საკუთარ იდენტობაზე ღიად საუბარი — ვარ თუ არა მზად „ქამინგაუთისთვის“?

Manual Redeye

LGBTQ+ ადამიანების ცხოვრება ისეთივე ინდივიდუალური და მრავალფეროვანია, როგორიც ჰეტეროსექსუალი (ის, ვისაც საპირისპირო გენდერის ადამიანები იზიდავს) და სისგენდერი (ის, ვისი გენდერული იდენტობაც შეესაბამება მისთვის დაბადებისას მინიჭებულ სქესს) ადამიანების ცხოვრება. მიუხედავად ამისა, საკუთარი იდენტობის დამალვისას თუ ღიად საუბრისას ბევრ ქვიარს (LGBTQ+ თემის წევრს) საერთო გამოცდილება შეიძლება ჰქონდეს.

განურჩევლად იმისა, სხვებს საკუთარი სექსუალური ორიენტაციის შესახებ აწვდით ინფორმაციას თუ გენდერული იდენტობის, ეს შეიძლება ძალიან რთული და შიშისმომგვრელი ნაბიჯი იყოს. მართალია, თქვენ საკუთარი თავის მიღების გზაზე უკვე დგახართ, თუმცა, შესაძლოა, გეშინოდეთ, რომ ადამიანები ვერ გაგიგებენ ან უარგყოფენ. ჰომოფობიურ საზოგადოებაში საკუთარ იდენტობაზე საუბარი — ე.წ. „ქამინგაუთი“ — საკმაოდ რთული რამაა, თუმცა ეს სტატია შეეცდება, საჭირო კითხვებზე პასუხის გაცემაში დაგეხმაროთ.

რას ნიშნავს „ქამინგაუთი“?

მარტივად რომ ვთქვათ, „ქამინგაუთი“ (ინგლ. Coming out; პირდაპირი მნიშვნელობით „გამოსვლა“) ნიშნავს თქვენს ცხოვრებაში მყოფი ადამიანებისთვის იმის თქმას, რაც თქვენ უკვე იცით — იქნება ეს თქვენი სექსუალური ორიენტაცია თუ გენდერული იდენტობა, ან ორივე ერთად.

სექსუალური ორიენტაცია აღნიშნავს იმას, თუ ვინ გვიზიდავს სექსუალურად. მაგალითად, სექსუალურ ორიენტაციებს შორისაა ასექსუალი, ბისექსუალი, ბი-ცნობისმოყვარე, გეი, ლესბოსელი, პანსექსუალი, ჰეტეროსექსუალი და ა.შ.

მეტი ინფორმაციისთვის იხილეთ ჩვენი სტატია სექსუალობები და მათი მნიშვნელობები

გენდერული იდენტობა გულისხმობს იმას, თუ როგორ გრძნობთ და აღიქვამთ საკუთარ თავს და როგორ გამოხატავთ მას გარეგნობაში, ჩაცმულობაში, ქცევებში და ა.შ. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, გენდერული იდენტობა გულისხმობს ადამიანის მიერ საკუთარი გენდერის შეგრძნებასა და აღქმას. გენდერული იდენტობა შეიძლება იყოს ქალი, კაცი და არაბინარული.

► ადამიანის გენდერული იდენტობა შეიძლება შეესაბამებოდეს ან არ შეესაბამებოდეს მისთვის დაბადებისას მინიჭებულ სქესს.

მეტი ინფორმაციისთვის იხილეთ ჩვენი სტატია გენდერული იდენტობები და მათი მნიშვნელობები


სხვებთან საკუთარ იდენტობაზე საუბრის გზაზე შეიძლება გაიაროთ ქამინგაუთის ერთი, რამდენიმე ან ყველა სტადია:

  • იდენტობის არეულობა: როდესაც არ ხართ დარწმუნებული, რა არის თქვენი სექსუალური ორიენტაცია/გენდერული იდენტობა
  • იდენტობის შედარება: თქვენი თავის შედარება სხვა, ჰეტეროსექსუალ ადამიანებთან და განსხვავებების დანახვა
  • იდენტობის შემწყნარებლობა: საკუთარ თავთან ნელ-ნელა იმის აღიარების დაწყება, რომ შეიძლება LGBTQ+ თემის წევრი იყოთ
  • იდენტობის მიღება: LGBTQ+ თემში აქტიურობის გაზრდა
  • იდენტობის სიამაყე: საკუთარი თავის აქტიურად გაიგივება LGBTQ+ თემთან და აქტიური მონაწილეობა თემში
  • იდენტობის სინთეზი: თქვენი სექსუალური ორიენტაცია/გენდერული იდენტობა ხდება თქვენი იდენტობის განუყოფელი ნაწილი და ერწყმის იმ ყველაფერს, რაც გაქცევთ იმად, ვინც ხართ.

