ამ სტატიას პოტენციური “უცხო ქვეყნის ინტერესების გამტარი” და “პროპაგანდისტი” ვწერ. პირველ “წოდებას” ხელისუფლება კანონის ხელმოწერის შემდეგ, ჩემი სურვილის საწინააღმდეგოდ მომანიჭებს, მეორემდე ჯერ პროცედურებია: პარლამენტში საკონსტიტუციო განხილვების შედეგების წარდგენა, კანონპროექტის ინიციირება და 40-მდე კანონში ცვლილებების შეტანა. პროცესი ხანგრძლივია, მაგრამ ქართული ოცნება პირობას დებს, რომ კანონის მიღებას არჩევნებამდე მოასწრებს, მერე არჩევნებს მოიგებს, უმრავლესობით მოვა და კონსტიტუციის დონეზე აგვიკრძალავს წერას ქვიარ თემის უფლებებსა და საჭიროებებზე, რასაც თავად “ლგბტ პროპაგანდად” მიიჩნევს. ლგბტქია+ ადამიანებზე ნებისმიერი სახით მოწოდებული ინფორმაცია, ისევე, როგორც ეს სტატია, თქვენს ორიენტაციას ვერ შეცვლის, მაგრამ შევეცდები დაგანახოთ, როგორ ცდილობს ხელისუფლება, სხვადასხვა ნარატივით შეცვალოს თქვენი დამოკიდებულება ქვიარ თემის მიმართ.

ქართული ოცნების პოლიტიკური ჰომოფობია იმ დღეს ნამდვილად არ დაწყებულა, როცა პარტიის ერთ-ერთმა ლიდერმა, მამუკა მდინარაძემ “ლგბტ პროპაგანდის” ამკრძალავი კანონპროექტი დააანონსა. საწყის ეტაპად შეგვიძლია 2013 წლის 17 მაისი ჩავთვალოთ, როცა ხელისუფლებაში რამდენიმე თვის წინ მოსულმა პარტიამ, რომელშიც ამომრჩეველი დემოკრატიული ღირებულებების გამძლიერებელს ხედავდა, სასულიერო პირებს, მრევლს და ძალადობრივ ჯგუფებს უფლება მისცა, ქვიარ თემზე ეძალადათ და მოქალაქეების გამოხატვის თავისუფლება, უსაფრთხოება არ დაიცვა. მერე ჰომოფობიასთან ბრძოლის არაერთი დღე და პრაიდის კვირეული იყო, რომლის ღია სივრცეში ჩატარების უსაფრთხოება სამართალდამცავმა ორგანოებმა ისევ არ უზრუნველყვეს. იყო გადაწყვეტილებები სახელმწიფო დონეზე, რომელიც მიზანმიმართულად აზიანებდა და ზღუდავდა ქვიარ თემს და, რაღა თქმა უნდა, იყო მაღალი რანგის პოლიტიკოსების დისკრიმინაციული განცხადებები, რომლებიც ლგბტქია+ ადამიანებს საფრთხეში აგდებდა და ძალადობას ახალისებდა.

ასევე, იყო 2017 წლის საკონსტიტუციო ცვლილებები, როცა ქართულმა ოცნებამ გადაწყვიტა ოჯახი მხოლოდ ქალის და კაცის ერთობისთვის ეწოდებინა, მიუხედავად იმისა, რომ თანასწორი ქორწინება ჩვენი კანონმდებლობით ისედაც იზღუდებოდა. ახლა კი გვაქვს 2024 წლის საკონსტიტუციო ცვლილებების პროექტი, რომლითაც უნდათ დააკანონონ, რომ “ქალი, ქალია” და “კაცი, კაცია”. ამ პროცესში ცდილობენ გენდერის, სქესისა და სექსუალობის ცნებებს შორის ზღვარი გააქრონ, ცენზურა დააწესონ და თან დაგვიმტკიცონ, რომ ეს ყველაფერი ქვიარ თემის უფლებებს არ დააზიანებს და მხოლოდ და მხოლოდ ბავშვების დაცვას ისახავს მიზნად. თუმცა პარტიის რიტორიკა, მესიჯბოქსები, მათთან დაკავშირებული სახელისუფლებო მედიების და ტროლგვერდების აქტივობები სულ სხვა მიზნებს გვაჩვენებს: საარჩევნოდ კონსერვატიულად განწყობილი ამომრჩევლის მათკენ გადაქაჩვის მცდელობა, ნეიტრალური ამომრჩევლისთვის მტრის ხატის შექმნა და “გადარჩენის” შეთავაზება, ოპოზიციის და სამოქალაქო საზოგადოების დისკრედიტაცია.

