“2024 წელს, საქართველოში ადამიანის უფლებების დაცვის მდგომარეობა კრიტიკულად გაუარესდა, რასაც თან სდევდა თანასწორობის მიმართულებით არსებული გამოწვევების გაღრმავება და სხვადასხვა სოციალური ჯგუფების უფლებრივი მდგომარეობის დამძიმება” — ასე იწყება ანგარიში, რომელიც კოალიციამ თანასწორობისთვის სამოქალაქო საზოგადოების ფონდის მხარდაჭერით მოამზადა.

“თანასწორობის მდგომარეობა საქართველოში” — 2024 წლის პერიოდში ადამიანის უფლებებისა და თანასწორობის კრიტიკულ მდგომარეობას აღწერს და ამავდროულად მნიშვნელოვან საკანონმდებლო, ინსტიტუციურ და სოციალურ გამოწვევებს მიმოიხილავს.  

რუსული კანონი, ჰომოფობიური კანონი, სახელმწიფო პოლიტიკის დოკუმენტებიდან გამქრალი გენდერის საკითხები, სიძულვილისა და დისკრიმინაციული ენით დატვირთული წინასაარჩევნო კამპანია, საზოგადოების დაშინება, არჩევნების გაყალბების მეთოდები, 2028 წლის ბოლომდე ევროკავშირთან მოლაპარაკების გახსნაზე ქართული ოცნების უარი, უწყვეტი პროტესტი, უპრეცენდენტო ძალადობა პროტესტის მონაწილეებზე, წამებისა და არასათანადო მოპყრობის შემთხვევები, უსაფუძვლო დაკავებები — იმ საკითხების არასრული ჩამონათვალია, რაც დოკუმენტში მოხვდა. 

ანგარიშის მიხედვით ნათელი ხდება, რომ 2024 წელს ქვეყანაში არსებული პოლიტიკური კრიზისი ნეგატიურად აისახა დისკრიმინაციის წინააღმდეგ ბრძოლის ორგანოების საქმიანობაზე, გარდა ამისა, არცერთი სამუშაო ჯგუფის თუ საკონსულტაციო მექანიზმის საქმიანობა არ წარმართულა.

“მთლიანობაში, 2024 წელს თანასწორობის საკითხებზე სახელმწიფო პოლიტიკა ნეგატიური მიმართულებით შეიცვალა და თავად სახელმწიფო მოგვევლინა დისკრიმინაციის მთავარ აღმსრულებლად და წამახალისებლად. დისკრიმინაციული კანონმდებლობის შექმნით, ლეგიტიმური პროცესების დაზიანებით და გამოხატვის თავისუფლების ძალადობრივი მეთოდებით ჩახშობის მცდელობით ის მცირე პროგრესიც დაიკარგა რაც წლების განმავლობაში ერთობლივი მუშაობით იქნა მიღწეული. არ არსებობს თანამშრომლობის პლატფორმა არასამთავრობო და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და არალეგიტიმური ხელისუფლების პირობებში უახლოეს მომავალში მსგავსი თანამშრომლობის აღდგენა წარმოუდგენელ ამოცანად ისახება”.

დოკუმენტში ერთ-ერთი ქვეთავი თანასწორობის ორგანოებსა და ინსტიტუციურ მექანიზმებს მიმოიხილავს. აქ ხაზგასმულია, რომ დისკრიმინაციის შემთხვევების პრევენციასა და საზოგადოების ცნობიერების ამაღლების მიმართულებით საქართველოს სახალხო დამცველს, როგორც თანასწორობის ორგანოს განსაკუთრებული როლი აქვს.

“სახალხო დამცველის საქმიანობაში შეინიშნება სახელმწიფო პოლიტიკის გავლენა”, — წერია ანგარიშში და დაზუსტებულია, რომ სახალხო დამცველის ანტიდისკრიმინაციული მანდატი დასუსტდა არსებული პოლიტიკის გავლენებით და ის არ მოიცავს ყველა სოციალური ჯგუფის საკითხებს. 