ვარ თუ არა მზად ქამინგაუთისთვის?

როდესაც თქვენთვის უფრო რთული და მტკივნეული ჩანს საკუთარი იდენტობის დამალვის იდეა, ვიდრე ამაზე საუბრის, ეს ქამინგაუთის საჭიროებისა და მისთვის მზაობის საუკეთესო ინდიკატორია.

შესაძლოა, მზად იყოთ საკუთარ სექსუალობაზე და/ან გენდერულ იდენტობაზე საუბრისთვის, თუკი:

  • ხშირად ფიქრობთ იმაზე, რომ საკუთარი იდენტობის შესახებ ხალხს უთხრათ;
  • გინდათ, რომ შეხვდეთ სხვა ადამიანებს, რომლებსაც მსგავსი იდენტობები აქვთ, და გახდეთ თემის წევრი;
  • საკუთარი იდენტობის დამალვა თავს ისე გაგრძნობინებთ, თითქოს თქვენთვის ძვირფას ადამიანებს სიმართლეს უმალავთ;
  • გინდათ, რომ თქვენი პარტნიორის მიმართ გრძნობები სხვების თვალწინაც გამოხატოთ და გგონიათ, რომ ამისთვის საჭიროა, ჯერ გაუზიაროთ სხვებს ინფორმაცია თქვენს იდენტობაზე;
  • არ გინდათ, ისე იყოთ ურთიერთობაში, რომ საკუთარი იდენტობის დამალვა გიწევდეთ;
  • საკმარისად კომფორტულად გრძნობთ თავს საკუთარი სექსუალობისა თუ გენდერული იდენტობის მიმართ და გრძნობთ, რომ თქვენთვის ემოციურად უსაფრთხოა ამაზე სხვებთან საუბარი;
  • საკუთარ იდენტობაზე ღიად საუბრის იდეა ძალიან აღმაფრთოვანებლად გესახებათ და გაბედნიერებთ.

რატომ „მიწევს“ ქამინგაუთი?

ალბათ, შეგიმჩნევიათ, რომ თქვენს ჰეტეროსექსუალ და სისგენდერ მეგობრებს არასდროს დასჭირვებიათ საკუთარი იდენტობის „გამხელა“. შეიძლება, გაგიჩნდეთ კითხვა: მაშინ რატომ უწევთ სხვებს, რომ „დაქამინგაუთდნენ“ როგორც ბისექსუალი, ლესბოსელი, გეი, ტრანსგენდერი და ა.შ.?

საქმე ისაა, რომ, ტრადიციულად, კულტურებისა და საზოგადოებების უმეტესობა სამყაროს „ჰეტერონორმატიული“ თვალთახედვიდან უყურებს — ანუ, ავტომატურადაა ნაგულისხმევი, რომ ადამიანი ჰეტეროსექსუალი და სისგენდერია, თუკი იგი თავად არ იტყვის საპირისპიროს. ქამინგაუთი სწორედ ის დიალოგია, რომელშიც შეგიძლიათ, რომ საკუთარი თავი განასხვაოთ ტრადიციული რწმენა-წარმოდგენებისგან.

მეტი ინფორმაციისთვის იხილეთ ჩვენი სტატია: რას ნიშნავს ჰეტერონორმატიულობა — მაგალითები და საზიანო მხარეები

► გახსოვდეთ, რომ ქამინგაუთი არც ვალდებულებაა და არც სხვისი გადაწყვეტილება. საბოლოოდ, მხოლოდ თქვენ იცით, ხართ თუ არა მზად, რომ ისაუბროთ საკუთარ იდენტობაზე, ან საერთოდ გსურთ თუ არა ეს.