ამაში დასარწმუნებლად ჩვენ “ლგბტ პროპაგანდის” აკრძალვის დაანონსებიდან დღემდე ხელისუფლების წარმომადგენლების განცხადებები, საკონსტიტუციო განხილვებზე მათი გამოსვლები, ღიად სახელისუფლებო პოლიტიკის მქონე მედიებში ამ საკითხის გაშუქება და სოციალურ ქსელებში მადისკრედიტირებელი კამპანია შევისწავლეთ.

მასალაში გამოყენებულია ჰომოფობიური და დისკრიმინაციული ტერმინები და ფრაზები, რომელსაც ხელისუფლება და მათი მხარდამჭერები ავრცელებენ. მედია აპრილი არ იზიარებს მათ შინაარს, სრულად ემიჯნება და მხოლოდ მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესიდან გამომდინარე გთავაზობთ.

რა (არ) არის პროპაგანდა

მოდი, ყველაზე მნიშვნელოვნით დავიწყოთ და განვმარტოთ, რა არის პროპაგანდა. ეს არის კონკრეტული მიზნით ინფორმაციის გავრცელება, რათა სამიზნე აუდიტორიაზე სასურველი გავლენა მოახდინო.

მივყვეთ წყაროებს. მაგალითად, Britannica-ზე პროპაგანდა განმარტებულია, როგორც ინფორმაციის გავრცელება ფაქტებით, არგუმენტებით, ჭორებით, ნახევრად სიმართლით ან ტყუილით საზოგადოებრივ აზრზე ზემოქმედების მიზნით. ეს არის მეტ-ნაკლებად სისტემატური ძალისხმევა, რომ მოხდეს მანიპულირება სხვა ადამიანების რწმენით, დამოკიდებულებით ან მოქმედებებით. პროპაგანდის ეფექტის გასაზრდელად, პროპაგანდისტებმა შეიძლება დაამახინჯონ ფაქტები, მოიტყუონ ან სცადონ და სამიზნე აუდიტორიის ყურადღება გადაიტანონ.

Merriam Webster-ის ლექსიკონშიც ჩავიხედოთ, სადაც პროპაგანდა განმარტებულია, როგორც იდეების, ინფორმაციის ან ჭორების გავრცელება ვინმესთვის/რამესთვის ზიანის მიყენების ან დახმარების მიზნით. ასევე, მიზანმიმართულად იდეების, ამბების ან ბრალდებების გავრცელება საკუთარი მიზნების მისაღწევად.

დასარწმუნებლად Cambridge Academic Content Dictionary-ს ლექსიკონსაც შევავლოთ თვალი, რომელიც გვიხსნის, რომ ეს არის ინფორმაცია ან იდეები, რომლებიც გავრცელებულია ორგანიზებული ჯგუფის ან მთავრობის მიერ ხალხის აზრზე გავლენის მოხდენის მიზნით.

თუ სახელისუფლებო პროპაგანდის გავლენის შედეგად, დასავლურ წყაროებს არ ენდობით, ქართულსაც შემოგთავაზებთ — სამოქალაქო განათლების ლექსიკონში პროპაგანდა განმარტებულია, როგორც ინფორმაციის მიწოდების ფორმა, რომელიც გულისხმობს ნებისმიერი საკომუნიკაციო ფორმის გეგმაზომიერ გამოყენებას ადამიანთა გონებაზე, ემოციებსა და ქცევაზე ზემოქმედების მიზნით. აუდიტორიის დასარწმუნებლად პროპაგანდისტებმა შეიძლება განსხვავებული მეთოდები გამოიყენონ, თუმცა ისინი ერთი საერთო ნიშნით ხასიათდებიან — აუდიტორიის ღირებულებების და რწმენისკენ არის მიმართული. აქვე ნათქვამია, რომ ეს არის პოლიტიკის ერთ-ერთი ძირითადი ინსტრუმენტი, რომელიც მიზნად ისახავს შექმნას და განამტკიცოს ისეთი საზოგადოებრივი აზრი, რომელიც ხელსაყრელი იქნება პროპაგანდისტისთვის და ხელს შეუწყობს მისი პოლიტიკის განხორციელებას.

