საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის განცხადებით, პარლამენტთან, რუსული კანონის და დაანონსებული რეპრესიების წინააღმდეგ გამართულ აქციაზე Საქართველოს პარლამენტის მიმდებარე ტერიტორიაზე სპეციალური დანიშნულების რაზმის წევრებმა გამოიყენეს აქტიური სპეციალური საშუალება „წიწაკის სპრეი“ ახლო მანძილიდან, წინასწარი გაფრთხილების გარეშე, უკანონოდ და არაპროპორციულად (21:43). საია აცხადებს, რომ აქციის მონაწილეთა ინფორმაციით, მათ არ ჰქონდათ საკმარისი სივრცე ტერიტორიის დასატოვებლად და იმ ტერიტორიისაგან გასარიდებლად, სადაც საპოლიციო ძალებმა წიწაკის სპრეი გამოიყენეს.
“Საპოლიციო ძალების ტაქტიკა, რომელიც იკავებს ან ალყაში აქცევს მონაწილეებს და ხელს უშლის მათ მიერ ტერიტორიის დატოვებას, არღვევს საერთაშორისო ნორმებსა და მშვიდობიანი შეკრების უფლებას. კადრებში, ასევე, ჩანს, სპეციალური დანიშნულების რაზმის წევრების მიერ ფიზიკური ძალადობის ფაქტები მოქალაქეებზე, მათ შორის, ქალებზე (21:43). ამ ვითარებაში, მობილიზებული სასწრაფო დახმარების ჯგუფების რაოდენობა არაპროპორციულად დაბალია. Პარალელურად მიმდინარეობს მოქალაქეების ადმინისტრაციული წესით დაკავება. სპეცრაზმი ისვრის გაზის კაფსულებს დემონსტანტების მისამართით (23:21)”, — აცხადებს საია.
ორგანიზაცია მიუთითებს შსს-ს განცხადებებზე, სადაც უწყება მოუწოდებდა შეკრებილებს, პარლამენტის შენობის შესასვლელი და გამოსასვლელი სივრცეების გათავისუფლებისკენ, მეორე განცხადებაში კი ამტკიცებდა, რომ სპეცრაზმმა გამოიყენა “კანონით დადგენილი სპეციალური საშუალებები”. საიას განცხადებით, მხოლოდ შესასვლელების ბლოკირების გამო დემონსტრანტების მიმართ აქტიური სპეციალური საშუალებების გამოყენება და, შედეგად, მათი დაშლა არღვევს საერთაშორისო სტანდარდს.
საქართველოს ახალაზრდა იურისტთა ასოციაცია მიმართავს შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომლებს, რომლებიც ამჟამად აქციის დაშლის ოპერაციაში მონაწილეობენ, რომ ისინი არღვევენ შეკრებებისა და მანიფესტაციების დროს შინაგან საქმეთა მოსამსახურეთა ქცევის სახელმძღვანელო ინსტრუქციას, რომლის თანახმად:
- სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლებმა უნდა უზრუნველყონ აქციის ორგანიზატორებსა ან მონაწილეებთან მოლაპარაკება ძალისმიერი ჩარევის მაქსიმალურად თავიდან აცილებისა და სიტუაციის მშვიდობიანი დარეგულირების მიზნით.
- ინსტრუქცია ასევე არეგულირებს სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლების მიერ ძალის გამოყენების სტანდარტებს და ადგენს პროპორციული ძალის გამოყენების პრინციპს, კერძოდ: „სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენელთა მიერ ფიზიკური ძალის ან/და სპეციალური საშუალებების გამოყენება უნდა განხორციელდეს თანაზომიერების პრინციპის დაცვით, მხოლოდ უკიდურესი აუცილებლობის შემთხვევაში და კონკრეტული გარემოებებისთვის საჭირო მინიმალური ოდენობით.“
- ინსტრუქციის თანახმად, სპეციალური ღონისძიების დაწყებამდე, პასუხისმგებელი პირი ვალდებულია, ფიზიკური ძალისა და სპეციალური საშუალებების გამოყენების შესახებ წინასწარ გააფრთხილოს შეკრების/მანიფესტაციის მონაწილეები, მისცეს მათ გონივრული ვადა (არანაკლებ 30 წუთი) კანონიერი მოთხოვნის შესასრულებლად.
- ინსტრუქციის მიხედვით, აკრძალულია ფიზიკური ძალისა და სპეციალური საშუალებების გამოყენება, თუ მონაწილეებს არ აქვთ საკმარისი სივრცე დაკავებული ტერიტორიის დასატოვებლად.
საია მოუწოდებს Შინაგან საქმეთა სამინისტროს, უზრუნველყოს შეკრებისა და მანიფესტაციის უსაფრთხოების სამოქმედო გეგმის შემუშავება ეროვნული კანონმდებლობისა და საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით და შეწყვიტოს აქციის დაშლის უკანონო პრაქტიკა. ხოლო Სპეციალური დანიშნულების რაზმის თანამშრომლებს — დაემორჩილონ შეკრებებისა და მანიფესტაციების დროს შინაგან საქმეთა მოსამსახურეთა ქცევის სახელმძღვანელო ინსტრუქციას სპეციალური საშუალებების გამოყენების საფუძვლებსა და წესთან დაკავშირებით და არ დაემორჩილონ უკანონო ბრძანებებს და არ გამოიყენონ ძალადობრივი მეთოდები მშვიდობიანი დემონსტრანტების წინააღმდეგ. გარდა ამისა, ორგანიზაცია მოუწოდებს სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს, მყისიერად დაიწყოს გამოძიება და ჩატარდეს ყველა საჭირო საგამოძიებო მოქმედება, რათა გამოვლინდეს და რეაგირება მიეცეს სამართალდამცავთა მიერ ძალის გადამეტების ყველა ფაქტს. საია აღნიშნავს იმასაც, რომ 10 დღეზე მეტი გავიდა, რაც სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებმა სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის უფროსს, კოკა კაციტაძეს მიმართეს 2024 წლის 16-17 აპრილს რუსული კანონის წინააღმდეგ მიმდინარე აქციის დაშლისას საპოლიციო ძალების მიერ მშვიდობიანი დემონსტრანტების წინააღმდეგ განხორციელებულ ძალადობასთან დაკავშირებით.
რუსული კანონის საპროტესტო აქცია პარლამენტში მიმდინარე პლენარული სხდომის პარალელურად დაიწყო. სხდომაზე რუსულ კანონს მეორე მოსმენით მუხლობრივად განიხილავდნენ. აქციის მონაწილეებმა პარლამენტის სხვადასხვა შესასვლელისკენ გადაინაცვლეს, საიდანაც ქართული ოცნების დეპუტატები უნდა გამოსულიყვნენ, თუმცა პოლიციამ ჩიტაძის ქუჩა ჩაკეტა. შსს-მ მოქალაქეებს მოუწოდა, დაეტოვებინათ პარლამენტის შენობის შესასვლელი და გამოსასვლელი სივრცეები.
მოგვიანებით, გავრცელდა კადრები, რომლებშიც მკაფიოდ ჩანდა, როგორ ძალადობდა სპეცრაზმი მოქალაქეებზე და გაფრთხილების გარეშე, სხვადასხვა სპეციალურ საშუალებას იყენებდა. ტერიტორიაზე გაუშვეს წყლის ჭავლიც. ამ შემთხვევაში იმ განსხვავებით, რომ რამდენიმე წამით ადრე ადგილზე შეკრებილი მოქალაქეები გააფრთხილეს. დაშავებულები არიან აქციის მონაწილეები და ჟურნალისტები, ასევე, არიან დაკავებულებიც, რომელთა ზუსტი რაოდენობის შესახებ შსს-ს ინფორმაცია ამ დრომდე არ გაუვრცელებია.
შსს-ს ამ დროისთვის ბოლო განცხადებაში უწყება ამტკიცებს, რომ რუსული კანონის წინააღმდეგ აქციაზე შეკრებილი მშვიდობიანი მოქალაქეები სამართალდამცველებს სიტყვიერად და ფიზიკურად დაუპირისპირდნენ და მათი მიმართულებით სხვადასხვა საგანი ისროლეს.