17 მაისი ჰომოფობიასთან, ბიფობიასა და ტრანსფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღეა. ეს თარიღი უკავშირდება ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის (WHO) 1990 წლის გადაწყვეტილებას, რომლის მიხედვით, ჰომოსექსუალობა მენტალური აშლილობების სიიდან ამოიღეს. ეს არის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი თარიღი LGBTQIA+ უფლებებისთვის ბრძოლის ისტორიაში და მან სექსუალურ ორიენტაციაზე გლობალური პერსპექტივების ცვლილებას დაუდო სათავე.
ჰომოფობიასთან, ბიფობიასა და ტრანსფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღე, 17 მაისი 2005 წლიდან აღინიშნება. ის 2004 წელს ფრანგმა აკადემიკოსმა და LGBTQIA+ აქტივისტმა, ლუი-ჟორჟ ტინმა დააარსა. მას შემდეგ მთელ განვითარებულ მსოფლიოში 17 მაისი სხვადასხვა ფორმით აღინიშნება, თუმცა მთავარი საერთოა — ქვიარ თემის მხარდაჭერა და ბრძოლა ჰომოფობიასთან, ბიფობიასა და ტრანსფობიასთან.
► 17 მაისის შესახებ ვრცლად წაიკითხეთ ჩვენს სტატიაში: 17 მაისი — ჰომოფობიასთან, ბიფობიასა და ტრანსფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღე
17 მაისს საქართველოშიც საკმაოდ დიდი ისტორია აქვს, თუმცა არა ქვიარ თემის საკეთილდღეოდ. ამ დღის ქვიარებისთვის “წართმევაში” დიდი წვლილი მიუძღვის როგორც მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქოს, ისე ქართულ ოცნებას. 2025 წელს კი ჰომოფობიასთან, ბიფობიასა და ტრანსფობიასთან ბრძოლის დღეს გაზრდილი პოლიტიკური ჰომოფობიითა და სიძულვილის კანონით ვხვდებით.
17 მაისის ისტორია საქართველოში
ჰომოფობიასთან, ბიფობიასა და ტრანსფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღის აღნიშვნას საქართველოში 14-წლიანი ისტორია აქვს და, სამწუხაროდ, არც ერთ წელს ქვიარ თემის გამოხატვის თავისუფლება სრულყოფილად არ ყოფილა დაცული. მეტიც, იყო არაერთი ძალადობა, დარბევა და საჯაროობის კიდევ უფრო შეზღუდვა. მოგიყვებით ქრონოლოგიურად:
2011 წელი
სხვადასხვა მედიისა და აქტივისტების არქივში საჯარო სივრცეში აღნიშნული პირველი 17 მაისი 2011 წელს ფიქსირდება — ჯერ ფრონტლაინში გაიმართა ლია ჯაყელის ფილმის, “მედ ყოფნის ფასის” ჩვენება, რომელსაც მოჰყვა დისკუსია საზოგადოებაში არსებულ ჰომოფობიურ გარემოზე, შემდეგ კი რამდენიმე ათეული ადამიანი მეტეხის ხიდთან შეიკრიბა და მტკვარში ფერადი სანთლები გაუშვა. ყვავილები, რომლებზეც სანთლები იყო დამაგრებული, LGBTQIA+ დროშის ფერებში იყო, თავად სანთლები კი სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულების მსხვერპლთა ხსოვნას ეძღვნებოდა. Civil.ge-ის თანახმად, ამ ღონისძიების ორგანიზატორი ასოციაცია ინკლუზივი იყო.
2012 წელი
2012 წელს ქვიარ აქტივისტები და თემის მხარდამჭერები ფილარმონიასთან შეიკრიბნენ და თავისუფლების მოედნისკენ გაემართნენ. მშვიდობიან მსვლელობას, რომელიც სიძულვილს აპროტესტებდა, რუსთაველის მეტროს მიმდებარედ აგრესიული ადამიანები, მათ შორის, სასულიერო პირები დაუპირისპირდნენ და აქცია ძალის გამოყენებით დაშალეს. სახელმწიფომ მშვიდობიანი მოქალაქეები ვერ დაიცვა.
წინა დღის ძალადობის გასაპროტესტებლად 2012 წლის 18 მაისს აქტივისტები პარლამენტთან შეიკრიბნენ პლაკატებით: “იესო სიყვარულია”, “არა რელიგიურ ექსტრემიზმს”, “ღმერთი სიძულვილის წინააღმდეგია” და ა.შ. აქცია დაახლოებით ერთი საათის განმავლობაში გრძელდებოდა.
აღსანიშნავია, რომ 2012 წლის 17 მაისის საქმეზე ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ ადამიანის უფლებების დარღვევა დაადგინა, კერძოდ, დარღვეულად მიიჩნია არაადამიანური და დამამცირებელი მოპყრობის, დისკრიმინაციისა და შეკრების თავისუფლების მუხლები. სტრასბურგის სასამართლომ სახელმწიფოს განმცხადებლებისთვის მორალური ზიანის ანაზღაურება დააკისრა.
2013 წელი
შეიძლება ითქვას, რომ ეს არის ერთ-ერთი ყველაზე მძიმე დღე საქართველოში ქვიარ თემის უფლებებისთვის მებრძოლი ადამიანებისთვის. მას შემდეგ, რაც LGBTQIA+ აქტივისტებისა და მხარდამჭერების შეკრების შესახებ გახდა ცნობილი, საპატრიარქოს ჩართულობით, მრევლი, ასევე, მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირი პარლამენტთან მობილიზდა. მათ ადგილზე ადგილზე მიტანილი ჰქონდათ ჭინჭრებიც.
მშვიდობიანი აქტივისტების ნაწილი თავისუფლების მოედნის მიმდებარედ შეიკრიბა, მათსა და ძალადობრივ ჯგუფს შორის კი პოლიცია ჩადგა. თუმცა მოძალადეებმა გაარღვიეს პოლიციის კორდონი და მშვიდობიან ადამიანებზე ფიზიკურად იძალადეს. ისინი სიტყვიერ და ფიზიკურ შეურაცხყოფას აყენებდნენ შეკრებილებს, პოლიცია კი არ ან ვერ ახდენდა შესაბამის რეაგირებას. აქციის რამდენიმე მონაწილე დაშავდა.
