“ბავშვობაში ძალიან აქტიური ვიყავი. ნუ, ახლაც ძალიან აქტიური ვარ…”, — ასე იწყებს ბავშვობის გახსენებას აკსანა, რომლის ენერგიულობა და აქტიურობა ამ სიტყვების გარეშეც ცხადია. გვათვალიერებინებს ეზოს და სახლს, ასევე, ყვავილების კუთხეს, რომელიც განსაკუთრებით უყვარს და ეამაყება. ინტერვიუსაც ენთუზიაზმით ეკიდება და ცდილობს, კითხვებზე მაქსიმალურად ამომწურავად გვიპასუხოს, შემდეგ კი სასწრაფოდ ამზადებს ფელამუშს, ჭრის ხილს, რომ სანამ ჩვენ მუშაობას დავასრულებთ, გამასპინძლებაც მოასწროს, მიუხედავად ჩვენი წინააღმდეგობისა.
აკსანა მისკარიანთან ინტერვიუსთვის მარნეულის მუნიციპალიტეტში ჩავედით, რომელიც ძირითადად ეთნიკური უმცირესობებითაა დასახლებული, მეტწილად — საქართველოს ეთნიკურად აზერბაიჯანელი მოქალაქეებით. თუმცა აკსანა სოფელ დამიადანაა, რომელიც საქართველო-სომხეთის საზღვართან ახლოს მდებარეობს და სადაც ძირითადად საქართველოს ეთნიკურად სომეხი მოქალაქეები ცხოვრობენ.
33 წლისაა და უკვე 13 წელია ადგილობრივ სკოლაში დაწყებითი კლასის დამრიგებელია.
მისი დილა 07:30 საათზე იწყება. უმცროსი შვილი ბაღში მიჰყავს, უფროსი — სკოლაში, სადაც თავადაც მუშაობს. სკოლის მერე სახლში ბრუნდება და ჯერ საჭმელი უნდა მოამზადოს, სახლი დაალაგოს. მალე ბავშვი სკოლიდან ბრუნდება და იმის კვებაზეც უნდა იზრუნოს, შემდეგ კი მეცადინეობის დროც მოდის.
სიამაყით გვიყვება, რომ ქართული ენა 28 წლის ასაკში ისწავლა — ერთ-ერთი პროგრამით მათ სკოლაში უნდა მისულიყო ქართულენოვანი მასწავლებელი, რომელიც ბავშვებს ენას ასწავლიდა.
“მე ვთქვი, რომ აუცილებლად მე მინდა, რომ ჩვენთან იყოს ეს მასწავლებელი. ძალიან მინდოდა ლაპარაკი”, — ამბობს აკსანა.
უკვე 6 წელია, ქართულის მასწავლებელი აკსანას სახლში ცხოვრობს და სკოლაშიც იქედან დადის.
“ძალიან კარგი, არაჩვეულებრივი ადამიანია ჩემი მზია. რაც სკოლაში ჩვენი მასწავლებელი მოვიდა, ბავშვებმა უკვე იციან ენა, ამ პატარა თაობამ, მაგრამ ჩემმა თაობამ არ იცის. პირველ რიგში, კომუნიკაცია გჭირდება. [ჩემზე] სულ ამბობენ, აი, ნახე, როგორ ლაპარაკობს ქართულად; მზია რომ თქვენთან არის, იმიტომ ლაპარაკობ ქართულადო. კი, ზუსტად ასეა — ცოტა სწორად, ცოტა არასწორად, ცოტა რუსულად და ვისწავლე”.
“საქართველოს მოქალაქე ვარ, რატომ არ უნდა ვილაპარაკო ქართულად?! რაღაცნაირად მინდოდა და ვისწავლე. ძნელად ვისწავლე, ადვილი არ იყო — სკოლა, სახლი, ოჯახი, ბავშვები, მასწავლებლების ტრენინგები და ა.შ. ძალიან რთული იყო ეს პერიოდი, მაგრამ ვისწავლე”.
მოსწონს, რომ ახლა სოფელში უკეთესი შესაძლებლობებია, ვიდრე მის ბავშვობაში იყო. სინანულით იხსენებს სიმღერის სიყვარულს და ამატებს, რომ სოფელში არ იყო სივრცე, სადაც ისწავლიდა, ამიტომ ეს სურვილი აუსრულებელი დარჩა. ხუმრობით ამბობს, სიმღერის ოცნება იმდენად დიდი იყო, ქმარი მყავს მუსიკოსიო.
ხუმრობს იმაზეც, რომ კლასში, ფაქტობრივად, ერთი მოსწავლე იყო:
“ბოლო ზარი იყო ჩემი ბენეფისი”, — ამბობს სიცილით და განმარტავს, რომ მხოლოდ ერთი კლასელი ჰყავდა, რომელიც ხან მივიდოდა სკოლაში, ხან — არა.
“ძალიან მინდოდა თბილისში უმაღლესი განათლება, მაგრამ რადგან ენა არ ვიცოდი, სომხეთში გავაგრძელე სწავლა. 5 წელი ვისწავლე და უკან დავბრუნდი. მეორე წელსვე დავიწყე სკოლაში მუშაობა, როგორც დამრიგებელმა. მერე გამოცდები რომ დაიწყო, ჩავაბარე ბუნებისმეტყველება, სპორტი”.
ვკითხეთ, დღეს როგორია ცხოვრება სოფელ დამიაში. კვლავ ხუმრობით ამბობს, ჩემთვის ძალიან კარგიო, თუმცა მერე ამატებს, ცოტათი რთულიაო. განსაკუთრებით აწუხებს ის, რომ ბავშვებისთვის საინტერესო თითქმის არაფერი ხდება, მაგალითად, ხელოვნების, სპორტის წრეები. სულ რაღაც 3 წელია, რაც ცეკვის წრე არსებობს და ორი თვეა — პატარა მოედანიო.