მაგალითად, დოკუმენტის მიხედვით, ლგბტქი+ საკითხების გაქრა ინსტიტუტის საჯარო პოზიციონირებაში. ასევე 2024 წლის 17 მაისს, ჰომოფობიის, ტრანსფობიისა და ბიფობიის წინააღმდეგ ბრძოლის საერთაშორისო დღეს, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში პირველად არ გაუკეთებია სახალხო დამცველს განცხადება. 

“იმის გათვალისწინებით, თუ როგორი დაუცველია ლგბქტი+ თემი პოლიტიკური ჰომოფობიისა და პრაქტიკების პირობებში, მსგავსი განცხადების საჭიროება კიდევ უფრო მეტად იდგა. ამას ადასტურებს სახალხო დამცველის აპარატის ცალკეული თანამშრომლების სოციალურ ქსელში გაკეთებული საჯარო განცხადება, რომლებიც ამ დღის მნიშვნელობას და ქვეყანაში არსებულ გამოწვევებს მიმოიხილავს”.

ანგარიშში ასევე დაზუსტებულია, რომ საქართველოს სახალხო დამცველის პოზიცია და შეფასება ამ დრომდე არ გამოქვეყნებულა არც ანტი ლგბტქი+ კანონზე, რომლითაც ბავშთა უფლებების დაცვის სახელით, ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების შეზღუდვა დაკანონდა. 

კრიტიკულად არის შეფასებული საქართველოს სახალხო დამცველის გადაწყვეტილება წალკის მუნიციპალიტეტის სოფელ არწივანში მომხდარ დისკრიმინაციის ფაქტზე.

“2024 წლის 2 თებერვალს, სკოლაში სადაც მასწავლებლებისა და მოსწავლეების უმრავლესობა მუსლიმია, სამასწავლებლო და საკლასო ოთახები აკურთხეს მართლმადიდებელი ეკლესიის სასულიერო პირებმა. აღნიშნულ ქმედებას, საქართველოს განათლების, მეცნიერებისა და ახალგაზრდობის სამინისტროს მხრიდან სკოლის მიმართ წერილობითი გაფრთხილება მოჰყვა, რაც მუსლიმი მასწავლებლების განცხადებით, არ იყო საკმარისი სკოლაში არსებული დისკრიმინაციული გარემოს შესაცვლელად და მათ კვლავ ავიწროვებდნენ”.

დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ ეს ფაქტები დადასტურდა, თუმცა საქართველოს სახალხო დამცველმა საქმის წარმოება შეწყვიტა, რადგან მიიჩნია რომ აღმოფხვრილი იყო დისკრიმინაციის შედეგები და დირექტორი, ანუ ქმედებებზე პასუხისმგებელი პირი, მოვალეობას აღარ ასრულებდა. 

ასევე მნიშვნელოვან გამოწვევად არის დასახელებული საპროტესტო აქციების პარალელურად საჯარო სამსახურებში დასაქმებულთა გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვა. 

“გავრცელებული ინფორმაციის თანახმად, მედიასაშუალებებმა მიიღეს ანონიმური წერილი, რომლის ავტორიც მიუთითებს, რომ შრომის ინსპექციის სამსახურის ხელმძღვანელი თანამშრომლებს საპროტესტო აქციებში მონაწილეობას უკრძალავს, რასაც მალევე მოჰყვა შრომის ინსპექციის განცხადება, რომლითაც მსგავსი ფაქტები უარყვეს”. 

პროტესტის პარალელურად სხვა საჯარო დაწესებულებებში დასაქმებული პირებიც მიუთითებდნენ მსგავსი ხასიათის შევიწროებისა და შეზღუდვის შემთხვევებზე, რასაც სახალხო დამცველი გამოეხმაურა განცხადებით.

ერთ-ერთ ქვეთავში განხილულია დისკრიმინაციის წახალისება, სიძულვილის ენა და სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულები. აქ ყველაზე დიდ გამოწვევად პოლიტიკური სიძულვილი და ჰომოფობია არის დასახელებული. ნარატივის ძირითად ავტორებად და მონაწილეებად კი, პოლიტიკოსები და მედიასაშუალებები გვევლინებიან. 

მაგალითად, 2024 წლის გაზაფხულზე, რუსული კანონის განხილვის პარალელურად გაიზარდა პოლიტიკოსების მიერ დისკრიმინაციული გამონათქვამები არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლების მიმართ, რაც ძალადობრივ ქმედებებში გადაიზარდა.

“საქართველოს პარლამენტის წევრის დიმიტრი სამხარაძის მიერ გაკეთებულ მოწოდებას, არასამთავრობო ორგანიზაციების ოფისებზე შეურაცხმყოფელი წარწერები და პლაკატები მოჰყვა. აღნიშნული ფაქტი ცალსახად მიუთითებს, რომ ძალადობრივი ჯგუფები მმართველი პარტიის დავალებას ასრულებდნენ და მათ მიერ იმართებიან. ამასთან, არასამთავრობო ორგანიზაციების თანამშრომლების სახლებთანაც გაჩნდა მსგავსი წარწერები, რაც ადამიანებში დაუცველობის და შიშის გაჩენას ისახავდა მიზნად. აღნიშნული განსაკუთრებით პრობლემური იყო ლგბქტი+ საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციებისთვის, რომელთა ნაწილს ოფისის მისამართის შეცვლა მოუწია”.

სოციალურ და შრომით ურთიერთობებში დისკრიმინაცია — ამ ქვეთავში განხილულია, როგორც რიგი შემთხვევები საჯარო სამსახურიდან გაშვების, ან მუქარის, ასევე ნახსენებია ახალი კანონი “საჯარო სამსახურის შესახებ”, რაც დისკრიმინაციულ შემთხვევებს მხოლოდ გაზრდის. 

• “2024 წლის 2 დეკემბერს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ თბილისის მერმა, კახა კალაძემ, ქართული ოცნების კრიტიკის გამო, თანამდებობის დატოვება მოსთხოვა „ქალაქ თბილისის მუნიციპალიტეტის მულტიფუნქციური ბიბლიოთეკის გაერთიანების” დირექტორს, ნინია მაჭარაშვილს. ინფორმაცია თავად ნინია მაჭარაშვილმა გაავრცელა…”
• “2024 წლის 26 დეკემბერს, სამსახურიდან გაათავისუფლეს თბილისის მერიის შშმ პირთა საკითხებზე მომუშავე საბჭოს აღმასრულებელი მდივანი გიგა სოფრომაძე…”
• “სსიპ დანაშაულის პრევენციის, არასაპატიმრო სასჯელთა აღსრულებისა და პრობაციის ეროვნული სააგენტოს მხრიდან რამდენიმე სოციალურ მუშაკს, ფსიქოლოგს და მედიატორს ეცნობა, რომ ხელშეკრულება არ გაუგრძელდებოდათ…”
• “2024 წელს, კვლავ მძიმე იყო მაღაროელთა უფლებრივი მდგომარეობა. სექტემბრის თვეში, ჭიათურის სოფელ შუქრუთის კოროხნალის მაღაროსთან მიმდინარე აქციების მონაწილეები, სამსახურიდან დაითხოვეს. მათი გათავისუფლება კი, მათივე განმარტებით, საპროტესტო აქციებში მონაწილეობას უკავშირდება. მსგავსი ტენდენცია ფიქსირდება სხვა მაღაროებშიც…”

თანასწორობის საკითხებთან დაკავშირებული საკანონმდებლო და პოლიტიკური ჩარჩოსა და სოციალურ და შრომით ურთიერთობებში დისკრიმინაციის შემთხვევების გარდა, ანგარიშში ასევე განხილულია კონკრეტული ჯგუფები და მათ მიმართ არსებული დისკრიმინაციის მაგალითები. 

ქალთა თანასწორუფლებიანობა

ეკონომიკური და სოციალური პრობლემები, ძალადობა, სექსუალური შევიწროება, სექსიზმი, დისკრიმინაციული გამონათქვამები და გენდერული თანასწორობის მიმართულებით ქვეყანაში არსებული სხვა სისტემური გამოწვევების გარდა, დასახელებულია პარლამენტში კვოტირების მექანიზმის გაუქმება. 