რა უნდა გავითვალისწინოთ, სანამ საკუთარ იდენტობაზე ღიად ვისაუბრებთ?

ვინაიდან საქართველოში ხშირია ჰომოფობიური, ბიფობიური თუ ტრანსფობიური განწყობები, ქამინგაუთს შეიძლება უარყოფითი რეაქცია მოჰყვეს ადამიანების მხრიდან და საჭიროა მისი ფრთხილად დაგეგმვა, სწორი დროის, კონტექსტისა და სანდო ხალხის შერჩევა.

სანამ ვინმესთან საკუთარ იდენტობაზე ღიად ისაუბრებთ, ჯერ:

  • მოემზადეთ სხვადასხვა რეაქციისთვის: ამ ტიპის ინფორმაციაზე ყველას სხვადასხვა რეაქცია შეიძლება ჰქონდეს. იმის მიხედვით, თუ რა ურთიერთობა გაქვთ ადამიანთან, რომელსაც ეუბნებით საკუთარი იდენტობის შესახებ, და როგორია მისი რწმენა-წარმოდგენები და წინასწარგანწყობები LGBTQ+ თემზე, მისი რეაქცია შეიძლება იყოს როგორც მიმღებლობა, ისე დაბნეულობა ან ბრაზიც კი. ნუ იქნებით დარწმუნებული, რა რეაქცია ექნება სხვას და ემოციურად მოემზადეთ როგორც დადებითი, ისე უარყოფითი რეაქციისთვის;
  • წინასწარ იცოდეთ თქვენი საზღვრები: დიდია იმის ალბათობა, რომ ქამინგაუთის დროს ადამიანმა დაგისვათ კითხვები, თანაც არაერთი. წინასწარ იფიქრეთ შესაძლო კითხვებსა და პასუხებზე, ასევე დაფიქრდით, რომელ კითხვებზე არ გსურთ პასუხის გაცემა (შესაძლოა, ისინი ზედმეტად პირადი იყოს) და მოიფიქრეთ პასუხის გაცემაზე უარის თქმის ზრდილობიანი გზა;
  • შეარჩიეთ დრო და კონტექსტი: ქამინგაუთის შედარებით უსაფრთხოდ და უკონფლიქტოდ ჩავლისთვის მნიშვნელოვანია, რომ ის არ იყოს იმპულსური გადაწყვეტილება ან არ მოხდეს თავისთავად უარყოფით გარემოში (ვთქვათ, კამათის დროს). თუკი ვინმესთან საკუთარ იდენტობაზე საუბარი გაქვთ გადაწყვეტილი, წინასწარ გქონდეთ მოფიქრებული, ზუსტად რის თქმას აპირებთ, შემდეგ კი შეგიძლიათ დაელოდოთ სწორ სიტუაციას და მაშინ გააკეთოთ ქამინგაუთი (მაგალითად, გულახდილი საუბრის დროს). ასევე დაფიქრდით, როგორ გინდათ ამის გაკეთება (მაგალითად, პირისპირ თუ ონლაინ, ან, პირისპირ ქამინგაუთის შემთხვევაში, გირჩევნიათ, რომ იჯდეთ თუ იდგეთ) და რა ადგილას (სახლში, პარკში, დახურულ ან ღია სივრცეში და ა.შ.);
  • იცოდეთ, სად იპოვოთ მხარდაჭერა: სხვისი რეაქციის ზუსტად პროგნოზირება შეუძლებელია, ამიტომ მზად იყავით ისეთი სცენარისთვის, რომელშიც ამ ადამიანიდან თუ ადგილიდან გარიდების საშუალება გექნებათ და მოახერხებთ სადმე წასვლას, სადაც მხარდაჭერას მიიღებთ, მაგალითად, მეგობრებთან, ოჯახთან, ფსიქოთერაპევტთან, სხვა LGBTQ+ ადამიანებთან თუ თავშესაფარში. გარდა ამისა, კარგი იქნება, თუ ქამინგაუთამდე ისაუბრებთ LGBTQ+ მეგობრულ ფსიქოლოგთან, რომელიც გვერდში დაგიდგებათ და დაგეხმარებათ ამ პროცესის გავლაში.

