ავტორები: მარიამ ტაკიძე, თათია შურღაია
"აბა, ჩემთვის რამხელაზე გააღებ პირს";
"გულაღმა ვეგდე და ესენი ჩემზე დადიოდნენ. პატრულის ფეხების გარდა ვერაფერს ვხედავდი";
"მეუბნებოდნენ, რაზე ფიქრობდი აქ რომ მოდიოდი, შენ ნაბო*არო, ახლა წაგიყვანთ მანქანაში და დაგაყენებთ მუხლებზეო";
"ბოლოს ოთახში მარტო ქალი თანამშრომელი დარჩა. რაღაც პატარა შირმა გახსნა და მითხრა, შედი და გაიხადეო";
"5-ჯერ მაინც მითხრა სხვადასხვა პოლიციელმა, რა გაქვს მიღებულიო".
თეონა, ქეთა, სონა, მაკა და მარიამი მედია აპრილთან საუბრისას იმ ფრაზებს იხსენებენ, რომლებიც ბოლოდროინდელი მასშტაბური აქციებისას სხვადასხვა დღეს ძალოვნებისგან მოისმინეს. კომენტარები, რომელიც შავნიღბიანებისგან მოდიოდა, გარდა იმისა, რომ შეიცავს დანაშაულის ნიშნებს, შეურაცხმყოფელი და დისკრიმინაციული იყო.
ფაქტები, რომლებიც გენდერული დისკრიმინაციის, დეზინფორმაციის სახელითაც არის ცნობილი, არა მხოლოდ ქალების, როგორც ინდივიდების რეპუტაციის შელახვას ისახავს მიზნად, არამედ, საზოგადოებაში სტერეოტიპების გაღრმავებასა და უთანასწორობის გამყარებას უწყობს ხელს. ამ ხერხს ქალების დასამცირებლად, დასაშინებლად, გასაჩუმებლად რეჟიმები ხშირად მიმართავენ, მათ შორის, საქართველოშიც. საფრთხე განსაკუთრებით მატულობს ომების, კონფლიქტებისა და საპროტესტო გამოსვლების დროს.
86-დღიანი აქციების ფარგლებში ქალი პოლიტიკოსები, აქტივისტები, ჟურნალისტები, როგორც საპოლიციო ძალების, ასევე ქართული ოცნების მიზოგინიური ნარატივების სამიზნე მრავალჯერ გახდნენ. ქალებს, ერთი მხრივ, რეჟიმებისა და უსამართლობის წინააღმდეგ უწევთ ბრძოლა, მეორე მხრივ კი, შეურაცხმყოფელი დამოკიდებულების, სექსისტური ფრაზების, გაუპატიურების მუქარებისა და ფიზიკური თავდასხმების მოგერიება.
მედია აპრილი საერთო ბრძოლაში ჩართულ სხვადასხვა პროფესიისა და ასაკის ხუთ ქალს ესაუბრა. სტატიაში მოგიყვებით, რა გამოიარეს, რა ნახეს და რა მოისმინეს მათ გასული სამი თვის განმავლობაში.
ფიზიკური ძალადობა
“რაღაცა მომენტი გულაღმა ვეგდე და ესენი ჩემზე დადიოდნენ. პატრულის ფეხების გარდა ვერაფერს ვხედავდი”, — გვიყვება პედაგოგი და რედაქტორი, თეონა ბექიშვილი. ის ერთ-ერთი ქალია, რომელიც 2 თებერვალს, აღმაშენებლის ხეივანზე, საპროტესტო აქციაზე შავნიღბიანების მხრიდან ძალადობის სამიზნე გახდა.
თბილისი მოლთან თეონა შვილთან ერთად წავიდა. იხსენებს, რომ მოლთან შავნიღბიანებმა ხალხის შევიწროება დაიწყეს და ჭყლეტის საფრთხეც იყო. მისი თქმით, მოქალაქეების დამსახურებაა, რომ ამას მსხვერპლი არ მოჰყოლია. სიტუაცია კიდევ უფრო მას შემდეგ დაიძაბა, რაც ადგილზე ზვიად ხარაზიშვილი გამოჩნდა და ხალხის გინება დაიწყეს.
“მკრეს ხელი, დამაგდეს ძირს. მაინც ვფიქრობ, რომ კონკრეტულად ჩემ მიმართ არ იყო ეს გამიზნული, უბრალოდ, ალბათ, მე მოვყევი, იმიტომ რომ მაგალითად, მე რას მერჩოდნენ, მე ხომ არც ვიგინებოდი, არც არაფერი… მათ ყველა ბრძანებას ვემორჩილებოდი. თუმცა კრიტიკულად არ ვარ განწყობილი მათ მიმართ, ვინც იგინება, იმიტომ რომ ძალოვანი სტრუქტურებისგან იმხელა აგრესია მოდის, რომ რაღაცით შენც ხომ გინდა, დაუპირისპირდე?!”
თეონას ერთხელ მაშინ დაარტყეს, როდესაც ძირს დააგდეს, შემდეგ კი, წაქცეულზე წამოარტყეს. ახლობელი გოგო გადაეფარა. უკვე წამოდგომისას, იფიქრა, რომ ძალოვანი ეხმარებოდა, თუმცა იმან მოულოდნელად, უხეში მოძრაობით, მისი გატაცება სცადა. ამბობს, რომ ხალხმა გადაარჩინა.
ტკივილები ხელებსა და ფეხზე უკვე სახლში მისულს დაეწყო. დაზიანებულ ადგილზე დალურჯებები და დაჟეჟილობა ჰქონდა. თეონამ 5 თვის წინ კუჭის ოპერაცია გაიკეთა. შემდეგ დღეებში ექიმებმა უთხრეს, რომ გაუმართლა, რადგან ფეხი მუცლის არეში რომ მოხვედროდა, ამას სერიოზული გართულება მოჰყვებოდა და შინაგანი სისხლდენა დაეწყებოდა. გარდა ფიზიკური ძალადობისა, თეონა მომსწრე გახდა იმ უხამსი კომენტარების, გინებისა და შეურაცხყოფის, რომელსაც ძალოვნები იმ დღეს ქალების მიმართ იყენებდნენ.
“ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, ამგვარი უზრდელობა არასდროს მინახავს. აბსოლუტურად გამაოგნებელი იყო ის, რომ ხმის გამაძლიერებლიდან გვაგინებდა ზვიად ხარაზიშვილი. მერე უკან გზაზე მოგვყვებოდნენ ძალოვნები და ახალგაზრდა, ჩემი შვილების ტოლ გოგოებს გაუგონარ რაღაცებს აძახებდნენ”.
მიუხედავად ძალადობის ფაქტის გასაჯაროებისა, მომხდარით შესაბამისი უწყებები არ დაინტერესებულან — თეონას ამ დრომდე არავინ დაჰკავშირებია, მიუხედავად იმისა, რომ ეს კანონით ევალებათ. არც თავად აპირებს, შსს-ს მიმართოს.
“სამსახურებთან ერთად, ქვეყნის სამსახურში ვართ და დროისა და რესურსის ფუჭად ხარჯვა ამ წუთას სწორად არ მიმაჩნია, თუმცა სხვა დროს ის ვიყავი, ვინც ყველაფერზე პატრულთან იდგა. რთულია, ენდო ან შენი დრო ტყუილად დახარჯო”.
თეონას ქართული ოცნების ლიდერების იმ ნარატივზეც ვკითხეთ, რომლის მიხედვით, თითქოს აქციებზე აქტიურობა ქალებისთვის შეუფერებელია. თეონასთვის ფემინიზმი ჰუმანიზმის ნაწილია, ამ პროცესში კი მისთვის ერთ მხარეს ჰუმანიზმი და სწორი ღირებულებებია, მეორე მხარეს — აბსოლუტური ტირანია.
“ტირანიას, დიქტატურას და ყველანაირ ბოროტებას, რა თქმა უნდა, უპირველეს ყოვლისა, სჭირდება ქალის დამონება. ჩვენ მხარეს ზუსტად იმიტომ არიან წინ წამოწეული ქალები, რომ ჩვენი ბრძოლა სამართლიანია და ჩვენ ვიბრძვით ჰუმანიზმისთვის. ისინი ზუსტად ამიტომ ებრძვიან განსაკუთრებით ქალებს და ღიზიანდებიან. ქალების ბრძოლა, ქალების თანასწორობა, ქალების ხმის გაგონება, ის ფაქტი, რომ საზოგადოებას ქალის ხმა ესმის, მათთვის ძალიან საშიში იარაღია […] იქით მხარეს არის ბოროტება და აქეთ არის სიკეთე”.
სექსუალური შევიწროება
2 თებერვალს ძალოვნების მხრიდან აგრესიისა და შეურაცხყოფის სამიზნე გახდა 20 წლის სტუდენტი, ქეთა ქურასბედიანიც. ის საპროტესტო აქციებზე პატარაობიდან დგას, თუმცა გვეუბნება, რომ საპოლიციო ძალების მხრიდან აგრესია ყველაზე მძაფრად ბოლოდროინდელი მანიფესტაციებისას გამოსცდა. 2 თებერვალს დაგეგმილ მსვლელობაზე დედასთან და მეგობართან ერთად იყო. ნიღბიანები ხალხს ცოცხალი ჯაჭვით მიჰყვებოდნენ, რა დროსაც მოქალაქეები გინების და შეურაცხმყოფელი, უხამსი, სექსისტური შინაარსის კომენტარების, ასევე, სექსუალური შევიწროების სამიზნე გახდნენ.
“პირველივე რეპლიკა, რაც გავიგეთ ჩვენი მისამართით, საკმაოდ უხამსი იყო. ვჭამდით, რა დროსაც ერთ-ერთმა მათგანმა გვითხრა, რომ, აბა, რამდენი კრუასანის ჩადებას შეძლებ ერთად პირში. თავიდან, დავაიგნორეთ. არ გაგვიცია პასუხი, მიუხედავად იმისა, რომ გავღიზიანდით და ძალიან დამამცირებელია ასეთი რამ. ისე ახლოს იყვნენ ეს ადამიანები ჩვენთან და იმდენად ბევრნი აქციის მონაწილეებთან შედარებით, ეტყობოდათ, რომ პროვოკაცია, დაკავება იყო მათი მიზანი, ამიტომ, ვეცადეთ, გავცლოდით და საერთოდ გადავიწიეთ უფრო მეტად ტროტუარისკენ”.
ქეთა ჰყვება, რომ ნიღბიან პირებს სამხედრო ფორმა ეცვათ და დემონსტრანტებს შორის 3-4-კაციან ჯგუფებად იყვნენ გადანაწილებულნი. მიუხედავად იმისა, რომ სახე დაფარული ჰქონდათ, ქეთის თქმით, მათი ასაკის გარჩევა რთული არ იყო — დაახლოებით 20-21 წლისები იყვნენ. ქეთი და მასთან ერთად მყოფები ცდილობდნენ, ძალოვნებთან დისტანცია დაეცვათ, მაგრამ უხამსი კომენტარების კასკადი გრძელდებოდა.
“შემდეგ იყო ისევ სექსუალური შინაარსის კომენტარი, რომ აბა, ჩემთვის რამხელაზე გააღებ პირს; თუ გშია, აქ რას დგახარ; წამო, შაურმაზე დაგპატიჟებ, ოღონდ უნდა მითხრა, რამხელაზე შეგიძლია, რომ ერთიანად შაურმა ჩაიდო პირშიო და ამაზე იცინოდნენ. დედაჩემს [ეუბნებოდნენ] სასტვენები რატომ გაქვთ, ნახირში ხართო?”
გვიყვება, რომ იმ დღეს არაერთი ქალი გახდა სექსუალური შევიწროებისა და დამამცირებელი რეპლიკების სამიზნე ღიად და დაუფარავად. გარდა იმისა, რომ ეს უშუალოდ თავად გამოცადა, გაიგო, როგორ უთხრა პოლიციელმა აქციის მონაწილე ქალს ფრაზა “სასტვენს გაგიტენი უკანალში”.
ქეთა ხაზს უსვამს, რომ ქალების როლი წინააღმდეგობის მოძრაობაში ძალიან დიდია. მისი თქმით, ეს კარგად გამოჩნდა მაშინაც, როცა დარბევების დროს ქალები დემონსტრანტთა წინა რიგებში ინაცვლებდნენ, მათ შორის, ქეთაც. მისი აზრით, სწორედ ესაა მიზეზი, რომ სპეცრაზმელებისა და ნიღბიანი ძალოვნების აგრესია ქალების მიმართ იყო მიმართული.
“[ქალები] პირისპირ საუბრით თამამად ელაპარაკებიან და საკმაოდ დიდი ფსიქოლოგიური წნეხის ქვეშ აყენებდნენ [შსს-ის] თანამშრომლებს. ამიტომ, ვთვლი, რომ ჩვენი, ქალების როლი ამ პროტესტში იყო ძალიან დიდი, ვართ ჩართულები აქტიურად და სწორედ ამიტომ ცდილობენ, ამ ხერხს მიმართონ, რათა პროტესტს ჩამოგვაშორონ”.
ქეთა აღნიშნავს, რომ კანონდამრღვევი ძალოვნების “გამბედაობას” დაუსჯელობის სინდრომთან ერთად, ქართული ოცნების წარმომადგენლების განცხადებებიც ამყარებს და ასეთ პირობებში, მას, როგორც ქალს, დაცულობის შეგრძნება არ აქვს.
“*ლეს მოწოვ?”
2 თებერვლის აქციის შემდეგ არაერთმა ქალმა სოციალურ ქსელში დაწერა, რომ იმ დღეს ძალოვნების მხრიდან სექსუალური შინაარსის რეპლიკებისა და სექსისტური ენის სამიზნე გახდნენ. ამას ადასტურებს გავრცელებული ვიდეოკადრებიც, რომელიც აღწერს, თუ როგორი დამამცირებელი ტერმინოლოგიით მიმართავენ საპოლიციო ძალების წარმომადგენლები პროტესტში მონაწილე ქალებს.