“საქართველოში კვლავ გამოწვევად რჩება ქალთა მონაწილეობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესებში. პოლიტიკაში ქალთა ჩართულობის მაჩვენებელი ბოლო წლების განმავლობაში გააუმჯობესა კვოტირების სისტემის შემოღებამ, თუმცა, 2024 წელს, საქართველოს პარლამენტმა კვოტირების მექანიზმი უპირობოდ გააუქმა. ვენეციის კომისიის შეფასებით, კვოტირების მექანიზმის გაუქმების გადაუდებელი აუცილებლობა არ არსებობდა და პროცესი სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობისა და ფართო კონსულტაციების გარეშე წარიმართა”.

ბავშვთა უფლებრივი მდგომარეობა

სიღარიბეში მცხოვრები ბავშვები, მძიმე სოციალურ-ეკონომიკური ვითარება, ძალადობრივი გარემო, შშმ ბავშვებისთვის ინკლუზიური განათლების გამოწვევები, არასრულწლოვნების წინააღმდეგ ჩადენილი დანაშაულები, ბავშვების ციფრული უსაფრთხოება საქართველოში და სხვა მოცემულობებია განხილული ანგარიშში, რაც საქართველოში ბავშვების კეთილდღეობას რისკის ქვეშ აყენებს. 

დოკუმენტში ნახსენებია ნინოწმინდის პანსიონატში ბავშვთა უფლებების დარღვევის საქმეც. სწორედ 2024 დაასრულა გაეროს ბავშვთა უფლებების კომიტეტმა ამ საქმის განხილვა.

“კომიტეტის დასკვნის მიხედვით, სახელმწიფო ვალდებულია უზრუნველყოს ეფექტური კომპენსაცია დაზარალებული ბავშვებისთვის, მათ შორის: ა) სათანადო, ყოვლისმომცველი და დროული კომპენსაცია და რეაბილიტაცია განცდილი დარღვევებისთვის; ბ) დაზარალებულ ბავშვებთან საჯაროდ მოიხადოს ბოდიში; გ) ხელახლა შეაფასოს მათი მდგომარეობა, ვინც ჯერ კიდევ სახელმწიფო ზრუნვაში არიან, კონვენციის შესაბამისად; დ) ჩაატაროს ყველა სისხლის სამართლის საქმის ეფექტური, დამოუკიდებელი და სწრაფი გამოძიება და პასუხისგებაში მისცეს დამნაშავეები. რეპარაციის ზომები უნდა განისაზღვროს დაზარალებულ ბავშვებთან კოორდინაციით, რათა გათვალისწინებულ იქნეს მათი შეხედულებები და მოსაზრებები”.

როგორც ანგარიშიდან ირკვევა, ამ დროისთვის ​​უცნობია, თუ რა ღონისძიებები გაატარა სახელმწიფომ კომიტეტის რეკომენდაციების შესრულებისთვის.

შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა უფლებრივი მდგომარეობა

ანგარიშიდან ნათელი ხდება, რომ კვლავ პრობლემურია მოდელი, რომელიც საქართველოში შშმ პირებისთვის სტატუსის მინიჭებას განსაზღვრავს. ეს არის სამედიცინო მოდელი და იგი ხშირად გამორიცხავს შეფასების პროცესში პირის სოციალურ და გარემო ფაქტორებს. დოკუმენტში დაზუსტებულია, რომ სამედიცინო მოდელის ნაცვლად, აუცილებელია ბიოფსიქოსოციალური მოდელის დანერგვა, რომელიც მეტად ინკლუზიური და მრავალგანზომილებიანია.

აქვე, ჩამოთვლილია ის ძირითადი გამოწვევები, რასაც შშმ პირები ყოველდღიურად აწყდებიან. მაგალითად, შშმ პირებისთვის საჯარო სივრცეებისა და ტრანსპორტის ხელმისაწვდომობა კვლავ პრობლემურია. შშმ პირების მონაწილეობა გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში მინიმალურია. ეს ჯგუფი განსაკუთრებულად მოწყვლად ჯგუფს წარმოადგენს სოციალური და ეკონომიკური თვალსაზრისით. ბევრი მათგანი ცხოვრობს სიღარიბეში და არ აქვს წვდომა საბაზისო რესურსებზე. ასევე, ერთ-ერთი პრობლემურ საკითხად დასაქმება რჩება. 

