“უსაქმურო”, “უსირცხვილო”, “სარკე არ გაქვს სახლში?!”, “არაქალო”, “სიმახინჯის განსახიერება”, “ძუკ*ა”, “ღობის აშარაშკა”, “ქაჯი”, “უტვინო ბატი”, “ბო*ი”, “ყანა ქალი”, “პიდარასტი”, “ლგბტ თხა”, “დაქოქილი თოჯინა”, “გომბიო”, “საცოდავო”, “აყროლებული ფეკალია”, “ბანძი”, “ჭყიპინებ”, — ეს იმ მიმართვების არასრული ჩამონათვალია, რომლებიც პოლიტიკოს თეონა ჭალიძეს ფეისბუქზე, ვიდეოს კომენტარებში დაუწერეს. ავტორებს შორის არარეალური ანგარიშები, ტროლები და ბოტები სჭარბობდა, თუმცა იყვნენ რეალური ადამიანებიც.

თეონა გვიყვება, რომ სახელისუფლებო ჯგუფებთან დაკავშირებული ტროლ-ბოტების ორგანიზებული შეტევის სამიზნე არაერთხელ გამხდარა. კომენტარები კი, ძირითადად ეხებოდა გარეგნობის, ხმის ტემბრის, ვიზუალურ თუ სხვა მახასიათებლების დაკნინებას. 

“ქართული ოცნება იყენებს არაერთ მეთოდს იმისთვის, რომ ქალებისთვის პოლიტიკაში არაკომფორტული და მტრული გარემო შეიქმნას. გენდერული კვოტირების კანონის გაუქმება ამის ნათელი მაგალითია, რასაც თავისი ნეგატიური შედეგები უკვე მოჰყვა. თავად ქართული ოცნების პარტიისა თუ ხელისუფლების სხვადასხვა შტოს რომ გადავხედოთ, ქალები მათ რიგებშიც სამაგალითოდ გამქრალია. ოპოზიციონერი ქალი პოლიტიკოსების მიმართ კი, ხშირად ისმის მათი მხრიდან სექსისტური, სიძულვილის ენა”.

Meta-სა და ატლანტიკური საბჭოს ციფრული გამოძიების კვლევის ლაბორატორიის არაერთი კვლევით დადასტურდა პოლიტიკური პარტიების კავშირები იმ არაავთენტურ ანგარიშებთან, რომლებიც, მათ შორის, ქალებსა და ქვიარებს თავს ესხმიან, შეურაცხყოფენ და სიძულვილს ახალისებენ. კვლევებზე დაყრდნობით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ  ბოლო წლების განმავლობაში ამ მიმართულებით ყველაზე აქტიური ქართული ოცნება და მასთან დაკავშირებული პროპაგანდისტული არხები და ფეისბუქ პლატფორმებია.

თეონას თქმით, გარდა იმისა, რომ უწყვეტი პროტესტის განმავლობაში ქალები განსაკუთრებული აგრესიის წინაშე აღმოჩნდნენ, საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ, კრიზისული სიტუაციაა პარტიებში ქალი პოლიტიკოსებისთვისაც. ყოფითი პრობლემების მოგვარების გარდა, პერმანენტული აქციები, სასამართლო პროცესები, გამოკითხვები საგამოძიებო უწყებებში, მცირეწლოვანი შვილები — დროისა და ენერგიის მნიშვნელოვან ნაწილს მოითხოვს. ფინანსური თუ სხვა კრიზისები კი ორმაგად აისახება ქალი პოლიტიკოსების პირად თუ პოლიტიკურ ცხოვრებაზე. სტრესული გარემო თავის გავლენას ახდენს ფსიქო-ემოციური მდგომარეობაზეც და სტაბილურობისთვის გარკვეულ მოქმედებებს მოითხოვს.