მიუხედავად ამისა, რადგან მის ბავშვობასთან შედარებით ახლა უკეთესი შესაძლებლობებია, აკსანა ცდილობს, შვილებს მიუწვებოდეთ ხელი სხვადასხვა სივრცეზე — ბავშვები ქართული ცეკვის, მუსიკის წრეებზე დადიან. თავისუფალ დროს კი დედაც მათთან ერთად ერთობა სამაგიდო თამაშებითა თუ საღამოობით წრეში ბურთით, მით უფრო, ახლა, როცა საზაფხულო არდადეგებია.
ამბობს იმასაც, რომ სკოლისა და ბაღის გარდა, ადგილობრივებისთვის არ არის დასაქმების საშუალება, ამიტომ მოსახლეობის უმეტესობა სოფლის მეურნეობითა და მეცხოველეობითაა დაკავებული. გვიზიარებს, რომ სიამოვნებით ისწავლიდა სტილისტობასაც, ასევე, აინტერესებს ვიზაჟისტობაც. მისი თქმით, სოფელში არ არის არც ერთი სალონი, მიუხედავად იმისა, რომ საჭიროებაც არსებობს და შესაბამისი კადრების პოვნაც შეიძლება.
“არ ვიცი როდის იქნება, მაგრამ ვფიქრობ, რომ გავხსნი პატარა სალონს, სადაც გოგოებისთვისაც სამსახური იქნება. მე მგონია, რომ ეს ჩემს სამსახურთან ერთად პრობლემა არ იქნება. ჩემი იქნება და ნებისმიერ დროს შემიძლია დავკეტო, გავაღო”.
“მანქანის ტარება ვისწავლე 10 წლის წინ. სოფელში ასაკიანი ხალხი ამბობდა, ნახე, ვარამის ცოლი რა ყოჩაღია, ტარება იცის, მაგრამ მეშინია ქალების გვერდით დაჯდომაო. ჩვენს ოჯახში ასეთი პრობლემები არ ყოფილა — არც დედამთილთან, არც მამამთილთან. ახლაც მეუღლე სულ მხარს მიჭერს”.
სირთულეებს შორის ასახელებს სოფლის შიდა გზების მოუწესრიგებლობასაც, ასევე, ტრანსპორტს, რომელიც დილის 09:00 საათზე მიდის მარნეულისკენ და უკან 11:00 საათზე მოდის.
“თუ მანქანა არ გყავს და სადმე წასვლა გინდა, ამ დროში ვერაფერს მოვასწრებ. ან სკოლის შემდეგ. ვთქვათ, ორი საათის შემდეგ მინდა სადმე წასვლა, საავადმყოფოში, ბაზარში, მაღაზიაში, სალონში — ამ დროს უკვე ტრანსპორტი არ არის”.
გარდა ამისა, აკსანა ამბობს, რომ სოფელში უმეტესობას სასმელი წყალი არ აქვს. ივლისსა და აგვისტოში წყალი 14:00-დან 20:00 საათამდე მოგვეწოდება, ავზებს ვავსებთ და სხვა საჭიროებებისთვის ამ წყალს ვიყენებთო, სასმელი წყლისთვის კი სოფელში სამი ადგილია, საიდანაც მოაქვთ ხოლმე.
რადგან თავადაც მუშაობს და ქმარიც, სოფლის მეურნეობისთვის დრო ნაკლებად რჩებათ, ამიტომ ხილ-ბოსტნეული მცირე რაოდენობით მოჰყავთ. მერე სიცილით ამატებს, თან არც მიყვარს ეს საქმიანობაო.
“ყვავილები მიყვარს ძალიან. წელს ბევრი ვარდი გაფუჭდა, არ ვიცი რა იყო პრობლემა, პაპანაქება თუ რა. მე თვითონ ვუვლი. ქმარი სულ გვერდზე მყავს. რაც მინდა, რაღაცის გაკეთება მინდა, სულ გვერდზეა აუცილებლად. ნუ, ყვავილებზე ისე არა… მაგრამ უფრო ეს პომიდორი, ხილი. ერთად გავაკეთეთ ყველაფერი. მალე ლეღვის მეორე მოსავალი იქნება, მაგას თვითონ კრეფს და ყიდის. მარტო მურაბისთვის ეს ძალიან ბევრია. 40 ხეა ლეღვის”, — აღნიშნავს აკსანა და ამატებს, რომ უკვე მოამზადა გარგრის მურაბა, ყურძნის წვენი თათარასთვის და ა.შ.
ვკითხეთ იმაზეც, ეთნიკური ნიშნით განსხვავებული დამოკიდებულების გამოცდილება თუ ჰქონია. პასუხად ამბობს, რომ “ყველანაირი ადამიანი შეიძლება შეგხვდეს ყველა ეროვნებაში, სომეხი იქნება, ქართველი თუ აზერბაიჯანელი”.
“ჩვენ ხომ ვცხოვრობთ საქართველოში, აქ მხოლოდ ერთი ეთნოსი არ ცხოვრობს. მაგალითად, მეზობელ სოფელში აზერბაიჯანელები ცხოვრობენ. ნორმალური ურთიერთობა გვაქვს. […] მყავს ქართველი მეგობრები ბევრი, ეზიდი, აზერბაიჯანელი, ერთად ვლაპარაკობთ ქართულად”.