პოლიციამ დაიწყო მშვიდობიანი მოქალაქეების ტერიტორიიდან გაყვანა ყვითელი ავტობუსებითა და მიკროავტობუსებით, თუმცა აგრესიული პირები მათი მიმართულებით ისროდნენ ქვებს და სხვადასხვა საგანს, ასევე, ცდილობდნენ შეჭრას ტრანსპორტში და ძალადობას.
მშვიდობიანი აქტივისტების მეორე ნაწილი ვაჩნაძის ქუჩაზე აღმოჩნდა, სადაც ასევე მივიდნენ ძალადობრივი ჯგუფები, მრევლი და სასულიერო პირები. ძალადობის შედეგად, დაშავდა რამდენიმე ადამიანი.
ამ ძალადობისთვის, ფაქტობრივად, არავინ დასჯილა, მათ შორის, არც ის სასულიერო პირი, რომელიც მშვიდობიან მოქალაქეებს ე.წ. ტაბურეტით გაეკიდა და რომელიც სასულიერო პირების სახის ერთგვარი “სიმბოლოც” გახდა.
17 მაისიდან ერთ კვირაში, 24 მაისს მოქალაქეები ძალადობის გასაპროტესტებლად დედაენის ბაღში შეიკრიბნენ. მათ ჰქონდათ პლაკატები წარწერებით: “არა თეოკრატიას”, “ისინი აშენებენ ეკლესიებს მაშინ, როცა მრევლი შიმშილით კვდება”, “თეოკრატია დემოკრატია არ არის”, “რაღა სკამებით და ჭინჭრებით დაგვდევთ, პირდაპირს ჯიპებით გადაგვიარეთ” და ა.შ. ადგილზე მივიდნენ ძალადობრივი ჯგუფებიც, მათ შორის, სასულიერო პირები. მობილიზებული იყო პოლიციაც.
2013 წლის 17 მაისს სახელმწიფოს უმოქმედობაზე მიუთითებს სტრასბურგის სასამართლოს მორიგი გადაწყვეტილება. კერძოდ, სასამართლომ ამ ძალადობას “უპრეცედენტო” უწოდა და ხელისუფლების მდუმარე თანხმობაზე მიუთითა.
“ხელისუფლებამ არ გაატარა ზომები ბრბოსგან დემონსტრანტების დასაცავად, მიუხედავად იმისა, რომ ინფორმირებული იყო ამ მოვლენასთან დაკავშირებით არსებული საფრთხის შესახებ. ამას გარდა, არსებობს მტკიცებულებები, კერძოდ დამოუკიდებელი ჟურნალისტების ვიდეოჩანაწერები, რომლებიც ადასტურებს ხელისუფლების მხრიდან ხელის არშეშლას ძალადობის აქტების მიმართ”, — ნათქვამია ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებაში.
2014 წელი
იმის ნაცვლად, რომ გასული წლის ძალადობა დაეგმო, 2014 წელს მართლმადიდებელი ეკლესიის კათოლიკოს-პატრიარქმა, ილია მეორემ 17 მაისი “ოჯახის სიწმინდის დღედ” გამოაცხადა. გაიმართა სასულიერო პირებისა და მრევლის მსვლელობაც, ქვიარ თემი და მხარდამჭერები კი, უსაფრთხოების გამო, იძულებულნი გახდნენ, მშვიდობიანი მსვლელობა არ ჩაეტარებინათ.
სწორედ ამის შემდეგ, უკვე ყოველწლიურად, ეკლესიის წარმომადგენლები და მრევლი 17 მაისს ქუჩაში გამოდის და შეკრებას მართავს.
მას შემდეგ, რაც ილია მეორემ ეს “დღესასწაული” დააწესა, ქვიარ თემისთვის კიდევ უფრო შეიზღუდა შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლება. მომდევნო თავში დეტალურად მოგიყვებით, როგორ დაგეგმეს და შემდეგ როგორ წაართვეს ეკლესიამ და სახელმწიფომ ადამიანებს ჰომოფობიასთან, ბიფობიასა და ტრანსფობიასთან ბრძოლის დღე.
2015 წელი
2015 წელს სხვადასხვა ადგილას რამდენიმე ხანმოკლე აქცია გაიმართა. უსაფრთხოებიდან გამომდინარე, არც ერთი არ ყოფილა საჯაროდ დაანონსებული. იუსტიციის სამინისტროსთან LGBTQIA+ აქტივისტები დროშებითა და პლაკატებით მივიდნენ. მათი მოთხოვნა იყო ტრანსგენდერი ადამიანებისთვის პირადობის მოწმობის მიღების პროცედურების გამარტივება, ასევე, ჰომოფობიური ნიშნით ჩადენილი დანაშაულების შემთხვევაში დამამძიმებელ გარემოებად სიძულვილის ნიშნის დამატება. “სიძულვილი არჩევანია, ორიენტაცია — არა”, “LGBT უფლებები ადამიანის უფლებებია” — ეს და სხვა წარწერები ჰქონდათ შეკრებილებს პლაკატებზე.
კიდევ ერთი აქცია გაიმართა მრგვალ ბაღში, სადაც სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებმა შეკრებილებს გააცნეს 2012 წლის 17 მაისის საქმეზე სტრასბურგის სასამართლოს გადაწყვეტილება. ეს ციტატები ეწერა მათ მიერ მიტანილ პლაკატებსაც. ადგილზე მობილიზებული იყო პოლიცია.