“საპროტესტო აქციებზე არაერთხელ გავხდი სიტყვიერი შეურაცხყოფის ადრესატი ე.წ. სამართალდამცავების მხრიდან. დაზარალებულად არ მცნეს, მაგრამ ფაქტია და ვიდეომტკიცებულებებიც არსებობს სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურში, როგორ მირტყამს მთელი ძალით სახეში გადაცმული პოლიციელი 4 დეკემბერს, თავისუფლების მოედანზე. ტრაგიკულია, რომ სწორედ პოლიციელისთვის სილის გაწვნის გამო ჟურნალისტი მზია ამაღლობელი პატიმრობაშია”.

თეონას მაგალითი არ არის ერთადერთი. ქალების დისკრედიტაციისა და პოლიტიკური ველიდან გარიყვვისთვის როგორც საერთაშორისო დონეზე, ასევე ჩვენს რეალობაშიც სხვადასხვა მეთოდს იყენებენ. გარეგნობა, კომპეტენცია თუ პირადი ცხოვრება ქალი პოლიტიკოსების შემთხვევაში ხშირად ხდება, როგორც საზოგადოებრივი განსჯის საგანი, ასევე, დეზინფორმაციის სამიზნე. მათ შორის არის გენდერული დეზინფორმაციაც, ანუ დისკრედიტაცია იდენტობის გამო, რასაც ქართული ოცნება და მასთან დაკავშირებული ჯგუფები ქალებისა და  ლგბტქია+ ადამიანების წინააღმდეგ აქტიურად იყენებენ.

არასამთავრობო ორგანიზაცია საფარი 2024 წელს გამოქვეყნებულ კვლევაში — “გენდერული დეზინფორმაცია პოლიტიკოსი ქალების წინააღმდეგ”, ამ ტერმინის შემდეგ განმარტებას გვთავაზობს:

“გენდერული დეზინფორმაცია, როგორც წესი, ქალების ინტელექტუალურ შესაძლებლობებს აკნინებს, და მიზნად ისახავს, ქალები ჩამოაცილოს საჯარო ცხოვრებას და გადაწყვეტილების მიმღებ პოზიციებს პოლიტიკაში. ის ცდილობს, საჯაროდ აქტიური ქალები წარმოაჩინოს სულელებად, ამორალურებად, მატყუარებად და სუსტებად. ეს სტრატეგია ქალებს მნიშვნელოვნად აზიანებს და ხელს უშლის ძალაუფლებრივი პოზიციების დაკავებაში”.

“ნარატივს ქმნიან, რომ ეს ქალები არ იმსახურებენ სოლიდარობას, არ იმსახურებენ პატივისცემას…”

ანი ქავთარაძე პროფესიით ექიმი, ანესთეზიოლოგ-რეანიმატოლოგია. ის უკვე ერთი წელია, რაც პოლიტიკაში აქტიურად არის ჩართული. ანი პარტია ახლის წევრია და ერთ-ერთია იმ ქალებს შორის, რომლებიც 2 თებერვალს, აღმაშენებლის გამზირზე, საპროტესტო აქციის დროს, საპოლიციო ძალების მხრიდან სიტყვიერი შეურაცხყოფისა და სექსისტური ენის სამიზნე გახდნენ. “ასლარიანი ქალები” — გინების გარდა, სწორედ ამ შეძახილებით მიმართავდნენ შავფორმიანები აქციის მონაწილე ქალებს.

“კაცმა თქვენ წინაშე შემაგინა, სამი შვილის დედას შემაგინა, 17- წლიანი სტაჟის მქონე ანესთეზიოლოგ-რეანიმატოლოგს შემაგინა. თქვენხელა ბიჭებს ვმკურნალობდი 2008 წელს”, — ამ სიტყვებით მიმართა გინებაზე საპასუხოდ ანიმ პოლიციელს. ეს მიმართვა სოციალურ ქსელში გავრცელდა. სწორედ ვიდეოს პოპულარობას უკავშირებს ანი იმ ფაქტს, რომ მის წინააღმდეგ “მაკომპრომეტირებელი” კადრების ძიება დაიწყეს.

