რა აღარ უნახავს ქართულ პოლიტიკას — პრემიერების დაუგეგმავი წასვლები, მეორე და მესამედ დაბრუნებები; პრორუსები, რომლებიც დასავლურ ინსტიტუტებს იშველიებენ და პოლიტიკოსები, რომლებიც წლებია მაღალ თანამდებობებზე რჩებიან. თუმცა, რაც ახლა ხდება, ჩვენთვისაც კი სიახლეა — პრემიერმინისტრობიდან ორჯერ გადამდგარ ერთ ირაკლის პარლამენტის თავმჯდომარეობიდან ერთხელ გადამდგარი მეორე ირაკლი ცვლის.
წარსულში ერთი პარლამენტის თავმჯდომარე იყო, მეორე თავდაცვის მინისტრი და მთავრობის მეთაური — ორჯერ. სხვადასხვა თანამდებობაზე იყვნენ, მაგრამ საერთო მაინც ბევრი აქვთ — გუნდში ორივე ლიდერად აღიქმებოდა, კრიზისის ჟამს ორივე გადადგა (ან გადააყენეს), ორივე გამოირჩევა ანტიევროპული რიტორიკით და ორივე აძლიერებს ქვეყანაში პოლიტიკურ ჰომოფობიას. ახლა ერთ-ერთი პრემიერობიდან პარტიის საპატიო თავმჯდომარემდე ჩამოაქვეითეს, მეორე კი პარტიის თავმჯდომარეობიდან პრემიერობის კანდიდატად წარადგინეს.
დღეს სწორედ მათ წარსულს შევავლებთ თვალს, თუმცა პოლიტიკური სპეკულაციების განხილვით არ დაგღლით, მხოლოდ იმას გავიხსენებთ, როგორი პრემიერმინისტრი გვყავდა და როგორი გვეყოლება და რას უნდა ველოდოთ ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით.
გახსოვთ, ვინ უწოდა ახალგაზრდებს “ორიენტაცია არეულები”? — ამ ფრაზის უკან ირაკლი კობახიძე დგას და მან ასე სტუდენტები მოიხსენია, მაგრამ ეს ერთეული შემთხვევა არ ყოფილა. ლაზარე გრიგორიადისს, რომელიც მარტის აქციების შემდეგ დააკავეს, “გზას აცდენილი კაცი” უწოდა და თქვა, რომ “ჩანს, ყველანაირი ორიენტაცია არეული აქვს”. ეს ჰომოფობიური შეფასებები იმ მასშტაბური ანტიკამპანიის ნაწილი იყო, რომელიც 2023 წლის მარტის აქციების შემდეგ პროტესტის მონაწილე ახალგაზრდების წინააღმდეგ დაიწყო.
ამ მხრივ ღარიბაშვილი უფრო შორს წავიდა, როცა ჰომოფობიური გზავნილების გასაჟღერებლად იმავე წელს საერთაშორისო არენა გამოიყენა. კერძოდ, უნგრეთის დედაქალაქში კონსერვატორთა კონფერენციაზე ტრადიციული ღირებულებების დაცვის მოტივით ჰომოფობიური და ტრანსფობიური პროპაგანდა გაავრცელა.
“სწორედ ტრადიციული, ოჯახური ფასეულობების ნგრევით და ყალბი თავისუფლების თავსმოხვევით — ლგბტ პროპაგანდით, არასრულწლოვანი ბავშვებისათვის მშობლების გვერდის ავლით სქესის შეცვლის დაკანონების მცდელობით, ასეთი ეგრეთწოდებული სიახლეების იძულებით, რომელიც ადამიანს საკუთარ ფესვებს, ოჯახს, საკუთარ ტრადიციას, კულტურას, ისტორიას მოწყვეტს”, — ამბობდა ღარიბაშვილი.
მნიშვნელოვანია დავიმახსოვროთ, რომ არანაირი ლგბტ პროპაგანდა არ არსებობს და პირიქით, ეს არის პროპაგანდისტული ნარატივი, რომელსაც სიძულვილის ჯგუფები ავრცელებენ. “არასრულწლოვნების დაცვა გარყვნილებისა და სქესის შეცვლისგანაც” ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული მანიპულაციაა, რომელსაც რუსული პროპაგანდა ავრცელებს.
ღარიბაშვილი ამტკიცებდა იმასაც, თითქოს არ დაუშვებენ უმცირესობის უმრავლესობაზე ძალადობას. ირონიულია, რომ ეს სიტყვები იმ ადამიანს ეკუთვნის, ვისი პრემიერობის ორივე ვადაშიც, 2013 წლის 17 მაისს, 2021 წლის 5 ივლისს, 2023 წლის 8 ივლისს უმრავლესობამ უმცირესობაზე იძალადა. არცერთი ამ შემთხვევის დროს სახელმწიფომ არ უზრუნველყო თავისივე მოქალაქეების უსაფრთხოება, შედეგად ჰომოფობიურმა ჯგუფებმა დაარბიეს აქციები, მსვლელობები და ჩაშალეს პრაიდფესტივალი. 2013 წლის 17 მაისის საქმეზე ევროპულმა სასამართლომ დაადგინა, რომ ხელისუფლებამ არ გაატარა შესაბამისი ზომები აქტივისტების დასაცავად, რის გამოც საქართველოს 193 500 ევროს გადახდა დაეკისრა. ამის მიუხედავად, ძალადობრივი მოვლენების ორგანიზატორები დასჯილები არ არიან.
ღარიბაშვილმა ამ მოვლენების არათუ აღკვეთა სცადა, მეტიც 5 ივლისს ლგბტქია+ აქტივისტების წინააღმდეგ მასობრივი ძალადობა თავად წაახალისა. სწორედ მაშინ, როცა რუსთაველზე ასეულობით მოძალადე ჰომოფობი იყო მობილიზებული, სამთავრობო ტრიბუნიდან ღარიბაშვილმა თქვა, რომ დაანონსებული მარშის ჩატარება მიზანშეუწონლად მიაჩნია. თქვა ზუსტად იგივე, რასაც ჰომოფობები ამბობდნენ, რომ მარში რუსთაველის გამზირზე არ უნდა ჩატარდეს, რადგან მოსახლეობის უმრავლესობა წინააღმდეგია და სწორედ ასე დაუკრა კვერი მოძალადეებს. ამ დღეს 50-მდე ჟურნალისტზე იძალადეს, დაარბიეს ორგანიზაციების, მათ შორის, თბილის პრაიდის ოფისები. ძალადობიდან რამდენიმე დღეში TV პირველის ოპერატორი, ლექსო ლაშქარავა გარდაიცვალა.
კიდევ ერთი თანხვედრა ირაკლის და ირაკლის შორის, სწორედ პრაიდის საკითხს უკავშირდება. ისიც ამბობდა, რომ “სრული კონტექსტის გათვალისწინებით” ლგბტ თემს პრაიდის ღონისძიების ჩატარებაზე უარი უნდა მიეღო. მერე კი იმ მოსაზრებას არ იზიარებდა, რომ ღარიბაშვილმა ძალადობა წაახალისა და ამტკიცებდა, რომ მაშინდელი პრემიერის განცხადება არა მოძალადეების წახალისება, არამედ “რისკების პრევენცია” იყო.
“ჩვენ, ასევე, ვიცავთ უმრავლესობის უფლებებს, რომელთათვისაც ოჯახი ქალსა და მამაკაცს შორის ერთობაა, დედა — ქალია, მამა კი — კაცი”, — ღარიბაშვილმა ესეც უნგრეთში თქვა და გასაკვირი არც არის, რომ ჰეტერონორმატიული ოჯახის იდეა ჰომოფობიური ქვეტექსტით გამოიყენა, რადგან ჯერ კიდევ 2014 წელს სურდა, კონსტიტუციაში ოჯახის განმარტება შესულიყო. არ დაგავიწყდეთ, საბოლოოდ ამაზე მუშაობა 2017 წელს, ირაკლი კობახიძის პარლამენტის თავმჯდომარეობისას დაიწყო, რომელიც მაშინ კომიტეტის სხდომაზე ამტკიცებდა, თითქოს ცვლილების მიზანი, რომელიც ლგბტ თემის უფლებებს უფრო მეტად ზღუდავდა, ანტიდასავლური და ჰომოფობიური განწყობების არიდება იყო.
რამდენიმე წელში, 2023 წელს კი ისევ და ისევ მაშინ, როცა ორი ირაკლი მმართველ თანამდებობებს იკავებდა პარტიასა და მთავრობაში, ლგბტქია+ საკითხები ადამიანის უფლებათა სამოქმედო გეგმიდან გააქრეს, რაც პოლიტიკური ჰომოფობიის კიდევ ერთი მაგალითი იყო. წინა დოკუმენტი, მიუხედავად იმისა, რომ უმეტესად არ სრულდებოდა, ლგბტ თემის საჭიროებებს განიხილავდა, ახალ ვერსიაში კი არსად არის აღნიშნული, რომ ქვიარ ადამიანები იჩაგრებიან და თანასწორობის მიმართულებით გამოწვევები არსებობს.
და ის გახსოვთ, როცა ხელისუფლება მაკდონალდსის წინააღმდეგ გაერთიანდა და “სექსუალური უმცირესობების პროპაგანდაში” ადანაშაულებდა?!
“მიმაჩნია, რომ ყველა ადამიანს აქვს თავისი უფლება, ეს არის ყველა ადამიანის უფლება, როგორი ცხოვრების წესს აირჩევს, ჩვენ არავის საქმიანობაში, პირად ცხოვრებაში არ ვერევით. ეს არის მიუღებელი აბსოლუტურად. მაგრამ, მეორე მხრივ, ჩვენთვის აბსოლუტურად მიუღებელი არის ის ზღვარგადასული პროპაგანდა, რომელიც მიმდინარეობს ბაღებში უკვე და სკოლებში… უცხოეთში. მადლობა ღმერთს, ეს ჩვენთან არ მოხდება, ჩვენ ამას დავიცავთ, ჩვენ ამას უნდა შევეწინააღმდეგოთ”, — ამბობდა ღარიბაშვილი, როცა კერძო ბიზნესის გლობალურ კამპანიას მხოლოდ იმის გამო აკრიტიკებდა, რომ ჰეფი მილში ღიად გეი მომღერლის, ელტონ ჯონის შესახებ საინფორმაციო ბუკლეტი ჰქონდათ.
არადა, ინტერნეტის ეპოქაში არც ისე რთულია არქივის პოვნა, სადაც ღარიბაშვილი თამამად ხსნის მაკდონალდსის მორიგ რესტორანს. მაგალითად, 2015 წელს, პირველ ჯერზე პრემიერმინისტრობისას, ღარიბაშვილმა თემურ ჭყონიასთან ერთად ზუგდიდში გახსნა მაკდონალდსი, სადაც თქვა, რომ ეს არის უნიკალური პროექტი და ძალიან უხარია მორიგი ამერიკული რესტორნის გახსნა. მანვე მადლობა გადაუხადა აშშ-ის იმჟამინდელ ელჩს საქართველოში.
მომავალ პრემიერმინისტრ კობახიძეს კი არ დავუვიწყოთ, რომ მხოლოდ თავად კი არ ავრცელებდა შეფარულად ჰომოფობიურ გზავნილებს, თანაგუნდელებსაც იცავდა, როცა აქტივისტებს ჰომოფობიური ქვეტექსტით “ლიბერასტებს” ეძახდნენ. მაგალითად, თორნიკე რიჟვაძე ამ ფრაზის გამო კი არ გააკრიტიკა, თქვა, რომ “ყველა თავის სათქმელს ისე გამოხატავს როგორც გამოხატავს”.
ორ ირაკლის მხოლოდ ჰომოფობია კი არა, სექსისტური განწყობები და განცხადებებიც აქვთ საერთო. “სასოწარკვეთილი ნაციონალი დიასახლისები“, “ქალაჩუნა“, “ქალის სახე დაკარგე“, “მე ახლა ქალთან პოლემიკაში ვერ შევალ, ასეთი წესია” — ეს სექსისტური ფრაზები ირაკლი კობახიძის ანგარიშზე წლების განმავლობაში დაგროვდა. სტერეოტიპული და შეურაცხმყოფელი ქვეტექსტით ის დეპუტატებს, ჟურნალისტებსა და ოპონენტებს მიმართავდა.
“არ მიმაჩნია მიზანშეწონილად, მით უმეტეს კაცისთვის, მეუღლე ჩართოს საარჩევნო კამპანიაში“, “დაისვენოს, ქმარს მიხედოს“, — ეს სექსისტური ფრაზები კი ირაკლი ღარიბაშვილმა სანდრა რულოვსის წინააღმდეგ საარჩევნო კამპანიის დროს გამოიყენა.
ჯერჯერობით უცნობია, რა პოლიტიკურ ცვლილებებს მოიტანს ღარიბაშვილის კობახიძით ჩანაცვლება, მაგრამ უცვლელი რჩება ის ფაქტი, რომ ამ კაბინეტის სათავეში ჰომოფობიური და სექსისტური განცხადებებით ცნობილი ადამიანი იქნება. არაერთი აქტივისტის მოსაზრებით, საარჩევნო წელს კიდევ უფრო გაიზრდება პოლიტიკური ჰომოფობია და ქართული ოცნება ამომრჩევლის მოსაზიდად უკვე კარგად გამოცდილ ანტი ლგბტ კამპანიას გამოიყენებს.