აქცია ჩატარდა ვაჩნაძის ქუჩაზეც — სწორედ იქ, სადაც 2013 წლის 17 მაისს მშვიდობიან მოქალაქეებს საპატრიარქოს წარმომადგენლები და მათი მიმდევრები თავს დაესხნენ, მიაყენეს ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ზიანი. შეკრებილებს ადგილზე მიტანილი ჰქონდათ პლაკატები წარწერებით: “აქ ჰომოფობიისა და ტრანსფობიის ადგილი არ არის”, “არა სიძულვილს”, “შეაჩერე ტრანსფობია”, “სიძულვილისგან თავისუფალი ქუჩა”, “ეს ადგილიც დაკავებულია” — აღსანიშნავია, რომ პლაკატების შინაარსი ეხმაურება მანამდე დაწყებულ კამპანიას სახელწოდებით “ეს ქუჩა დაკავებულია — ჰომოფობიისა და ტრანსფობიის ადგილი აქ არ არის”. ამ კამპანიის დროს რამდენიმე ადამიანი სხვადასხვა ქუჩაში დგებოდა პლაკატით: “ეს ქუჩა დაკავებულია”, შემდეგ კი ფოტოებს ავრცელებდნენ.
2016 წელი
ამ წელს აქცია არ გამართულა, თუმცა იყო რამდენიმე აქტივობა, მათ შორის, აქტივისტებმა სასტუმრო რედისონთან, სადაც ძალადობრივი ჯგუფების ერთ-ერთი ლიდერის, პრორუსი და ჰომოფობი ლევან ვასაძის მოწვევით “მსოფლიო ოჯახის კონგრესი” იმართებოდა, LGBTQIA+ ფერებში შეღებილი ე.წ. ტაბურეტი მიიტანეს.
გარდა ამისა, ღამით აქტივისტებმა რამდენიმე კედელი LGBTQIA+ ფერებში შეღებეს, მათ შორის, საპატრიარქოს შენობის კედელიც. შსს-მ ისინი ადმინისტრაციული წესით, “თვითმმართველი ერთეულის იერსახის დამახინჯებისთვის” დააკავა. რამდენიმე თვეში მათ, EMC-სთან (ამჟამინდელი სოციალური სამართლიანობის ცენტრი) ერთად ეს ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში გაასაჩივრეს. 6 აქტივისტი დაკავებისა და დაკავების შემდგომ ღირსების შემლახავ მოპყრობაზე დავობდა. კერძოდ, მათი თქმით, ისინი დააკავეს კანონის მოთხოვნების დარღვევით და აგრესიული ფორმებით, ყოველგვარი განმარტების გარეშე, სამოქალაქო ტანსაცმელში ჩაცმულმა პირებმა. აქტივისტებმა დაკავებამდე ვერ შეძლეს პოლიციელების იდენტიფიცირება და ყოველგვარი ახსნა-განმარტებისა და გაფრთხილების გარეშე, გამოკიდებისა და დადევნების გამო, ძალადობრივი ჯგუფების წარმომადგენლებად აღიქვეს, რამაც ისინი შიშის, დაუცველობისა და სტრესის მდგომარეობაში ჩააგდო. აქტივისტების თქმით, როგორც კი გაიგეს, რომ ისინი პოლიციელები იყვნენ, წინააღმდეგობა არ გაუწევიათ, შესაბამისად, პოლიციას ჰქონდა შესაძლებლობა, კანონით გათვალისწინებული 50-ლარიანი ჯარიმები ადგილზე დაეწერა და 12 საათით არ დაეკავებინა ისინი. განმცხადებლები ასევე უთითებენ პოლიციის განყოფილებასა და სასამართლოში ტრანსპორტირების დროს უხეში და ღია ჰომოფობიური ენის გამოყენების ფაქტებზეც.
2017 წელი
2017 წელს ქვიარ აქტივისტები და მხარდამჭერები მთავრობის კანცელარიასთან შეიკრიბნენ. აქცია ფარულად დაიგეგმა. მონაწილეები შსს-მ ადგილზე ყვითელი ავტობუსებით მიიყვანა და აქციის შემდეგ ისევ გაიყვანა. მთავრობის კანცელარიასთან მივიდნენ ძალადობრივი ჯგუფები და სასულიერო პირები. მათ შორის პოლიცია იდგა.
2018 წელი
2018 წელს, 2013 წლის 17 მაისის შემდეგ პირველად, ლგბტქია+ აქტივისტებმა საჯარო შეკრება დააანონსეს, თუმცა უსაფრთხოების არასაკმარისი გარანტიების გამო, იძულებულნი გახდნენ, გაეუქმებინათ ღონისძიება. თანასწორობის მოძრაობა აცხადებდა, რომ შსს უსაფრთხოების უზრუნველყოფას დაპირდა, თუმცა, რადიკალურმა და ნეონაცისტურმა ჯგუფებმა სცადეს ძალადობა მშვიდობიან დემონსტრანტებზე და 17 მაისისთვისაც უპრეცედენტო მობილიზება გამოაცხადეს, რის გამოც აქტივისტებმა მიიღეს მათთვის უმძიმესი და კონსოლიდირებული გადაწყვეტილება — დათმეს თვითგამოხატვის კონსტიტუციური უფლება.
თემისა და მხარდამჭერების ნაწილი მთავრობის კანცელარიასთან მაინც მივიდა. უსაფრთხოების მიზნით, ისინი ადგილზე შსს-ის წარმომადგენლებმა ყვითელი ავტობუსებით მიიყვანეს. პოლიციამ გარშემო პერიმეტრზე ჯებირები აღმართა და პარლამენტის შენობასთან მიმდინარე ძალადობრივი ჯგუფის კონტრაქციის წარმომადგენლებს იქ მისვლის საშუალებას არ აძლევდა. მიუხედავად ამისა, კორდონი გაარღვია 15 წლის არასრულწლოვანმა და სიტყვით გამოსვლის დაარტყა აქტივისტ ნიქო გორგილაძეს — სწორედ მაშინ, როცა ის ამბობდა: “სიყვარული არის სიყვარული, ყოველთვის და ყველგან”.
აღსანიშნავია, რომ აქტივისტების ნაწილმა მშვიდობიანი შეკრებები რამდენიმე სხვა ლოკაციაზეც გამართა. ისინი განათლების, იუსტიციის, ჯანდაცვისა და შინაგან საქმეთა სამინისტროებთან, ნაწილი კი 112-ის შენობის წინ და ვაკის პარკთან შეიკრიბნენ და ჰომოფობიასთან და ტრანსფობიასთან ბრძოლის საერთაშოროსი დღე მშვიდობიანი პროტესტით აღნიშნეს.
2019 წელს ქვიარ აქტივისტებსა და მხარდამჭერებს, უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული რისკების გამო, 17 მაისი საჯარო სივრცეში არ აღუნიშნავთ. 2020 წლის მაისში კორონავირუსის პანდემია იყო, რის გამოც ჰომოფობიასთან, ბიფობიასა და ტრანსფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღე ონლაინ ღონისძიებით აღინიშნა. შემდეგ წლებშიც, ქვიარ ორგანიზაციები, 17 მაისს სხვადასხვა სახის კონფერენციით ეხმაურებიან.
ამ წლებში იყო პრაიდის კვირეულის აღნიშვნის მცდელობებიც. არც ერთ შემთხვევაში სახელმწიფომ ქვიარების საჯარო დემონსტრაციის უფლება არ დაიცვა. 2021 წლის ივლისის დასაწყისში პრაიდ კვირეულის ორი ღონისძიება (ფილმის ჩვენება და პრაიდ ფესტივალი) დახურულ სივრცეში, ძალადობრივი ჯგუფების მობილიზების ფონზე ჩატარდა, თუმცა პოლიციამ უსაფრთხოება დაიცვა. მესამე ღონისძიების, მსვლელობის დღეს, პრემიერმინისტრმა ღარიბაშვილმა განაცხადა, რომ მარშის ჩატარება მიზანშეუწონლად მიაჩნია, რასაც მასშტაბური ძალადობა მოჰყვა. სახელმწიფომ მშვიდობიანი მოქალაქეები ისევ არ დაიცვა — ძალადობრივი ჯგუფები ფიზიკურად გაუსწორდნენ 50-ზე მეტ ჟურნალისტს, შევარდნენ თბილისი პრაიდის ოფისში, დაარბიეს არასამთავრობო ორგანიზაციების ოფისები. რამდენიმე დღეში ნაცემი ჟურნალისტებიდან ერთ-ერთი, ლექსო ლაშქარავა გარდაიცვალა.
წინა წლის მოვლენების გათვალისწინებით, 2022 წელს ღირსების მარში არ დაანონსებულა. პრაიდ კვირეულის ფარგლებში დაგეგმილი სხვა ღონისძიებები ძალადობრივი ჯგუფების მობილიზების ფონზე წარიმართა, თუმცა პოლიციამ მათ ტერიტორიაზე შესვლის საშუალება არ მისცა.
ღირსების მარში არ დაგეგმილა არც 2023 წლის პრაიდ კვირეულის ფარგლებში. 8 ივლისს დაანონსებული პრაიდ ფესტივალი, რომელიც ლისის ტბის მიმდებარე ტერიტორიაზე უნდა ჩატარებულიყო, ძალადობრივმა ჯგუფებმა დაწყებამდე დაარბიეს. მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფო ორგანიზატორებს უსაფრთხოების გარანტიებს აძლევდა, ადგილზე გადაღებულ ვიდეოებში ჩანს, როგორ მიუძღვება შსს-ს მაღალჩინოსანი ძალადობრივი ალტინფოს ერთ-ერთ ლიდერს დარბეული ფესტივალის ტერიტორიაზე და, ფაქტობრივად, ანგარიშს აბარებს, რომ თბილისი პრაიდის წარმომადგენლები იქ აღარ არიან.
სახელმწიფო და ეკლესია ქვიარების წინააღმდეგ
“სექსუალური უმცირესობები, მრავალჯერ განმიცხადებია მე, ისეთივე მოქალაქეები არიან, როგორც ჩვენ წარმოვადგენთ, თითოეული ჩვენგანი და ამაზე აქცენტები არ უნდა გაკეთდეს. ჩვენი საზოგადოება ამას ნელ-ნელა შეეჩვევა. მე ვიცი, რომ კითხვები არსებობს, არსებობს ხალხის ნაწილი, რომელიც ამას ვერ ღებულობს. ამისთვის არსებობს ჩვენს სახელმწიფოში სამართალდამცავი სტრუქტურები და ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ, რომ ნებისმიერი უმცირესობის უფლებები დავიცვათ”, — ეს განცხადება ბიძინა ივანიშვილმა 2013 წელს გააკეთა. 11 წლის შემდეგ კი მისმა პარტიამ ჰომოფობია საარჩევნო კამპანიად აქცია. მარათონში თავად ივანიშვილიც ჩაერთო და საზოგადოებას გამოგონილი პრობლემა გააცნო, კერძოდ, “ის, რომ მამაკაცების ტუალეტებში ჰიგიენურ სალფეთქებს დებენ. ის, რომ მამაკაცის რძე იგივეა, რაც დედაკაცის”.
ამას წინ უძღოდა ქართული ოცნების რამდენიმე თვიანი ჰომოფობიური კამპანია და განხილვები სიძულვილის კანონზე, რომელიც ძალაში 2024 წლის 2 დეკემბრიდან შევიდა და, პირველ რიგში, ებრძვის და აზიანებს ქვიარებს, ასევე, ზღუდავს ხელოვნებას, ლიტერატურას, განათლებას და ა.შ. — კანონი, რომელიც არასრულწლოვნებისა და ოჯახების დაცვის საბაბით შექმნეს, კიდევ უფრო აძლიერებს ისედაც მოწყვლადი ჯგუფების მიმართ სიძულვილს და ამყარებს სტერეოტიპებს.
► ჰომოფობიური კანონისა და ქვიარების წინააღმდეგ ქართული ოცნების ბრძოლის შესახებ ვრცლად შეგიძლიათ წაიკითხოთ მედია აპრილის სტატიებში:
-
-
- რის “დაცვასაც” წინასაარჩევნოდ ქართული ოცნება ცდილობს, რუსეთმა უკვე “დაიცვა” — ნახეთ როგორ
- როგორ მუშაობს სიძულვილზე, ჰომოფობიასა და კონსპირაციის თეორიებზე აგებული საარჩევნო კამპანია
- “ოცნების” ჰომოფობიური კანონიც რუსულია და ეხება ყველას, მათ შორის, შენც — აგიხსნით რატომ
- “ეს კანონი ჩემს შვილებს არ იცავს” — მშობლები ჰომოფობიისა და სიძულვილის პირისპირ
- ცენზურა სიყვარულზე, ხელოვნებაზე, განათლებაზე
-
გარდა ამისა, კანონით 17 მაისი ოჯახის სიწმინდის დღედ გამოცხადდა და უკვე მეორე წელია შეკრებას ესწრებიან ქართული ოცნების მაღალჩინოსნები, მაშინ, როცა ქვიარებისთვის ამ დღეს გარეთ გამოსვლაც კი შეიძლება საშიში იყოს.
შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ქართული ოცნების ჰომოფობია უკვე არაერთ წელს ითვლის, თუმცა ბოლო პერიოდში ეს კიდევ უფრო ცხადი გახდა. გარდა საჯარო განცხადებებისა, ამას ადასტურებს, სავარაუდოდ, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურიდან (სუს) გამოჟონილი ე.წ. კრებსები. აღსანიშნავია, რომ ჩანაწერების ავთენტურობა ოფიციალური გამოძიების მიერ ამ დრომდე არ არის არც დადასტურებული და არც უარყოფილი, თუმცა ისინი ათასობით ფაილს შეიცავს და ინახება ინფორმაცია პოლიტიკოსებზე, სხვადასხვა კონფესიის სასულიერო პირებზე, საელჩოების თანამშრომლებზე, არასამთავრობო ორგანიზაციებზე, ჟურნალისტებზე და ა.შ., რომელთა შორისაც უამრავმა ადამიანმა დაადასტურა კონკრეტული ჩანაწერების ნამდვილობა.
ე.წ. კრებსები 2021 წლის შემოდგომაზე გავრცელდა და ჩანაწერებში ვხვდებით ინფორმაციას ლგბტქია+ აქტივისტებისა თუ ორგანიზაციების შესახებ, ასევე, ცხადი ხდება, რომ მათ მასობრივად უთვალთვალებდნენ. უთვალთვალებდნენ საპატრიარქოსაც და, შედეგად, კარგად ჩანს, როგორ შეიქმნა ე.წ. ოჯახის სიწმინდის დღე.
სანამ ამაზე მოგითხრობთ, მანამდე გეტყვით, რომ ჩვენ მიერ შესწავლილ დოკუმენტებში არის ქვიარ ორგანიზაციების დეტალური აღწერა, მათ შორის, მათ სერვისებზე, შეხვედრებზე, საქმიანობაზე, ასევე, ხელმძღვანელი პირების პერსონალური ინფორმაცია სექსუალური ორიენტაციის შესახებაც კი.
მაგალითად:
"17 მაისს სოციალურ ქსელებში გავრცელდება არატრადიციული სექსუალური ორიენტაციის მქონე ლ.ნ-ის (სახელი და გვარი და პირადი ნომერი დაშტრიხულია მედია აპრილის მიერ) მიერ მომზადებული ვიდეორგოლები, სადაც აქცენტები გაკეთდება, მთავრობის მიერ ლგბტ თემატიკის გამოყენებით, სოციალური პრობლემების გადაფარვის მცდელობაზე, რის შედეგადაც ხდება საზოგადოებაში ლგბტ თემის მიმართ ნეგატიური განწყობების ზრდა".
"ლგბტ თემის წევრებმა შეიმუშავეს მ.წ. 17 მაისს დაგეგმილ აქციაზე სიტყვით გამოსვლის ტექსტი, რომელიც თავისი შინაარსით ცდება, მხოლოდ ლგბტ თემის პრობლემებს და მკვეთრად ასახავს ქვეყნის სოციალურ-პოლიტიკური ცხოვრების რეალობას. კერძოდ, ტექსტის მიხედვით: აქციაზე სიტყვით გამოსვლისას ლგბტ თემის ერთ-ერთი წევრი საუბარს დაიწყებს, სტატისტიკური მონაცემებით ქვეყანაში არსებული სოციალური მდგომარეობის შესახებ: სამუშაო ადგილები; სიღარიბე; ტერიტორიული მთლიანობა; ფასების ზრდა; ხელმისაწვდომი სამედიცინო მომსახურება. აღნიშნულ საკითხებს სათითაოდ გაშლიან და ვრცლად ისაუბრებენ კონკრეტულ დეტალებზე, თუ რას უნდა აკეთებდეს ამისთვის სახელმწიფო და რაშია იგი დამნაშავე დღემდე მოუგვარებელ საკითხებთან დაკავშირებით".
2018 წლის დოკუმენტში კი გვხვდება ასეთი ჩანაწერი:
“ყოველი წლის 17 მაისს ლგბტ თემი ცდილობს ჰომოფობიისა და ტრანსფობიის წინააღმდეგ ბრძოლის საერთაშორისო დღის აღნიშვნას და იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველოს მოსახლეობის უმრავლესობა მორწმუნეა, მუდმივად არსებობს პროვოკაციის ნიადაგზე ძალადობრივი დაპირისპირების ალბათობა, რაც საქართველოს დემოკრატიული იმიჯისთვის ზიანის მომტანია. ამასთანავე აღსანიშნავია, რომ 2017 წლის 17 მაისს ლგბტ ორგანიზაციების წარმომადგენლების და დამოუკიდებელი ლგბტ აქტივისტების მიერ საქართველოს მთავრობასთან შეთანხმებით, სახელმწიფო კანცელარიის მიმდებარე ტერიტორიაზე აქციის გამართვამ ლგბტ თემში გამოიწვია ამბიციების ზრდა, რის გამოც არსებობს დიდი ალბათობა, რომ 2018 წლის 17 მაისს ლგბტ ორგანიზაციებმა უპირობოდ მოითხოვონ ქ. თბილისში რუსთაველის გამზირზე მსვლელობა-აქციის გამართვა და აღნიშნული იდეის მხარდასაჭერად მოახდინონ საერთაშორისო საზოგადოების მობილიზება, საქართველოს მთავრობაზე ზეწოლის მიზნით”.
გარდა ამისა, ნეტგაზეთმა ფაილებში აღმოაჩინა დოკუმენტი, სადაც ჩანს, რომ სუს-ის ინფორმაციით, 2019 წლის 17 მაისს თანასწორობის მოძრაობა გეგმავდა პერფორმანსს მანეკენების გამოყენებით, რის გამოც სუს-ი იკვლევს ბაზარზე არსებულ მარაგებს და აღნიშნავს, რომ საჭიროების შემთხვევაში, შეუძლიათ შესყიდვის პროცესის დაბლოკვა.
სავარაუდოდ, სუს-ის ოპერატიული მუშაკი წერს:
"თანასწორობის მოძრაობის” მიერ 17 მაისს დაგეგმილი "მანეკენების პერფორმანსის" განეიტრალების მიზნით, საუბარი შედგა თბილისის ყველა სავაჭრო ცენტრის ადმინისტრაციასთან და გაირკვა, რომ თბილისში ამ ეტაპზე არ არის ხელმისაწვდომი მანეკენების საჭირო რაოდენობის მარაგი.
თუმცა მიმდინარე წლის 16 მაისს მოსალოდნელია მათი ახალი პარტიის მიღება სავაჭრო ცენტრ "ლილო მოლში". ხსენებული პროცესი აყვანილია ოპერატიულ კონტროლზე, შედეგად, ჩვენ შესაძლებლობა გვაქვს, საჭიროების შემთხვევაში დავბლოკოთ შესყიდვის პროცესი;
ცენტრალურ ქუჩებზე "მანეკენების პერფორმანსის" შესაძლო გამართვის შემთხვევაში, შსს-სთან კოორდინირებულად, მათი პოზიციების გამოყენებით მოხდეს აღნიშნული ორგანიზაციის წევრთა იზოლირება რადიკალური ორგანიზაციებისგან".
როგორ გეგმავდნენ “ოჯახის სიწმინდის დღეს”
გარდა ამისა, ე.წ. კრებსებით ცხადი ხდება, რომ 2014 წელს “ოჯახის სიწმინდის დღის” შემოღება პატრიარქისა და ძალადობრივი მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირის (მმკ) ერთობლივი გეგმით მოხდა.
ჩანაწერებში ვხვდებით დოკუმენტს სახელწოდებით: “10.05.2014 analitikuri 17 MAISI”, რომელიც დასათაურებულია, როგორც “ცნობა” და გადმოსცემს მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირის ერთ-ერთი იდეოლოგის, ვაზისუბნის წმინდა გიორგის სახელობის ტაძრის სასულიერო პირის, გურამ გამცემლიძისა და ქვემო თელეთის ღვთისმშობლის ხარების ეკლესიის წინამძღვრის, თენგიზ (ბასილ) იასაღაშვილის დიალოგს. კერძოდ, დოკუმენტის თანახმად, გამცემლიძე იასაღაშვილს 10 მაისს დაუკავშირდა და აცნობდა, რომ 17 მაისს დასაგეგმ ღონისძიებებთან დაკავშირებით, სხვა სასულიერო პირებთან ერთად, 9 მაისს, 21:00 საათზე იმყოფებოდა ილია მეორესთან.
ამის შემდეგ დოკუმენტში გადმოცემულია შემდეგი დიალოგი:
გ.გამცემლიძე: გუშინ გვიან 12 საათამდე ვიყავით მამაო, პატრიარქი ჩამოვიდა და... თუ დაგირეკა მამა ბასილმა?
თ.იაშაღაშვილი: არა, არ დაურეკია.
გ.გამცემლიძე: ხო პატრიარქმა... საღამოს ლოცვები... ეზოში ბევრნი ვიყავით და ჯერ მამები მივიდნენ, აუხსნეს სიტუაცია და პატრიარქმა უთხრა არაფერი არ იქნებაო, მეო პრემიერმინისტრმა მითხრაო არ ჩავატარებთო არაფერსო რა... ხო მერე ლოცვა დავიწყეთ, საღამოს ლოცვა რომ წავიკითხეთ, მივიდნენ ისევ მამა დავითი და მამა ბასილი და აუხსნეს, რომ ესე-ესეაო, რომ ისინი აპირებენო რაღაცასო და ჩვენ გვინდაო ესეთი რაღაცაო რა და პატრიარქს მოეწონა ძაან და ისაო... ხოდა ესეიგიო მაშინო გააკეთეთო, ოჯახის სიმტკიცისა და მშობლების დაცვის დღე გამოაცხადეთო.
თ.იაშაღაშვილი: მშობლების დაცვის?
გ.გამცემლიძე: არა, მშობლებისა და ოჯახის სიმტკიცის დაცვის დღე, რაღაც... ეხლა ზუსტად როგორ ჩამოყალიბდება არ ვიცი და... ხოდა ეს გააკეთეთო და მერე ამათმა რომ უთხრეს რო აი ის მსვლელობა და ისა... კიო მსვლელობაც შეიძლებაო ... დაიჭირეთო და აკურთხეთო ისაო ქუჩებიო და გაიარეთო ქუჩებშიო მოძღვრებმაო და მრევლმაცო. ხო უცებ სხვადასხვა რაიონებიდან ჩამოსვლა უნდათ და ბევრი ხალხი იქნება და დავთანხმდით ყველაფერზე რა, როგორც გვინდოდა ისე გვითხრა ოღონდ... ეხლა მერე ჩვენ რომ გამოვედით იქ, მერე პატრიარქმა წაგვიყვანა იქეთ თავის ბაღში, დიდხანს ვიყავით, ვიჯექით იქით, რაღაცეებს გვიყვებოდა და მერე გარეთ რომ გამოვედით, მამა ბასილმა... ესეთი რაღაცა მოვიფიქრეთ, რომ 10 საათზე ფილარმონიიდან დავიწყოთ მსვლელობა, რუსთაველი გავიაროთ და 12 საათზე პატრიარქმა მე თვითონ ჩავატარებ პარაკლისსო სამებაშიო, შაბათს რა... მანამდე ეხლა სხვადასხვა მრევლი ალბათ სხვადასხვა იმეებიდან წამოვლენ და... ამას ოღონდ ორგანიზება უნდა და ეხლა ვნახოთ პატრიარქი ხვალ როგორ განცხადებას გააკეთებს, იმიტომ, რომ მერე მეუფესთან შევბრუნდით და მეუფემ კითხა, რომ ამასო ვინ გააკეთებსო ამ განცხადებასო რო ეს დღე დავაწესოთო და... მე თვითონ ვიტყვიო კვირასო, ხოდა ჩვენც ალბათ ორგანიზებას მოვაწყობთ რა ამ ყველაფრის.
