ინტერნალიზებული ჰომოფობია (იგივე ჰომოფობია საკუთარი თავის მიმართ) აღნიშნავს LGBTQ+ ადამიანების მიერ ცნობიერ, ქვეცნობიერ ან არაცნობიერ წარმოდგენას იმის შესახებ, რომ ერთი და იმავე სქესის/გენდერის ადამიანებს შორის მიზიდულობა, ქცევები და ურთიერთობები არასწორი ან მიუღებელია. ეს ხდება იმიტომ, რომ ყველა ჩვენგანი — მათ შორის LGBTQ+ ადამიანები — ვიზრდებით ჰეტერონორმატიულ კულტურაში, ანუ ისეთ კულტურაში, რომლის წარმოდგენითაც ჰეტეროსექსუალური მიზიდულობა, ქცევა და ინტიმური ურთიერთობები ადამიანის სექსუალობის ერთადერთი სწორი გამოცდილებები და გამოხატულებებია.

Contents

ამ თემაზე მეტის გასაგებად იხილეთ ჩვენი სტატია რას ნიშნავს ჰეტერონორმატიულობა — მაგალითები და საზიანო მხარეები

რას ნიშნავს ინტერნალიზებული ჰომოფობია?

შესაძლოა, ალოგიკურად გეჩვენებოდეთ, რომ LGBTQ+ ადამიანებს, რომლებსაც იგივე სქესი/გენდერი იზიდავთ, მათი სექსუალობა ფუნდამენტურად არასწორად მიაჩნდეთ, მაგრამ სწორედ ასე ხდება ინტერნალიზებული, ანუ გაშინაგანებული, ჰომოფობიის დროს. ჰეტერონორმატიულ საზოგადოებაში გაზრდისას, ჩვენ მუდმივად, ხშირად გაუცნობიერებლად ვსწავლობთ, რომ ჰეტეროსექსუალობა ნორმაა, ხოლო ერთი და იმავე სქესის/გენდერის ადამიანებს შორის მიმზიდულობა და ქცევა — „გადახრა“.

უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ ამ ტერმინის პოპულარობის მიუხედავად, მიიჩნევა, რომ ის პრობლემურია. „ფობია“, კლინიკური მნიშნელობით, გულისხმობს შფოთვით აშლილობას, რომელსაც ახასიათებს უკიდურესი, ირაციონალური შიში ან ზიზღი კონკრეტული გამოცდილების მიმართ. LGBTQ+ ადამიანებს არ აქვთ ერთი და იმავე სქესის/გენდერის ადამიანებს შორის მიზიდულობისადმი უკიდურესი ან ირაციონალური „ფობია“ — ნაცვლად ამისა, ისინი საზოგადოების ჰომოფობიური წინასწარგანწყობების ინტერნალიზებას ახდენენ და მათ საკუთარ თავსა და სხვა LGBTQ+ ადამიანებზე არგებენ. სწორედ ამიტომ, ალტერნატივად ზოგჯერ გამოიყენება ფრაზა „ინტერნალიზებული სექსუალური სტიგმა“, თუმცა „ინტერნალიზებული ჰომოფობიის“ გავრცელებულობის გამო და ამ თემის ირგვლივ თანმიმდევრულობის შენარჩუნების მიზნით მკვლევრები ჯერ კიდევ იყენებენ ამ ტერმინს.

ინტერნალიზებული ჰომოფობიის ნიშნები

ინტერნალიზებული ჰომოფობია შეიძლება სხვადასხვაგვარად გამოიხატოს ცალკეულ ადამიანებსა თუ საზოგადოებებში. ის შეიძლება ძალიან აშკარა იყოს, მაგალითად, საკუთარ თავზე იმის თქმა, რომ ვერ იტან, რომ იგივე სქესი/გენდერი გიზიდავს, ან უფრო ფარული, მაგალითად, LGBTQ+ ადამიანების განსჯა ან მათდამი ანტიპათია იმის გააზრების გარეშე, რომ შენც გრძნობ იმავე სქესის/გენდერის მიმართ მიზიდულობას.

