დეზინფორმაცია, მანიპულაცია, პროპაგანდა და მითები საზოგადოების სამართავად ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი იარაღია. ეს განსაკუთრებით კარგად გამოჩნდა პანდემიის დროს, როცა სრულიად არასანდო, ყალბი ანგარიშებით გავრცელებული ნებისმიერი ტყუილი ვაქცინაზე საზოგადოების ნაწილისთვის უფრო დამაჯერებელი იყო, ვიდრე ავტორიტეტული ორგანიზაციებისა და ექიმების რჩევები და რეკომენდაციები.
მანამდეც და შემდეგაც ჩვენი განწყობების და შეხედულებების სამართავად მსგავს ნარატივებს აქტიურად იყენებენ. განსაკუთრებულ ძალისხმევას კი ქვიარ ადამიანების წინააღმდეგ მიმართავენ და ცდილობენ დაგვარწმუნონ, რომ ქვიარები საშიშები და მიუღებელნი არიან.
ამაში წვლილი მხოლოდ ჰომოფობიურად განწყობილ, პროკრემლისტურ და ძალადობრივ ჯგუფებს არ მიუძღვით. მათზე არანაკლებ მავნე როლს თამაშობს პოლიტიკური ჰომოფობია, რომელიც ხშირად პირდაპირ სახელისუფლებო ტრიბუნიდან ჟღერდება.
ამ მასალაში სწორედ გავრცელებულ პროპაგანდისტულ ნარატივებს განვიხილავთ და ერთად დავრწმუნდებით, რომ უსაფუძვლოა.
“ლგბტ პროპაგანდა”
პირველ რიგში, უნდა შევთანხმდეთ, რომ არანაირი “ლგბტ პროპაგანდა” არ არსებობს. მეტიც, თავად ეს სიტყვათშეთანხმება პროპაგანდისტული ნარატივებით შეიქმნა და მიზანი დეზინფორმაციისადმი მოწყვლად ჯგუფებში არარაციონალური შიშების დათესვა, ხოლო ჰომოფობიურ ჯგუფებში აგრესიის გაღვივებაა.
არარსებულ “ლგბტ პროპაგანდას” აქტიურად ებრძვიან რუსეთში. აგრესორი სახელმწიფოს მეთაურები კრძალავენ ფილმებს, წიგნებს და ფეისბუქპოსტებსაც კი, რომელიც ადამიანის ფუნდამენტურ უფლებებს ეხება. ამტკიცებენ, თითქოს ამაზე საუბარიც კი ლახავს სხვის უფლებებს და თავს ახვევს მათი ცხოვრების წესს, რაც ცალსახა ტყუილია. მაგრამ ეს ნარატივები არც საქართველოსთვისაა უცხო — ჰომოფობები ხან ქვიარ ფილმების ჩვენების გამო შფოთავენ, ხან ლგბტ დროშის ჩამოკიდების.
სამწუხაროდ, ამაზე საუბრობენ პოლიტიკოსებიც. მაგალითად, პრემიერმინისტრმა, ირაკლი ღარიბაშვილმა უნგრეთში კონსერვატორების საერთაშორისო კონფერენციაზე იმაზე ილაპარაკა, თითქოს ტრადიციული, ოჯახური ფასეულობების “ნგრევით”, “ყალბი თავისუფლების თავსმოხვევით, არასრულწლოვანი ბავშვებისთვის ლგბტ პროპაგანდით” ცდილობენ, ადამიანები საკუთარ ოჯახს, ტრადიციებს მოწყვიტონ. ღარიბაშვილმა იგივე გაიმეორა რამდენიმე დღეში, როცა ჟურნალისტებთან განაცხადა, რომ არ დაუშვებენ “უმცირესობის ძალადობას და მათ აგრესიულ პროპაგანდას ჩვენი მოსახლეობის, ხალხის უმრავლესობაზე”. კრიტიკას და კითხვებს კი თავადაც კითხვით უპასუხა და ჟურნალისტს მიმართა: “თქვენთვის მისაღებია ის აღვირახსნილი პროპაგანდა, რომელიც მიმდინარეობს ზოგიერთ ქვეყანაში იგივე სქესის შეცვლასთან დაკავშირებით?”
აღარ დავაკონკრეტებთ, რა ფრაზები ისმის ამ საკითხზე ძალადობრივი ალტინფოს ეთერიდან. მხოლოდ ერთ კითხვას ვუპასუხოთ: რას უწოდებენ ან ღარიბაშვილი ან პრორუსები “ლგბტ პროპაგანდას”? — საჯარო სივრცეში არსებობის უფლებას და გამოხატვის თავისუფლებით სარგებლობას. მათი ნარატივით, ლგბტქია+ თემის პრობლემებზე, სექსუალურ ორიენტაციაზე ან გენდერულ დისკრიმინაციაზე საუბარი საზოგადოებაზე ძალადობაა, თითქოს ქვიარ ადამიანების ჩაგვრის ან ცხოვრების განხილვა ვინმეს უბიძგებს, თავადაც ქვიარი გახდეს.
რეალურად, ინფორმაციის გავრცელებით ადამიანებს ვეხმარებით, ჰომოფობიურ, ჰეტერონორმატიულ საზოგადოებაში მეტი გაიგონ თავიანთი უფლებების, სექსუალობის შესახებ. ამის არ ცოდნა მათ ცხოვრებას არ აუმჯობესებს, უფრო პირიქით.
“ჰომოსექსუალობა გადამდებია”
მნიშვნელოვანია დავიმახსოვროთ, რომ სექსუალური ორიენტაცია არჩევანი არ არის და ვერავის მოწოდებით ჰეტეროსექსუალი ვერ გახდება გეი და პირიქით. ორიენტაცია არც ამ სტატიის კითხვისას შეიცვლება და არც იმის აღიარებით, რომ ლგბტქია+ ადამიანებს ჩაგრავენ და უფლებებს უზღუდავენ.
ის მარტივი ჭეშმარიტებაც არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ეს არც დაავადებაა, რომელიც, შესაძლოა, ვინმეს გადაედოს, თუ ქვიარ ადამიანებზე მეტს გაიგებს და მათთან ექნება ურთიერთობა. სექსუალური ორიენტაცია არ შეიძლება ჩამოყალიბდეს ან შეიცვალოს აღზრდისას, შესაბამისად, შიშით მანიპულირების მცდელობაა ისიც, რომ ბავშვები “პროპაგანდისგან” უნდა დაიცვათ.
“ლგბტ აქტივიზმი ქვეყნის მტრობაა”
ეს კიდევ ერთი პროპაგანდისტული ნარატივია, რომელიც პოლიტიკოსებისგან მოგვისმენია. ქვიარ ადამიანებისგან მუდმივად მოითხოვენ, ჩუმად იყვნენ, თავისთვის, სახლში ან დახურულ სივრცეში. ნებისმიერი მცდელობა, საჯარო სივრცით ისარგებლონ, პროვოკაციად ფასდება.
ასე მოხდა 2021 წლის პრაიდფესტივალის დროსაც. 5 ივლისს პრემიერმინისტრმა ძალადობა წაახალისა და თბილისი პრაიდის მიერ დაგეგმილი ღონისძიება პროვოკაციად შეაფასა მაშინ, როცა ქუჩაში ძალადობრივი ჯგუფები იდგნენ და მშვიდობიანი მსვლელობის ჩასაშლელად ემზადებოდნენ. მას შემდეგ, რაც პრორუსებმა აქტივისტების ოფისები დაარბიეს და მედიის 50-მდე წარმომადგენელზე იძალადეს, რომელთაგან ერთ-ერთი, ლექსო ლაშქარავა რამდენიმე დღეში გარდაიცვალა, პრემიერმინისტრი ისევ პროვოკაციაზე ლაპარაკობდა. ოღონდ ეს არ ეხებოდა ალტინფოს, რომლის წარმომადგენლებმა ჰომოფობების შეკრება დააორგანიზეს, ან მღვდლებს, რომლებმაც ძალადობა წაახალისეს, არამედ აქტივისტებს, რომლებზეც იძალადეს.
ქართული ოცნება და მასთან დაკავშირებული პირები ცდილობენ დაგვარწმუნონ, რომ საკუთარ უფლებებზე, ხილვადობის მნიშვნელობაზე საუბრით და მსგავსი ღონისძიებების დაგეგმვით აქტივისტები ქვეყანას აზიანებენ და მოსახლეობის “პროვოცირებას ახდენენ”. თითქოს იმის გამო, რომ რუსეთიდან მართული ჯგუფები “შემთხვევით არ გაღიზიანდნენ” და ორგანიზებული ძალადობა არ მოაწყონ, რომლის აღკვეთა სახელმწიფოს პირდაპირი ვალდებულებაა, ადამიანები უნდა დაიმალონ და წელიწადში რამდენჯერმეც კი ვერ მოახერხონ გამოხატვის თავისუფლების კონსტიტუციური უფლებით სარგებლობა.
