ქეთი, სოფიკო, ელენე და ნატალია ერთმანეთს ბევრი წელია იცნობენ. სამსახურებრივი გადაკვეთაც ხშირად ჰქონდათ — ქეთი და ელენე საერთო სამუშაო სივრცის, Impact Hub-ის დამფუძნებლები არიან, ამავე სივრცეში იყო Coda Story-ის ოფისიც, რომლის დამფუძნებელი და მთავარი რედაქტორია ნატალია ანთელავა, კრეატიული დირექტორი კი სოფიკო ვასაძე. 2018 წლის ერთ დღეს, როცა სხვადასხვა თემაზე მსჯელობდნენ, როგორღაც ამბის საინტერესოდ თხრობის მნიშვნელობამდე მივიდნენ. მერე აღმოაჩინეს, რომ საქართველოში არ არსებობდა ღონისძიება, სადაც ადამიანები საკუთარ გამოცდილებაზე ისაუბრებდნენ, საინტერესო თემებს განიხილავდნენ. ასე მოვიდა ZEG-ის, ამბის თხრობის ფესტივალის შექმნის იდეა.
სოფიკო ვასაძე, ქეთი ებანოიძე და ნატალია ანთელავა პროფესიით ჟურნალისტები არიან, ელენე ჟვანია — ეკონომისტი. პარალელურად კი, ZEG-ს გეგმავენ: ეძებენ მომხსენებლებს, საინტერესო და აქტუალურ თემებს, არჩევენ მოხალისეებს, სტუდენტებს და ა.შ.
“მერე ვთქვით: რატომ მხოლოდ ჟურნალისტიკა? ამბის თხრობა მხოლოდ ჟურნალისტებს და მედიის წარმომადგენლებს არ სჭირდებათ — სტარტაპსაც სჭირდება, კინოსაც და ა.შ. მოდი, გავაკეთოთ ისეთი ღონისძიება, სადაც ყველა სფეროს წარმომადგენელი იპოვის თავისთვის საინტერესო თემას”, — გვიყვება ქეთი.
სოფიკო კი აგრძელებს:
“მაშინ ვთქვით, რომ მოდი, ეს არ იყოს თემატური ფესტივალი და იყოს მულტიდისციპლინარული: პოლიტიკოსიც, სტარტაპერიც, ეკონომისტიც, მეცნიერიც, ექიმიც მოყვება ამბებს. ამბები არის ის, რაც გვაერთიანებს”.
შემდეგი ეტაპი იყო სახელის მოფიქრება, რამაც დიდი დრო წაიღო. ბოლოს მათმა უცხოელმა კოლეგამ შესთავაზა ZEG, რადგან ძალიან მოსწონდა ეს სიტყვა.
“ყველაზე მოკლე სიტყვაა, რომელიც ასახავს დღეს ხვალის შემდეგ და ადასტურებს, რომ “გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის”, რაც ძალიან კარგად ერგება ამბის თხრობის ხრიკებსაც. გარდა ამისა, “ზეგ” არის მომავალი — ეს ფესტივალი სწორედ მომავლისკენ იყურება და მომავალზე ლაპარაკობს. სახელი მარტივად გამოითქმის უცხოელებისთვისაც”, — ამბობს ქეთი.
იდეიდან ერთ წელში უკვე პირველი ფესტივალი ჩატარდა. ელენე იხსენებს, რომ 2019 წლის ZEG-ი შედარებით მოკრძალებული იყო — 30 სპიკერით და 300 სტუმრით.
“რაშიც გაგვიმართლა, იყო ის, რომ Coda Story-ს ჰქონდა კონტაქტები უცხოელ ჟურნალისტებთან, ხოლო Impact hub-ის დამსახურებით, რადგან ეს გლობალური ქსელია, დავუკავშირდით არტისტებს, ხელოვანებს, მწერლებს. მოკლედ, კარგად შეიკრა ჩვენი საკონტაქტო ბაზა და, მათ შორის, ისეთი სახელები გამოერია, რომლებიც ძალიან შთამბეჭდავი და ნაცნობი იყო ქართული აუდიტორიისთვის”, — ამბობს ელენე.
სოფიკო იხსენებს, რომ პირველ წელს ფესტივალის გახსნა დაემთხვა გავრილოვის ღამეს, მათთან კი სტუმრად იყვნენ The New York Times-ის, The Economist-ის, The Washington Post-ის და სხვა ჟურნალისტები, რომლებისთვისაც მიმდინარე პროცესები ძალიან საინტერესო აღმოჩნდა და ფესტივალის დასრულების შემდეგ ყველანი რუსთაველზე, აქციის გასაშუქებლად წავიდნენ.
“მას შემდეგ, ჟურნალისტები როცა ჩამოდიან ჩვენთან, თან აკეთებენ ამბებს საქართველოზე”, — ამბობს სოფიკო, ქეთი კი ამატებს: “იმიტომ, რომ აქ ამბავი სულ არის”.
ელენეს თქმით, კონტაქტების გარდა, კომუნიკაციაში ეხმარებათ გასული წლების მომხსენებლების ჩართულობაც, რომლებიც თავადაც ბრუნდებიან უკან და მეგობრებიც მოჰყავთ.