“მიმდინარე პოლიტიკური მოვლენების ფონზე, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების მიმართ არაერთ უფლება დარღვევის ფაქტს ჰქონდა ადგილი. აქციებზე მონაწილე სმენის სირთულის მქონე ახალგაზრდის მიმართ გამოყენებული იქნა ძალადობა და მას წაართვეს მობილური, რაც მისი კომუნიკაციისთვის უმნიშვნელოვანესია. ასევე, შშმ ქალი აქტივისტის, თათია დათაშვილის მიმართ ადგილი ჰქონდა მუქარის და შევიწროების შემთხვევებს მისი აქტივიზმის გამო, ქალაქ თბილისის მერიიდან გაათავისუფლეს შშმ პირი, გიგა სოფრომაძე, მისი სამოქალაქო აქტივობის გამო”. 

ლგბტქ+ პირთა უფლებრივი მდგომარეობა

ანგარიშში აღნიშნულია, რომ საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე დაუცველი ჯგუფი ლგბტქი+ თემია. გარდა იმისა, რომ სახელმწიფო პოლიტიკის პრობლემა და მიზნობრივი ღონისძიებების არარსებობაა, ასევე საზოგადოების განწყობა და დამოკიდებულებებია, რომლის ცვლილებისთვის სახელმწიფო არ გამოყოფს შესაბამისს რესურსს და საპირისპიროდ, მიჰყვება ღიად ჰომოფობიურ პოლიტიკას. ამის მაგალითად მოყვანილია კანონი “ოჯახური ღირებულებებისა და არასრულწლოვანის დაცვის შესახებ”. 

კანონი აწესებს შეზღუდვებს ერთი სქესის მქონე პირთა ქორწინებასა და სამოქალაქო პარტნიორობაზე. კანონი კრძალავს გენდერის სამართლებრივი აღიარების საკითხს. კანონი ასევე  კრძალავს ქირურგიული პროცედურის ჩატარებას და ნებისმიერ სამედიცინო მანიპულაციას და აღნიშნულის დარღვევისთვის სამედიცინო პერსონალისთვის სისხლის სამართლებრივ პასუხისმგებლობას აწესებს. კანონის მიხედვით მნიშვნელოვანი აკრძალვები დადგინდა სკოლამდელი და ადრეული, ზოგადი, პროფესიული და უმაღლესი განათლების მიმართულებითაც. კანონის თანახმად, “მაუწყებლებს ეკრძალებათ ინფორმაციის გავრცელება, რომელიც ხელს უწყობს ინტიმურ ურთიერთობას ერთი და იმავე ბიოლოგიური სქესის წარმომადგენლებს შორის და რომლებიც გამოხატავენ სექსუალური ორიენტაციის ნიშნებს”.

კანონის თანახმად, საჯარო შეკრებებსა და დემონსტრაციებს ეკრძალებათ პიროვნების ბიოლოგიური სქესის ან სექსუალური ორიენტაციის მითითება „ინტიმური ურთიერთობების ხელშეწყობისთვის” და სხვა — ანგარიშში უფრო დეტალურად არის განხილული და ახსნილი, თუ რამდენად დისკრიმინაციულ და არათანაზომიერ პირობებში ამყოფებს კანონი ლგბტქი+ ადამიანებს.