რადგან პროპაგანდის განმარტება უკვე ვიცით, მარტივად შევთანხმდებით, რომ მას რამდენიმე ძირითადი ფაქტორი სჭირდება: გამავრცელებელი — ვის ინტერესებშიც შედის პროპაგანდისტული ნარატივებით საზოგადოების მართვა და სამიზნე აუდიტორია — ვისზეც პროპაგანდამ უნდა იმოქმედოს და აზრი შეაცვლევინოს ან ჩამოუყალიბოს.

მაშ ასე, როცა ხელისუფლება ამტკიცებს, რომ “ლგბტ პროპაგანდა” არსებობს, უნდა გაგვიჩნდეს კითხვა, ვინ არის მისი გამავრცელებელი და რა მიზანი აქვს? ამ კითხვას რომ ვუპასუხოთ, გამოდის, რომ კონსპირაციის თეორიას უნდა ვენდოთ, თითქოს დასავლეთში არსებობს ფსევდოლიბერალური ლობი, რომლის მიზანია, ყველა გეებად და ლესბოსელებად გვაქციოს. რატომ უნდა ჰქონდეთ ეს მიზანი? ამაზე პასუხისთვისაც კონსპირაციის თეორიას უნდა ვენდოთ და ვიფიქროთ, რომ ქართული კულტურის განადგურება სურთ? რატომ? ამაზე პასუხს უკვე კონსპირაციის თეორიაც კი ვეღარ გვაძლევს. ცალკე საკითხია ის, რომ ლგბტქია+ თემი ქართული კულტურისა და ტრადიციების წინააღმდეგი სულაც არ არის. მეტიც — ქართული კულტურის არაერთი გამორჩეული სახე თემის წევრი იყო.

ანუ გამავრცელებლის და მისი მიზნების საკითხი კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგა. ახლა სამიზნე აუდიტორიაზე ვიმსჯელოთ, რომელიც მთელი საქართველო გამოდის. ანუ როცა “ლგბტ პროპაგანდის” არსებობას ვუშვებთ, ვუშვებთ იმ ფაქტს, რომ ჩვენზე ან ნებისმიერ სხვა ადამიანზე გავლენა შეიძლება მოახდინოს ლაპარაკმა, ისტორიის მოსმენამ, ფილმის ნახვამ და ა.შ. კი, პროპაგანდა ამ მეთოდებით გავლენას ნამდვილად ახდენს, მაგრამ არა მაშინ, როცა საქმე სექსუალურ ორიენტაციას, გენდერულ იდენტობას ეხება. უხეშად რომ ვთქვათ, ლაპარაკით გეი ვერ გახდებით.

თუ ვინმე კონტრარგუმენტად გეტყვით, რომ ჰეტეროსექსუალი ადამიანი გეი ან ლესბოსელი გახდა, როცა “ცხოვრების სტილი შეიცვალა”, აუცილებელია იცოდეთ, რომ ეს მანიპულაცია და კონტექსტის გარეშე მოწოდებული ინფორმაციაა. ქვიარ ადამიანები ხშირად იძულებულნი არიან, ჰომოფობიური გარემოს გამო, დამალონ საკუთარი იდენტობა და ამაზე საუბარს მაშინ იწყებენ, როცა მზად არიან. ზოგი ქვიარი კი მთელი ცხოვრების განმავლობაში მალავს საკუთარ იდენტობას. შესაბამისად, “პროპაგანდა” კი არ ახდენს გავლენას და “პროპაგანდა” კი არ “ზრდის მათ რიცხვს”, არამედ, საზოგადოებაში მიმღებლობის ზრდა აძლევთ საშუალებას, რომ საკუთარ იდენტობაზე ილაპარაკონ.