ამ მანიპულაციურ აზრებს უფრო ფართოდ შლიან რადიკალური ჯგუფები და ლგბტ აქტივისტებს ევროპიდან მართულებს, აგენტებსაც უწოდებენ, რომელთა მიზანი ქვეყანაში გადატრიალების მოწყობაა. წარმოიდგინეთ, რამდენად აბსურდული იქნება ეს ბრალდება ფუნდამენტური უფლებების დასაცავ აქციას “უმრავლესობა” რომ მართავდეს.
“გენდერი არ არსებობს”
ეს მითის ყველაზე გავრცელებული ფორმაა, რომელიც მარტივად მოქმედებს არასაკმარისი ინფორმაციის მქონე ადამიანებზე. ამ დროს ჰომოფობები გვიმტკიცებენ, თითქოს ეს ბოლო წლების “ამოჩემებაა” და ოდითგანვე მხოლოდ ქალისა და კაცის სქესი არსებობდა და სამყაროც მათი თანაცხოვრებით განვითარდა.
პირველ რიგში, მნიშვნელოვანია, სქესი და გენდერი განვასხვაოთ. სქესი დაბადებისას მინიჭებული ბიოლოგიური მახასიათებლებია, გენდერი კი ფართო ცნებაა — სოციალურად კონსტრუირებული როლია, ადამიანის აღქმის, თვითგამოხატვის, ან საზოგადოებაში დამკვიდრებული სტანდარტების ერთობლიობაა.
უნდა განვიხილოთ გენდერული იდენტობაც, რომელიც ხშირად, სტერეოტიპული მიდგომების გამო, არასწორად გვესმის. მარტივად რომ ვთქვათ, გენდერული იდენტობა არის ის, თუ რომელ გენდერთან აიდენტიფიცირებ საკუთარ თავს, ხოლო ორიენტაცია სექსუალურ და რომანტიულ ინტერესებს უკავშირდება.
ამიტომ, როცა ჰომოფობიური ჯგუფები ამბობენ, რომ ეს ყველაფერი მოგონილია, არ არსებობს და მხოლოდ ქალისა და კაცის გენდერით უნდა შემოვიფარგლოთ, არ დაუჯეროთ. არც იმაზე ენდოთ, თითქოს ყველაფერი ბოლო წლების “ტრადიციულ ღირებულებებთან ბრძოლის” და მსოფლიოს განადგურების მცდელობაა, რადგან ლგბტქია+ ადამიანები საუკუნეების განმავლობაში არსებობდნენ. სიახლე მხოლოდ ტერმინებია, რომლებიც წლების განმავლობაში, ახალი ცოდნების მიღებასთან ერთად, დაიხვეწა. ახლა მათი მნიშვნელობა შენც იცი.
სამოსის, აქსესუარებისა და სექსუალური ორიენტაციის “კავშირი”
ალბათ, ხშირად გსმენიათ, რომ ზოგიერთი ქალი საკმარისად ნაზი, დახვეწილი და მოწესრიგებული არ არის. ეს სექსისტური მიდგომა ნაკლებად ფემინური ქალებისა და არამასკულინური კაცებისგან მოითხოვს, სტერეოტიპული ხედვები დააკმაყოფილონ. ჰეტერონორმატიული დოქტრინისგან გადახვეულ ადამიანებს, კი იარლიყებს აწეპებენ. მაგალითად, წლების განმავლობაში გრძელთამიან ან საყურიან ბიჭებს გეიდ მიიჩნევდნენ, ისევე, როგორც მოკლე ვარცხნილობის მქონე გოგოებს, რომლებიც კაბების ნაცვლად შარვლებს ანიჭებენ უპირატესობას.
აუცილებელია დავიმახსოვროთ, რომ ჩაცმულობა და თვითგამოხატვის ფორმები სექსუალურ ორიენტაციასთან პირდაპირ კავშირში არ არის. შესაძლოა, ნებისმიერი ფერადთმიანი ბიჭი იყოს ან არ იყოს გეი, რადგან არასტანდარტული გარეგნობა და სტილი ავტომატურად არ ნიშნავს, რომ ადამიანი ქვიარია.
წაიკითხე ვრცლად მედია აპრილზე: