ადამიანის პაპილომავირუსი (აპვ; ინგლ. Human papillomavirus, იგივე HPV) ძალიან გავრცელებული ვირუსია, რომელმაც შეიძლება თქვენი სხეულის სხვადასხვა ნაწილზე მოახდინოს გავლენა. არსებობს პაპილომავირუსის 100-ზე მეტი ტიპი, მათ შორის ისეთი შტამები, რომლებიც აჩენს მეჭეჭებს ხელებზე, ფეხებსა და სახეზე. ადამიანის პაპილომავირუსის დაახლოებით 30-მა შტამმა შეიძლება გავლენა იქონიოს სასქესო ორგანოებზე, მათ შორის ვულვაზე, ვაგინაზე, საშვილოსნოს ყელზე, პენისსა და სათესლე პარკზე, ასევე სწორ ნაწლავსა და ანუსზე. ეს მოიცავს პაპილომავირუსის იმ ტიპებს, რომლებიც აჩენს გენიტალურ მეჭეჭებს.

ადამიანის პაპილომავირუსი ყველაზე გავრცელებული სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციაა (სგგი) მსოფლიოში. აშშ-ის დაავადებათა კონტროლის ცენტრის ინფორმაციით,  ის იმდენად ხშირია, რომ სექსუალურად აქტიური ადამიანების უმეტესობა, რომელიც მის წინააღმდეგ არ არის აცრილი, ცხოვრების რაღაც ეტაპზე, დიდი ალბათობით, მისით დაინფიცირდება. ინფიცირებულთა უმეტესობამ არ იცის, რომ მას პაპილომავირუსი აქვს.

პაპილომავირუსის ზოგიერთი შტამი მაღალი რისკის შემცველია და მათ შეიძლება გამოიწვიონ კიბო, მაგალითად, საშვილოსნოს ყელის, ვულვის და ვაგინის კიბოები. ადრეულ საფეხურზე აღმოჩენა (პაპ-ტესტით ან პაპილომავირუსზე სკრინინგით) და კიბოსწინარე უჯრედების მკურნალობა, როგორც წესი, ეფექტურია კიბოს პრევენციისთვის.

როგორ უკავშირდება ადამიანის პაპილომავირუსი (აპვ) საშვილოსნოს ყელის კიბოს?

ადამიანის პაპილომავირუსის ზოგიერთი შტამი (ხშირ შემთხვევაში მე-16 და მე-18 შტამები) იწვევს ცვლილებებს საშვილოსნოს ყელის უჯრედებში, რასაც საშვილოსნოს ყელის დისპლაზია ეწოდება. უკურნებლად დატოვების შემთხვევაში საშვილოსნოს ყელის დისპლაზია შეიძლება პროგრესირდეს და საშვილოსნოს ყელის კიბო განვითარდეს.

თუკი 30 წელზე ქვემოთ ხართ, ადამიანის პაპილომავირუსის ინფექციების უმეტესობა თავისით გაქრება. 30 წლის ასაკისთვის, პაპ-ტესტზე პაპილომავირუსის აღმოჩენა განსაზღვრავს, რამდენად ხშირად დაგჭირდებათ შემდგომი ტესტირებები. თუკი ტესტი დადებითი აღმოჩნდა, შესაძლოა, უფრო მაღალი რისკის ქვეშ იყოთ და უფრო ხშირად გჭირდებოდეთ ტესტირება.

მნიშვნელოვანია პაპ-ტესტის რეგულარულად გაკეთება საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგისთვის (როგორც წესი, 21 წლის ასაკიდან). თუმცა, მნიშვნელოვანია, გახსოვდეთ, რომ ადამიანის პაპილომავირუსის ან საშვილოსნოს ყელის დისპლაზიის ქონა აუცილებლად იმას არ ნიშნავს, რომ საშვილოსნოს ყელის კიბო განვითარდება.

რამდენი დრო სჭირდება ადამიანის პაპილომავირუსს იმისთვის, რომ ის კიბოდ გარდაიქმნას?

თავად ვირუსი კიბოდ არ გარდაიქმნება. თუმცა ადამიანის პაპილომავირუსის ინფექციის მაღალრისკიანმა შტამებმა შეიძლება კიბოსწინარე უჯრედული ცვლილებები გამოიწვიოს. ამ უჯრედულ ცვლილებებს უყურადღებოდ დატოვების შემთხვევაში საბოლოოდ შეიძლება კიბო მოჰყვეს. თუმცა, ამ პროცესს წლები, ზოგჯერ კი ათწლეულები სჭირდება. სკრინინგი, მაგალითად, პაპ-ტესტირება, დაგეხმარებათ კიბოსწინარე უჯრედების აღმოჩენაში მანამ, სანამ ისინი კიბოდ გარდაიქმნება.