აქვე, არ დაგვავიწყდეს მთავარი, რომ თუ მოქალაქეს რაღაცისგან დაცვას ჰპირდები, ეს რაღაც უნდა იყოს უარყოფითი, სახიფათო. შესაბამისად, გარდა იმისა, რომ “ლგბტ პროპაგანდა” არ არსებობს, თავად ეს ტერმინი დისკრიმინაციული და ჰომოფობიურია.

ნამდვილ პროპაგანდას კი ხელისუფლება ეწევა, რომელიც LGBTQIA+ ადამიანების წინააღმდეგ აგრესიისა და სიძულვილის ჩამოყალიბებას ემსახურება. ქართული ოცნება ასე ცდილობს ქვიარები წარმოგიჩინოთ საშიშებად, “გარყვნილებად” და საზოგადოებიდან გარიყოს.

კანონი, რომელიც ლგბტქია+ უფლებებს ზღუდავს და ცენზურას აწესებს

29 თებერვალს მამუკა მდინარაძემ პარტიის ოფისიდან განაცხადა, რომ “ფსევდოლიბერალური ღირებულებებისგან დაცვის მიზნით”, კანონპროექტს შეიმუშავებდნენ, რომელიც “ლგბტ პროპაგანდას” აკრძალავდა. ბრიფინგის შინაარსი და მდინარაძის გამოყენებული რიტორიკა თავიდანვე მიანიშნებდა, რომ მიზანი მორიგ ჯერზე ქვიარ თემის პოლიტიკურ ინსტრუმენტად გამოყენება, დემონიზება და უფრო მეტად შეზღუდვა იყო.

კანონის მიზანი “ლგბტ პროპაგანდის აკრძალვაზე” შეუსრულებელი მისიაა, რადგან შეუძლებელია აკრძალო ის, რაც არ არსებობს. კიდევ ერთხელ გავიმეოროთ:

• ქვიარი ვერ გახდები მოწოდებების შედეგად — ლგბტქია+ ადამიანები მაშინაც არსებობდნენ, სანამ ქვიარ ფილმების და სერიალების გადაღება დაიწყებოდა.
• ის, რომ წლების განმავლობაში სხვადასხვა კვლევაში იზრდება იმ ადამიანების რაოდენობა, რომლებიც თავს ქვიარად აიდენტიფიცირებს, “პროპაგანდის” შედეგი არ არის — საკუთარ იდენტობაზე ხმამაღლა საუბარი ზოგიერთ ქვეყანაში საფრთხისშემცველი აღარ არის და იმ საზოგადოებაში მიმღებლობა გაიზარდა.
• ფილმებში, სერიალებში, ლიტერატურასა და მედიაში ქვიარ რეპრეზენტაცია იმიტომ არ გაზრდილა, რომ დასავლელი “ფსევდოლიბერალი ლობი” ცდილობს მსოფლიო საზოგადოება “გარყვნას” და “გეიდ გადააქციოს”, არამედ იმიტომ, რომ ნებისმიერი ინდუსტრია იზრდება, ინკლუზიური ხდება და ცდილობს ყველა თანაბრად გააშუქოს.
• დასავლეთში გავლენიანი ორგანიზაციებისა და პირების მხრიდან “გეი პროპაგანდის” თავსმოხვევის ნარატივი ისეთივე კონსპირაციის თეორიაა, როგორც “გლობალური ომის პარტიის” არსებობა.

მომდევნო დღეებში მდინარაძემ კიდევ არაერთი ბრიფინგი გამართა და პარლამენტშიც არაერთხელ ესაუბრა ჟურნალისტებს. მისი ყოველი გამოსვლა მიმართული იყო იმისკენ, რომ ამ საკითხზე ოპოზიციას პოზიცია დაეფიქსირებინა. დეპუტატი არ მალავდა, რომ მიზანი ჰქონდათ გაეგოთ, ვინ არ დაუჭერდა მხარს ინიციატივას, რომელსაც ისინი ოჯახის, ერის და ტრადიციული ღირებულებების დაცვად წარმოაჩენდნენ. შესაბამისად, ინიციატივის მოწინააღმდეგე ქვეყნის, რელიგიის და ბავშვთა ინტერესების მოწინააღმდეგედ უნდა გამოეყვანათ. ისინი სვამდნენ ერთსა და იმავე კითხვას — რას ფიქრობდა ოპოზიცია და მოუწოდებდნენ მათ, ამ ინიციატივაზე ეთანამშრომლათ. იმავეს აკეთებდა პროსახელისუფლებო პოლიტიკის მქონე ორი ტელევიზია: ტელეკომპანია იმედი და POSTV.