“ეს ფესტივალი ცნობისმოყვარეობაზე დგას. ძალიან ბევრი მოდის იმისთვის, რომ მოისმინოს ტექზე, არქიტექტურაზე და ისეთ სესიებზე ხვდება, რაზე წარმოდგენაც არ ჰქონდა და ინტერესი უჩნდება, იგებს სხვა მიმართულებით რა ხდება. ეს ასევე არის იმის მიზეზი, რომ ბევრი სპიკერი ჩამოდის, მათ შორის, საკუთარი ხარჯითაც.
როგორც წესი, ჟურნალისტები დადიან მედიის ღონისძიებებზე და ხვდებიან ჟურნალისტებს, ექიმები დადიან სამედიცინო კონფერენციებზე და ხვდებიან ექიმებს, აქ კი მსახიობი ხვდება ჟურნალისტს, ჟურნალისტი — მეცნიერს და მათთვისაც საინტერესო კონტაქტები დგება. საქართველოსთვისაც მნიშვნელოვანია, ყოველ წელს საერთაშორისო ფესტივალი ტარდებოდეს”, — აღნიშნავს ელენე.
კონკრეტულ შედეგებზე საუბრისას იხსენებენ მოხალისეებისა და სტუდენტების პროგრამებს, რომელთა მიღებაზე ყოველ წელს კონკურსს აცხადებენ და ცდილობენ, შესაძლებლობა ჰქონდეთ, მათ ინტერესებზე მორგებულ სამუშაოებში ჩაერთონ.
“მაგალითად, პირველ წელს გვყავდა მოხალისე, რომელიც მივამაგრეთ ნეიროფსიქოლოგ სპიკერს. შემდეგ ის უგზავნიდა ნაშრომებს, მერე სარეკომენდაციო წერილიც დაუწერა და ჩვენი მოხალისე მიიღეს სხვადასხვა სასწავლებელში”.
ფიქრობენ, რომ მათი ფესტივალი გამორჩეულია ფორმატითაც — “სრული სამი დღის განმავლობაში სპიკერები, სტუმრები, მოხალისეები, ყველა ერთად ვჭამთ, ვსვამთ, ვსაუბრობთ, ვტირით, ვიცინით… ლანჩის დროს თავისუფლად შეგიძლია შენთვის საინტერესო სტუმართან მიხვიდე, გაიცნო, დაუსვა კითხვები. ამის საშუალება ბევრ ფესტივალზე არ არის ხოლმე”.
“დღემდე ყველა გვეკითხება: წელს თემა რა იქნება? ჩვენ კი ყოველ წელს ვპასუხობთ: კონკრეტული თემა არ არსებობს, ფესტივალს ჰქვია “ზეგ”, რაც ნიშნავს მომავლის ხედვას და იმას, თუ რა ამბები ქმნის ჩვენს მომავალს”.
ფესტივალი უკვე მე-6 წელია ტარდება და ათეულობით სპიკერს, ასეულობით სტუმარს ითვლის. უჭირთ ყველაზე საინტერესო სტუმრის ან ერთი კონკრეტული პანელის გამოყოფა, თუმცა ამბობენ, რომ 2018 წელს, როცა ZEG-ის იდეა გაჩნდა, ვერ წარმოედგინათ, რომ ხუთ წელიწადში მათ სტუმრებს შორის იქნებოდნენ ჰოლივუდის მსახიობი შონ პენი, ჟურნალისტი და მშვიდობის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატი, მარია რესა, The New Yorker-ის საავტორო სვეტების ავტორი ჯონ ლი ანდერსონი, სატირიკოსი და სცენარისტი არმანდო იანუჩი, იუთუბერი ჯონი ჰარისი ან ქორეოგრაფი გელენ ჰუკსი.
“გელენ ჰუკსს, რომელიც, ფაქტობრივად, ყველა ვარსკვლავის ქორეოგრაფია, მათ შორის, სნუპ დოგის, ჯენიფერ ლოპესის და ა.შ., გასულ წელს ჩვენს სცენაზე სუხიშვილების სოლისტი ასწავლიდა ხორუმს და ბოლოს ჯაჭვიც გააბა”, — იხსენებს სოფიკო.
ვკითხეთ, მათი აზრით, რამ განაპირობა ის, რომ ფესტივალი ასეთ მოკლე დროში ასე გაიზარდა.
“კარგად ვართობთ ხალხს” — ამბობს სოფიკო და იცინის, მერე კი ამატებს, რომ შეიძლება კლიშედ ჟღერს, მაგრამ ქართულ სტუმარ-მასპინძლობას ძალიან დიდი გავლენა აქვს და რომ სპიკერების მიმართ ისეთივე დამოკიდებულება აქვთ, როგორც მათ სახლში მისული სტუმრის მიმართ.
ვეკითხებით, რა როლი აქვს ქართულ სუფრას, რაზეც გვპასუხობენ: “ძალიან დიდი, უზარმაზარი”.