აპვ-ის სიმპტომები და გამომწვევი მიზეზები

რა სიმპტომები აქვს ადამიანის პაპილომავირუსს?

ადამიანის პაპილომავირუსის ის შტამები, რომლებიც სასქესო ორგანოზე ახდენს გავლენას, როგორც წესი, სიმპტომების არ იწვევს. როდესაც სიმპტომები მაინც დგება, ვირუსის ყველაზე ხშირი ნიშანია მეჭეჭების სასქესო ორგანოების უბანში. გენიტალური მეჭეჭები არის უხეში, ყვავილოვანი გამონაზარდები, რომლებიც კანზე იზრდება. ისინი ასევე შეიძლება გაჩნდეს ხორცმეტების სახით. ისინი შეიძლება წარმოიქმნას დაბალრისკიანი პაპილომავირუსით დაინფიცირებიდან კვირების, თვეების ან წლების შემდეგაც კი. გენიტალური მეჭეჭები გადამდებია (ისევე, როგორც პაპილომავირუსის ყველა ფორმა). ისინი შეიძლება იწვევდეს ქავილს და იყოს არაკომფორტული.

ადამიანის პაპილომავირუსის მაღალრისკიანი ფორმები ხშირად არ იწვევს სიმპტომებს მანამ, სანამ ისინი კიბომდე არ პროგრესირდება.

ყველა მეჭეჭი პაპილომავირუსია?

დიახ. და ეს შეიძლება ცოტა დამაბნეველი იყოს — განსაკუთრებით მაშინ, როცა ცდილობთ, გაიგოთ განსხვავება სხვადასხვა ტიპის პაპილომავირუსის სერიოზულობას შორის.

პაპილომავირუსის ის შტამები, რომლებიც აჩენს მეჭეჭებს, მათ შორის გენიტალურ მეჭეჭებს, ძალიან თავისმომაბეზრებელია, თუმცა ისინი ჯანმრთელობისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს. პაპილომავირუსის მე-6 და მე-11 ტიპები ყველაზე ხშირად იწვევს გენიტალურ მეჭეჭებს. პაპილომავირუსის სხვა ტიპები აჩენს მეჭეჭებს სხეულის სხვა ნაწილებზე. ამ მეჭეჭებს შორისაა:

• ჩვეულებრივი მეჭეჭები
• პლანტარული მეჭეჭები
• ბრტყელი მეჭეჭები

ყველა მეჭეჭს (განურჩევლად იმისა, თუ სად ჩნდება ისინი) პაპილომავირუსი იწვევს, თუმცა პაპილომავირუსის ყველა შტამი ან ტიპი არ აჩენს მეჭეჭებს. პაპილომავირუსის ის ტიპი, რომელიც შეიძლება კიბოდ პროგრესირდეს, არ აჩენს მეჭეჭებს.

როგორ ვრცელდება პაპილომავირუსი?

გენიტალური პაპილომავირუსი კანით კანზე შეხებით ვრცელდება სქესობრივი აქტის, ორალური სექსის ან ანალური სექსის დროს. ადამიანი შეიძლება დაინფიცირდეს, თუკი მისი სასქესო ორგანოები — მათ შორის ვულვა, ვაგინა, პენისი და სათესლე პარკი, ასევე სწორი ნაწლავი და ანუსი — კონტაქტში შევა დაინფიცირებული პარტნიორის სხეულის ამავე ნაწილებთან.

ასევე შესაძლებელია ვირუსის გავრცელება სასქესო ორგანოზე ხელის შეხებითაც, მაგალითად, ე.წ. „თითაობით“ (იგივე „ფინგერინგით“; ინგლ. Fingering — ვულვის, ვაგინის ან ანუსის სტიმულაცია თითებით) და „ჰენდჯობით“ (ინგლ. Handjob; პენისის სტიმულაცია ხელით). ამ გზით ვირუსის გავრცელება ნაკლებად სავარაუდოა და მასზე უფრო ნაკლებია ცნობილი, ვიდრე გენიტალიით გენიტალიაზე კონტაქტზე.

რამდენად მარტივად ვრცელდება პაპილომავირუსი?

ადამიანის პაპილომავირუსი ძალიან გადამდებია, ნაწილობრივ იმიტომ, რომ ის კანით კანზე შეხებით გადაიცემა და ვირუსის გავრცელებისთვის არ არის აუცილებელი სხეულის სითხეების მიმოცვლა.