სახელისუფლებო მედიის პროპაგანდა

სატელევიზიო გაშუქებაზე დაკვირვება აჩვენებს, რომ მიზანი საზოგადოებრივი აზრის ფორმირება იყო და არა იმ საკითხის ანალიზი, რომელსაც პრობლემად წარმოაჩენდნენ. მაგალითად, იმედის პირველი მარტის საინფორმაციო გამოშვების სიუჟეტში ჟურნალისტი იმეორებდა მმართველი გუნდის ნათქვამს, რომ “პროპაგანდის” საფრთხეებზე საუბრისას საერთაშორისო კვლევებს ეყრდნობიან, თუმცა არ ახსენებდა, რომელ ქვეყნებზე ან რა კვლევებზეა საუბარი და როგორ ხდება მათი ინტერპრეტაცია.

შეგვიძლია ვივარაუდოთ ისიც, რომ ამ თემაზე მომზადებული სიუჟეტების სამიზნე აუდიტორია ოპოზიციის კონსერვატიულად განწყობილი ამომრჩეველიც იყო. მაგალითად, იმედის 3 მარტის დილის საინფორმაციო გამოშვების სიუჟეტი დაიწყო ასე: “ხაზარაძე-ჯაფარიძის პარტია არატრადიციული ცხოვრების წესის პროპაგანდასთან ბრძოლას არ აპირებს. ყოფილი ბანკირები კანონპროექტის განხილვაში მონაწილეობას ამ საკითხის მათთვის არააქტუალურობის გამო არ გეგმავენ”. 14 და 15-საათიან სიუჟეტებში კი თქვეს, რომ “ოპოზიცია ქვეყანაში არატრადიციული ცხოვრების წესის პროპაგანდასთან ბრძოლის საჭიროებას ვერ ხედავს”.

ამავე დღეს POSTV-ის გადაცემაში სიუჟეტის შინაარსი მიმართული იყო ოპოზიციის დისკრედიტაციისკენ. დისკრედიტაციას ცდილობდნენ იმით, რომ პარტიები სხვადასხვა დროს მხარს უჭერდნენ ქვიარ თემს და კონსტიტუციაში წინა ცვლილებას ეწინააღმდეგებოდნენ. წამყვანმა თქვა: “ისღა დაგვრჩენია, დაველოდოთ, რამდენი ხანი იქნება ოპოზიცია სირაქლემას პოზაში”.

წინასაარჩევნოდ ოპოზიციის დისკრედიტაციის სურვილზე მიუთითებდა 4 მარტს, იმედის სიუჟეტში ქართული ოცნების დეპუტატის, ნინო წილოსანის კომენტარიც: “თუ რომელიმე პარტიას, ან მის წარმომადგენელს აქვს განსხვავებული პოზიცია და თვლის, რომ ლგბტ პროპაგანდა, აგიტაცია თუ ამ საკითხების გარკვეულწილად ნორმალიზება და ჩვენი ღირებულებების გადაფარვა შესაძლოა იყოს მათთვის მისაღები, მათი იდეოლოგიის ძირითადი ხაზი, რა თქმა უნდა, მათ შეუძლიათ, რომ ამ მესიჯებით და ამ აგიტაციით გამოვიდნენ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს და მოიპოვონ საზოგადოების მხარდაჭერა”.

იმავე დღეს POSTV-ის გამოშვებაში წამყვანმა თქვა: “ის, რაც მნიშვნელოვანია საზოგადოების აბსოლუტური უმრავლესობისთვის, საფრთხისშემცველია ნაცოპოზიციის პოლიტიკური ინტერესებისთვის. დღეს POSTV-მ მარტივი კითხვა დაუსვა ოპოზიციას, ემხრობიან თუ არა ლგბტ პროპაგანდის კანონპროექტს, რომელსაც მმართველი გუნდი 2 კვირაში დააინიცირებს. ოპოზიცია კითხვებს გაურბის და პრობლემას გამოგონილს უწოდებს”.

ოპოზიციონერი დეპუტატები ინიციატივის დეტალური შეფასებისგან თავს იკავებდნენ და ამბობდნენ, რომ ხელისუფლება ასე ცდილობდა რეალური პრობლემებისგან ყურადღების გადატანას. ამას ტელეკომპანია იმედის ჟურნალისტები “უარგუმენტო რიტორიკას” უწოდებდნენ და ამბობდნენ, რომ “შემუშავებული საერთო გზავნილია”.

როცა პარტიებიდან ისეთი პასუხი ვერ მიიღეს, რასაც ელოდნენ, სიუჟეტების თემატიკაში არქივი შემოვიდა. კერძოდ, საზოგადოებას 2017 წელს კონსტიტუციაში ცვლილებებისას ოპოზიციონერი დეპუტატების კრიტიკული შეფასებები გაახსენეს და ასე სცადეს ეჩვენებინათ, რომ ისინი ქვიარების მხარეს იდგნენ. საკითხავია, ასეა თუ არა ეს სინამდვილეში, მაგრამ რომც იყოს, გაუგებარია, რატომ უნდა აკრიტიკებდეს მედია პოლიტიკოსებს ადამიანის უფლებების მხარდაჭერისთვის.

9 მარტიდან სახელისუფლებო მედია “ექსკლუზიურ ინფორმაციაზე” დაყრდნობით ერთდროულად ცდილობდა ოპოზიციის და თბილისი პრაიდის დისკრედიტაციას. მათ მიერ მომზადებული სიუჟეტები ეყრდნობოდა, სავარაუდოდ, თბილისი პრაიდის მიერ დონორებთან გაგზავნილ წერილს, რომელშიც მოსალოდნელ საფრთხეებზე იყო საუბარი. იმედის ჟურნალისტი სიუჟეტში ამბობდა: “ჩვენ მოვიპოვეთ ოპოზიციის სტრატეგია, რომელსაც ლგბტ პროპაგანდასთან ბრძოლის საკითხზე პარტიები მიჰყვებიან და რასაც თბილისი პრაიდი დონორებთან ათანხმებს”.

მეორე დღეს ამავე თემაზე მომზადებულ სიუჟეტში კი ქართული ოცნების დეპუტატი, გივი მიქანაძე იმავე ნარატივს აძლიერებდა: “თბილისი პრაიდი არის ერთ-ერთი ის დაჯგუფება, რომელიც კონკრეტულ პოლიტიკურ სუბიექტებს შესაბამის დავალებებს და კონკრეტულ მითითებებს და ინსტრუქციებს კარნახობს”.

ეს ხაზი სიუჟეტებში რამდენიმე დღე გაგრძელდა. მაგალითად, 16 მარტს ქრონიკაში ჟურნალისტის ტექსტი ასეთი იყო: “რა ვიცით 2 კვირის თავზე ლგბტ პროპაგანდის შესახებ დაანონსებული ინიციატივის შესახებ: პირველი — ინიციატივა ისევ ინიციატივაა; მეორე — სადისკუსიო სივრცე ისევ გახსნილია, მაგრამ მოდისკუსიე ხალხი არ ჩანს; მესამე — ოპოზიცია ისევ დუმს და ამ დუმილის დირექტივას არასამთავრობო სექტორიდან, კონკრეტულად კი თბილისი პრაიდიდან იღებს”.

ეს ტელეკომპანიები აშუქებდნენ წიგნ “ცისფერის” პრეზენტაციას და სხვა ქვიარ აქტივობებსაც, რომლებსაც ჯერ კიდევ კანონის მიღებამდე უწოდებდნენ “ლგბტ პროპაგანდას” და სხვადასხვა ფორმით უკავშირებდნენ ოპოზიციას.

გარდა ამისა, ამ პერიოდში ორივე ტელევიზიაში იყო სიუჟეტები თბილისი პრაიდის მიერ ჟურნალისტებისთვის ორგანიზებულ ტრენინგზე, რომელიც ქვიარ თემის საკითხების გაშუქებას, დეზინფორმაციას ეხებოდა. ტელეკომპანიები კი იმეორებდნენ, რომ შეხვედრებზე აქციები იგეგმებოდა, მიუხედავად იმისა, რომ ამას ორგანიზატორებიც უარყოფდნენ და მონაწილეებიც. მზადდებოდა სიუჟეტები იმაზეც, რომ ოპოზიცია ყველანაირად ცდილობდა, ამ საკითხზე არ ელაპარაკა და სხვა თემებით გადაეფარა, რაც, სახელისუფლებო ჟურნალისტების მტკიცებით, პიარკონსულტანტ ჯერემი როზნერის გეგმა იყო.