► თუკი LGBTQ+ მეგობრულ ფსიქოლოგთან საუბარი გსურთ, შეგიძლიათ, მიმართოთ საქართველოში მოქმედ ქვიარ ორგანიზაციებს, რომლებსაც ფსიქოლოგის უფასო კონსულტაციის გაწევა შეუძლიათ. მაგალითად:

  • „თანასწორობის მოძრაობა“ LGBTQ+ ადამიანებს უზრუნველყოფს უფასო ფსიქოლოგიური მომსახურებით. უფასო და ანონიმური კონსულტაციის მისაღებად შეგიძლიათ მიხვიდეთ „თანასწორობის მოძრაობის“ ოფისში. მისამართი: უშანგი ჩხეიძის ქუჩა #19. ვიზიტამდე შეგიძლიათ ორგანიზაციას დაუკავშირდეთ ტელეფონით (0322 47 97 48) ან Facebook გვერდზე.
  • „ქალთა ინიციატივების მხარდამჭერი ჯგუფი“ (WISG) ქალებსა და ქვიარ ადამიანებს სთავაზობს ფსიქოლოგისა და სექსოლოგის კონსულტაციას. ორგანიზაციას შეგიძლიათ დაუკავშირდეთ Facebook გვერდზე, ტელეფონით (595190303) ან ელ.ფოსტაზე: [email protected]

უსაფრთხოების ზომები მენტალური ჯანმრთელობისთვის

სანამ ქამინგაუთის პროცესს დაიწყებდეთ, მნიშვნელოვანია, დარწმუნდეთ, რომ საამისოდ საკმარისად მზად ხართ ემოციურად და მენტალურად. პირველი და ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაბიჯი, რომელიც უკვე უნდა გქონდეთ გადადგმული, არის საკუთარ იდენტობასთან კომფორტულად ყოფნა. გარდა ამისა, შეგიძლიათ მიიღოთ ერთგვარი უსაფრთხოების ზომები, რომლებიც საკუთარ იდენტობაზე ღიად საუბრის გზაზე დაიცავს როგორც თქვენს ემოციურ, ისე მენტალურ ჯანმრთელობას. მათ შორის:

  • იყავით გულწრფელი საკუთარ თავთან იმასთან დაკავშირებით, თუ რამდენად ჰომოფობები, ბიფობები და ტრანსფობები არიან თქვენი მეგობრები, ოჯახის წევრები თუ სხვა ადამიანები თქვენს ცხოვრებაში და ავტომატურად არ დაუშვათ ის, რომ ისინი თქვენ გამო შეიცვლიან აზრს;
  • წაიკითხეთ სხვა ადამიანების ქამინგაუთის გამოცდილებებზე, რათა წინასწარ იცოდეთ, რა რეაქციებს შეიძლება წააწყდეთ სხვების მხრიდან, ასევე როგორ შეიძლება იგრძნოთ თავი ქამინგაუთის დროს და მის შემდეგ;

ადამიანების პირად ისტორიებსა და გამოცდილებებს შეგიძლიათ გაეცნოთ ჩვენს რუბრიკაში „პორტრეტი“.

  • ეს პროცესი გაიარეთ იმდენად ნელა, რამდენადაც გჭირდებათ, რათა არ გადაიტვირთოთ ემოციურად;
  • თუკი სხვადასხვა ადამიანთან გეგმავთ ამ თემაზე საუბარს, უმჯობესია, ყველაფრის ერთად მოთავების ნაცვლად, ეს დიალოგები დროში ისე გაანაწილოთ, რომ არ გამოიფიტოთ და შუალედებში ენერგიის აღდგენის შესაძლებლობა გქონდეთ;
  • თუკი პირისპირ შეხვედრა საფრთხის შემცველად, რთულად ან შეუძლებლად გეჩვენებათ, დაფიქრდით, ხომ არ აჯობებს ამის ონლაინ გაკეთება, მაგალითად, მიწერით, დარეკვით ან ვიდეოზარით;
  • თქვენთვის ძვირფასი ადამიანებისთვის მომზადებული გქონდეთ რესურსები (მაგალითად, სტატიები, ვიდეოები და ა.შ.), რომლებსაც შეუძლიათ გაეცნონ იმის გასაგებად, თუ როგორ დაგიჭირონ მხარი;
  • იცოდეთ ფაქტები და მზად იყავით მათი გაზიარებისთვის. მაგალითად, შეგიძლიათ ახსენოთ, რამდენად მნიშვნელოვანია ქამინგაუთი და ოჯახის წევრების მხრიდან მხარდაჭერა LGBTQ+ ადამიანების მენტალური ჯანმრთელობისა და კეთილდღეობისთვის.