ვისზე მოქმედებს ადამიანის პაპილომავირუსი?

ნებისმიერი ადამიანი შეიძლება დაინფიცირდეს აპვ-ით, თუკი ექნება სექსი ან მჭიდრო კანის-კანზე გენიტალური კონტაქტი ვირუსის მატარებელ პარტნიორთან. ანალოგიურად, ვირუსის მატარებელს შეუძლია მისი გავრცელება პარტნიორზე სქესობრივი აქტის, ორალური სექსის, ანალური სექსის ან სხვა მჭიდრო გენიტალური კონტაქტის დროს.

თუკი აივ-ინფექცია გაქვთ, თქვენს იმუნურ სისტემას შეიძლება გაუჭირდეს აპვ ინფექციებთან ბრძოლა. კაცები, რომლებსაც კაცებთან აქვთ სექსი, შეიძლება უფრო მაღალი რისკის ქვეშ იყვნენ, რომ დაინფიცირდნენ აპვ-ის იმ შტამებით, რომლებიც კიბოს განვითარების საფრთხეს ქმნის. ასეთ შემთხვევაში, ექიმმა შეიძლება გირჩიოთ ანალური პაპ-ტესტის გაკეთება. ანალური პაპ-ტესტი უშუალოდ სხეულში აპვ-ის არსებობას არ ამოწმებს, მაგრამ მისი მეშვეობით შეიძლება იმ უჯრედული ცვლილებების გამოვლენა, რომლებიც კიბოს შეიძლება უძღოდეს წინ.

ადამიანის რეპროდუქციული ანატომიისგან განურჩევლად, მნიშვნელოვანია აპვ-ის გავრცელების პრევენცია ვაქცინაციისა და სექსის დროს თავის დაცვის გზით (პრეზერვატივების სწორად და მუდმივად გამოყენებით).

ადამიანის პაპილომავირუსი სხვადასხვა სქესში

ზოგადად, ადამიანის პაპილომავირუსი ყველაზე სარისკო მდედრობითი ანატომიის მქონე ადამიანებისთვისაა, რადგან მაღალრისკიანი აპვ, უკურნებლად დატოვების შემთხვევაში, შეიძლება საშვილოსნოს ყელის კიბოდ პროგრესირდეს. პაპ-ტესტი და აპვ-ის დნმ ტესტები კიბოსწინარე უჯრედული ცვლილებების შემჩნევასა და საშვილოსნოს ყელის კიბოს პრევენციაში დაგეხმარებათ. გარდა ამისა, მდედრობითი ანატომიის მქონე ადამიანებში ადამიანის პაპილომავირუსმა ასევე შეიძლება, გენიტალური მეჭეჭები გააჩინოს.

რაც შეეხებათ მამრობითი ანატომიის მქონე ადამიანებს, პაპილომავირუსი მათი ჯანმრთელობისთვის ნაკლებად სახიფათოა. გენიტალური მეჭეჭები აპვ-მ შეიძლება აქაც გამოიწვიოს, მაგრამ უმეტეს შემთხვევაში ინფექცია თავისთავად ქრება. აპვ-მ ასევე შეიძლება გამოიწვიოს პენისის, ანუსის, თავისა და კისრის კიბოები, თუმცა ეს კიბოები იშვიათია.

რა გართულებები შეიძლება მოჰყვეს ადამიანის პაპილომავირუსს?

ადამიანის პაპილომავირუსის ყველაზე სერიოზული გართულება კიბოა, ყველაზე ხშირად კი საშვილოსნოს ყელის კიბო. კიბოს სხვა ტიპები გაცილებით იშვიათია და მოიცავს:

• ანალური ხვრელის კიბოს
• პენისის კიბოს
• ყელის კიბოს
• საშოს კიბოს
• ვულვის კიბოს

► მნიშვნელოვანია, გვახსოვდეს, რომ აპვ-ის — მათ შორის მაღალრისკიანი შტამების — ქონა არ ნიშნავს, რომ აუცილებლად განვითარდება ეს კიბოები.

აპვ-ის კიდევ ერთი გართულება გენიტალური მეჭეჭებია. ისინი შეიძლება იწვევდეს ქავილს, დისკომფორტს და ხელს გიშლიდეთ ყოველდღიურ ცხოვრებაში. თუმცა, ამ სიმპტომების მიღმა, გენიტალური მეჭეჭები დიდ ზიანს არ იწვევს.

აპვ-ის დიაგნოსტირება და ტესტირება

რა ტესტებით ხდება აპვ ინფექციის დიაგნოსტირება?