“სახელმწიფო პოლიტიკის დოკუმენტებიდან ლგბტქი+ საკითხების ამორიცხვასთან ერთად, დისკრიმინაციული კანონმდებლობის შემუშავების პირობებში თემის წინაშე მდგარი გამოწვევები სახელმწიფოს მიერ მართული ძალადობის პრაქტიკად იქცა. ანტი ლგბტქი+ კანონის გავლენა მრავალმხრივია თემის წევრთა ცხოვრების სხვადასხვა სფეროსა და ასპექეტზე. ერთი მხრივ, კანონი ეწინააღმდეგება საქართველოს კონსტიტუციით განმტკიცებულ თანასწორობის პრინციპს, ხოლო მეორე მხრივ საერთაშორისო სტანდარტებს და ვალდებულებებს, რაც ქვეყანას აქვს ნაკისრი. ცენზურის, ჯანმრთელობის, დასაქმების და განათლების რისკებთან ერთად, კანონი კრძალავს ფუნდამენტური უფლებების განხორციელებას საქართველოში და გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლების გაქრობის და დისკრიმინაციის რისკში ამყოფებს მთლიანად თემს”.

რელიგური უმცირესობების უფლებრივი მდგომარეობა

დოკუმენტში აღნიშნულია, რომ საგანგაშოა ადიგენის მუნიციპალიტეტში მუსლიმების დევნის განგრძობითი ხასიათის შემთხვევები. აქვე ვკითხულობთ, რომ 2023-2024 წლებში ადგილი ჰქონდა მუსლიმ თემზე თავდასხმის, მათი შევიწროების და ძალადობის არაერთ შემთხვევას.

“2024 წლის 8 მარტს ზარზმის მონასტრის წინამძღვარი, ათეულობით ადგილობრივ პირთან ერთად, კვლავ თავს დაესხა ადიგენში პარასკევის ლოცვაზე შეკრებილ მუსლიმებს. ამ უკანასკნელთა მიმართ ისმოდა ჯანმრთელობის დაზიანებისა და ფიზიკური ანგარიშსწორების მუქარა. ასევე, 2024 წლის 5 აპრილს ადგილობრივი მართლმადიდებელი სასულიერო პირები და მათ მიერ ორგანიზებული ჯგუფი ისევ მივიდა კერძო სახლში მუსლიმების მიერ ორგანიზებულ სალოცავ სივრცესთან და მუქარისა და შეურაცხყოფის გზით, რელიგიურ ლიდერებს შენობის დატოვებისკენ მოუწოდა. არცერთ შემთხვევაში მონაწილე პირების მიმართ სამართლებრივი ღონისძიებები არ გატარებულა, რაც მიუთითებს იმაზე, რომ სახელმწიფოს არ აქვს მუსლიმი თემის რელიგიის თავისუფლების და თანასწორობის დაცვის პოლიტიკური ნება”.

ანგარიშის მიხედვით, კიდევ ერთი ჯგუფი, რომლის უფლებრივი მდგომარეობაც ბოლო წლებში უარესდება — რელიგიური უმცირესობებია.

დოკუმენტში ვკითხულობთ გადაწყვეტილებაზე, რომლის მიხედვითაც მთავრობამ საპატრიარქოს საგანმანათლებლო დაწესებულებებს 35 მილიონი ლარი გამოუყო. ასევე ნახსენებია, ახალი თავდაცვის კოდექსი, რომელიც დისკრიმინაციულია რელიგიური გაერთიანებების მიმართ. კოდექსი აღარ ითვალისწინებს სასულიერო პირებისთვის სამხედრო სამსახურის გავლის გადავადების უფლებას, რომელიც, პრაქტიკაში, სამხედრო ვალდებულებისგან გათავისუფლებას უტოლდებოდა. ვალდებულება არ ვრცელდება მხოლოდ მართლმადიდებელი ეკლესიის სასულიერო პირებზე. 

ანგარიშის მიხედვით, გამოწვევად რჩება მართლმსაჯულების განხორციელება სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ სავარაუდო მასობრივი უკანონო მოსმენების საქმეზე. კვლავაც აქტუალურია უქმე დღეების განსაზღვრის საკითხი, რაც ექსკლუზიურად მართლმადიდებლურ დღესასწაულებს უკავშირდება და არ ითვალისწინებს რელიგიური მრავალფეროვნების საკითხებს. მაგალითად საქართველოს პარლამენტის წევრის, ტარიელ ნაკაიძის შემთხვევა, რომელსაც არასაპატიოდ ჩაეთვალა პარლამენტში არ გამოცხადება რელიგიურ დღესასწაულზე. სკოლებში რელიგიური რიტუალების ჩატარება კვლავაც მწვავე საკითხად რჩება. 