ინიციატივის წარსადგენად დაანონსებული 2-კვირიანი ვადა რამდენჯერმე გახანგრძლივდა. წარდგენის მოახლოებასთან ერთად, სახელისუფლებო მედიების საინფორმაციო გამოშვებებში უფრო და უფრო ძლიერდებოდა ნარატივი იმაზე, რომ კანონი უფლებების დაცვისკენაა მიმართული და არა შელახვისკენ.

25 მარტს მამუკა მდინარაძემ საკანონმდებლო ინიციატივა წარადგინა და იქვე გავიგეთ, რომ საკონსტიტუციო ცვლილებებს გეგმავდნენ. კანონების მიღება, რომლებსაც მხოლოდ 76 დეპუტატის მხარდაჭერა სჭირდება, წელსვე დაანონსდა, საკონსტიტუციო ცვლილებები კი ერთგვარ საარჩევნო დაპირებად იქცა.

ცვლილები 8 პუნქტისგან შედგება. მდინარაძის განმარტებით, პირველი ხუთი პუნქტი არის “მოწესრიგების პირობები”, რომელიც ემსახურება “გათვითცნობიერებას და შესაბამისი სწორი დამოკიდებულების” ჩამოყალიბებას, ბოლო 3 პუნქტი კი “პოპულარიზაციას კრძალავს შეკრების, ნაწარმოების და საგანმანათლებლო დაწესებულებებში გავრცელების დროს”.

ვინაიდან უკვე შევთანხმდით, რომ არანაირი პროპაგანდა არ არსებობს და, შესაბამისად, მისგან დაცვის საჭიროებაც არ დგას, ამ კანონის ამოქმედების შედეგი მხოლოდ და მხოლოდ ქვიარ თემის ფუნდამენტური უფლებების შეზღუდვა და ცენზურა იქნება. კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას ტრანსგენდერი ადამიანებისთვის სამედიცინო სერვისებზე წვდომა ტრანზიციის პროცესში, ასევე, ისინი ვერ შეძლებენ პირადობის დამადასტურებელ დოკუმენტებში შესაბამისი გენდერის მითითებას, თუ ის არ დაემთხვევა ბიოლოგიურ სქესს. გარდა ამისა, ფილმებიდან და სერიალებიდან, შესაძლოა, ამოიჭრას მონაკვეთები, რომელიც ქვიარ ურთიერთობებს ასახავს.

არ უნდა დავივიწყოთ კანონის ირიბი გავლენაც — საზოგადოება, რომელსაც კანონის და კონსტიტუციის ჩანაწერის დონეზე უმეორებენ, რომ ლგბტქია+ ადამიანების ცხოვრების წესის “პროპაგანდა” მათი შვილების მომავლისთვის საფრთხეა, სწორედ სიძულვილზე და ჰომოფობიაზე იქნება ორიენტირებული. მაგრამ ხელისუფლება ამ საფრთხეებზე არ საუბრობს და ჯიუტად იმეორებს, რომ უფლებები არ შეიზღუდება და მეტიც — უკეთ იქნება დაცული.

სანამ მოგიყვებით, როგორ წარუდგინა ქართულმა ოცნებამ ეს ცვლილებები საზოგადოებას, მოკლედ გეტყვით, როგორ გაიარეს იგივე პროცესები რუსეთმა და უნგრეთმა.