ადამიანის პაპილომავირუსის ინფექციის დიაგნოსტირებისთვის რამდენიმე ტესტი არსებობს.

ექიმს, როგორც წესი, ვიზუალური დათვალიერებით შეუძლია გენიტალური და სხეულის სხვა ნაწილებზე არსებული მეჭეჭების ამოცნობა. თუმცა, მაღალრისკიანი აპვ არ იწვევს სიმპტომებს, ამიტომ ინფექციის არსებობა, როგორც წესი, რუტინული პაპ-ტესტით ან აპვ-ის ტესტით დგინდება.

• პაპ-ტესტი: ამ ტესტით მოწმდება საშვილოსნოს ყელის კიბოსა და კიბოსწინარე უჯრედების არსებობა, რომლებიც, უკურნებლად დატოვების შემთხვევაში, შეიძლება კიბოდ გადაიქცეს. საშვილოსნოს ყელის კიბოს თითქმის ყოველთვის აპვ-ის მაღალი რისკის შტამი იწვევს.
• აპვ დნმ ტესტი: ამ ტესტის საშუალებით შესაძლებელია აპვ-ის მაღალი რისკის მქონე შტამების გამოვლენა, რომლებმაც უკურნებლად დატოვების შემთხვევაში შეიძლება საშვილოსნოს ყელის კიბო გამოიწვიოს.

თუ პაპ-ტესტმა გამოავლინა უჯრედული ანომალიები ან აპვ-ის ტესტმა დადებითი შედეგი აჩვენა, ექიმმა შეიძლება დანიშნოს კოლპოსკოპია — საშოსა და საშვილოსნოს ყელის გამოკვლევა. ამ პროცედურის დროს სპეციალური განათებული ინსტრუმენტი, კოლპოსკოპი, ზრდის საშვილოსნოს ყელის ხილვადობას, რაც ექიმს საშუალებას აძლევს, შეამჩნიოს ანომალიური უჯრედები. საჭიროების შემთხვევაში, შეიძლება ექიმმა უჯრედების ნიმუში აიღოს ბიოფსიისთვის, რათა გამოიკვლიოს კიბოსწინარე ან კიბოს ნიშნები მათში.

აპვ-ის მართვა და მკურნალობა

აპვ-ის მკურნალობა ვერ გამოდევნის ვირუსს ორგანიზმიდან, მაგრამ მას შეუძლია გენიტალურ ან სხეულის სხვა ნაწილებზე არსებული ხილული მეჭეჭების და საშვილოსნოს ყელზე არსებული ანომალიური უჯრედების მოცილება. მკურნალობის მეთოდებს შორისაა:

• კრიოქირურგია: მეჭეჭების ან ანომალიური უჯრედების ლოკალური მოყინვა თხევადი აზოტით;
• მარყუჟის ელექტროქირურგიული ამოკვეთის პროცედურა (LEEP): სპეციალური მარყუჟის გამოყენება მეჭეჭებისა და ანომალიური უჯრედების მოსაშორებლად საშვილოსნოს ყელიდან;
• ელექტროკოაგულაცია: მეჭეჭების მოცილება ელექტრული დენით;
• ლაზეროთერაპია: მეჭეჭებისა და ანომალიური უჯრედების განადგურება ინტენსიური სინათლის სხივით;
• კონიზაცია (კონუსური ბიოფსია): საშვილოსნოს ყელიდან კონუსის ფორმის ქსოვილის ამოღება, რომელიც შეიცავს ანომალიურ უჯრედებს;
• რეცეპტით გამოწერილი კრემი: მედიკამენტური კრემის წასმა მეჭეჭებზე მათ მოსაშორებლად;
• ტრიქლორძმარმჟავა (TCA): ქიმიური საშუალება, რომელიც წვავს მეჭეჭებს.

მაღალი რისკის აპვ-ის მქონე ადამიანთა მხოლოდ მცირე ნაწილს განუვითარდება ანომალიური უჯრედები საშვილოსნოს ყელზე, რომელთა მკურნალობაც აუცილებელია კიბოს პრევენციისთვის.

შეიძლება თუ არა აპვ-ის პრევენცია?

აპვ-ის პრევენციის ერთადერთი გარანტირებული გზა სექსუალური ურთიერთობებისგან თავის შეკავებაა. თუმცა, ბევრისთვის უფრო რეალისტური მიზანია რისკის შემცირება და საშვილოსნოს ყელის კიბოს პრევენცია, პარალელურად კი აქტიური სექსუალური ცხოვრების შენარჩუნება.