ინტერნალიზებული ჰომოფობიის ნიშნებს შორისაა:

საკუთარი თავის მოტყუება ან იმის უარყოფა, რომ იგივე სქესი/გენდერი გიზიდავს;
იმავე სქესის/გენდერის მქონე ადამიანთან სექსუალური ურთიერთობების შენარჩუნება, თუმცა მათი საიდუმლოდ შენახვა სირცხვილის გამო;
რწმენა, რომ ერთი და იმავე სქესის/გენდერის ადამიანებს შორის სექსუალური ურთიერთობები ცუდია;
LGBTQ+ ადამიანების განჯსა, სიძულვილი ან ბულინგი;
ღრმა სირცხვილის შეგრძნება საკუთარი სექსუალობის, სექსუალური მიზიდულობისა და სექსუალური ქცევის მიმართ.

ინტერნალიზებული ჰომოფობიის ეფექტები

არსობრივად, ინტერნალიზებული ჰომოფობია შეიძლება გამოვლინდეს, როგორც კოგნიტიური დისონანსისა და რაციონალიზაციის ფორმა. ეს მაშინ ხდება, როდესაც ადამიანს ჰგონია, რომ სწამს ერთი რამის (მაგალითად, „მე ფრთხილი მძღოლი ვარ“), მაგრამ მას ასევე სწამს მისი საპირისპიროსი ან ახდენს მისი საპირისპიროს რაციონალიზაციას (მაგალითად, „მე არ ვიკეთებ ღვედს, რადგან ფრთხილი მძღოლი ვარ“). მსგავსად ამისა, LGBTQ+ ადამიანს, რომელიც ინტერნალიზებულ ჰომოფობიას გრძნობს, შეიძლება ერთი და იმავე სქესის/გენდერის ადამიანებს შორის მიზიდულობა ცუდი ან მიუღებელი ეგონოს და თქვას, რომ არ არის ქვიარი ან რომ ქვიარობა ცუდია, თუმცა ამასთანავე ჰქონდეს და ინარჩუნებდეს სექსუალურ ურთიერთობებს იმავე სქესის/გენდერის ადამიანთან.

ამის კიდევ ერთი მაგალითი შეიძლება იყოს LGBTQ+ ადამიანი, რომელიც ამბობს, რომ ის გეია და ეს მიღებული აქვს, თუმცა ამასთანავე გრძნობს ღრმა შფოთსა და სირცხვილს საკუთარი თავის გამო, როდესაც ჰეტეროსექსუალი ოჯახის წევრების ან მეგობრების გარემოცვაშია. ასეთ სიტუაციებში ადამიანმა შეიძლება იფიქროს, რომ ცუდი ადამიანია და, შესაძლოა, ასეთი სურვილები იმიტომ აქვს, ნაცვლად იმის დანახვისა, რომ საკუთარი ორიენტაციისადმი უარყოფითი შეგრძნებები ნაწილობრივ მაინც მომდინარეობს ჰეტერონორმატიულ გარემოში ყოფნიდან, რომელშიც ერთი და იმავე სქესის/გენდერის ადამიანებს შორის მიზიდულობა ნორმიდან “გადახრად” მიიჩნევა.

ინტერნალიზებული ჰომოფობიის ეფექტებს შორისაა:

შფოთვა: ინტერნალიზებულ ჰომოფობიას შეიძლება თან ახლდეს მოუსვენრობის შეგრძნება იმის გამო, რომ საზოგადოებაში მიღებული ჰეტერონორმატიული ღირებულებები არ შეესაბამება ადამიანის სექსუალურ სურვილებსა თუ ქცევას;
სირცხვილი: ინტერნალიზებული ჰომოფობიის გამო LGBTQ+ ადამიანი შეიძლება თას გრძნობდეს დამცირებულად, შერცხვენილად ან ეშინოდეს გაკიცხვის;
დეპრესია: ინტერნალიზებულმა ჰომოფობიამ LGBTQ+ ადამიანებში შეიძლება დეპრესიისა და უიმედობის შეგრძნებები გააჩინოს, რადგან მათი სექსუალური ორიენტაცია ეწინააღმდეგება ჰეტეროსექსუალობის აღქმულ „ღირსებებს“;
უმცირესობის სტრესი: ჰეტერონორმატიული უმრავლესობის მხრიდან დისკრიმინაციის გამო, ქვიარ ადამიანები დამატებითი სტრესის ქვეშ არიან. ამ ე.წ. „უმირესობის სტრესს“ აძლიერებს ინტერნალიზებული ჰომოფობიაც;
იზოლაცია: ზოგჯერ ადამიანის ინტერნალიზებულ ჰომოფობიასა და მის სექსუალურ მიზიდულობას შორის შეუთანხმებლობა ზედმეტად ინტენსიურია და იწვევს ნაცნობი, სოციალური და ინტიმური ურთიერთობიდან გაქცევას. ეს შეიძლება ძალიან საზიანო იყოს ადამიანისთვის, რადგან ჩვენ სოციალური არსებები ვართ და გვჭირდება სხვებთან ურთიერთობა;
ბრაზი: ინტერნალიზებული ჰომოფობიის მქონე ადამიანი შეიძლება გრძნობდეს იმედგაცრუებასა და ბრაზს, რადგან მის გონებაში მის რეალურ სურვილებსა და ჰეტერონორმატიულ ღირებულებებს შორის მწვავე კონფლიქტი მიმდინარეობს. ეს ბრაზი ხშირად მიემართება საკუთარ თავსა და სხვა LGBTQ+ ადამიანებს.

როგორ გავუმკლავდეთ ინტერნალიზებულ ჰომოფობიას?

თუკი LGBTQ+ თემის წევრი ხართ და ინტერნალიზებული ჰომოფობიის უარყოფითი ეფექტები გაწუხებთ, ამ გამოწვევასთან გასამკლავებლად რამდენიმე კარგი გზა არსებობს. ბევრი მათგანი შეგიძლიათ დამოუკიდებლად გააკეთოთ, ზოგს კი თემის წევრებსა და მენტალური ჯანმრთელობის პროფესიონალებთან კომუნიკაცია სჭირდება. ქვემოთ წარმოგიდგენთ 8 ხერხს საიმისოდ, რომ გაუმკლავდეთ ინტერნალიზებულ ჰომოფობიას:

1. იზრუნეთ საკუთარ თავზე

ამაში იგულისხმება საკუთარ თავზე ზრუნვა ემოციურად, მენტალურად, ფიზიკურად და სულიერად, რათა მშვიდად იყოთ საკუთარ თავთან. ინტერნალიზებული ჰომოფობია შეიძლება ძალიან დამღლელი და სტრესული იყოს, ამიტომ გამონახეთ დრო ისეთი აქტივობებისთვის, რომლებიც რესურსებს აღგიდგენთ (მაგ., ვავრჯიში, სწორი ძილი და იმ მეგობრებთან ერთად დროის გატარება, რომლებიც მხარს გიჭერენ თქვენი სექსუალობის აღმოჩენის გზაზე).

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია საკუთარ თავზე ზრუნვა შიდა ემოციებსა და ფიქრებზე ფოკუსირებით. ინტერნალიზებული ჰომოფობიისას ჩვენი გონება და სხეული მუდმივად ურთიერთსაპირისპირო ემოციებშია, რომლებთან გასამკლავებლადაც ძალიან დაგეხმარებათ დღიურის წარმოება, მედიტაცია და ადამიანებთან საზღვრების დადგენა.

2. ისწავლეთ საკუთარი თავის მიღება და სიყვარული

ინტერნალიზებული ჰომოფობია იმავე სქესის/გენდერის მიმართ სექსუალური სურვილების უარყოფაზე დგას. საკუთარი თავის მიმართ ამგვარმა ზიზღმა შეიძლება მნიშვნელოვნად დააზიანოს ცხოვრების ბევრი ასპექტი, მათ შორის ისეთებიც, რომლებიც, ერთი შეხედვით, საერთოდ არ უკავშირდება სექსუალობას. გამონახეთ დროს იმისთვის, რომ მიიღოთ და შეიყაროთ თქვენი თავი. საამისოდ ყურადღება გაამახვილეთ თქვენს ძლიერ მხარეებზე, დაკავდით თვითგაცნობიერების (ინგლ. Mindfulness) პრაქტიკებით და მართეთ ის, თუ როგორ ადარებთ საკუთარ თავს სხვებს.

3. თუ ფიქრობთ, რომ მზად ხართ ამისთვის, დაქამინგაუთდით

ე.წ. „ქამინგაუთი“ (ინგლ. Coming out; პირდაპირი მნიშვნელობით „გამოსვლა“) ნიშნავს თქვენს ცხოვრებაში მყოფი ადამიანებისთვის იმის თქმას, რაც თქვენ უკვე იცით — იქნება ეს თქვენი სექსუალური ორიენტაცია თუ გენდერული იდენტობა, ან ორივე ერთად.

თუკი ამაზე უკვე ესაუბრეთ სხვებს, გილოცავთ! მაგრამ თუკი ქამინგაუთი ჯერ არ გაგიკეთებიათ, საკუთარი თავი არ დააჩქაროთ და მხოლოდ მაშინ გაუზიარეთ სხვებს, როცა ამისთვის მზად იქნებით. საკუთარი იდენტობის დამალვისას ინტერნალიზებული ჰომოფობია შეიძლება კიდევ უფრო ძლიერი ჩანდეს, რადგან ამ დროს ვგრძნობთ, რომ პოტენციურად „დასაკარგი ბევრია“. მიუხედავად ამისა, ოჯახის წევრებსა თუ ძვირფას ადამიანებთან საკუთარ იდენტობაზე ღიად საუბარი შეიძლება უდიდესი შვება აღმოჩნდეს და გზა გაგიხსნათ LGBTQ+ თემის სხვა წევრებთან დასაკავშირებლად. გარდა ამისა, თუკი თქვენს იდენტობას ნაწილობრივ ოჯახის წევრებისა თუ ძვირფასი ადამიანების ჰომოფობიური წარმოდგენების გამო მალავთ, თქვენი ქამინგაუთი მათ შეიძლება დაეხმაროს ამ წარმოდგენების შეცვლაში.

► ქამინგაუთი ინდივიდუალური არჩევანია და არავინაა ვალდებული, საკუთარ იდენტობაზე სხვას ღიად ესაუბროს, განსაკუთრებით, თუ გარემო არაკეთილგანწყობილია მსგავსი იდენტობებისა თუ პრაქტიკების მიმართ და პოტენციურ საფრთხეს წარმოადგენს.

► ამ თემაზე მეტის გასაგებად იხილეთ ჩვენი სტატიები:

4. ესაუბრეთ ამაზე ახლო მეგობრებს

თუკი ინტერნალიზებული ჰომოფობია გაწუხებთ, ამ ფიქრებისა და შეგრძნებების უკეთ გამოკვლევისა და გააზრების ძალიან კარგი გზაა მათი განხილვა ახლო მეგობრებთან. თქვენს შინაგან კონფლიქტებზე, უთანხმოებაზე, შფოთვასა და სტიგმებზე საუბრისას შეგიძლიათ მიიღოთ ემოციური მხარდაჭერა და მოისმინოთ თქვენისგან განსხვავებული პერსპექტივები. ამგვარად მოახერხებთ, არაკომფორტული გრძნობები „გადაამუშაოთ“ და გარდაქმნათ რამე ისეთად, რაც პიროვნულ ზრდაში დაგეხმარებათ.

5. იპოვეთ თქვენი თემი

აუცილებელი არ არის, ინტერნალიზებულ ჰომოფობიას მარტომ გაართვათ თავი. შეგიძლიათ, იპოვოთ თემი, ონლაინ ან ოფლაინ, რომელთანაც შეძლებთ თქვენი ინტერნალიზებული ჰომოფობიისა და სექსუალობის განხილვას. სხვა თქვენნაირი ადამიანების პოვნა დაგეხმარებათ იმაში, რომ თავი მარტო არ იგრძნოთ. შესაძლოა, ამ პროცესში ახალი მეგობრებიც კი შეიძინოთ.

► თბილისის მასშტაბით ახალი ქვიარ ადამიანების გასაცნობად შეგიძლიათ ეწვიოთ LGBTQ+ ორგანიზაციების სათემო შეხვედრებს.

6. ამოიცანით თქვენი წარმოდგენები და დაუპირისპირდით მათ

ინტერნალიზებული ჰომოფობია გარკვეულწილად არის ნაკრები იმ რწმენა-წარმოდგენებისა, თუ რა არის მისაღები და მიუღებელი სექსუალობის თვალსაზრისით. ერთ-ერთი რამ, რისი გაკეთებაც შეგიძლიათ ინტერნალიზებულ ჰომოფობიასთან გამკლავებისას, არის თქვენს სექსუალობაზე თქვენი ზუსტი წარმოდგენების ამოცნობა. შესაძლოა, აღმოაჩინოთ, რომ რამდენიმე ურთიერთსაპირისპირო ან წინააღმდეგობრივი წარმოდგენა და შეგრძნება გაქვთ. ეს აბსოლუტურად ნორმალურია! ამ სავარჯიშოს მიზანია, დააკვირდეს ამ წარმოდგენებსა და შეგრძნებებს, რათა გაიაზროთ, რომ ისინი გაქვთ, შექმნათ შესაბამისი ემოციური პასუხები და დაუპირისპირდეთ მათ. ეს შეგიძლიათ გააკეთოთ მარტომ, მეგობრებთან ერთად ან ფსიქოთერაპევტის დახმარებით.

7. გაიაზრეთ, რა გავლენა აქვს ინტერნალიზებულ ჰომოფობიას თქვენზე

თქვენი წარმოდგენების ამოცნობისა და მათთან დაპირისპირების გარდა, ასევე შეგიძლიათ ჩამოწეროთ სია იმისა, თუ როგორ აზიანებს ინტერნალიზებული ჰომოფობია თქვენს ცხოვრებას (მაგ., სტიგმა, სირცხვილი, ბრაზი, იზოლაცია). ეს კარგი სავარჯიშოა საიმისოდ, რომ უკეთ გაიაზროთ, რამდენ მენტალურ და ემოციურ ენერგიას გართმევთ ინტერნალიზებული ჰომოფოიბია. ამან, შესაძლოა, ასევე დაგანახოთ, რომელი გარემოებები, ადამიანები თუ სხვა ცვლადები აღძრავს თქვენში ინტერნალიზებულ ჰომოფობიას სხვადასხვა ფორმით. შემდეგ შეგიძლიათ, ეს ყველაფერი განიხილოთ თერაპევტთან, თემის წევრებთან ან ახლო მეგობართან.

8. წარმოიდგინეთ ცხოვრება ჰომოფობიის გარეშე

შესაძლოა, ეს უშედეგო სავარჯიშოდ გეჩვენებოდეთ, მაგრამ ჰომოფობიის გარეშე ცხოვრების წარმოდგენა დაეხმარება თქვენს წარმოსახვას, დაინახოს, რამდენად განსხვავებული შეიძლება იყოს თქვენი ცხოვრება და საზოგადოება. ეცადეთ, წარმოიდგინოთ, რამდენად სხვანაირი იქნებოდა თქვენი შესაძლებლობები და გადაწყვეტილებები, თუ თქვენც და სხვებიც მიიღებდით ერთი და იმავე სქესის/გენდერის ადამიანების მიზიდულობას, როგორც ბუნებრივ მოცემულობას.

როგორ დავუჭიროთ მხარი LGBTQ+ ადამიანებს?

თუკი თავად არ გაქვთ იმავე სქესის/გენდერის მიმართ მიზიდულობა, მაგრამ იცნობთ LGBTQ+ ადამიანებს, შეგიძლიათ მათ ბევრი სხვადასხვა გზით დაეხმაროთ, იქნება ეს მისი პირდაპირი მხარდაჭერა, ინტერნალიზებული ჰომოფობიის ამოცნობა თუ ჰომოფობიურ სოციალურ როლებთან დაპირისპირება. გთავაზობთ რამდენიმე გზას ამისთვის:

არ თქვათ ანტი-გეი ხუმრობები;
ხმა აიმაღლოთ იმ ადამიანების წინააღმდეგ, რომლებიც ანტი-გეი დებულებებს ამბობენ;
მოუსმინოთ თქვენს LGBTQ+ მეგობრებს, როდესაც ისინი თავიანთ პერსპექტივებსა და შეგრძნებებს გიზიარებენ მათი კონკრეტული პრობლემებისა და გამოწვევების შესახებ;
ამოიცნოთ თქვენში ცნობიერად თუ არაცნობიერად არსებული ჰომოფობია და დაუპირისპირდეთ მას;
იყოთ მხარდამჭერი მეგობარი, რომელიც ხელმისაწვდომია როგორც ღრმა საუბრებისთვის, ისე სახალიხო გამოცდილებებისთვის.

რატომ უნდა მიმართოთ LGBTQ+ მეგობრულ თერაპევტს?

ინტერნალიზებული ჰომოფობიის ეფექტები შეიძლება ძალიან მძიმე იყოს (მაგ., შფოთვა, სირცხვილი, დეპრესია, ბრაზი). თუკი ეს სიმპტომები იმდენად ძლიერია, რომ ისინი ყოველდღიურობაში ჯანსაღი ურთიერთობების ჩამოყალიბებასა და შენარჩუნებაში გიშლით ხელს, შესაძლოა, დროა, რომ მიმართოთ პროფესიონალს — სასურველია, LGBTQ+ მეგობრულ ფსიქოთერაპევტს — რომელიც ამ სპეციფიკურ პრობლემებზე მუშაობს.

თერაპევტს შეუძლია, შექმნას უსაფრთხო, განსჯისგან თავისუფალი სივრცე, რომელშიც თქვენს მოწყვლად ფიქრებსა და შეგრძნებებზე საუბარს მოახერხებთ. თერაპიის დროს გექნებათ უსაფრთხო სივრცე საიმისოდ, რომ გამოიკვლიოთ ნებისმიერი კონფლიქტი, რომელიც მიმდინარეობს ჰეტერონორმატიული საზოგადოებისგან ინტერნალიზებულ ჰომოფობიურ წარმოდგენებსა და იმ სექსუალურ სურვილებს შორის, რომლებიც გაქვთ. განხილვების დროს თერაპევტი დაგეხმარებათ ამ შეგრძნებების ნორმალიზებაში და საკუთარი თავის მიღებაში.

► თუკი LGBTQ+ მეგობრულ ფსიქოლოგთან საუბარი გსურთ, შეგიძლიათ, მიმართოთ საქართველოში მოქმედ ქვიარ ორგანიზაციებს, რომლებსაც ფსიქოლოგის უფასო კონსულტაციის გაწევა შეუძლიათ. მაგალითად:

„თანასწორობის მოძრაობა“ LGBTQ+ ადამიანებს უზრუნველყოფს უფასო ფსიქოლოგიური მომსახურებით. უფასო და ანონიმური კონსულტაციის მისაღებად შეგიძლიათ მიხვიდეთ „თანასწორობის მოძრაობის“ ოფისში. მისამართი: უშანგი ჩხეიძის ქუჩა #19. ვიზიტამდე შეგიძლიათ ორგანიზაციას დაუკავშირდეთ ტელეფონით (0322 47 97 48) ან Facebook გვერდზე.
ქვიარ ასოციაცია „თემიდა“ ტრანს/ქვიარ ადამიანებს სთავაზობს ფსიქოლოგის უფასო მომსახურებას. „თემიდაში“ შეგიძლიათ ასევე ისარგებლოთ დროებითი საცხოვრისით. მომსახურების მისაღებად შეგიძლიათ დაუკავშირდეთ ორგანიზაციას ტელეფონით (995 599 42 83 31), ელ.ფოსტაზე: [email protected] ან Facebook გვერდზე.
„ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერი ჯგუფი“ (WISG) ქალებსა და ქვიარ ადამიანებს სთავაზობს ფსიქოლოგისა და სექსოლოგის კონსულტაციას. ორგანიზაციას შეგიძლიათ დაუკავშირდეთ Facebook გვერდზე, ტელეფონით (595190303) ან ელ.ფოსტაზე: [email protected]

წყარო: Choosing Therapy