“მოძებნეს ვიდეო, სადაც ჩემს მცირეწლოვან შვილთან ერთად ვარ, ფაფას ვაჭმევ და აქციის შეძახილებით ვართობ. ვეუბნები: “ცეცხლი ოლიგარქიას”, “არ იქნება სამართალი, არ იქნება მშვიდობა” – ბავშვი ხალისობს და თან ფაფას ჭამს, მხიარული დილა გვაქვს. ეს ვიდეო, რეალურად, სამი კვირით ადრე ნიკა გვარამიას გვერდზე იდო. როგორც ჩანს, საბოლოო ჯამში ვერაფერი მოძებნეს, რაც მათი თვალსაწიერით დამაკნინებდა მე, როგორც ქალს, დედას, ან როგორც პოლიტიკოსსა და საზოგადოებრივად აქტიურ ადამიანს. ეს კადრები გამოიყენეს იმისთვის, რომ მათი ელექტორატისთვის ეჩვენებინათ — “აი, როგორი დედაა”. კომენტარებში ტროლები და ბოტები გააქტიურდნენ საერთო გზავნილებით, რომ დედობა უნდა ჩამოვართვათ, რას ასწავლის ეს ქალი, ზღაპრები არ იცის, რომ მოუყვეს თავის შვილს?! წიგნი არ გადაუშლია და ა.შ.”

ანი გვეუბნება, რომ ვიდეო პროპაგანდისტულ გვერდებზე გავრცელდა და ზოგან მცირეწლოვანი ბავშვის სახე დაფარულიც არ იყო. ფიქრობს, რომ სწორედ ეს ვიდეო გამოიყენეს მის დასაკნინებლად, როგორც ადამიანის, რომელიც 2008 წლის აგვისტოს ომზე, გმირებზე ელაპარაკება პოლიციელებს და ებრძვის ქართული ოცნების პოლიტიკას. ანი დეზინფორმაციის ამ ხერხებს რეჟიმის წინააღმდეგ ქალების ბრძოლას უკავშირებს.

“ნარატივს ქმნიან, რომ ეს ქალები არ იმსახურებენ სოლიდარობას, არ იმსახურებენ პატივისცემას, ისინი არ არიან ღირსნი, რომ ვინმეს თანადგომა და თანაგრძნობა გამოიწვიონ და დამსახურებულად იღებენ იმას, რასაც იღებენ. სინამდვილეში მათ [ქართული ოცნება] დააკნინეს ის ღირებულებები, რომელზეც თავად აქვთ აგებული ყველაფერი”.

გასული წლების განმავლობაში პროტესტის მონაწილეებზე ძალადობამ ინტენსიური ხასიათი მიიღო. არალეგიტიმური და არაპროპორციული ძალის გამოყენებისა და ძალადობის გამართლებისთვის მთავარი საშუალება კი დეზინფორმაცია და პროპაგანდა გახდა. ასე იყო გაზაფხულზე, როდესაც რუსული კანონი მიიღეს და ასეა ახლაც, უწყვეტი პროტესტის ფონზე. მაგალითად, საპოლიციო ძალების მხრიდან აქციის მონაწილე ქალების მიმართ შეურაცხმყოფელი და სექსისტური ენის გამოყენებიდან მეორე დღეს, 3 თებერვალს, მამუკა მდინარაძემ გააკეთა განცხადება, რომლითაც სწორედ ქალები დაადანაშაულა და შავნიღბიანების აგრესიის გამართლება სცადა, ასევე, გააჟღერა სექსისტური და დისკრიმინაციული გზავნილები:

“პროტესტში განსაკუთრებით ახალგაზრდა ქალები აქტიურობენ. რა ფენომენია, არ ვიცი. არცერთი მამაკაცი მსგავსს არ კადრულობს, რასაც რამდენიმე ახალგაზრდა ქალი. ნაც ბაბლში რატომღაც ქალები უფრო აქტიურები არიან, ვიდრე კაცები — ტრენინგებზე ნასწავლი პრაქტიკით. რომ შეეპასუხები, მერე ახსენდებათ სამშობლო — მანამდე ისეთი ამაზრზენი სიტყვებით ლაპარაკობენ, ქალის პირიდან წარმოუდგენელია”.