დაინფიცირების და გართულებების რისკის შემცირება შემდეგი გზებითაა შესაძლებელი:

• აპვ-ის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია: აპვ-ის ვაქცინა ყველაზე ეფექტურია, თუ მას სქესობრივი აქტივობის დაწყებამდე (დაახლოებით 11-12 წლის ასაკში) გაიკეთებთ. თუმცა, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ უკვე ხართ სექსუალურად აქტიური, ვაქცინას შეუძლია დაგიცვათ აპვ-ის იმ შტამებისგან, რომლებსაც ჯერ არ შეხვედრილხართ. გაესაუბრეთ ექიმს თქვენი ვაქცინაციის ვარიანტებზე;
• სკრინინგი და რეგულარული ტესტირება: აპვ-ისა და ანომალიური უჯრედების ადრეული გამოვლენა ხელს უშლის საშვილოსნოს ყელის კიბოს განვითარებას. პაპ-ტესტის რეგულარულად გაკეთება უნდა დაიწყოთ 21 წლის ასაკიდან. შეათანხმეთ ექიმთან თქვენთვის შესაფერისი სკრინინგის გრაფიკი;
• დაცული სექსი: სქესობრივი გზით გადამდები იმ სხვა ინფექციებისგან (სგგი) განსხვავებით, რომლებიც სპერმით ან ვაგინალური სისველით ვრცელდება, პრეზერვატივები და სტომატოლოგიური კაშხლები უფრო ნაკლებად ეფექტურია აპვ-ის წინააღმდეგ. თუმცა, თავდაცვის ამ საშუალებების მუდმივი და სწორი გამოყენება მაინც შეამცირებს აპვ-ის გავრცელების რისკს;
• პარტნიორის დაცვა: თუკი აპვ გაქვთ, აცნობეთ ეს პარტნიორს, რათა მანაც გაიაროს შემოწმება. თუკი გენიტალურ მეჭეჭებზე ან მაღალრისკიან აპვ შტამზე მკურნალობთ, შესაძლოა, დროებით სექსუალური ურთიერთობების შეწყვეტა გახდეს საჭირო. გაესაუბრეთ ექიმს, თუ სიფრთხილის ზუსტად რა ზომები უნდა დაიცვათ აპვ-ის ინფექციის დროს.

აპვ-ის ვაქცინაცია

აპვ-ის ვაქცინა გიცავთ პაპილომავირუსის იმ ინფექციებისგან, რომლებიც შეიძლება გენიტალურ მეჭეჭებად ან კიბოდ პროგრესირდეს. მნიშვნელოვანია, გახსოვდეთ, რომ ვაქცინა ინფექციის პრევენციას ემსახურება და არა — უკვე არსებული ინფექციის მკურნალობას. თუკი აპვ-ის კონკრეტული შტამი უკვე გაქვთ, ვაქცინა ამ ინფექციისგან ვერ დაგიცავთ.

თუმცა, აპვ-ის ვაქცინას შეუძლია დაგიცვათ პაპილომავირუსის იმ შტამებისგან, რომლებსაც ჯერ არ გადაჰყრიხართ. მათ შორის არის როგორც დაბალი, ისე მაღალი რისკის შტამები. დაბალი რისკის აპვ შტამები არ ზრდის კიბოს რისკს, თუმცა მათ შეიძლება გააჩინონ უსიამოვნო გენიტალური მეჭეჭები.

აპვ-ის ვაქცია ახდენს იმ ინფექციების პრევენციას, რომლებსაც შეიძლება მოჰყვეს:

• საშვილოსნოს ყელის კიბო
• საშოს კიბო
• ვულვის კიბო
• პენისის კიბო
• ანალური კიბო
• პირ-ხახის უკანა ნაწილის (ოროფარინგეალური) კიბო
• გენიტალური მეჭეჭები

აპვ-ის საწინააღმდეგო პირველი ვაქცინა „გარდასილი“ აშშ-ის სურსათისა და მედიკამენტების სააგენტომ ჯერ კიდევ 2006 წელს დაამტკიცა, 2007 წლიდან კი ის 80 ქვეყანაში გახდა ხელმისაწვდომი. საქართველოში პროფილაქტიკური აცრების ეროვნულ კალენდარში აპვ-ის საწინააღმდეგო ოთხკომპონენტიანი ვაქცინა „გარდასილი“ 2019 წლიდანაა შეტანილი შეტანილი. ის სხეულის იცავს იმ ინფექციებისგან, რომლებიც დაკავშირებულია:

• ადამიანის პაპილომავირუსის მე-16 და მე-18 შტამებთან — რომლებიც დაკავშირებულია საშვილოსნოს ყელის კიბოს შემთხვევების 70%-თან, ანალური კიბოს შემთხვევების 90%-თან და ბევრ სხვა კიბოსთან, რომლებიც შეიძლება იმოქმედოს გენიტალიებსა და ყელზე;
• ადამიანის პაპილომავირუსის მე-6 და მე-11 შტამებთან — რომლებიც დაკავშირებულია გენიტალური მეჭეჭების გაჩენის შემთხვევების 90%-თან.

ეს ვაქცინა ადამიანებს 90%-ზე მაღალი ეფექტურობით იცავს ადამიანის პაპილომავირუსის ამ შტამებით დაინფიცირებისგან.

ვინ უნდა გაიკეთოს ვაქცინა?

ყველა, განურჩევლად სქესისა, უნდა აიცრას აპვ-ზე მანამ, სანამ ის სექსუალურ ცხოვრებას დაიწყებს, რადგან ვაქცინა აპვ-ის მხოლოდ იმ შტამებისგან გიცავთ, რომლებითაც ჯერ არ დაინფიცირებულხართ.

აშშ-ის დაავადებათა კონტროლის ცენტრის რეკომენდაციების მიხედვით, აპვ-ის ვაქცინა უნდა გაიკეთონ:

• 10-12 წლის ბავშვებმა. ადამიანის პაპილომავირუსის საწინააღმდეგო ვაქცინაცია საქართველოს ეროვნული კალენდრის მიხედვით ტარდება 10-11-12 წლის გოგოებსა და ბიჭებში, რაც სრულად ფინანსდება სახელმწიფოს მიერ. ამ ასაკობრივ ჯგუფში ვაქცინაცია ყველაზე შედეგიანია, ვინაიდან ის კეთდება სქესობრივი ცხოვრების დაწყებამდე;
• 26 წლამდე ასაკის ზრდასრულებმა. ვაქცინაცია ასევე რეკომენდებულია 26 წლამდე ზრდასრულებისთვის, მათ შორის მათთვის, ვინც აცრების სერია მოზარდობის ასაკში დაიწყო, თუმცა არ დაუსრულებია;
• 45 წლამდე ასაკის ზოგიერთმა ზრდასრულმა. 2018 წელს აშშ-ის საკვებისა და წამლის მარეგულირებელმა სააგენტომ (FDA) აპვ-ის ვაქცინაციისთვის რეკომენდებული ასაკი 26-იდან 45 წლამდე გაზარდა, რაც ეფუძნება კვლევას, რომლის მიხედვითაც ვაქცინა აპვ ინფექციების პრევენციას ამ ასაკობრივ ჯგუფშიც ახერხებს.

აღსანიშნავია, რომ 2023 წლიდან საქართველოში, იმუნიზაციის გაფართოებული პროგრამის ფარგლებში, უფასოდ აცრა შეუძლიათ როგორც 10-45  წლის გოგოებს და ქალებს, ასევე 10-26 წლის ბიჭებსა და კაცებს.

ვინ არ უნდა გაიკეთოს ვაქცინა?

აპვ-ის ვაქცინა არ უნდა გაიკეთოთ, თუკი:

• ხართ ორსულად. ორსულობისას ვაქცინის უსაფრთხოება კარგად არ არის ნაკვლევი, ამიტომ უმჯობესია, აცრა მშობიარობის შემდეგ გაიკეთოთ. თუმცა, თუკი აპვ-ის ვაქცინის გაკეთების შემდეგ აღმოაჩენთ, რომ ორსულად ხართ, არ ინერვიულოთ — აპვ-ის ვაქცინა არ არის დაკავშირებული ორსულობის დროს გართულებებთან;
• გქონდათ უარყოფითი რეაქცია წინა დოზაზე. თუკი ვაქცინის რომელიმე დოზაზე სხეულს უარყოფითი რეაქცია ჰქონდა მასზე ან მასში შემავალ ინგრედიენტებზე, აუცილებლად აცნობეთ ეს თქვენს ექიმს. ესაუბრეთ ექიმს თქვენს ალერგიებზე, მათ შორის სოკოს ან ლატექსის მიმართ ალერგიებზე, რადგან მათ შეიძლება გაზარდონ ალერგიული რეაქციის რისკი;
• გაქვთ საშუალო ან მძიმე დაავადება. თუკი თქვენი ჯანმრთელობა მძიმე მდგომარეობაშია, შესაძლოა, უმჯობესი იყოს ვაქცინის გამოჯანმრთელების შემდეგ გაკეთება. ესაუბრეთ ექიმს და გაიგეთ, როდის არის უმჯობესი და უსაფრთხო თქვენთვის აპვ-ზე აცრა.

რამდენ ხანს გვიცავს ვაქცინა?

დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის ინფორმაციით, ჩატარებულმა კვლევებმა და ვაქცინაციის მონიტორინგმა გამოავლინა, რომ ვაქცინაციის შემდგომ შრატის ანტისხეულები პიკს მალევე, მესამე დოზის შემდეგ აღწევენ და ეფექტურობას 8 წლის განმავლობაში ინარჩუნებენ.

ვაქცინაციის პროცედურული დეტალები

როგორ მუშაობს აპვ-ის ვაქცინა?

ვაქცინა შეიცავს ვირუსის სიმულაციას და არა — ნამდვილ, ცოცხალ ვირუსს. ის ასტიმულირებს თქვენ იმუნურ სისტემას, რომ მან წარმოქმნას ადამიანის პაპილომავირუსთან საბრძოლველად საჭირო ანტისხეულები. თუკი მოგვიანებით ნამდვილი ვირუსით დაინფიცირდებით, ეს ანტისხეულები ინფექციას ხელს შეუშლის.

როგორია აპვ-ის ვაქცინაციის განრიგი?

ვაქცინაციის კურსის განმავლობაში აცრების რაოდენობა დამოკიდებულია პირველი დოზის ასაკზე.

• 15 წლამდე გოგონებისა და ბიჭებისთვის აცრების კურსი ორდოზიანია და აცრებს შორის მინიმალური ინტერვალი 6 თვეა;
• 15-დან 45 წლამდე გოგოებისა და ქალებისათვის აცრების კურსი სამდოზიანია.
• 15-დან  26 წლამდე ბიჭებისა და კაცებისთვის აცრების კურსი სამდოზიანია.

სამჯერადი ვაქცინაცია ტარდება შემდეგი სქემით:  0 – 2 – 6 თვე. პირველ და მეორე დოზებს შორის მინიმალური ინტერვალი უნდა იყოს არანაკლებ 1 თვე, ხოლო მეორე და მესამე დოზებს შორის მინიმალური ინტერვალი უნდა იყოს არანაკლებ 3 თვე.

ნებისმიერი ასაკის ადამიანმა, რომელსაც ჯანმრთელობის ისეთი პრობლემა აქვს, რომელიც მის იმუნურ სისტემას ასუსტებს, აპვ-ის ვაქცინაციის სამდოზიანი კურსი უნდა გაიაროს, განურჩევლად ასაკისა.

რა გვერდითი მოვლენები შეიძლება ჰქონდეს აპვ-ის ვაქცინას?

აპვ-ის ვაქცინა უსაფრთხოა, თუმცა ისევე, როგორც ნებისმიერი ვაქცინაციის დროს, მას შეიძლება ახლდეს ხანმოკლე გვერდითი ეფექტები აცრის მიღების შემდეგ. ექიმი ვაქცინაციის შემდეგ რამდენიმე წუთი მონიტორინგს გაგიწევთ, რათა დარწმუნდეს, რომ კარგად ხართ, სანამ სახლში წახვალთ.

აპვ-ის ვაქცინის ყველაზე ხშირ გვერდით მოვლენებს შორისაა:

• ტკივილი, შეშუპება ან სიწითლე აცრის ადგილას
• თავის ტკივილი ან დაღლილობის შეგრძნება
• კუნთების ან სახსრების ტკივილი
• თავბრუსხვევა
• სიცხე
• გულისრევის შეგრძნება
• ალერგიული რეაქცია (იშვიათად)

ყველა ზემოჩამოთვლილი გვერდითი მოვლენა მოკლევადიანია და აპვ-ის ვაქცინას არ აქვს გრძელვადიანი გვერდითი მოვლენები.

ვისთვის არის აპვ-ის ვაქცინა უფასო?

2023 წლიდან საქართველოში, იმუნიზაციის გაფართოებული პროგრამის ფარგლებში, უფასოდ აცრა შეუძლიათ 10-45  წლის გოგოებს და ქალებს და 10-26 წლის ბიჭებსა და კაცებს.

სად შეიძლება ვაქცინის გაკეთება?

აპვ-ის ვაქცინის გაკეთება შეიძლება აპვ ვაქცინაციის სერვისის მიმწოდებელ ნებისმიერ სამედიცინო დაწესებულებაში, საქართველოს 50-ზე მეტ ქალაქსა და დასახლებაში, რომელთა სრული სიაც შეგიძლიათ დაავადებათა კონტროლის და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის ვებგვერდზე იხილოთ.