ქამინგაუთი: კი თუ არა?

ბევრ ქვეყანაში, მათ შორის საქართველოში, ღიად ქვიარობა საზოგადოების ნაწილის მხრიდან მიუღებელია, რის გამოც ბევრი LGBTQ+ ადამიანისთვის ქამინგაუთი შიშთან და სხვადასხვა რისკთანაა დაკავშირებული. მათ შორისაა:

  • ფიზიკური უსაფრთხოების ნაკლებობა — ადამიანმა შეიძლება არჩიოს საკუთარი იდენტობის დამალვა, რადგან ეშინოდეს ფიზიკური უსაფრთხოების დაკარგვის. მართალია, ბოლო წლებში მსოფლიო ბევრად უფრო მიმღები გახდა LGBTQ+ ადამიანების მიმართ, მაგრამ ქვიარები ჯერ კიდევ ფიზიკური ძალადობის თითქმის 4-ჯერ უფრო მეტი რისკის ქვეშ არიან, ვიდრე სისგენდერი და ჰეტეროსექსუალი ადამიანები.

► საქართველოში არსებულ ძალადობრივ ჰომოფობიას, საზოგადოებაში უკვე არსებულ უარყოფით წინასწარგანწყობებთან ერთად, ასაზრდოებს ანტი-ლგბტ პროპაგანდა პრორუსული რადიკალური და ძალადობრივი ჯგუფების მხრიდან, ღია მოწოდებები ქვიარ ადამიანებზე ფიზიკური ძალადობისკენ, ასევე ქართველი პოლიტიკოსების და ხელისუფლების წარმომადგენლების ღიად ჰომოფობიური განცხადებები.

  • უარყოფითი რეაქცია ოჯახის წევრების მხრიდან — ვინაიდან ოჯახი ბევრი ადამიანისთვის ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილია, ოჯახის ჰომოფობიური რწმენა-წარმოდგენების გამო ბევრ ქვიარ ადამიანს, რომელსაც საკუთარ იდენტობაზე ღიად საუბარი სურს, შინაგანი კონფლიქტი და შიში აწუხებს. ოჯახის მხრიდან მხარდაჭერის ნაკლებობის შიში შეიძლება სერიოზული სტრესის წყარო გახდეს. ეს შიში შეიძლება იმდენად ძლიერი იყოს, ადამიანმა გადაწყვიტოს, რომ უფრო მარტივი იქნება საკუთარი იდენტობის დამალვა, ვიდრე ამაზე საუბარი და გარიყვის რისკის წინაშე აღმოჩენა.
  • დისკრიმინაცია სამსახურში — ქამინგაუთმა შეიძლება გაართულოს ადამიანისთვის სამუშაო გარემოში ყოფნა, იქნება ეს დისკრიმინაცია, პოტენციური მტრული გარემო, „შუშის ჭერი“ უმცირესობების კარიერული წინსვლის გზაზე თუ სხვა.

► კვლევების მიხედვით, LGBTQ+ ადამიანები უფრო დიდი ალბათობით ცხოვრობენ სიღარიბეში, ვიდრე ჰეტეროსექსუალები; მათ მიმართ უფრო ხშირია დისკრიმინაცია სამუშაო გარემოში და გეი კაცებს, როგორც წესი, უფრო ნაკლები ანაზღაურება აქვთ, ვიდრე ჰეტეროსექსუალებს.

  • შეზღუდული წვდომა სამედიცინო სერვისებზე — ბოლო წლებში პროგრესის მიუხედავად, LGBTQ+ ადამიანები ჯერ კიდევ ბევრ ბარიერს აწყდებიან სამედიცინო მომსახურების მიღების თვალსაზრისით, დაწყებული მედპერსონალის მხრიდან ჰომოფობიური კომენტარებით, დამთავრებული გარკვეულ სერვისებზე წვდომის გართულებითა თუ შეზღუდვით. ამის გამო, მაგალითად, აშშ-ში ტრანსგენდერი ადამიანების თითქმის მეოთხედი პოტენციური დისკრიმინაციის შიშით არასდროს მისულა ექიმთან.