მოქალაქე სალომე კამლაძემ 3 თებერვალს ფეისბუქგვერდზე პოსტი გამოაქვეყნა, სადაც აღწერს, როგორ მიმართავდნენ შავნიღბიანები იქ მყოფ ქალებს.
"*ლეს მოწოვ?";
"აქ 100 ლარს რომ იღებ, წამოდი და 101 ლარად მე მოგ**ნავ";
"ყველა დირკაში გიხ*არ";
"ამას დედაც მაგარი სატ**ავი ეყოლება".
მოქალაქე წერდა, რომ ეს მხოლოდ მცირე ჩამონათვალია იმ ფრაზების, რომლებსაც ნიღბიანები გზადაგზა ეუბნებოდნენ.
“მერე მოგვცვივდნენ, ხელს გვკრავდნენ, გვაგინებდნენ. ვერ მოვითმინე და მხოლოდ ორი სიტყვა — არ გრცხვენია მეთქი? — ვუთხარი და ერთმა არაკაცმა მუშტი დამარტყა სახეში, ტუჩიდან სისხლი წამომივიდა და ის არაადამიანი მეუბნება, რომ მოგტ**ავ, მუ**იდანაც მასე წამოგივა სისხლიო”, — წერდა სალომე კამლაძე.
საპოლიციო ძალების სამიზნე გახდნენ პოლიტიკოსი ქალებიც. “კაცმა თქვენ წინაშე შემაგინა, სამი შვილის დედას შემაგინა, 17-წლიანი სტაჟის მქონე ანესთეზიოლოგ-რეანიმატოლოგს შემაგინა. თქვენხელა ბიჭებს ვმკურნალობდი 2008 წელს”, — ამ სიტყვებით მიმართა პარტია ახალის წევრმა, ანი ქავთარაძემ პოლიციელს.
ქალებზე ძალადობას მეორე დღეს მოჰყვა მამუკა მდინარაძის სექსისტური განცხადება. გარდა იმისა, რომ მან ამით კიდევ ერთხელ შეუწყო ხელი ქალების დისკრიმინაციას, ასევე, მათი დადანაშაულებითა და დისკრედიტაციით, ძალოვანთა აგრესიის გამართლებას ეცადა:
“პროტესტში განსაკუთრებით ახალგაზრდა ქალები აქტიურობენ. რა ფენომენია, არ ვიცი. არცერთი მამაკაცი მსგავსს არ კადრულობს, რასაც რამდენიმე ახალგაზრდა ქალი. ნაც ბაბლში რატომღაც ქალები უფრო აქტიურები არიან, ვიდრე კაცები — ტრენინგებზე ნასწავლი პრაქტიკით. რომ შეეპასუხები, მერე ახსენდებათ სამშობლო — მანამდე ისეთი ამაზრზენი სიტყვებით ლაპარაკობენ, ქალის პირიდან წარმოუდგენელია”.
მდინარაძის ეს განცხადება გენდერული დეზინფორმაციული ნარატივის ნაწილია, რომელსაც ქართული ოცნება აქტიურად იყენებს.
დაკავება
უწყვეტი პროტესტის კიდევ ერთი მონაწილე, სონა კალანდაძე გვეუბნება, რომ რეპრესიული კანონების გარდა, მოქალაქეებისა და განსაკუთრებით, ქალების ხმის ჩახშობას ქართული ოცნება კონკრეტული განცხადებებითაც ცდილობს.
“ამ პროტესტში მთავარი ხმა არის ქალის ხმა”, — დასძენს სონა და ხაზს უსვამს, რომ 86-დღიანი დემონსტრაციების ყველა მარშზე, მსვლელობასა თუ სხვადასხვა აქტივობაზე ქალების ხმა აქტიურად ისმის.
“[მდინარაძემ რაც გააჟღერა], ფაქტობრივად, იყო დაანონსება, რომ იმავენაირი სისასტიკით მოექცევიან ქალებსაც, იმიტომ რომ “ქალის სახე აღარ გვაქვს”. აღარ გვაქვს ქალის სახე, რადგან ხმამაღლა ვლაპარაკობთ და ვბედავთ, ხმა ამოვიღოთ, რუპორი დავიჭიროთ და ვიყვიროთ?! გვითხრეს, რომ რადგან შენ ასე იქცევი, შენ ქალი აღარ ხარ და შესაბამისად, იმავენაირი სისასტიკით მოგექცევით, როგორც, მაგალითად, ნოემბერში და დეკემბრის დასაწყისში კაცებს. არ ვიცი, რამდენ კაცს დაულეწეს სახის ძვლები”.
პროტესტში მონაწილე ქალებზე საუბრისას, სონა ბათუმელებისა და ნეტგაზეთის დირექტორის, მზია ამაღლობელის საქმეს ახსენებს. სონა უსამართლობას უწოდებს, რომ მზიას იმავე მუხლს ედავებიან, რომლითაც სამ პოლიციელზე დანით თავდასხმისთვის კაცი დააკავეს.
“ზუსტად ერთსა და იმავე მუხლს ედავებიან ამ კაცს და მზია ამაღლობელს, რომელმაც აბსოლუტურად დამსახურებულად გაარტყა ხელი არა პოლიციელს, არამედ მოძალადე კაცს და ამის გამო ისჯება, იმიტომ რომ არის უშიშარი და მტკიცე ქალი”.
11 თებერვალს, სოციალური სამართლიანობის ცენტრი მშვიდობიან პროტესტში ჩართული ქალების მიმართ აგრესიას გამოეხმაურა.
“ქალების დევნამ და სექსიზმმა მძიმე ფორმები მიიღო და პოლიციაში რეპრესიული პრაქტიკების მიღმა, მიზოგინიური კულტურის გაძლიერებაზე მიანიშნებს”, — წერია განცხადებაში.
ორგანიზაცია მიმოიხილავს როგორც თბილისში, ასევე რეგიონებში უწყვეტი პროტესტის განმავლობაში ქალი აქტივისტების მიმართ დევნისა და შეურაცხყოფის ფორმებს და წერს: “ბოლო კვირებში სხვადასხვა საპროტესტო აქციაზე ქალები უფრო მეტად გახდნენ პოლიციისა და ნიღბიანი ძალოვნების სამიზნეები, ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ძალადობის მსხვერპლნი. ბოლო კვირებში ბათუმში, ზუგდიდსა და თბილისში 19-ზე მეტი აქტივისტი ქალი დააკავეს, დააპატიმრეს ან/და დააჯარიმეს”.
18 იანვარს, თემქის პოლიციასთან ნიღბის ტარებისთვის 6 მოქალაქე დააკავეს. მათ შორის ერთ-ერთი სწორედ სონა კალანდაძე იყო.