გენდერული დეზინფორმაცია წინასაარჩევნო პერიოდში

2024 წელს, წინასაარჩევნო პერიოდში მედიაში გავრცელებული გენდერული და იდენტობის ნიშნით დეზინფორმაცია იკვლიეს ნუკრი ტაბიძემ და ქეთი მურღულიამ. დოკუმენტში განხილულია დეზინფორმაცია ქალი პოლიტიკოსების, აქტივისტების წინააღმდეგ, ასევე, ქართული ოცნების ჰომოფობიური დისკურსი.

კვლევით ნათელი ხდება, რომ ბოლო წლების განმავლობაში, დეზინფორმაციის მთავარ ავტორად ქართული ოცნება გვევლინება, გავრცელების ძირითადი წყაროებად კი — სახელისუფლებო მედია და მასთან დაკავშირებული სოციალური პლატფორმები.

ქართული ოცნების წინასაარჩევნო კამპანიის ძირითადი მიმართულება, ანტიდასავლური ნარატივების გარდა, სწორედ გენდერული დეზინფორმაცია იყო. კვლევის მიხედვით, საზოგადოებაში გავრცელებული გენდერული სტერეოტიპების, ქალთმოძულეობისა (მიზოგინია) და ჰომოფობიის გამო, ქალები და ლგბტქია+ ადამიანები ქართული ოცნების წინასაარჩევნო კამპანიებში “ადვილი სამიზნე” გახდნენ ძალაუფლების გასამყარებლად თუ მოსაპოვებლად.

კვლევაში განხილულია დეზინფორმაციის ტაქტიკები კონკრეტული პოლიტიკოსი ქალების წინააღმდეგ:

სალომე ზურაბიშვილი

შეთქმულების თეორიით, სიძულვილის ენითა და დეზინფორმაციის სხვა მეთოდებით პრეზიდენტ ზურაბიშვილის დისკრედიტაციის კამპანიაში, ქართულ ოცნებასთან ერთად, ტელეკომპანია იმედი, POSTV, ასევე, ძალადობრივი, ულტრამემარჯვენე ლიდერები აქტიურად იყვნენ ჩართულნი.

“ტვ იმედის ჟურნალისტები და ქართული ოცნების პოლიტიკოსები პრეზიდენტის წინააღმდეგ იყენებენ სექსისტურ ენას, რომელიც მიზნად ისახავს მისი ინტელექტუალური უნარების დაკნინებას, გარეგნული და მორალური კრიტერიუმებით გაკიცხვას. მაგალითად, იმედი ლაივის 7 მარტის გადაცემაში მიუთითებენ მაღალი ქუსლებით ოპოზიციის “დაბალი რანგის პარტიების” ზურაბიშვილის მიერ “აქაჩვის” მცდელობაზე. იმავე გადაცემაში მათი სტუმარი, ქართული ოცნების თავმჯდომარის მოადგილე, გიორგი ცაგარეიშვილი ციტირებს “ოცნების” დეპუტატს, სარჯველაძეს და პრეზიდენტს “ფუფალად” მოიხსენიებს”, — აღნიშნულია კვლევაში.

დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ სალომე ზურაბიშვილს ქართული ოცნების ლიდერები ბრალს დებენ “ქვეყნის ღალატსა” და “რადიკალური ძალების მხარდაჭერაში”. მას წარმოაჩენენ მართულ პოლიტიკურ აქტორად. საკვლევი პერიოდის განმავლობაში, ტელეკომპანია იმედის ჟურნალისტებიც ზურაბიშვილის წინააღმდეგ იყენებენ სექსისტურ ენას, რომელიც მისი ინტელექტუალური უნარების დაკნინებას, გარეგნული და მორალური კრიტერიუმებით გაკიცხვას ემსახურება.

ელენე ხოშტარია

საკვლევი პერიოდის განმავლობაში, პოლიტიკური პარტია დროას ლიდერი, ელენე ხოშტარია, როგორც ტელეკომპანია იმედის, ისე პროსახელისუფლებო ონლაინ მედიების, ფეისბუქ გვერდებისა და ულტრამემარჯვენეების სამიზნე იყო. გარდა იმისა, რომ მის წინააღმდეგ გამოიყენეს შეთქმულების თეორიისა და ჭორის კომპონენტები, იყო დისკრედიტაციის მცდელობა გენდერული გამოხატვის ნიშნითაც. კონკრეტულად კი, გავრცელდა ფოტომანიპულაცია, სადაც ელენე ხოშტარია წარმოჩენილია, როგორც მასკულინური გარეგნობის მძღოლი.

“ფოტო მანიპულაცია დამცინავი წარწერებით გავრცელდა სხვადასხვა ფეისბუქ გვერდზე, როგორებიცაა, მაგალითად, “არ აგარევინებთ”, რომელიც დაკავშირებულია ულტრამემარჯვენე პლატფორმის, “საქართველო უპირველეს ყოვლისა” ლიდერთან, ვატო შაქარაშვილთან და გამოირჩევა ანტიდასავლური, ანტილიბერალური კონტენტით. ულტრამემარჯვენე გვერდებმა ეს ფოტომანიპულაცია მალე აიტაცეს და გადააზიარეს. “ვა, ბიჭებო, მახო მოსულა” —  ამ სათაურით გავრცელდა ფოტომანიპულაცია ულტრამემარჯვენე ფეისბუქ გვერდებზე: “პოლიტიკოსები 1 ლარიდან”, “სინდისისგან თავისუფალი მედია” და “იროnews”. აღნიშნული გვერდები ხასიათდებიან ანტილიბერალური და ანტიგენდერული კონტენტით და, თავის მხრივ, დაკავშირებულები არიან ბაკურ სვანიძესთან, რომელიც წარსულში აქტიურად აწარმოებდა ღიად პრორუსული პოლიტიკური პარტიის, პატრიოტთა ალიანსის მხარდამჭერ მედია კამპანიას”, — ვკითხულობთ დოკუმენტში.

თინა ბოკუჩავა

გენდერული დეზინფორმაციის კიდევ ერთი, დაუკვირვებელი თვალისთვის შედარებით ნაკლებად შესამჩნევი სტრატეგიაა ქალების ობიექტივაცია და სექსუალიზება. კვლევაში ობიექტივაცია განმარტებულია, როგორც მოცემულობა, როდესაც ქალებს აიგივებენ უსულო საგნებთან, ან წარმოაჩენენ, როგორც დაქვემდებარებულ, აგენტობის არმქონე ობიექტებად, რომლებიც, როგორც წესი, კაცების დაკვეთას ასრულებენ. მაგალითად, დოკუმენტში მოყვანილია შემთხვევა, როდესაც ნინო წილოსანმა თინა ბოკუჩავაზე თქვა: “საკუთარი ბელადის — მიხეილ სააკაშვილის ემოციური მძევალი”. თამარ ჩიბურდანიძემ კი შემდეგი განცხადება გააკეთა: “ერთი ჩერჩეტი კაცი შეცვალეს ლამაზი თოჯინათი, სულ ეს არის”.

კველვაში თინა ბოკუჩავასთან დაკავშირებით სექსუალიზების მაგალითიც არის ნახსენები — 7 აგვისტოს ფეისბუქ გვერდზე “სიმართლის დროა” გავრცელდა დეზინფორმაციული შინაარსის მქონე ვიდეომანიპულაცია.

“ვიდეოს ფრაგმენტი იწყება შეკითხვით: მიშა თუ ქმარი? რაზეც თინა ბოკუჩავა პასუხობს: “ეს არ არის მარტივი, იმიტომ, რომ ორივე ძალიან მიყვარს”. საგულისხმოა, რომ აღნიშნული ვიდეო დარედაქტირებულია და მიზნად ისახავს პოლიტიკოსის დაკნინებას სექსუალური თუ ღირსების შემლახავი ინდიკატორებით. ვიდეოს ავთენტურ ვერსიაში თინა ბოკუჩავას “მიშა თუ ქმრის” ნაცვლად, რეალურად ეკითხებიან — “მწვადი თუ ხაშლამა”, რაზეც თინა ბოკუჩავა პასუხობს, რომ ორივე ძალიან უყვარს, თუმცა მაინც მწვადი”.