თ.იაშაღაშვილი: რომელ განცხადებასო? რომ....
გ.გამცემლიძე: ეს დღე დაწესდეს ოჯახის... და ამასთან ერთად პარაკლისი ტარდება ის... სამებაში მსვლელობით, მსვლელობაც რომ მოეწყობა... ეს უნდა გააკეთოს თვითონ რა.
თ.იაშაღაშვილი: და ჩვენ 10 საათზე ვიკრიბებით უკვე ეს გადაწყდა?
გ.გამცემლიძე: ხო გადაწყდა ფილარმონიასთან, მაგრამ შეიძლება ჩვენი მრევლი ალბათ სხვადასხვა იმეებიდან წამოვლენ რა, ეგ არ ვიცი ეხლა როგორ იქნება ზუსტად რა პატრიარქი გადაწყვიტავს. ჩვენ დაუკავშირდებით მეუფე იაკობს და გვეტყვის როგორ უნდა გავაკეთოთ.
თ.იაშაღაშვილი: ესეიგი ჯერ ჩვენ ამ კვირას არაფერს არ ვაცხადებთ არა?
გ.გამცემლიძე: როგორ არ აცხადებ, ამ კვირას აცხადებ აბა მერე ვეღარ გამოაცხადებ, ამ კვირას ვაცხადებთ რომ 10 საათზე ფილარმონიიდან მსვლელობა იქნება ლოცვით და იმით და თან მრევლს ვეტყვით იმას რომ... პატრიარქის კურთხევითაა და ვინც იქ აი თუნდაც შეიგინება ის არის პროვოკატორი, ჩხუბზე აღარ არის ლაპარაკი და პროვოკაციების ადგილი იქ არ არის რა... პროვოკატორები არ წამოვიდნენ.
თ.იაშაღაშვილი: ხო, კაი მამა გურამ, გასაგებია.
აღსანიშნავია, რომ სწორედ 2014 წლის 11 მაისს ილია მეორემ 17 მაისი “ოჯახის სიწმინდის დღედ” გამოაცხადა.
გარდა ამისა, სხვადასხვა წლით დათარიღებულ ფაილებში ნათლად ჩანს, რომ ძალადობრივი ჯგუფები მუდმივ კომუნიკაციაში არიან და კონსულტაციებს გადიან სასულიერო პირებთან, მეტწილად კი მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირის წარმომადგენელ სასულიერო პირებთან. თავის მხრივ, მმკ აქტიურ კომუნიკაციაშია საპატრიარქოსთან.
მაგალითად, ე.წ. კრებსებში ვხვდებით ამგვარ ჩანაწერებსაც:
"ქორეპისკოპოსმა თეოდორე ჭუაძემ სამების საკათედრო ტაძარში შეკრებილ მცხეთა-თბილისის ეპარქიის ეკლესიების მღვდელმსახურებს მოუწოდა 17 მაისის ღონისძიებისთვის მოახდინონ მრევლის მაქსიმალური რაოდენობის მობილიზება".
"მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირის აქტივისტები თანხმდებიან, რომ ლგბტ თემის წარმომადგენლებს არ უნდა მიეცეთ აქციის გამართვის საშუალება, ამიტომ განიხილავენ კანცელარიის მიმდებარე ტერიტორიის წინა საღამოს დაკავების ვარიანტს, ხოლო თუ სამართალდამცავები შეეცდებიან მათ ტერიტორიიდან გაყვანას, ე.წ. ფეისბუქ-ლაივით საზოგადოებას მოუწოდებენ ლგბტ თემის საწინააღმდეგოდ მასობრივი მობილიზაციისკენ. გ. ფალავანდიშვილის განმარტებით, იმ შემთხვევაში თუ არ მიეცემათ ადგილის წინა დღით დაკავების საშუალება, შესაძლებელია კანცელარიის მიმდებარე ტერიტორიაზე წინასწარ დაიქირაონ ბინა, საიდანაც აქციის მონაწილეებს დაუშენენ კვერცხებს. ასევე გ. ფალავანდიშვილის თქმით, მას კანცელარიის მიმდებარე ტერიტორიაზე ჰყავს მეგობარი, რომლის საცხოვრებელი ბინიდან შესაძლებელი იქნება, სახურავზე ასვლა და კვერცხების იქიდან დაშენა. მმკ-ს აქტივისტები აქვე აღნიშნავენ, რომ ჩანაფიქრი შესაძლოა ვერ განახორციელონ, ვინაიდან შესაძლოა მათი ქმედებები ცნობილი გახდეს უშიშროების სამსახურებისათვის და მოხდეს მიმდებარე ტერიტორიის სრული კონტროლი".
"მიმდინარე წლის 23 მარტს საპატრიარქოსთან არსებულმა ახალგაზრდულმა ორგანიზაცია "დავითიანნმა" ზემოაღნიშნული ლოკაციების დაკავების და გასამართი ღონისძიებებისთვის საჭირო მატერიალურ-ტექნიკური რესურსის გამოყოფის თხოვნით მიმართა ქ. თბილისის მერიას".
17 მაისთან დაკავშირებით ძალადობრივი ჯგუფებისა და სასულიერო პირების მჭიდრო კავშირზე მეტყველებს კიდევ არაერთი ჩანაწერი. მაგალითად, 2014 წლის 8 მაისით დათარიღებულ დოკუმენტში წერია, რომ სოფელ დიღმის წმინდა მარინეს სახელობის ტაძრის წინამძღვარი, მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირის ერთ-ერთი იდეოლოგი, დავით ისაკაძე დაუკავშირდა ბორჯომისა და ბაკურიანის ეპარქიის მიტროპოლიტ სერაფიმე ჯოჯუას და აცნობა, რომ სასულიერო პირების ნაწილი 9 მაისს გეგმავს საქართველოს კათალიკოს პატრიარქ ილია II-სთან შეხვედრას და მისგან კურთხევის აღებას 17 მაისს დასაგეგმ ღონისძიებებთან დაკავშირებით. ამასთან, დოკუმენტში წერია, რომ ისაკაძემ ჯოჯუას სთხოვა, მოუწოდოს ბორჯომისა და ბაკურიანის ეპარქიის სასულიერო პირებსა და მრევლს მონაწილეობა მიიღონ 17 მაისის აქცია-მსვლელობაში. გარდა ამისა, იქვე მითითებულია, რომ ამ საკითხებთან დაკავშირებით ისაკაძესთან და სხვა სასულიერო პირებთან შეხვედრას გეგმავს ურბნისისა და რუისის ეპარქიის მიტროპოლიტი მეუფე იობი.
კიდევ ერთი საინტერესო ფაილი დათარიღებულია 2014 წლის 9 აპრილით, სადაც “ქართული იდეის” თავმჯდომარე, პრორუს ლევან ჩაჩუაზე დაყრდნობით, მითითებულია, რომ 17 მაისს კინოთეატრებში გაიმართება ფილმის პრეზენტაცია, რომელიც “კომედიური ჟანრისაა და სექსუალურად არატრადიციული ორი მამაკაცის, კახელისა და მეგრელის ცხოვრების შესახებ არის გადაღებული”. ამავე ფაილის მიხედვით, ფილმთან დაკავშირებით ძალაანთხევის წმინდა ბასილი დიდის სახელობის მამათა მონასტრის წინამძღვარი ზურაბ (ბასილ) ანთაძე, მიტროპოლიტ თეოდორე ჭუაძესთან ერთად იმყოფებოდა ილია II-სთან შეხვედრაზე, “რომელიც ზემოაღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით, მათი თანდასწრებით, ცდილობდა საქართველოს პრემიერ-მინისტრთან (ტელეფონით) დაკავშირებას, მაგრამ გარკვეული მიზეზის გამო არ შედგა მათ შორის საუბარი”. დოკუმენტის თანახმად, ანთაძემ ჩაჩუასთან საუბრისას აღნიშნა, რომ პატრიარქმა მათ მოუწოდა, დაელოდონ მთავრობის გადაწყვეტილებას ფილმის კინოთეატრებში პრეზენტაციასთან დაკავშირებით.
აქვე ვხვდებით ჩანაწერს, რომლის მიხედვით, ჩაჩუა, ასევე პრორუს, პრიმაკოვის ცენტრის ხელმძღვანელ დიმიტრი ლორთქიფანიძესთან ერთად, რომელიც ჰომოფობიური აქციების თანაორგანიზატორია და მაშინ თბილისის მერობის კანდიდატიც იყო, იმყოფებოდა ილია მეორესთან. ამის შემდეგ დოკუმენტში ვხვდებით შემდეგ ჩანაწერს:
“ლ.ჩაჩუა – “დიმა რომ მერი გახდესო, პატრიარქმა, ქალაქი გაიხარებსო, თბილისიო, რას ლაპარაკობო”.
დოკუმენტებში ასევე იძებნება არაერთი ინფორმაცია, როგორ გადიან კონსულტაციებს სასულიერო პირებთან ძალადობრივი ჯგუფების ლიდერები. 2014 წლის ჩანაწერის თანახმად, ზურაბ (ბასილ) ანთაძე, სოფელ დიღმის წმინდა მარინეს სახელობის ტაძრის წინამძღვარს, მართლმადიდებელ მშობელთა კავშირის ერთ-ერთი იდეოლოგ დავით ისაკაძესთან ერთად იმყოფებოდა სამცხე-ჯავახეთის ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის მიტროპოლიტ თეოდორე ჭუაძესთან, გამოსვლის შემდეგ კი ისაკაძემ თქვა: “ეს კარგი რაღაცა თქვა, ჯგუფებად სხვადასხვა ადგილებში 17-ში… და კოორდინაცია, რომ გვქონდეს რა… და თუ რაღაცას…”.
ამავე ფაილებში ისაკაძესთან დაკავშირებით ვხვდებით ამგვარ ჩანაწერს: “ნიშანდობლივია, რომ დ.ისაკაძე სოფელი დიღომის მოსახლეობაში სარგებლობს დიდი ავტორიტეტით, იგი წარსულში არის ორჯერ ნასამართლევი. კერძოდ, 1. 1979 წელს ძარცვის მუხლით (სსკ 152-ე მუხლი II-ნაწილი, მიესაჯა 6 წლით თავისუფლების აღკვეთა, შემდგომ მოაკლდა 3 წელი და 6 თვე). 2. 1983 წელს ავტომობილის გატაცების მუხლით (სსკ 243-ე მუხლი III-ნაწილი, მიესაჯა 4 წლით თავისუფლების აღკვეთა). დ.ისაკაძე თავის თანამოაზრეებთან ერთად განეკუთვნება რადიკალურად განწყობილ მართლმადიდებლურ ჯგუფს, რომლებიც აქციებით, მსვლელობებით, “მივარდნებით” აპროტესტებენ მათთვის მიუღებელ საზოგადოების გარკვეული ჯგუფების ქმედებებს”.
უკვე წლების შემდეგ, ვხედავთ, რომ სახელმწიფო და ეკლესია ერთად აღნიშნავენ დღეს, რომელიც ქვიარების გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის მიზნით დაწესდა. სახელმწიფომ 17 მაისი დასვენების დღედაც გამოაცხადა და უკვე მეორე წელია, ქართული ოცნების წარმომადგენლებიც ოჯახებთან ერთად იწონებენ თავს ფოტო და ვიდეო კამერების წინაშე — მაშინ, როცა ქვიარების სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას საფრთხე ემუქრება და ბევრი მათგანი იძულებულია, დატოვოს სამშობლო, მეგობრები, მშობლები, რათა გადარჩეს.