“როცა ჩოჩქოლი ატყდა, მაშინაც არ მიფიქრია, რომ დამაკავებდნენ, იმიტომ რომ პირადად ჩემთან პოლიციელები არ მოსულან და არ უთქვამთ, ბრძანებას დაემორჩილე და პირბადე მოიხსენიო. შემდეგ კამერებში უკეთესად აღვიქვი, რა მოხდა. ჩვენზე გაცილებით მეტი პოლიციელი მოვიდა, გარშემო შემოგვარტყა წრე და რაღაც მომენტში, ერთი ადამიანი რომ დააკავეს და შეიყვანეს, მე დავეცი. ხმა მახსოვს, რომ დაიძახეს — ეგეც შემოიყვანეთო. მანდ გავიფიქრე, რომ მგონი, მიჭერენ და მომენტალურად ძალიან ბევრი პოლიციელები მომვარდა. მერე ვიდეოში ვნახე, მგონი 10 თუ 12 პოლიციელი მიჭერდა”.
დაკავების ვიდეოებში ჩანს, რომ განყოფილებაში სონას შეყვანის დროს შესასვლელი კარის შუშა ჩაიმსხვრა. სონას და პოლიციელებს არაფერი დაშავებიათ. სონა იხსენებს, რომ დაკავების მომენტში პოლიციელებმა მას თმაზე მოქაჩეს და სიტყვიერი შეურაცხყოფა მიაყენეს. თემქაზე საათ-ნახევრის განმავლობაში დააყოვნეს, ოჯახის წევრებთან დარეკვის უფლება არ მისცეს, სამაგიეროდ, ჰკითხეს ტელეფონის პაროლი, რათა გაეხსნათ. სონას ოჯახის წევრებთან დარეკვის საშუალება არც საპატრულო პოლიციის მთავარ სამმართველოში მისცეს. იქ სონამ და მისმა მეგობრებმა 3-4 საათი გაატარეს ე.წ. საზაფხულო ოთახში, რომელსაც შუშები არ ჰქონდა. სწორედ იქ გაიგო, როგორ დაიძახა პოლიციის უფორმო თანამშრომელმა — “ყველანი გადაიყვანეთ!”
“ჩემი იქ ყოფნის დროს, ამდენი საათის განმავლობაში, მამიდაჩემი თურმე გარეთ, შენობასთან ყოფილა და კითხულობდა ჩემზე, იქ ვიყავი თუ არა. ეუბნებოდნენ, რომ იქ არ ვიყავი — ყველა ჯერზე, ყველა ატყუებდა. როცა გადაგვიყვანეს დიღმის იზოლატორში, თურმე კიდევ არ ამბობდნენ, სად ვიყავით. ეს სტრესია, რადგან არ იცი, სად არის და როგორ არის ოჯახის წევრი, რომელიც დააკავეს, ან თუ დაიჭერენ, სად მიჰყავთ. ასე უფრო მეტად ზაფრავენ ადამიანს”.
სონა და მისი მეგობრები დიღმის იზოლატორში გადაიყვანეს. იზოლატორთან ისევ ერთი საათი მოუწიათ გაყინულ მანქანაში ლოდინი, სანამ შესახლების რიგი მოვიდოდა. ოჯახის წევრებთან დარეკვა აქაც შეუზღუდეს და უთხრეს, ნომერი გვითხარი და ჩვენ დავურეკავთო. დოკუმენტების შევსება, ყველა თითის ანაბეჭდი, ნივთებისა და ტანსაცმლის შემოწმება — სონა დეტალურად გვიყვება იზოლატორში შესახლების ეტაპებს.
“ბოლოს ოთახში მარტო ქალი თანამშრომელი დარჩა. რაღაც პატარა შირმა გახსნა და მითხრა, შედი და გაიხადეო. ვკითხე, სულ უნდა გავიხადო-მეთქი? კი, სულ უნდა გაიხადოო. შოკირებული ვიყავი. ეგეთი წესიაო, მითხრა. ეს ოთახი არის, ალბათ, სულ 5 კვადრატული და ამ 5 კვადრატულში არის კარი, რომელიც არ ჩაკეტილა, არის კამერა და პატარა შირმა, რომელიც აშკარად ვერ გეფარება სრულად ისე, რომ არ გამოჩნდეს შენი სხეული. კამერაზე ვკითხე და არ ჩანსო ასე დეტალურად, დაბნელებულიაო, მიპასუხა. კარზეც მითხრა, ახლა იციან, რომ მიდის დეტალური დათვალიერება და არავინ შემოვაო. ბუქნს გაკეთებინებენ, არ ვიცი, ალბათ, რამე რომ არ გქონდეს დამალული, დიდად არ ჩავძიებივარ. მერე თითო-თითო რაღაცას გიტოვებენ, ნაწილს ლუქავენ ტანსაცმელს და მერე შედიხარ იზოლატორში”.
უკვე ღამე იყო, როცა სონა იზოლატორში, საკანში შევიდა. ეს სივრცე ბეტონის იყო, თან ძალიან პატარა. სტატიკური ნივთებით: საწოლი, მაგიდა და სკამი მიმაგრებული იყო კედელზე. “ჰაერი ხომ მეყოფა” — პირველი ეს იკითხა, როცა კარი გაუღეს და უთხრეს, აქ უნდა შეხვიდეო. ბადრაგმა უპასუხა, არ ინერვიულო, ნუ გეშინია უჰაერობისო.
“შევედი ოთახში. დაიკეტა კარი, რომელიც იყო ძალიან სქელი. კარზე არის პატარა ჭრილი და 5-10 წუთში იხედება ვიღაცის თვალი. ალბათ, დაგაკვირდნენ, თავი არ დაიზიანო. გაკვირდებიან და თვალყურს გადევნებენ. იქ ცუდად არავინ გექცევა. პერიოდულად, ერთი ბადრაგი შემოიხედავდა და მეკითხებოდა, სიგარეტი გაქვს? სიგარეტი ხომ არ გინდა? სანთებელა გაქვს?”.
დაკავებიდან 24 საათში სონა და კიდევ 3 გოგო გაათავისუფლეს, 2 ბიჭი კი პატიმრობაში დატოვეს. სონას საქმეზე ჯერ სასამართლო არ ჩანიშნულა.
“ბევრად უარეს გარემოში მოგვიწევს ყოფნა, თუ არ ვიქნებით უშიშრები და მტკიცეები. ახლა ძალიან მნიშვნელოვანია ჩვენი მტკიცე წინააღმდეგობა და უშიშრობა. ზუსტად ვიცი, რომ ამ ტირანებს ყველაზე მეტად ეშინიათ მტკიცე და უშიშარი მოქალაქეების”.
გარდა სექსისტური ენისა, სექსუალური ძალადობის მუქარისა, სიტყვიერი და ფიზიკური შეურაცხყოფისა, ქალები და უფლებადამცველები ამ 86 დღის განმავლობაში ჰყვებიან ღირსების შემლახავ მოპყრობაზე ჩხრეკის, დაკავებისა, თუ სხვა საპროცესო მოქმედებების დროს.
მაგალითად, სოციალური სამართლიანობის ცენტრის განცხადებაში აღწერილია მზია ამაღლობელის დაკავების დეტალები. მზია ამაღლობელი 11 იანვარს ღამით ორჯერ დააკავეს. როგორც უფლებადამცველები ჰყვებიან, მეორედ, სისხლის სამართლის წესით დაკავების შემდეგ, მზია ამაღლობელი ღირსების შემლახავი მოპყრობის მსხვერპლი გახდა.
“პოლიციის შენობაში შეყვანამდე, ეზოში, ირაკლი დგებუაძემ მას არაერთხელ მიაყენა სიტყვიერი შეურაცხყოფა და დაემუქრა, რომ მის წინააღმდეგ საქმეს სისხლის სამართლის წესით დაიწყებდა. დგებუაძემ განყოფილებაში რამდენჯერმე სცადა მას ფიზიკურად გასწორებოდა. პოლიციის სხვა თანამშრომლებმა შეძლეს ირაკლი დგებუაძის შეკავება და მისი ოთახიდან გაყვანა. ოთახში ერთ-ერთი შესვლისას მან მზია ამაღლობელს სახეში შეაფურთხა. ასევე, მისი ბრძანების შესაბამისად, მზია ამაღლობელს გარკვეული დროის განმავლობაში არ ეძლეოდა წყლის დალევისა და სხვა პირველადი საჭიროებების დაკმაყოფილების შესაძლებლობა “, — ასე აღწერს ორგანიზაცია მზია ამაღლობელის დაკავების ეპიზოდს.
რაც შეეხება ღირსების შემლახავ მოპყრობას ჩხრეკის დროს, ჯგუფ დაიტოვეს ერთ-ერთმა დამფუძნებელმა, ნენსი ვოლანდმა საჯარო პოსტში აღწერა, როგორ ჩატარდა ჩხრეკა სახლში პირველ თებერვალს. გარდა ოთახებისა და ნივთების შემოწმებისა, ნენსის გაშიშვლებაც მოსთხოვეს.
“ეს იყო პირველი ფსიქოლოგიური ძალადობა ჩემზე, როცა მითხრეს, რომ ტანსაცმელი სრულად უნდა გავიხადო. კი, ექიმთან ვარ ნამყოფი, მაგრამ სისტემის უსამართლობა როცა გაშიშვლებს, ბევრად უხერხულია და უსამართლობისგან ყველაფერი გეწვის”, — დაწერა ნენსიმ.
გაუპატიურების მუქარა
ქალების მიმართ შეურაცხმყოფელი, სექსისტური ენა, ფიზიკური და სექსუალური ძალადობა არახალია და მასობრივი გამოსვლების პირველივე დღეებიდან არაერთი ამბავი გახმაურდა. ქალები ჰყვებოდნენ:
“პოლიციის მანქანაში სექსუალურად მავიწროებდნენ, მთელი გზა მუხლებზე დამაყენეს, ისინი ძალიან დამამცირებელი ჟესტებით მიმითითებდნენ და მომმართავდნენ“;
“ვიდეოს მიღებდნენ შსს-ს თანამშრომლები, ნიღბები ეკეთათ, ვიცით შენზე, რომ სტრიპტიზს ცეკვავ ჩახდილი და გახდილიო. არ ვიცი, მაგას რატომ მეუბნებოდნენ. არ ვიცოდი, რა მექნა, ძალიან საშინელება იყო“;
დაზარალებულებს შორის იყო 26 წლის ქალი, რომელიც შავფორმიანების მხრიდან ფიზიკურის გარდა, სექსუალური ძალადობის მუქარაზეც გვიყვება. უსაფრთხოების ზომებიდან გამომდინარე, მისი ვინაობა კონფიდენციალურია. ქალს, პირობითად, მაკას სახელით მოვიხსენიებთ.
ამბობს, რომ წლების განმავლობაში სხვადასხვა აქციისას პოლიციისა და სპეცრაზმის მხრიდან გამოვლენილი არაერთი ძალადობრივი ქმედების მომსწრე ყოფილა, თუმცა მსგავსი ფორმების მასშტაბური ძალადობის — არასდროს.
მაკა იხსენებს 29 ნოემბრის დილის 05:00 საათიდან პერიოდს, როცა მოქალაქეების სასტიკი დარბევა დაიწყო. ახალგაზრდა ქალის გატაცება ნიღბიანებმა მაშინ სცადეს, როცა მეგობართან ერთად მოქალაქის დახმარება დააპირა. გვეუბნება, რომ შავფორმიანები მას ჭავლის მანქანისკენ მიათრევდნენ, გზაში აგინებდნენ, მთელი ძალით ურტყამდნენ და გაუპატიურებით ემუქრებოდნენ.
“მეუბნებოდნენ, რაზე ფიქრობდი აქ რომ მოდიოდი, შენ ნაბო*არო, ახლა წაგიყვანთ მანქანაში და დაგაყენებთ მუხლებზე და პირში ჩაგა*ვამთ, პირში ამას გიზამთ და იმას და ა.შ. ეს ხდება, ალბათ, 2-3 წუთის განმავლობაში. პირველი ფიქრი, რაც მომივიდა გონებაში, ისაა, რომ ეს არის გაუპატიურების მუქარა, სხვა ვერაფერზე ვიფიქრე. თან ორივე მხრიდან მოდიოდა ეს მუქარა, რომ ახლა იმას გიზამთ, ამას გიზამთ”.
იხსენებს, რომ გონება დაკარგა. არ ახსოვს, რამდენი ხნის შემდეგ შეძლო თვალის გახელა. როცა ეს მოახერხა, გაიგო, როგორ ცდილობდნენ ნიღბიანები, დაედგინათ, ცოცხალი იყო თუ არა, გამოსაფხიზლებლად კი წყალს ასხამდნენ და სახეში ურტყამდნენ. მას შემდეგ, რაც მიხვდნენ, რომ გადარჩა, გაიქცნენ და ქუჩაში მარტო დატოვეს.
“არავის სახე არ მინახავს, არ მახსოვს, ვინ როგორ გამოიყურებოდა, იმიტომ, რომ ყველა იყო შავებში ჩაცმული და ყველა ერთმანეთს ჰგავდა. ერთ-ერთს, რომელიც წყალს მასხამდა, არ ვიცი, მეხმარებოდა თუ შეეშინდა, არ მოვმკვდარიყავი, შეშინებული თვალები ჰქონდა. მერე წიხლები მირტყეს, როცა ნახეს, რომ არ მოვკვდი, და გაიქცნენ”.
ახალგაზრდა ქალი გვიყვება, რომ იმ მომენტში უამრავი აზრი უტრიალებდა თავში, მთავარი კი გაუპატიურების, ფიზიკური ტკივილის მოლოდინი და შიში იყო. ამბობს, რომ ასეთი დაუცველობა არასდროს უგრძნია.