ვაქცინაციის დასაწყებად შეგიძლიათ, დაუკავშირდეთ ოჯახის ექიმს ან სიაში მოცემულ სასურველ დაწესებულებას.

პროგნოზი

რა მოლოდინი უნდა მქონდეს, თუკი აპვ მაქვს?

აპვ-ის პროგნოზი, ზოგადად, საკმაოდ კარგია. ეს დამოკიდებულია იმაზე, რომელი შტამი გაქვთ და რამდენად ეფექტურად შეუძლია თქვენს ორგანიზმს ამ ინფექციის დაძლევა. თუ გაქვთ დაბალი რისკის შტამი და ჯანმრთელი იმუნური სისტემა, დიდი შანსია, რომ თქვენი ორგანიზმი ინფექციას 12-24 თვის განმავლობაში თავად მოიშორებს.

ზოგიერთი შტამი კიბოს განვითარებასთან არის დაკავშირებული. ასეთ შემთხვევაში, ექიმი მონიტორინგს გაუწევს ვირუსს და საჭიროების შემთხვევაში დაგინიშნავთ დამატებით ტესტირებას ან მკურნალობას.

► გახსოვდეთ, რომ მაღალი რისკის შტამების ადრეული გამოვლენა და რეგულარული პაპ-ტესტირება ხელს უშლის აპვ-ისგან საშვილოსნოს ყელის კიბოს განვითარებას.

ადამიანის პაპილომავირუსი იკურნება?

არა. აპვ-ის განკურნების გზა არ არსებობს. თუმცა, თქვენი იმუნური სისტემა ხშირად თვითონვე მოაშთობს ვირუსს. აპვ-ის ინფექციების დაახლოებით 90% ერთ ან ორ წელიწადში ქრება.

აპვ მთელი ცხოვრების განმავლობაში გადამდებია?

არა აუცილებლად. გადამდები მანამ ხართ, სანამ ორგანიზმში აპვ არსებობს — განურჩევლად იმისა, გაქვთ თუ არა სიმპტომები. მაგალითად, თუკი გენიტალური მეჭეჭები გქონდათ და ისინი მოიშორეთ, ვირუსის გავრცელება მაინცაა შესაძლებელი მანამ, სანამ ის თქვენს სხეულში რჩება.

ცხოვრება პაპილომავირუსთან ერთად

როდის უნდა მივმართო ექიმს?

ექიმს უნდა დაუკავშირდეთ, თუკი გაქვთ:

• გენიტალური მეჭეჭები — ყვავილოვანი კომბოსტოსებრი მეჭეჭები, რომლებიც შეიძლება გაჩნდეს ვაგინაზე, ანუსზე ან პირის ღრუში;
• პაპ-ტესტის ანომალიური შედეგები — თუ პაპ-ტესტმა გამოავლინა ანომალიური უჯრედები, ეს ნიშნავს, რომ შეიძლება გჭირდებოდეთ დამატებითი ტესტირება აპვ-ზე.

გარდა ამისა, ჰკითხეთ ექიმს, რა სიხშირით უნდა ჩაიტაროთ აპვ-ის გამოსავლენი ტესტები, მაგალითად, პაპ-ტესტი. განიხილეთ ნებისმიერი შიშები, რომლებიც გაქვთ აპვ-სთან დაკავშირებით, განსაკუთრებით თუ ჯანმრთელობის ისეთი პრობლემა გაწუხებთ, რომელიც ასუსტებს იმუნიტეტს. ამან შეიძლება თქვენი სხეულისთვის გაართულოს ვირუსთან ბრძოლა.

რა კითხვები უნდა დავუსვა ექიმს?

აპვ-ისთან დაკავშირებით კითხვების ქონა აბსოლუტურად ბუნებრივია. შეგიძლიათ, ექიმს ჰკითხოთ:

• მჭირდება თუ არა აპვ-ის მკურნალობა?
• არის თუ არა აპვ-ის ეს შტამი მაღალი რისკის?
• საჭიროა თუ არა, რომ უფრო ხშირად ჩავიტარო აპვ-ის სკრინინგი?
• შეიძლება თუ არა, ჩემგან აპვ სხვას გადაედოს?
• შემიძლია თუ არა აპვ-ის ვაქცინის გაკეთება?

წყაროები: Cleveland Clinic — HPV, Cleveland Clinic — HPV Vaccine, Civil.ge, NCDC.ge, დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი