სიძულვილის, ჰომოფობიური, ცენზურის დამწესებელი, სიტყვისა და თავისუფლების გამოხატვის შემზღუდავი, რეპრესიული — ქართული ოცნების ანტი-ლგბტქია+ კანონი არაერთი სახელით თუ ეპითეტით შეგვიძლია მოვიხსენიოთ, მაგრამ ის “ოჯახური ღირებულებებისა და არასრულწლოვანთა დაცვის” მოტივით მიიღეს და ასეთი სახელიც შეურჩიეს.
კანონი, რომელიც ძალაში 2 დეკემბრიდან შევიდა, პირველ რიგში, ებრძვის და აზიანებს ქვიარებს, ასევე, ზღუდავს ხელოვნებას, ლიტერატურას, განათლებას და ა.შ. მართალია, პირველადი სამიზნე ლგბტქ+ ადამიანები არიან, მაგრამ ყველას ეხება . ამასთან, კანონი, რომელიც არასრულწლოვნებისა და ოჯახების დაცვის საბაბით შექმნეს, კიდევ უფრო აძლიერებს ისედაც მოწყვლადი ჯგუფების მიმართ სიძულვილს და ამყარებს სტერეოტიპებს.
მედია აპრილი სიძულვილის კანონზე ამჯერად მშობლების პერსპექტივას გაგაცნობთ — მშობლების, რომელთა შვილების დაცვასაც ქართული ოცნება კანონის მიღების მთავარ არგუმენტად იყენებდა; მშობლების, რომლებიც საკუთარი შვილებისთვის საფრთხეს არა გამოგონილ “ლგბტ პროპაგანდაში”, არამედ სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვაში ხედავენ.
თინათინი — ლექტორი და 8 წლის ნენეს დედა
თინათინ ქავთარაძე ჯიპას და ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტების ლექტორი და 8 წლის ნენეს დედაა. შვილთან თანასწორობასა და გამოხატვის თავისუფლებაზე საუბარი ადრეული ასაკიდანვე დაიწყო — იმ დროიდან, როცა ბავშვს კითხვები გაუჩნდა. შვილს აუხსნა, რომ ადამიანები სხვადასხვანაირები არიან, სხვადასხვა მისწრაფებებითა და სურვილებით და ადამიანი ისეთია, როგორც, პირველ რიგში, ესმის საკუთარი თავი, როგორც აღიქვამს და გრძნობს მას.
“როდესაც ამას ვუხსნიდი ჩემს ნენეს, მივხვდი, რომ ეს არის თავისუფლება — იყოს ადამიანი ისეთი, როგორც ესმის და გრძნობს საკუთარ თავს და როგორც უნდა, რომ თვითონ იყოს. […] როგორ შეგვიძლია, შევზღუდოთ ჩვენი შვილების ყველაზე მნიშვნელოვანი უფლება, რომ იცნობდნენ სამყაროს და იცნობდნენ ისეთს, როგორიც ის არის”, — ასეთია თინათინის გზავნილი სხვა მშობლებთან.
თინათინი იხსენებს, რომ შვილთან კომუნიკაციისას ერთ-ერთი პირველი შეხება განსხვავებულობის საკითხთან მაშინ ჰქონდა, როცა ასტრიდ ლინდგრენის წიგნი — “ჩვენ სალსტროკელები ვართ” წაიკითხეს. ამბობს, რომ წიგნის მთავარი პერსონაჟი, სახელად ჩორვენი ნენესთვის მისაბაძი გახდა — გოგო, რომელიც გენდერულ სტერეოტიპებს არღვევს და ფემინურობის საპირისპიროა. თინათინის თქმით, წარმოუდგენელია, რომ მის შვილს ეს თავისუფლება შეეზღუდოს.
“რამდენჯერმე მოკლედ შეიჭრა თმა და უთხრეს, რომ ბიჭს ჰგავხარო, მინდა გითხრათ, რომ ეს მას არანაირად არ აწუხებს. მისთვის ეს ძალიან ბუნებრივი რამაა”, — აღნიშნავს ის.
თინათინისთვის გაუგებარია, რას ნიშნავს “ლგბტ პროპაგანდა”, რომელსაც წლებია, ასე აქტიურად იყენებს ქართული ოცნება პოლიტიკური ჰომოფობიის გასაღვივებლად. მიიჩნევს, რომ თავად კანონია პროპაგანდისტული და ის თავისუფლების შეზღუდვას პროპაგანდირებს.
“მე არ მესმის, რას ნიშნავს “[ლგბტ] პროპაგანდა”. მე ვიცი ფაშისტური პროპაგანდა, ვიცი საბჭოთა პროპაგანდა, ვიცი ტოტალიტარული რეჟიმების პროპაგანდა და დიახ, ეს კანონიც არის პროპაგანდა. სინამდვილეში, ეს კანონი არის პროპაგანდა იმისა, რასაც ჰქვია თავისუფლების შეზღუდვა, თორემ რას ნიშნავს “ლგბტ პროპაგანდა”, ჩემთვის, როგორც მშობლისთვის, აბსოლუტურად გაუგებარია. მაშინ, პირდაპირ გვითხრას ჩვენმა თვითმარქვია მთავრობამ, რომ ეს არის თავისუფლების პროპაგანდა და [ისინი] ზღუდავენ თავისუფლებას”
თინათინი გვიყვება შემთხვევაზე, როცა ერთ-ერთმა მშობელმა უთხრა, რომ საკუთარი შვილები “ლგბტ პროპაგანდისგან” უნდა დაიცვას. კითხვაზე კი, რას ნიშნავს “დაცვა”, მიიღო პასუხი, რომ არაადეკვატურად მსჯელობს. პრობლემას ცნობიერების ნაკლებობაში ხედავს.
“ამ ადამიანებს, მშობლებს, ამ შემთხვევაში, არ ესმით, რომ ეს მათი შვილის არჩევანი არ არის. მგონია, რომ ძალიან ბევრია სასაუბრო ამ თემაზე, მნიშვნელოვანია, საგანმანათლებლო სივრცეებშიც, პირველ რიგში, სკოლებში [საუბარი]. როცა მასწავლებელი გოგოს ეუბნება, რომ შენ გოგოს არ ჰგავხარ, ბიჭს ეუბნება, რომ შენ ბიჭს არ ჰგავხარ, რას ნიშნავს გოგოს არ ჰგავდე, რას ნიშნავს, ბიჭს არ ჰგავდეს?!. როცა ასეთი სტერეოტიპული მიდგომით ზრდიან ბავშვებს, რა თქმა უნდა, შემდეგ მათაც ეს ერთგვარი შიში აქვთ და ეს შიში არის აბსოლუტურად აბსურდული”, — აღნიშნავს ის.
თინათინის აზრით, მსგავსი ტიპის კანონებით ცდილობენ, ადამიანები დაარწმუნონ, რომ ცხოვრება ისეთია, როგორიც რეჟიმს ესმის. ამიტომ, არ აპირებს შვილთან თავისუფლებისა და თანასწორობის მნიშვნელობაზე საუბარი შეწყვიტოს. როგორც თავად ამბობს, ამაში “ქართული ოცნების თვითმარქვია მთავრობა” ხელს ვერ შეუშლის. გარდა ამისა, დასძენს, რომ როგორც მასწავლებელი, საკუთარი სტუდენტების წინაშეცაა პასუხისმგებელი და ჯარიმის საფრთხის მიუხედავად, ამ კანონს არც აკადემიურ სივრცეში დაემორჩილება.
“მე მინდა ვუთხრა მშობლებს, რომლებსაც ეშინიათ, აი, ამ ე.წ. პროპაგანდის — არაფერია საშიში, გარდა თავისუფლების შეზღუდვისა, გარდა აკრძალვებისა. მხოლოდ აკრძალვები შობს იმას, რაც ჩვენი შვილებისთვის არ გვინდა — აგრესიას და ნებისმიერ ძალადობას. ასე რომ, მშობლებს რისიც უნდა გვეშინოდეს, ეს არის სწორედ ასეთი ტიპის კანონები, რომლებიც ჩვენს შვილებს თავისუფლებას უკრძალავს”, — გვითხრა თინათინმა.
ივა — მწერალი და ორი შვილის მამა
მწერალი ივა ფეზუაშვილი, რომელიც 8 და 6 წლის ბავშვების მამაა, გვეუბნება, რომ კანონის თეორიულ სახელწოდებას, “ოჯახური ღირებულებებისა და არასრულწლოვანთა დაცვის შესახებ”, არაფერი აქვს საერთო მის ნამდვილ მიზნებთან. ის მედია აპრილთან ვრცლად საუბრობს იმ რეალურ პრობლემებზე, რომლებიც საქართველოში ოჯახებისა და არასრულწლოვანთა წინაშე დგას, რომლებზეც სახელმწიფოს პასუხი არ აქვს და მისი მოგვარებისთვისაც არაფერს აკეთებს.
“თუ სახელმწიფო ცდილობს ოჯახი, არასრულწლოვანები როგორღაც დაიცვას, პირველ რიგში, ემიგრაციის პრობლემას უშველოს რაღაც, ეკონომიკურ პრობლემას უშველოს რაღაც, რის გამოც მშობლებს უწევთ, საქართველოდან წავიდნენ. მხოლოდ ქართული ოცნების პერიოდში ათობით ათასი ადამიანია წასული და ოჯახს დაშორებული, იმ არასრულწლოვანებს დაშორებული და იმ ბავშვებს, რომელთა დაცვასაც ქართული ოცნება ასე თავგამოდებით “ცდილობს” ანტი ლგბტქ კანონით.
თუ ბავშვების დაცვაზეა საუბარი, მაშინ იქნებ ბავშვთა შორის არ იყოს შიმშილი; იქნებ სკოლაში იყოს უფასო სასადილოები; იქნებ ჯართის შესაგროვებლად წასული ბავშვი ტრაგიკულად არ იღუპებოდეს; ან პოლიციაში გრაფიტის გამო მისულ არასრულწლოვანზე ისეთი წნეხი არ იყოს, რომლის გამოც ის მერე თავს მოიკლავს და ამ დანაშაულის შემოქმედებიდან მხოლოდ ერთი დაისჯება, რომელსაც სამ წელს მიუსჯიან და ერთ წელში იმასაც გამოუშვებენ. თუ სახელმწიფო ცდილობს ბავშვების დაცვას, იქნებ ნინოწმინდის პანსიონში მომხდარ ამბებზე ოდესღაც მაინც გაგვცენ ადამიანური პასუხი და ყველაფრის მიჩქმალვაზე არ იმუშაონ”, — აღნიშნავს ივა.
ფიქრობს, რომ სინამდვილეში, სიძულვილის კანონი, რუსული კანონის მსგავსად, ევროკავშირის გზაზე საქართველოს საბოტაჟი უნდა ყოფილიყო — ინსტრუმენტი, რომელიც საზოგადოების ნაწილს დააჯერებდა, თითქოს ევროკავშირის ჩვენს ქვეყანაში “გეი ქორწინების დაკანონებას” ცდილობს. ივას თქმით, ეს კანონი არ არის ბავშვებისთვის და ის პროპაგანდას, საქართველოს ევროკავშირთან დაშორებას, მოწყვლად ჯგუფებთან ბრძოლასა და მათი საერთო ველიდან გაქრობას ემსახურება.
“სახელმწიფოს არ აქვს იმ ყველა რეალურ პრობლემაზე პასუხი, რაც ქვეყანაში ხდება და ცდილობენ, რომ ხელოვნური პრობლემა გამოიგონონ — ქარის წისქვილი ან ალქაჯებზე ნადირობა — და ამ პრობლემას ებრძოლონ იმის ნაცვლად, რომ რეალური საქმე აკეთონ”.
“ჩემს ამ ახალ წიგნში, რომელიც უნდა გამოვიდეს, არის ტრანსგენდერი პერსონაჟი. არ ვიცი, რა პასუხი ექნება ამაზე სახელმწიფოს. გადამიხაზავენ თუ როგორც რუსეთში ხდება, შავ ცელოფანში გაახვევენ, თუ 18+-ს დააწერენ. მე ჩემს წიგნებზე ისედაც ვიცი, რომ 18 წლამდე ბავშვებისთვის არ არის და ზუსტად ვიცით მშობლებმა, რა ლიტერატურა ვისთვის არის, რა ფილმი ვისთვის არის და ვისთვის — არა”.
ივას თქმით, მას, როგორც მშობელს, ამ საკითხში სახელმწიფოს მითითება ან რჩევა არ სჭირდება, მით უმეტეს, იმ ფონზე, რომ ისედაც არსებობს სტანდარტი, მექანიზმი — წინასწარი გაფრთხილება, თუ რა ასაკისთვისაა არის განკუთვნილი ესა თუ ის წიგნი/ფილმი.
ფეზუაშვილის თქმით, მნიშვნელოვანია, მშობლებმა დაინახონ, რომ მსგავსი საკითხებით ქართული ოცნება მთავარი პრობლემებიდან ყურადღების გადატანას ცდილობს.
“როგორ შეიძლება, რომ ოჯახიდან დედა, პირობითად, საბერძნეთში იყოს წასული, იქიდან აგზავნიდეს ფულს, ბავშვი სკოლაში იყოს, არ ჰქონდეს სკოლაში სადილი და პრობლემა მაინც ლგბტქ ხალხში იყოს და არა სახელმწიფოში”, — გვითხრა ივამ.
მარეხი — ფსიქოლოგი, ლექტორი და 3 შვილის დედა
ფსიქოლოგსა და თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ლექტორს, მარეხ დევიძეს სამი სრულწლოვანი სტუდენტი შვილი ჰყავს. სიძულვილის კანონსა და არარსებულ “ლგბტ პროპაგანდას”, რომელზე დისკუსიასაც ქართული ოცნება კონკრეტული პოლიტიკური მიზნებისთვის იყენებს, “შემოგდებულს” უწოდებს.
გვეუბნება, რომ მოზარდებისთვის საკითხები, რომლებიც ტაბუირებულია, უფრო მიმზიდველია, ვიდრე ის თემები, რომლებზეც მათ მშობლები თუ გარშემომყოფები ღიად ესაუბრებიან. მისი აზრით, სიმართლეს არ შეესაბამება, რომ ამ კანონის მიზანი “არასრულწლოვანთა პროპაგანდისგან დაცვაა”.
მარეხი ფიქრობს, რომ ასეთი რეპრესიული პოლიტიკით უფრო მეტად ვუახლოვდებით რუსეთს, სადაც მსგავსი კანონი პირველებმა მიიღეს.
“რა გამოდის, რომ გენდერულ საკითხებზე, არაფერზე არ ვესაუბრებით, სანამ სრულწლოვანი არ გახდება მოსწავლე ან შვილი?! და სრულწლოვანი რომ ხდება, მერე ვიწყებთ გენდერზე საუბარს?! მანამდე რა, სიბნელეში ზრდი?! არსად არ მოისმენს?! არსად წაიკითხავს?! თუნდაც საზღვარგარეთ, გინდა აზიის ქვეყნები იყოს, გინდა ევროპა იყოს, გინდა ამერიკა იყოს, დავდივართ, დაგვყავს შვილები, არ მოისმენს?! არ წაიკითხავს?! არ ნახავს?!” — გვეუბნება მარეხი.
ის მშობლებს ურჩევს მეტი ინფორმაცია მოიძიონ ამ საკითხზე და არ დაუჯერონ მხოლოდ ფურცელზე დატანილ კანონს.