“წარმოიდგინეთ, რამხელა იყო ის შიში, რომ გული წამივიდა, გაჩერდა გონება და მერე, როცა მივიხედე-მოვიხედე და არავინ იყო, ასე ჩოჩვით წამოვედი სამშვიდობოს და ვეძებდი ჩემს მეგობარს, ვისთან ერთადაც ვიყავი, რომელიც არსად ჩანდა, იმიტომ, რომ მიხვდა, რომ წამიყვანეს და მეძებდა თვითონაც”.
ბესიკის ქუჩაზე უცნობი ადამიანები დაეხმარნენ. იმ დროის განმავლობაში ეშინოდა მეგობრის გამოც, რომ მსგავსი გამოცდილება არ ჰქონოდა. მისი პოვნის შემდეგ სახლში წავიდნენ, თუმცა მომხდარი იმდენად მძიმე იყო, რომ ეს ამბავი არ მოუყოლია.
“როცა მეკითხებოდა, რა მოხდა, სად იყავი და ა.შ. უბრალოდ ვკანკალებდი და ვტიროდი და ვეუბნებოდი, რომ უბრალოდ წამიყვანეს და მცემეს-მეთქი. კიდევ რაღაცებს რომ მეკითხებოდა, ვერ ვუპასუხებდი და უბრალოდ წამოვედით სახლში. თავს ვერ ვდებდი ბალიშზე, ძალიან მტკიოდა, თან ქვაც მომხვდა ყურთან, წუილიც მესმოდა მთელი ღამე. დილით რომ გავიღვიძე, თავს ვერ ვწევდი, შეშინებული და დამძიმებული ვიყავი”.
მომხდარის გააზრება მხოლოდ მეორე დღეს შეძლო, რაც ემოციურად ძალიან რთული აღმოჩნდა. გვიყვება, რომ იმ დღის მოვლენების გახსენებისას ტირილს იწყებდა და შიში იპყრობდა. ოდნავი შვება მას შემდეგ იგრძნო, რაც მომხდარი მეგობრებს გაუზიარა.
“მივხვდი, რა დამემართა, რატომ ვერ ვწევდი თავს, რატომ მქონდა ფეხები ჩალურჯებული”.
ამ ამბიდან ერთი კვირის განმავლობაში საწოლიდან ადგომა უჭირდა — “საწოლი იყო ჩემი თავშესაფარი”, — ამბობს მაკა და აღნიშნავს, რომ იმ დღეებში პოლიციის მანქანის დანახვაც კი ძალიან სტრესული იყო. შიშზე მეტად სასოწარკვეთას გრძნობდა, რადგან, როგორც თავად ამბობს, საკუთარ თავზე გამოცადა, რომ მოქალაქეებს არათანაბარი ძალების პირობებში უწევთ ძალიან დიდ ბოროტებასა და სიბნელესთან ბრძოლა. ერთ კვირაში რუსთაველის გამზირზე ისევ დაბრუნდა.
ძალადობას, რომელიც მაკამ გამოიარა, ფიზიკური კვალის გარეშე არ ჩაუვლია. გარდა დალურჯებებისა, ყურის უკან ჰემატომა ჰქონდა, მაგნიტური ტომოგრაფიის ჩატარების შემდეგ ტინიტუსი [მფეთქავი ხმაური ყურებში] დაუდგინდა, რომელიც დღემდე აქვს.
ახალგაზრდა ქალი იმ მხარდაჭერის ძალასა და მნიშვნელობაზე გვესაუბრება, რომელიც ამ დღეებში მეგობრებისა და ახლობლებისგან იგრძნო. მძიმე და ტრავმულმა გამოცდილებამ დაანახა უამრავი ადამიანის თანადგომა. სწორედ მეგობრების თხოვნითა და ფინანსური მხარდაჭერით, თერაპიებზე იარა, რაც ასევე დაეხმარა მდგომარეობიდან გამოსვლაში.
“ყოველთვის მადლიერი ვიქნები მათი ამ მხარდაჭერისთვის — თითოეული ადამიანის, ვინც გადის ყოველ დღე და იბრძვის ამ სისტემის და ამ ბოროტების წინააღმდეგ”.
მაკა უარს ამბობს საგამოძიებო უწყებებთან თანამშრომლობაზე. მიზეზი სისტემის მიმართ სრული უნდობლობაა.
“სისტემაში ყველა უწყებაში არის ეს სიბნელე, კორუფცია, ეს ყველაფერი მეტასტაზებივით ჩადებული, ამიტომ არცერთი წამით არ მიფიქრია, რომ რომელიმე უწყებას მივმართავდი და მერე აღდგება სამართალი. არ აღდგება სამართალი ამ სისტემაში. ის ფაქტორი რომ გავითვალისწინოთ, რომ ვერცერთ რობოკოპს ვერ დააიდენტიფიცირებ, ეს უკვე ძალიან დიდი კანონდარღვევაა და წინასწარვე იცი, რომც დაიწყო გამოძიება, მაინც ვერ დაადგენ, ვინ იყო ეს მოძალადე. ამიტომ, ჩემი სრული უნდობლობა ამ სისტემას და ნებისმიერ უწყებას”.
მაკა პოლიციელების ძალადობრივ ქმედებებსა და აგრესიას იმ პროპაგანდასაც უკავშირებს, რომელსაც ქართული ოცნება აქტიურად იყენებს მცდარი ნარატივების გასავრცელებლად, დემონსტრანტების “გასაშავებლად” და აქციის დისკრედიტაციისთვის. მისი აზრით, სწორედ ამ პროპაგანდას უკავშირდება ისიც, რომ ხელისუფლებამ და პოლიციამ განსაკუთრებულ მიზანში აქტივისტი ქალები ამოიღეს.
“მათთვის ქალები რომ აპროტესტებენ, ეს უკვე ძალიან შემაწუხებელია. მათთვის ამაზრზენია, რომ ქალი უყვირის და ქალი გამოხატავს პროტესტს. მათი აზრით, ქალმა უნდა შექმნას ოჯახი, გაზარდოს შვილები და აკეთოს “ქალური საქმეები”. ამიტომ, ისინი ამ ძალის დემონსტრირებას უფრო მწვავედ გამოხატავენ ქალების მიმართ, იმიტომ, რომ მიუღებელია მათთვის ძლიერი ქალის დანახვა, ან უბრალოდ ქალების, რომლებიც მათ რაღაცას ეუბნებიან”.
ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლა
უწყვეტი პროტესტის გაშუქებისასა 50-ზე მეტი ჟურნალისტი დაშავდა. “2024 წლის ბოლოს მასშტაბური აქციების გადაღებისას კრიტიკული მედიის წარმომადგენლებს სპეცრაზმელები აყენებდნენ შეურაცხყოფას, სცემდნენ, აკავებდნენ და პროფესიულ საქმიანობაში ხელს უშლიდნენ”, — ვკითხულობთ მედიაომბუდსმენის განცხადებაში.
ერთი-ერთი ბოლო შემთხვევა 4 თებერვალს მოხდა. პარლამენტთან მზია ამაღლობელის მხარდასაჭერი აქცია იმართებოდა, როცა ონლაინ გამოცემა პუბლიკის რეპორტიორს პროფესიული საქმიანობის შესრულებისას ნიღბიანმა ხელი ჰკრა და თმაზე მოქაჩა. გარდა პროფესიულ საქმიანობაში ძალოვნების მხრიდან ხელშეშლისა, ჟურნალისტებს ქუჩაში უსწორდებოდნენ ე.წ. ტიტუშკებიც. ასევე, მედიის წარმომადგენლები იგებდნენ, რომ იყვნენ “დასაკავებელ” პირთა სიაში. მათ იბარებდნენ გამოკითხვებზეც სხვადასხვა საქმეზე.
OC Media-ს დამფუძნებელი, ჟურნალისტი და ფოტორეპორტიორი მარიამ ნიკურაძე ერთ-ერთია, ვისაც ამ დღეების განმავლობაში არაერთხელ შეუშალეს ხელი პროფესიულ საქმიანობაში, წაართვეს ტექნიკა, დაუმტვრიეს კამერა და იძალადეს.
მარიამი 2009 წლიდან აქტიურ ჟურნალისტიკაშია. ამ პერიოდის განმავლობაში არაერთი აქცია თუ მსვლელობა გაუშუქებია, თუმცა ამბობს, რომ ბოლო პერიოდის პროტესტს სხვებისგან განასხვავებს პოლიციის მხრიდან ჟურნალისტების წინააღმდეგ წამოსული განსაკუთრებული აგრესია.
“ასე ვამბობ სულ, რომ “მტერი” [ადრე] მედიის მიმართ თუ იყო ალტ-ინფო და ვიცოდით ვინ იყო, ახლა შეიცვალა და გახდა პოლიცია. თავდასხმები, მედიისთვის ხელის შეშლა, ეს უკვე პირდაპირ პოლიციისგან მოდიოდა და იქიდან გამიჩნდა განცდა, რომ მწვანე შუქი აუნთეს პოლიციას, ნებისმიერი ძალა გამოეყენებინათ აქციის დასაშლელად და ასევე არ მიექციათ ყურადღება, ვინ მოხვდებოდათ ხელში. მაშინ ასე ჩანდა, რომ მედია იყო ამ ახალი მიდგომის მსხვერპლი”, — ამბობს მარიამი.
28 ნოემბერს, კობახიძის განცხადების შემდეგ, ტრადიციულად, რუსთაველის გამზირზე პროტესტის გასაშუქებლად გავიდა. 29 ნოემბრის ღამეს, როცა სპეცრაზმმა გამოიყენა ძალა დემონსტრანტების წინააღმდეგ, მარიამი ჭიჭინაძის ქუჩის მხარეს, პარლამენტის წინ, შადრევანთან იდგა და მოვლენებს შემაღლებული ადგილიდან იღებდა. წყლის ჭავლმა გადმოაგდო, დაკარგა სპეციალური აღჭურვილობა და სწორედ აქ დაუზიანდა პირველად კამერა. მსუბუქი დაზიანება მიიღო ფეხზეც. მუშაობა ტელეფონით გააგრძელა, რა დროსაც წყლის ჭავლი კიდევ ერთხელ მოხვდა.
“უცებ გავხდი ძალიან ცუდად, სახის წვა დამეწყო, გადაადგილება ვერ შევძელი. ამ დროს სპეცრაზმი აგრძელებს მოძრაობას, მე შუა რუსთაველზე ვდგავარ და არ ვიცი, რა უნდა ვქნა. ჩემმა კოლეგამ მიცნო და წამიყვანა სასწრაფოს მანქანასთან. დაახლოებით 15 წუთი მაინც გავატარე სასწრაფოს მანქანაში, რომ გონზე მოვსულიყავი. ძალიან ცუდად ვიყავი მოწამვლის გამო და დღემდე მეც ერთ-ერთი ვარ, რომელსაც ე.წ. გვერდითი ეფექტი აქვს, ცხვირიდან მაქვს ხოლმე სისხლდენა ძალიან ხშირად მაგ დღიდან მოყოლებული. მაგას ვუკავშირებ, იმიტომ, რომ იქამდე მსგავსი არაფერი მქონია”.
საპოლიციო ძალების მხრიდან ძალადობის მორიგი ეპიზოდს იმავე დღეს, დილის 6-7 საათზე ჰქონდა ადგილი — მაშინ, როცა მარიამი სასტუმრო რედისონის მიმდებარედ კრიმინალური პოლიციის მიერ მოქალაქეების ძალადობრივად დაკავებას იღებდა.
“ჯერ ერთი პოლიციელი მოვიდა, დამიგდო ტელეფონი და მითხრა: აი, ახლა გააგრძელე მუშაობაო. ავიღე ტელეფონი, არაფერი სჭირდა და გავაგრძელე მუშაობა. მერე დაკავებას ვიღებდი, როცა მეორე პოლიციელი მოვიდა და ისევ მთელი ძალით დამარტყა ხელზე, დამიგდო ისევ ტელეფონი და მიბრძანა, რომ შემეწყვიტა გადაღება”.
მარიამი 2 დეკემბრის ღამესაც იხსენებს, როცა სპეცრაზმელებმა მოქალაქეები ალყაში მოაქციეს. ჟურნალისტი ამ დროს პოლიციელებსა და დემონსტრანტებს შორის აღმოჩნდა.
“200 ადამიანი მაინც, თუ მეტი არა, მოვხვდით მერიოტსა და თიბისის შორის, კედელთან. ძალიან საშიში სიტუაცია იყო — ვხედავთ, რომ პოლიციელები მორბიან და გვეუბნებიან, წადით. გასაქცევი არსად იყო. სულ სამ მხარეს შეგეძლო გაქცეულიყავი და სამივე მხარეს პოლიცია იყო. […] მეგონა, რომ მომკლავდნენ — გავეშებული შავოსნები რომ მოდიან და არ იცი რა უნდა ქნა, ფიზიკურად ვერაფერს შვრები”.
იხსენებს, რომ პროფესიული საქმიანობის დროს მისი დაკავება უნდოდათ, ხოლო მითითებას, რომ ჟურნალისტი იყო, მათთვის ხელი არ შეუშლია.
“მერე რომელიღაც პოლიციელმა თქვა, რომ გოგოა და გაუშვიო. არ ვიცი, ძალიან ინდივიდუალურად წყვეტენ ხოლმე ამას, იმიტომ, რომ გოგოებსაც სცემეს იმ დღეს”, — ამბობს მარიამი. დაკავებას გადაურჩა, თუმცა ძალადობრივად ცდილობდნენ ტერიტორიიდან მის გაყვანას, რის შედეგადაც ხელი დაუზიანდა.
მარიამის დაკავების მცდელობა მოგვიანებით კიდევ ერთხელ ჰქონდათ, რაც ასევე პოლიციელის მხრიდან მასზე ძალადობითა და ფოტოაპარატის დაზიანებით დასრულდა — უკვე მეორედ.
“რაღაც მომენტში მე და ჩემი კოლეგა ვიდექით რუსთაველის თეატრის შესასვლელში, ორი პოლიციელი მოგვვარდა და ჩვენი დაკავებაც უნდოდათ. ორივემ ვუთხარით, რომ პრესა ვართ. ამან ძალიან გააბრაზა ეს პოლიციელი, ძალიან უნდოდა, რომ ვიღაც დაეკავებინა და ასე მთელი ძალით მიმახეთქა კედელზე და უკვე სამსახურის მეორე კამერა მაგ დროს დაზიანდა, ეკრანი გაუტყდა”.
მარიამი გვეუბნება, რომ ბოლო პერიოდის აქციებისას მორიგი გამოცდილება, როცა ძალიან შეეშინდა, 7 დეკემბერი იყო. საპოლიციო ძალებმა მოქალაქეები ამ დღესაც ალყაში მოაქციეს. ერთადერთი გასაქცევი ბროსეს ქუჩა იყო. მარიამი სანაპიროსკენ მსვლელობას გაჰყვა. მალევე, დემონსტრანტებს გზაში უცნობი შეიარაღებული პირები დაუპირისპირდნენ. სწორედ ამ დროს კოლეგისგან შეტყობინება მიიღო: “დასაკავებლების სიაში გნახეთ და სადაც ხარ, იქიდან გაიქეცი”.
“სანაპიროდან გაქცევა ძალიან რთულია ფეხით, მანქანა თუ არ გყავს, მოძრაობა რომ გადაკეტილია. მაგ მომენტში ვიპოვე ჩემი მეგობარი, წინ გავვარდით, 5 წუთი იყო გასული, როცა მე და ჩემი მეგობარი წინ მივრბივართ, უკან ვიყურებით და ვხედავ, რომ აქციის მონაწილეები მორბიან და უკან არის შავი ხაზი, რომელიც არის პოლიცია და რომელიც მორბის ამ ხალხის დასაჭერად. მე მაქვს ინფორმაცია, რომ მათ ჩემი დაჭერა უნდათ და ისევ იმაზე ვფიქრობ, რომ ახლა რომ დამიჭირონ, მცემენ და მომკლავენ”.
მარიამმა ჯერ კოლეგებს დაურეკა საქმეების გადანაწილებაზე, მეგობარს კი კატაზე ზრუნვა გადააბარა. 1-2 დღე სახლში არ მივიდა, საჯაროდ გამოაქვეყნა პოსტი, რომ მის დაკავებას აპირებდნენ. მოგვიანებით დაურეკეს და გამოკითხვაზე მოწმედ დაიბარეს. საქმე სისხლის სამართლის კოდექსის 225-ე (ჯგუფური ძალადობის ორგანიზება, ხელმძღვანელობა ან მასში მონაწილეობა) და 239-ე პრიმა მუხლებით (ძალადობრივი ქმედებისაკენ საჯაროდ მოწოდება) მიმდინარე გამოძიებას ეხებოდა.
მოვლენების ეპიცენტრში იყო 2 თებერვალს თბილისის მოლთან მიმდინარე აქციაზეც, სადაც პოლიციელების მხრიდან ქალი დემონსტრანტების მიმართ სიძულვილის ენა და ღირსებაშემლახავი მოპყრობა განსაკუთრებით დაუფარავი და თვალშისაცემი იყო.
“განსაკუთრებულად საშინელი მიმართვები ჰქონდათ ქალი პოლიტიკოსებს მიმართ, ბინძური დამოკიდებულება”, — იხსენებს მარიამი.
ჟურნალისტი აქციებისას ქალების მიმართ გახშირებულ ფიზიკურ და სიტყვიერ ძალადობასა და თავდასხმებს ქართული ოცნების მაღალჩინოსანთა რიტორიკას უკავშირებს. ამბობს, რომ მათი განცხადებების კვალდაკვალ მცირდება რიდი, რომელიც ქალი დემონსტრანტების მიმართ სამართალდამცავებს აქამდე ასე თუ ისე ჰქონდათ. მისი სიტყვებით, ქალებზე ძალადობაზე “მწვანე შუქი აქვთ ანთებული”.
მარიამი ფიქრობს, რომ ქალების მიმართ სიძულვილის კამპანია ქართული ოცნებისგანაა წახალისებული, პოლიცია კი მათი პროპაგანდითაა ნაკვები.
“ეჭვი მაქვს, აჯერებენ, რომ ყველანი, პროტესტის მონაწილეებისა და მედიის ჩათვლით, ვართ ან ნასვამი, ან რამე ნარკოტიკული საშუალების გავლენის ქვეშ. სულ ამბობენ ამას, მე პირადად, 5-ჯერ მაინც მითხრა სხვადასხვა პოლიციელმა, რა გაქვს დალეულიო, სულ მესმის ხოლმე, რომ როცა სიტყვიერი ჩხუბი მიდის პოლიციასა და აქციის მონაწილეებს შორის, აი, “რისი ზემოქმედების ქვეშ ხარ, რა მიიღე?”. რაღაცებს, რასაც ეუბნებიან, მერე ამას ვხედავთ ქუჩაში. ამის ნაწილია ისიც, როგორ ექცევიან ამ ხალხს, მათ შორის, ქალ ჟურნალისტებსაც”.
ბოლოდროინდელ წინააღმდეგობის მოძრაობაში მონაწილე ქალების გამოცდილება, მათ მიმართ გამოვლენილი ძალადობის მასშტაბურობა და დაუფარაობა, საპოლიციო რეპრესიები, რასაც ძალაუფლებაში მყოფთა მიზოგინიური, მადისკრედიტირებელი განცხადებები ემატება, ქმნის სურათს და ტოვებს განცდას, რომ რეჟიმისთვის სულ უფრო საშიში და შემაწუხებელი ხდება ქალების ბრძოლა. ქალების, რომლებსაც პროტესტის დაწყების დღიდან აქციების წინა რიგებში ვხედავთ. მათ შორის არიან ჩვენი რესპონდენტებიც, რომლებიც მიიჩნევენ, რომ ქალების მიმართ სიძულვილის ენის ასეთი მასშტაბური გამოვლინებით სწორედ მათი ხმის ჩახშობა სურთ.
მიუხედავად ასეთი გამოცდილებისა, ქალები, მათ შორის, თეონა, ქეთა, სონა, მაკა და მარიამი, კვლავ რჩებიან პროტესტის ეპიცენტრში — მონაწილეებისა და თუ ჟურნალისტების სახით. უსამართლობისა და რეპრესიული პოლიტიკის წინააღმდეგ ისინი არ თმობენ ადგილს საჯარო სივრცეში. ბანერით, სასტვენით, რუპორითა თუ კამერით, მათ კვლავ ვიხილავთ პროტესტის წინა რიგებში.