ქვიარ ადამიანებს, რომლებიც მალავენ საკუთარ იდენტობას, შეიძლება არ უწევდეთ ზემოხსენებულ პრობლემებთან გამკლავება — იქნება ეს ოჯახის მხრიდან მიუღებლობა, სამედიცინო სერვისებზე წვდომის ნაკლებობა თუ სხვა — მხოლოდ იმიტომ, რომ თუკი არავინ იცის, რომ ხარ ქვიარი, ამის გამო განსხვავებულად არ მოგექცევიან.

ეს ყველაფერი არ ნიშნავს, რომ საკუთარი იდენტობის დამალვისას ქვიარ ადამიანის ცხოვრების ხარისხი იმატებს. საკუთარი იდენტობის დამალვა ნიშნავს საკუთარი თავის დამალვას იმ ადამიანებთან, რომლებიც შენთვის ძვირფასი არიან, ეს კი ძალიან სტრესული გამოცდილებაა და ხშირად ხელს უშლის ან ართულებს ადამიანებთან ახლო კავშირების ჩამოყალიბებას.

თუმცა, გასათვალისწინებელია, რომ საკუთარ იდენტობაზე ღიად საუბარი ყოველთვის არ არის ამ სტრესისგან გათავისუფლების გზა — მისი შედეგი დიდწილად დამოკიდებულია ადამიანის გარემოზე და მხარდამჭერ სისტემებზე.

თუკი თქვენი გარემო ჰომოფობიური, ბიფობიური ან ტრანსფობიურია და შეიძლება ქამინგაუთი ძალადობრივად დასრულდეს, შესაძლოა, თქვენივე უსაფრთხოებისთვის უმჯობესი იყოს, არ დაქამინგაუთდეთ მანამ:

  • სანამ არ დარწმუნდებით, რომ მზად ხართ ნებისმიერი რეაქციისთვის და ყველაზე ცუდი ვარიანტის შემთხვევაშიც გაქვთ სამოქმედო გეგმა;
  • სანამ არ გეცოდინებათ, საჭიროების შემთხვევაში სად და ვის მიმართოთ დახმარებისთვის;
  • სანამ არ გექნებათ მენტალური და ემოციური მზაობა და დამოუკიდებლობა;
  • სანამ არ გექნებათ საკმარისი ეკონომიკური დამოუკიდებლობა და იქნებით ფინანსურად დამოკიდებული ოჯახის წევრებსა თუ პარტნიორზე, რომელთაგანაც შეიძლება მიიღოთ უარყოფითი რეაქცია;
  • სანამ არ გექნებათ მხარდამჭერი სისტემა და არ გეყოლებათ ისეთი ადამიანები, რომლებიც გვერდში დაგიდგებიან ნებისმიერ შემთხვევაში, მაგალითად, მეგობრები თუ LGBTQ+ თემის წევრები;
  • სანამ არ გეცოდინებათ, რომ ქამინგაუთი სწორედ ისაა, რაც ახლა გჭირდებათ ცხოვრებაში, და, სხვების მხრიდან ნებისმიერი რეაქციის მიუხედავად, ეს თქვენთვის უფრო მეტი სიკეთის მომტანი იქნება, ვიდრე პირიქით.

► ქამინგაუთი ინდივიდუალური არჩევანია და არავინაა ვალდებული, საკუთარ იდენტობაზე სხვას ღიად ესაუბროს, განსაკუთრებით, თუ გარემო ჰომოფობიური, ბიფობიური ან ტრანსფობიურია და პოტენციურ საფრთხეს წარმოადგენს.

თუ გაინტერესებთ, ვისთან და როგორ აჯობებს ქამინგაუთი და რა უნდა გაითვალისწინოთ, თუკი ჰომოფობი მშობლებისთვის/მეურვეებისთვის გვიწევს საკუთარ იდენტობაზე საუბარი, წაიკითხეთ ჩვენი მეორე სტატია ამ თემაზე: ვისთან და როგორ „დავქამინგაუთდე“?

წყაროები: Choosing Therapy, Verywell Mind: Coming-out, Being in Closet