“2024 წელს რამდენიმე საკანონმდებლო ინიციატივის შესახებ გაჟღერდა ინფორმაცია, რაც როგორც რელიგიის, ისე გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის ნიშნების მატარებელია. 2024 წლის დასაწყისში, საქართველოს პარლამენტის იურიდიულ საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარემ, რელიგიური ნაგებობებისა და ნივთების შეურაცხყოფის კრიმინალიზების შესახებ საკანონმდებლო ცვლილებები დააანონსა. ხოლო, წინასაარჩევნო პერიოდში პოლიტიკური პარტია „ქართული ოცნება“ მართლმადიდებლობის სახელმწიფო რელიგიად გამოცხადების ინიციატივით გამოვიდა”. 

ეთნიკური უმცირესობების უფლებრივი მდგომარეობა

ანგარიშში მნიშვნელოვან პრობლემად არის დასახელებული სახელმწიფო პოლიტიკის პროცესებში ეთნიკური უმცირესობების დაბალი მონაწილეობა, მათ შორის, ადგილობრივი თვითმმართველობის დონეზე. ასევე აღნიშნულია, რომ ეთნიკური უმცირესობები არ ფლობენ ინფორმაციას სოციალური და ჯანმრთელობის დაცვის სერვისების შესახებ. არ სარგებლობენ სახელმწიფო პროგრამებით, მათ შორის, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირების, ბავშვების და სოციალური მხარდაჭერის თვალსაზრისით. ამის მიზეზად კი, სახელმწიფო ენის არ ცოდნა, სოციალური იზოლაცია და გარიყვის პრაქტიკებია დასახელებული. 

“2024 წლის საპარლამენტო არჩევნებში მონაწილე პოლიტიკური პარტიების სიებში ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლობა კვლავ კრიტიკულად დაბალი იყო. სოციალური სამართლიანობის ცენტრის ინფორმაციით, ხუთი მსხვილი საარჩევნო სუბიექტიდან სიის პირველ 20-ეულში ეთნიკური უმცირესობის წევრი მხოლოდ კოალიციამ ცვლილებებისთვის წარადგინა. ქართული ოცნების სიის პირველ 60-ეულში მხოლოდ 2 ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენელი იყო, ერთიანობა — ნაციონალური მოძრაობის სიის პირველ 40-ეულში კი მხოლოდ 1. დანარჩენი მსხვილი ოპოზიციური გაერთიანებებისა და პარტიების სიებში, ეთნიკური უმცირესობების წარმომადგენლები „გამსვლელი” ადგილებით არ იყვნენ წარმოდგენილი”.

დოკუმენტის დასკვნაში კიდევ ერთხელ არის ნათქვამი, რომ პოლიტიკური კრიზისის ფონზე არ ხორციელდება რეფორმები და არ შეინიშნება გაუმჯობესება ცხოვრების არცერთ სფეროში. უფრო მეტიც საქართველოს ხელისუფლების მიერ ადამიანის უფლებების მასობრივი დარღვევის პირობებში არაერთი საერთაშორისო მხარდაჭერის პროგრამა შეჩერდა, შესაბამისად დაწყებული პროცესებიც რისკის ქვეშ დგას. ხშირ შემთხვევაში სწორედ საერთაშორისო მხარდაჭერით იყო პროგრამები და სერვისები მოწყვლადი ჯგუფების წარმომადგენლებისთვის.

ანგარიშის ბოლოს 4 რეკომენდაციაა გაწერილი: ხელახალი არჩევნების დანიშვნა, აგენტების შესახებ და ჰომოფობიური კანონების გაუქმება და ლგბტქი+ ადამიანების უფლებრივი მდგომარეობისა და დისკრიმინაციული კანონის ზეგავლენის შესწავლა და შესაბამისი ინტერვენციების დაგეგმვა მათი უფლებრივი მდგომარეობის აღდგენის, კანონით მიყენებული ზიანის შემცირებისა და აღმოფხვრისათვის.