“სიმღერასაც, ფოლკლორსაც… რაც კარგი აქვს ამ ქვეყანას, ყველაფერს ვაჩვენებთ”, — ამატებს ელენე.
ქეთი ამბობს, რომ გეგმავენ, ფესტივალის საუკეთესო გამოცდილება ქვეყნის ფარგლებს გარეთ, საერთაშორისო ბაზარზეც გაიტანონ, თუმცა ჯერ ექსპერიმენტების ეტაპზე არიან.
“მხოლოდ მომხსენებლები კი არა, მსმენელებიც ჩამოდიან სხვადასხვა ქვეყნიდან და გვჯერა, რომ ZEG-ს სხვა ლოკაციებზეც აქვს პოტენციალი”, — დასძენს ის.
წელს ფესტივალი 13-15 ივნისს ჩატარდება და სრული სამი დღის განმავლობაში გაგრძელდება. ეყოლებათ 100-ზე მეტი მომხსენებელი და 3000-მდე მსმენელი. იქნება 6 პარალელური სცენა, სცენებამდე კი გასვლითი, სასეირნო ტურები.
ვკითხეთ, გარდა იმისა, რაც უკვე საჯაროდ დაანონსებულია, რას უნდა ველოდოთ ფესტივალისგან. გვითხრეს, რომ არ დაგვასპოილერებენ, მაგრამ იქნება სიურპრიზებიც.
ელენე აღნიშნავს, რომ ყოველ წელს, როცა პროგრამას გეგმავენ, ფიქრობენ, რა მიმართულება აკლიათ. სწორედ ასე აღმოჩნდნენ წელს ZEG-ის სპიკერებს შორის არქიტექტორი ალეხანდრო არავენა და ნობელიანტი ეკონომისტი ჯოზეფ სტიგლიცი.
“ის, რაშიც არის წელს მსოფლიო, ჭარბად იქნება ჩვენს ფორუმზე. ასევე, AI და ტექნოლოგიური გიგანტების შესახებ გვაქვს რამდენიმე პანელი. მართალია, ჩვენი ფესტივალი თემატური არ არის, მაგრამ კონტექსტური და აქტუალური არის. რაც ხდება მსოფლიოში და რაც არის აქტუალური, ის, ცხადია, ყოველთვის სარკესავით ირეკლება ჩვენს ფესტივალზე”, — ამბობს სოფიკო.
ქეთი კი ამატებს, რომ რაც პოლიტიკაში ხდება, აისახება ხელოვნებაზეც, ბიზნესზეც, მედიაზეც, მეწარმეობაზეც და ა.შ.
“გლობალურ ჭრილში ვსაუბრობთ სხვადასხვა თემაზე და არა ამოგლეჯილად, მაგალითად, საქართველოზე, ამერიკაზე ან პოლიტიკაზე. წერტილების შეერთება ხდება. არქიტექტორი რომ ჩამოდის, არქიტექტურის ისტორიაზე არ აქვს ლექცია — ის ჰყვება დღეს რა ხდება, როგორ შეიძლება ეს აქტუალური გავხადოთ და ა.შ.”
როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ZEG წელს 13-15 ივნისს ჩატარდება. წლევანდელ სტუმრებს შორის არიან:
- ჯოზეფ სტიგლიცი — ნობელიანტი ეკონომისტი;
- პლატონი — ბრიტანელი ფოტოგრაფი;
- ედ სიზარი — The New Yorker-ის ჟურნალისტი, მწერალი და ბესტსელერი წიგნის”The Moth and the Mountain” ავტორი;
- სემა ჯილანი — ამერიკელი პედიატრი, რომელიც წლების განმავლობაში მუშაობდა ავღანეთში, ისრაელში, ღაზას სექტორში, სუდანსა და სხვა ქვეყნებში დაზარალებულებთან;
- ადამ ფეიზი, მწერალი — პროდიუსერი და რეჟისორი, ავტორი მოკლემეტრაჟიანი ფილმებისა “How Moving” და “River Fork”;
- ალეხანდრო არავენა — ინოვაციური და მდგრადი ურბანული დიზაინის ჩილელი არქიტექტორი;
- არმანდო იანუჩი — სატირიკოსი, აღიარებული სატელევიზიო სერიალებისა და ფილმების, “Veep”-ის და “სტალინის სიკვდილის” ავტორი;
- ვოლოდიმირ ერმოლენკო — უკრაინელი ფილოსოფოსი.
სპიკერები ისაუბრებენ ყველაფერზე — მსოფლიოს ახალ პერსპექტივებზე, პირად ისტორიებზე, პოლიტიკაზე, ეკონომიკაზე, გენდერულ თანასწორობასა და ქალთა ლიდერობაზე, მხატვრობაზე, ფილოსოფიაზე, არქიტექტურაზე, მედიაზე, ფოტოგრაფიაზე, კინოსა თუ მედიცინაზე.
და ბოლოს, სიხარულით გვინდა გაცნობოთ, რომ წელს ZEG-ის პარტნიორებს შორის მედია აპრილიც იქნება. ჩვენ სხვადასხვა ფორმატში მოგიყვებით ყველაზე საინტერესო ამბებს ამბის თხრობის ფესტივალიდან.