სალომე სამადაშვილი

დეზინფორმაციის კიდევ ერთი მაგალითი, რომელსაც დოკუმენტი მიმოიხილავს, პროსახელისუფლებო POSTV-ის ჟურნალისტმა, ნათია ბერიძემ 13 მაისს გაავრცელა. ვიდეოში ჩანს, როგორ ისვამს ტუჩსაცხს ლელოს ერთ-ერთი ლიდერი, სალომე სამადაშვილი. ნათია ბერიძემ ვიდეოს შემდეგი სახის ცრუ ინფორმაცია დაურთო: “სანამ გარეთ ხალხი წვიმაში, ღამე ნათევი იდგა, პარლამენტში სხდომა მიმდინარეობდა, ეს იპრანჭებოდა და დააგვიანა შესვლა. მაგრად ადარდებთ გარეთ ხალხი და შიგნით კანონი”.

კვლევაში დაზუსტებულია, რომ ვიდეო, რომელიც სამადაშვილის დისკრედიტაციას ისახავდა მიზნად, გადაღებული და გამოქვეყნებულია ლელოს წევრის, ირაკლი კუპრაძის სასამართლო სხდომიდან. 13 მაისს კი, სალომე სამადაშვილი პარლამენტის შენობაში იმყოფებოდა, თუმცა სხდომას პოლიციის მხრიდან შეყოვნების გამო ვერ დაესწრო.

“სამადაშვილის დისკრედიტაცია მიზოგინიაზე პედალირებით ხდება — დეზინფორმაციის ავტორები ცდილობენ, ქალები და ფემინური გამოხატვა განდევნონ საჯარო და პოლიტიკური სივრციდან. ამისთვის ქალების გარეგნობა და ნებისმიერი ქმედება (ამ შემთხვევაში პომადის წასმა) არასერიოზულ და პოლიტიკოსისთვის შეუსაბამო ქცევად ირაცხება”, — წერენ კვლევის ავტორები.

სალომე სამადაშვილი უკვე მრავალი წელია პოლიტიკაშია. იყო საქართველოს სამი მოწვევის პარლამენტის წევრი. მედია აპრილთან საუბრის დროს აღნიშნავს, რომ 2020 წლის მოწვევის პარლამენტში ქალი ოპოზიციონერი ლიდერების როლი გამოკვეთილი იყო.

“რუსული კანონი პირველად რომ დააინიცირეს და შემდეგაც, ისეთი შემადგენლობა იყო ოპოზიციონერი ქალების როგორც კომპეტენციის, ასევე ბრძოლის უნარის თვალსაზრისით, რომ ამინდს ვქმნიდით. შესაბამისად, ბოლო მოწვევის (2020 წლის) პარლამენტში უფრო გაიზარდა აგრესია და ზეწოლა ქალ პოლიტიკოსებზე, იმიტომ, რომ ვფიქრობ, ჩვენ პრობლემებს ვუქმნიდით მათ”,  — გვეუბნება სალომე სამადაშვილი.

იხსენებს, რომ მმართველი პარტია ინტელექტის საპირწონედ ქალებს ვერაფერს უპირისპირებდა, ქალების ცემაზეც არ გადადიოდა, ამიტომ უფრო მორალური თვალსაზრისით უპირისპირდებოდნენ. სალომე სამადაშვილის თქმით, ქალებზე პირადი ცხოვრების გზით ზეწოლა ივანიშვილის რეჟიმის ხელწერაა და ეს ხერხი თავისი ყოფილი თანაგუნდელის წინააღმდეგაც გამოიყენა.

“ზოგადად, ქალების მიმართ ჩვენი საზოგადოება რაღაცნაირად უფრო მომთხოვნია და ორმაგი სტანდარტი არსებობს. ქალები გაცილებით უფრო მეტად ექვემდებარებიან კრიტიკას, მუდმივად არის შეფასება არა პროფესიული შესაძლებლობების, ან ინტელექტუალური შესაძლებლობების მიხედვით, არამედ გარეგნობაზე ხდება აპელირება… მაგალითად, ხშირად მეც და სხვა პოლიტიკოსი ქალებიც სიძულვილის ენის სამიზნეები ვართ გარეგნობასთან ან ჩაცმასთან დაკავშირებით — ეს უფრო გამოკვეთილად არის ქალი პოლიტიკოსების შემთხვევაში”.

სალომე სამადაშვილი იმ მოცემულობასაც განიხილავს, როდესაც სოციალური ნორმები და სტერეოტიპები ქალებს ხელს უშლის დისკრიმინაციული გარემოს გააზრებასა და გაცნობიერებაში. სწორედ ამიტომ, მნიშვნელოვნად ესახება განათლების მხრივ ცვლილებები, რათა ქალებმა საკუთარი ძალის ირწმუნონ და ორმაგი სტანდარტებიც აღმოიფხვრას.

პოლიტიკიდან ქალის განდევნის ფორმები

“ქალი პოლიტიკოსი სამიზნედ მას შემდეგ იქცევა, როდესაც ის “ფაქტორი, პრობლემა” ხდება, ანუ არ ექცევა კონტროლის ქვეშ და საჭიროა ამ ქალის გაპასიურება, გაჩერება და განეიტრალება. ხოლო თუ ქალი თავად არ გახდა პასიური, შემდეგ ცდილობენ, რომ მის მიმართ საზოგადოების განწყობები გახადონ ნეგატიური, რათა დაკარგოს გავლენა, როგორც პოლიტიკოსმა”, — ჰყვებიან პოლიტიკოსი ქალები და ჟურნალისტები კვლევაში, რომელიც საფარმა 2024 წელს ჩაატარა.

დოკუმენტში დაზუსტებულია, რომ საქართველოში უკვე ორი წელია, რაც აკვირდებიან გენდერულ დეზინფორმაციას, რომლის სამიზნეებიც ძირითადად ქალი პოლიტიკოსები, აქტივისტები, ჟურნალისტები და უფლებადამცველები არიან. კვლევაში მონაწილე რესპონდენტები დეზინფორმაციის მიზნად ასახელებენ ქალების დისკრედიტაციას, გაჩუმებას, ფსიქოლოგიური გავლენის მოხდენას, ქალების საჯარო და პოლიტიკური ველიდან გარიყვის მცდელობას.

გამოკითხული პოლიტიკოსი ქალები დეზინფორმაციის კიდევ ერთ მიზანს ასახელებენ: შურისძიება და პოლიტიკური განადგურება. ქალი პოლიტიკოსების წინააღმდეგ ამ ეფექტს ხშირად პირად ცხოვრებასთან დაკავშირებული დეზინფორმაციის გავრცელებით ახერხებენ — სწორედ ამ ხერხს შეიძლება ჰქონდეს “გამანადგურებელი ეფექტი”.

ქალის პოლიტიკიდან განდევნის გავრცელებული ფორმებია:

• “კაცის აჩრდილი” — როცა პოლიტიკოსი ქალის განცხადებებისა თუ ქმედებების შესახებ ავრცელებენ ინფორმაციას, თითქოს ის ამას კაცის დავალებით აკეთებს.

“ქალი პოლიტიკოსის საქმიანობის განხილვისას, ხშირად ეძებენ მათ უკან მდგომ კაცებს, როგორც დავალების მიმცემ უფროსებს. ისინი აღნიშნავდნენ, რომ ხშირად, ამ როლში პარტიის ლიდერ კაცებს მოიაზრებენ, მაგრამ, რიგ შემთხვევაში, ეს შეიძლება, იყოს ოჯახის წევრი კაციც, მაგალითად, ქმარი, მამა, ბიძა”.

