა, რაც მოხდა. ჩემი შეყვარებული რა შუაში იყო? არ მსურს, რომ უცხო ადამიანმა მაკოცოს ხელზე. არ მსურს და მორჩა. ჩემი გადაწყვეტილებაა, ჩემი უფლებაა”.

ამბობს, რომ მაშინ პატარა იყო, ბევრი რამ არ იცოდა და პროტესტს ნაკლებად გამოხატავდა. ეგონა, ჩუმად თუ იქნებოდა, კარგ თანამშრომლად ჩათვლიდნენ.

რაისა ლიპარტელიანის თქმით, ადამიანები თავს იკავებენ, მიმართონ დამსაქმებელს პრობლემებზე, რადგან მათ არ აქვთ მხარდაჭრის იმედი. პირიქით, არსებობს შიში, რომ მომხდარი შეიძლება დასაქმებულის პიროვნულ მახასიათებლებს დაუკავშირონ, თითქოს მას არ შეუძლია შესაბამისი  ხარისხის სერვისი გაწევა, და საერთოდ გაათავისუფლონ სამსახურიდან.

“ასეთი შემთხვევა ჩვენც არართხელ გვქონია. მათ შორის, აფთიაქების ქსელიდან, როცა ადამიანი გაათავისუფლეს იმის გამო, რომ თითქოს “არასწორი” კომუნიკაცია ჰქონდა კლიენტთან, თუმცა შემდგომ სასამართლოში დადასტურდა, რომ ეს ასე არ იყო.

სასამართლო იქნება ეს, ინსპექცია თუ სხვა მექანიზმები, ადამიანები ამას ნაკლებად მიმართავენ. გარდა იმისა, რომ ინფორმაცია არ აქვთ, არც ნდობა აქვთ და, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია, დრო. ეს არის ემოციური, დროის და ფინანსურ რესურთან დაკავშირებული. ჩვენ ამ დახმარებას ვწევთ უფასოდ, მაგრამ რესურსები შეზღუდულია, ისევე, როგორც სხვა ორგანიზაციების. მინიმუმ სახელმწიფო ბაჟი უნდა გადაიხადოს ადამიანმა და სამსსახური თუ არ აქვს, როგორ გადაიხდის. ხშირად ესეც პრობლემაა. რეალურად, რაც ფურცელზე კარგად გამოიყურება, პრაქტიკაში ამის რეალიზება არის ძალიან რთული. რაც შეეხება სასამართლო პრაქტიკას, მე არ ვიცი ახლა რა მოხდება, მაგრამ აქამდე ჩვენი ორგანიზაციის შრომითი დავების 98% დასაქმებულთა სასარგებლოდ წყდებოდა. საერთო სტატისტიკით — დაახლოებით 70%”, — განმარტავს ლიპარტელიანი.

მისივე შეფასებით, საყურადღებოა ისიც, რომ შრომითი დავები ხშირ შემთხვევაში უკავშირდება არა დისკრიმინაციას, შევიწროებას, ძალადობას, ზეგანაკვეთურ შრომას, არამედ, გათავისუფლებას.

“დაობენ უკიდურეს შემთხვევაში, როცა გათავისუფლება დგება დღის წესრიგში”.

ანას თქმით, მიუხედავად იმისა, რომ მომხმარებლის ქცევამ მორალური და ფსიქოლოგიური ზიანი მიაყენა, კომპანიაში ამ პრობლემის აღმოფხვრაზე არავის უზრუნია. მეტიც, ეს აგრესიული პირი რესტორანში სხვა დროსაც მივიდა.

“მფლობელი საკმაოდ ცნობილი ადამიანი იყო. მის ობიექტებში “ბობოლა” ხალხი დადიოდა ხოლმე. ერთ-ერთი მუსიკალური ღონისძიების დროს ეს ადამიანი დავინახე ისევ თავის დაცვასთან ერთად. ვუთხარი ჩემს მენეჯერს ამის შესახებ და რეაგირება იყო ის, რომ თავი გაისულელეს: “ვაიმე, ეს? ეს არ იქნებოდა. ამან ესე არ იცის”.

ვუპასუხე, რომ კამერები გადაეხვიათ და გადაემოწმებინათ. მე შეხება არ მომწევია იმ დღეს მასთან, მაგრამ თავს უსაფრთხოდ არ ვგრძნობდი”.

ანა ამბობს, რომ ამ გამოცდილებების შემდეგ, მოახლოებულ პრობლემებს წინასწარ გრძნობდა და მათ არიდებას ცდილობდა. დამსაქმებლების მხრიდან ჯანსაღი გარემოს უზრუნველყოფის ნაცვლად, ქალ დასაქმებულებს უწევდათ, თავად დაეცვათ თავი.

“მომსახურების სფეროში ყოველთვის შეიძლება გადაეყარო უტიფარ კაცს, როცა ვიღაცას სერვისს უწევ და პოსტსაბჭოთა აზროვნების გამო უცნაურად იქცევიან. მქონია ლავირების საშუალება, რომ ჩემ მაგივრად ბიჭი მისულიყო კონკრეტულ მაგიდასთან. ვიგერიებდი, რამდენადაც შემეძლო.

ჩემს მენეჯერს როცა შეუმჩნევია, რომ ცოტა ისეთი კაცები იყვნენ სუფრასთან, ბიჭები მიუშვია მაგიდასთან და ამ მხრივ საფორთი გვქონდა, მაგრამ ცუდია, ეს რომ გიწევს”.

ამბობს, რომ იმ დაწესებულებაშიც, სადაც ახლა მუშაობს, არის პრობლემები, მაგრამ უმკლავდება. მოლოდინი აქვს, რომ ამ ინდუსტრიაში მსგავსი გამოწვევები კიდევ ბევრი იქნება.

“სამწუხაროდ, გამომუშავებული მაქვს, რომ ქალი ვარ და სულ მომიწევს მსგავსი დამოკიდებულებების ასხლეტა”.

“ვფიქრობ, ქალებს ჯერ კიდევ მოგვიწევს ბევრი რამის დამტკიცება. იმისაც, რომ გამორჩევა არ არის კარგი ტონი და იმაზე ნაკლები კი არა, მეტიც შეგვიძლია, ვიდრე კაცებს — როგორც ფსიქოლოგიურად, ასევე, ფიზიკურად.

ჩვენ ბევრი შეგვიძლია გავაკეთოთ, დავნერგოთ ახალი სტანდარტები. ამ ინდუსტრიაში ბევრი ქალია, ვინც შეიძლება იყოს ჩვენი წარმატების მაგალითი, ვისაც უნდა მივბაძოთ. კიდევ იქნება სამწუხარო შემთხვევები, რომლებზეც უნდა გამოვხატოთ აზრი და ვებრძოლოთ უსამართლობას”, – ამბობს ანა.

სტერეოტიპები კაცებით დომინირებულ სფეროში

“სულ მაქვს კამათი ამაზე, რომ კაცები ატარებენ არაადეკვატურად. არის კარგი მძღოლი ქალი და კაციც, ასე ვერ დაყოფ. მაგრამ ქალები არიან უფრო ფრთხილები. კაცები შემოძვრებიან, როცა მათი გზა არ არის, ქალმა შეიძლება არ გააკეთოს ეს იმის გამო, რომ წესრიგს იცავს. თავიდან მეც ასე დავდიოდი, ახლა ცოტა ხულიგანი მძღოლი ვარ”, — გვიყვება 43 წლის ნონა მეგრელიშვილი, რომელიც 3 წელია ტაქსის მძღოლია.

“ვფიქრობ, ქალებზე იმიტომ ამბობენ არ იციან ტარებაო, რომ წესრიგიანად დადიან. ამას იმიტომ არ ვამბობ, რომ ქალი ვარ. დღის განმავლობაში ვხედავ მე კაცები როგორ დადიან. რატომ არიან ამ ქალებზე ჩაციკლული იცი? თვითშეფასება აქვთ დაბალი და ეშინიათ ქალების. ყოველთვის ქართველი ქალი იყო ლიდერი, ამას ქართველი კაცი არ აღიარებს. 90-იანებშიც გავიტანეთ ქალებმა, ახლაც ჩემ ირგვლივ ჩემს დაქალებსაც ქმრებზე მეტი შემოსვალი აქვთ და იმაზე მეტს მუშაობენ, ვიდრე ქმრები. მეც ასე ვარ, არ ვთაკილობ არაფერს, მთავარია, ჩემს შვილებს არაფერი არ მიაკლდეთ, ოღონდ ისე არ ვიზამ რომ ჩემი ქმარი სახლში მხარ-თეძოზე წამოწვეს და მე ვიმუშავო”.

სანამ ტაქსიზე დაიწყებდა მუშაობას, ერთ-ერთი ქსელური მარკეტის თანამშრომელი იყო. როგორც ამბობს, აკვირდებოდა, რომ თვითონ ბევრს მუშაობდა, იღლებოდა და ნაკლები შემოსავალი ჰქონდა, ვიდრე მის ქმარს, რომელიც ტაქსის მძღოლი იყო. გადაწყვიტა, თავადაც ეცადა, მაგრამ ქმარი წინააღმდეგი იყო.

“ვმუშაობდი, როგორც ვირი. სახლში რომ ვუთხარი ჩემს ქმარს, მეც ვიმუშავებ ტაქსზე-მეთქი, ათასი ტვინგახურებული ჩაგიჯდებაო. მაგაზე უარესი ტვინგახურებული მე ვარ-მეთქი ვუთხარი, ჩამიჯდება და გადავა, რამე ზედმეტს თუ იზამს-მეთქი. არ დამეთანხმა. მივხვდი, რომ არ იყო ადვილად დასათანხმებელი.

ზაფხულში მიწევდა დასვენება 2-კვირიანი, არ წავედი დასასვენებლად და გადავწყვიტე, რომ ჩუმად მეცადა. რომ არ გამომსვლოდა ტაქსაობა, ტყუილად იმ სამსახურს ხომ არ დავკარგავდი. ქმარს ვუთხარი, მიტანის სერვისზე დავიწყებ მუშაობას და სკოლისთვის ორ კაპიკს დავაგროვებ-მეთქი. არ ვუთხარი, რომ ტაქსის აპლიკაცია გადმოწერილი მქონდა. კაიო, თუ არ გინდა დასვენება, შენი ნებააო. გამოვედი შვებულებისას მიტანაზე, მაგრამ არაფერი არ გამოვიდა და გადავრთე ტაქსის აპლიკაციაზე. ვა, რა კაი რამე ყოფილა. ჩემი ერთი თვის ხელფასი ოთხ დღეში გავაკეთე”, — ამბობს ნონა და ამატებს: “ფულის გემო ძალიან მომეწონა, თან ჩემი ფულის. ჩემი თავის იმედი გამიჩნდა”.

“ვარკეთილში ავიყვანე მგზავრი ავტობუსის გაჩერებასთან. ახალგაზრდა ბიჭი ჯდებოდა და გვერდით მდგომმა, ხანშიშესულმა კაცმა უთხრა რაღაც. რომ ჩაჯდა ეს ბიჭი, იცინოდა. ვუთხარი, სასაცილოს რამეს ხედავთ-მეთქი?. მეგონა მე დამცინოდა. არაო, ვერ გაიგეთ, რა მითხრა ამ ბატონმაო? მიხვდა, რომ ტაქსი იყავით და მომაძახა, ნეტა ერთი თუ არ გეშინია, მაგას რომ უჯდებიო. დეგენერატი. ბოლოს ამ ბიჭმა მითხრა, იმ ბატონს რომ დაენახა, როგორ მომაცუნცულეთ, ამას ხომ არ იტყოდაო.

ახლა ძალიან ბევრი ახალგაზრდა ქალიც და კაციც, როცა მხედავს, ამბობს, როგორ გვიხარია, რომ ცოტა რაღაც გვეშველა და ქალებიც არიან მძღოლებიო. მეუბნებიან, სხვა ქვეყნებში ვხედავდით და გვეხარბებოდა, რომ ქალები იყვნენ ავტობუსებზე, ტაქსებზე, მემანქანეებად. აქ კიდევ ქალები მხოლოდ სამზარეულოსთვის ემეტებათო”.

მიუხედავად იმისა, რომ თავად არ ჰქონია არაფხიზელი მგზავრებისგან პრობლემური შემთხვევები, ამბობს, რომ ბევრი ცუდი ამბავი სმენია. მათ შორის, ნათესავი ქალისგან, რომელიც ასევე ტაქსის მძღოლია. შევიწროების ფაქტები მოუყოლიათ ქალ მგზავრებსაც.

რაისა ლიპარტელიანი განმარტავს, რომ ქალები სამსახურის დაწყებამდეც არაერთ ბარიერს აწყდებიან სტერეოტიპების და წინასწარ განსაზღვრული გენდერული როლების გამო, მაგრამ მაშინაც კი, როცა ამ ბარიერებს ლახავენ, სხვა დაბრკოლებები ხვდებათ. მათ შორის ყველაზე მძაფრად გამოხატული სახელფასო სხვაობაა.

“სახელფასო სხვაობა თავს უყრის ყველა იმ უთანასწორობას და პრობლემას, რასაც ქალები აწყდებიან შრომით ურთერითობებში. მაგალითად, იმ შემთხევაშიც კი, თუ ისინი დასაქმდებიან და ხელი მიუწვდებათ დასაქმებაზე, სტატისტიკის მიხედვით ჩანს, რომ ქალები ძირითადად კონცენტრირებულნი არიან დაბალანაზღაურებად სექტორებში, ან შეგვიძლია პირიქით ვთქვათ — იმ სექტორებში სადაც ქალები ტრადიციულად საქმდებიან, ხელფასები არის დაბალი, მაგალითად, ჯანდაცვა, განათლება, სოციალური დაცვა, ტექსტილი.

თუმცა ისეთი შემთხვევებიც გვაქვს, როცა ერთი და იმავე სფეროში ქალებს უფრო დაბალი ხელფასი აქვთ, ვიდრე კაცებს. ეს არის ყველგან, ყველა სექტორში, სხვადასხვა ნიშნულზე. მათ შორის, საჯარო სექტორშიც, სადაც ხელფასები არის თანამდებობრივ სარგოზე მიბმული”.

რაისა ლიპარტელიანი აღნიშნავს, რომ რთულია იმის თქმა, სად ირღვევა ყველაზე ხშირად შრომითი უფლებები, მაგრამ არსებობს სექტორები, სადაც რისკები იზრდება.

“მიიჩნეოდა, რომ საჯარო სამსახური მეტად დაცულია, თუმცა უკვე ამასაც ვერ ვიტყვით. რთულია გამოვყოთ რაღაც სექტორები, მაგრამ სადაც დასაქმებულებს პიდაპირი კომუნიკაცია უწევს მოხმარებელთან, იქ შევიწროების და ძალადობის რისკები არის უფრო მაღალი.

სერვისი იმიტომ შეგვიძლია გამოვყოთ, რომ მოწყვლადია სამუშაო სტაბილურობის თვალსაზრისით. ერთი მხრივ, ეს არის მარტივად ხელმისაწვდომი სამუშაო ადგილები, რადგან არ საჭიროებს განსაკუთრებით მაღალ კვალიფიკაციას, მაგრამ ადვილად ჩანაცვლებადიც არის. ასეთ სექტორებში პროტესტი და ამის გასაჯაროება კიდევ უფრო რთულია”.

რაისა საუბრობს დასაქმების ადგილას სექსუალურ შევიწროებაზეც და აღნიშნავს, რომ კვლევები საგანგაშო სტატისტიკას აჩვენებს და განსაკუთრებით ცუდია ის, რომ რეალური სურათი გაცილებით უფრო მძიმეა, რადგან კონფიდენციალურობის პირობებშიც კი, ქალებს უჭირთ ამაზე საუბარი.

► ამ თემაზე დეტალურად წაიკითხეთ: სექსუალური შევიწროება დასაქმების ადგილას: ბრძოლა შრომითი უფლებებისთვის და ბრძოლა სტერეოტიპებთან

გარდა ამისა, რაისა ლიპარტელიანის თქმით, ჩვენი ქვეყნის რეალობაში, კრიზისების დროს, როგორც ქვეყნის, ასევე კომპანიების დონეზე, უმეტესად ქალები ზარალდებიან.

“როდესაც რეორგანიზაციები იგეგმება, დამსაქმებელს უწევს მოძებნოს კრიტერიუმები, რომლითაც გადაარჩევს ამ ადამიანებს — ვის დატოვებს სამსახურში და ვის გაათავისუფლებს. ამ პრაქტიკებშიც ვხედავთ, რომ ქალები იჩაგრებიან — მაგალითად, იმის გამო, რომ დამსაქმებელს არ აქვს მოლოდინი, რომ თუ საჭირო გახდა, ქალი შეძლებს ზეგანაკვეთურ შრომას, მივლინებებში გადაადგილებას, რადგან მას აქვს საოჯახო პასუხისმგებლობის ტვირთი”.

► ამ თემაზე დეტალურად წაიკითხეთ: რა არის შინ შრომა და რა გამოცდილება აქვთ ქალებს

---

თუ ფიქრობთ, რომ თქვენი შრომითი უფლებები ირღვევა და სამსახურში სექსუალურად გავიწროებენ, შეგიძლიათ მიმართოთ კომპანიის HR-ს ან თქვენს უშუალო ხელმძღვანელს. თუ რიგი მიზეზების გამო ეს შეუძლებელია, შეგიძლიათ მიმართოთ სახალხო დამცველს, შრომის ინსპექციას ან ადამიანის უფლებებზე მომუშავე ორგანიზაციებს, სადაც სამართლებრივ კონსულტაციას და დახმარებას გაგიწევენ. 

• სახალხო დამცველის აპარატი: 1481 / 032 299 58 98 /
• პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის: +995 32 233 13 56
• საფარი: 599 40 76 03
• ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერი ჯგუფი (WISG): 595 190 303

 

---