• გაზლაითინგი — ანუ მანიპულაციის ფორმა, რომელიც ადამიანს უბიძგებს, ეჭვი შეიტანოს საკუთარ აღქმებსა და რეალობაში.

“პოლიტიკოსი ქალები აღნიშნავენ, რომ გაზლაითინგი დიდი პრობლემაა კარიერის დასაწყისში. ერთი რესპონდენტი იხსენებს, რომ თავდაპირველად სიმშვიდეს უწუნებდნენ და არწმუნებდნენ, რომ მეტად ემოციური უნდა ყოფილიყო წარმატებისთვის, ხოლო მოგვიანებით პირიქით, ეუბნებოდნენ, როგორი ზომიერი იყავი და ახლა რადიკალური გახდიო”.

• რადიაციულობა — პოლიტიკოსი ქალებისთვის განსაკუთრებით მტკივნეულია, როდესაც დეზინფორმაციას მათივე ოჯახის წევრებზე აქვს გავლენა და ისინი ვერ ახერხებენ მათ დაცვას დეზინფორმაციის მავნე შედეგებისაგან.

“ერთ-ერთი პოლიტიკოსი ქალი იხსენებს დეზინფორმაციას, რომელიც მის შვილს ეხებოდა: “[შვილმა] დამიცავიო, მითხრა მაშინ. მახსოვს, სულ ყურში მაქვს ეს სიტყვა, “რაღაცით დამიცავი”… ასევე, იყო შემთხვევები, როდესაც მასწავლებელმა დააბულინგა ბავშვი დეზინფორმაციის ნიადაგზე… შემთხვევა, როდესაც ათი წლის ბავშვს საქმე გაურჩიეს და ბავშვს სიცხემ აუწია ნერვიულობის ფონზე”.

კვლევაში რესპონდენტები გენდერული დეზინფორმაციის იმ შედეგებზეც საუბრობენ, რაც მათ ფიზიკურ და მენტალურ ჯანმრთელობაზე აისახება. პოლიტიკოსი ქალები ერთხმად ამბობენ, რომ მათთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი სოლიდარობის გამოხატვაა. ისინი აღნიშნავენ, რომ კონკრეტულ პოლიტიკოს ქალზე თავდასხმა არა ერთ, არამედ ყველა ქალზე თავდასხმაა. მათ სოლიდარობის გამოხატვა მნიშვნელოვნად მიაჩნიათ როგორც კოლეგების, ისე — ქალთა ჯგუფების მხრიდან.

საფარის კვლევამ გამოავლინა, რომ გენდერულ დეზინფორმაციასთან ბრძოლის სისტემური მიდგომა განათლებაზე გადის. კვლევის რესპონდენტებს მიაჩნიათ, რომ გენდერული დეზინფორმაცია ეფექტიანად მუშაობს გენდერული სტერეოტიპების არსებობის გამო და გამოსავალიც ამ სტერეოტიპებთან ბრძოლაა. თუმცა მოცემულობაში, სადაც ძალაუფლების შესანარჩუნებლად ქართული ოცნება ანტიევროპული და ანტიდემოკრატიული კანონმდებლობის შემოღებას ცდილობს, პარალელურად კი, სიტყვა “გენდერს” აქრობს საკანონმდებლო სივრციდან, ალბათ არ არის გასაკვირი, რომ დეზინფორმაციის და, კონკრეტულად, გენდერული დეზინფორმაციის წინააღმდეგ არაფერს აკეთებს. უფრო მეტიც, ეს მეთოდი ქართული ოცნების ერთ-ერთ არსებით ინსტრუმენტად რჩება ძალაუფლების მოსაპოვებლად, შესანარჩუნებლად და, უწყვეტი პროტესტის პარალელურად, პოლიციური ძალადობის გასამართლებლადაც კი.

მასალა მომზადებულია ქალთა ფონდთან თანამშრომლობით.