რუსეთი:

• “ლგბტ პროპაგანდის” ამკრძალავი კანონი რუსეთში 2013 წელს მიიღეს — თავდაპირველი ვერსია არასრულწლოვანებში “არატრადიციული სექსუალური ურთიერთობების პროპაგანდას” კრძალავდა და მოქალაქეებისთვის ჯარიმას ითვალისწინებდა, იურიდიული პირებისთვის კი ჯარიმას ან/და საქმიანობის უფლების შეჩერებას;
• 2022 წელს კანონი გამკაცრდა და “ლგბტ პროპაგანდა” აიკრძალა მთელ მოსახლეობაში, ისევე, როგორც “არატრადიციული სექსუალური ურთიერთობების” ხელშეწყობა და ტრანზიცია. აკრძალვა შეეხო ყველაფერს — მათ შორის, სოციალურ ქსელებს, მედიას, კინოს, რეკლამას და ცენზურა დაწესდა. შესაბამისი უწყებები გავრცელების სერტიფიკატს აღარ აძლევდნენ ფილმებს ქვიარ ისტორიებით, ხოლო გამავრცელებელი ვებგვერდები აკრძალულ სიაში შეჰყავდათ.
• 2023 წელს კანონი ისევ გამკაცრდა, “პროპაგანდის” კრიტერიუმები გაიწერა, რომლიდან ერთ-ერთის დაკმაყოფილების შემთხვევაშიც კი, ვებგვერდი იბლოკება. მაგალითად: თუ განთავსებული მასალა მიმართულია “არატრადიციული” სექსუალური ურთიერთობების მქონე პირების პოზიტიური იმიჯის შექმნისკენ, იწვევს ინტერესს “არატრადიციული” სექსუალური ურთიერთობების მიმართ და ხელს უწყობს ნეგატიური დამოკიდებულების შეცვლას პოზიტიურზე, ვებგვერდი დაიბლოკება.
• გარდა ამისა, რუსეთში მოქმედებს უცხოური გავლენის აგენტების კანონი და ექსტრემისტულად  არის გამოცხადებული “საერთაშორისო ლგბტ ორგანიზაცია” — ამ და სხვა კანონებით კრემლი ქვიარ უფლებებზე მომუშავე NGO-ებისა და აქტივისტების დისკრედიტაციას ეწევა, დევნის და აკავებს მათ, რამაც ლგბტქია+ ადამიანები რუსეთში არსებობის საფრთხის წინაშე დააყენა და ემიგრაციაში წასვლა აიძულა.

უნგრეთი:

• ანტი ლგბტ კანონპროექტის საკითხი უნგრეთში 2021 წელს, წინასაარჩევნო პერიოდში გააქტიურდა — ვიქტორ ორბანის მთავრობამ პედოფილიისა და ბავშვების დაცვის შესახებ კანონში ცვლილებები შეიტანა და შეზღუდა არასრულწლოვანთა ხელმისაწვდომობა წიგნებზე, ფილმებსა და სხვა კულტურულ პროდუქტებზე, რომლებიც “ხელს უწყობს და პროპაგანდირებას უწევს ტრანზიციას, ჰომოსექსუალობას, ან ასახავს გადახრას დაბადებისას მინიჭებული სქესის შესაბამისი [გენდერული] იდენტობიდან”.
• ევროკომისიამ მოუწოდა უნგრეთს, კანონი ევროკავშირის კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში მოეყვანა, უარის შემდეგ კი წარადგინა სარჩელი ევროპის იუსტიციის სასამართლოში (ECJ), რომელსაც აქვს უფლებამოსილება, მოახდინოს ცვლილებები ეროვნულ კანონმდებლობაში.
• კანონის სხვადასხვა ინტერპრეტაციის გამო, Budapest Pride-ს სარეკლამო ვიდეორგოლის დღის საათებში გაშვება შეუზღუდეს; წიგნის მაღაზია დააჯარიმეს იმის გამო, რომ საბავშვო განყოფილებაში ჰქონდათ წიგნი მოზარდის ქამინგაუთის ისტორიაზე; მუზეუმს კი მოუწია სპეციალური მანიშნებლის მიღმა გადაემალა ფოტო სახელად “ჰომოსექსუალობა”, რომელზეც წელს ზემოთ შიშველი ორი კაცი ჩანდა.

რუსეთისა და უნგრეთის გამოცდილებაზე უფრო ვრცლად შეგიძლიათ წაიკითხოთ აქ: რის “დაცვასაც” წინასაარჩევნოდ ქართული ოცნება ცდილობს, რუსეთმა უკვე “დაიცვა” — ნახეთ როგორ. აქვე აღმოაჩენთ, როგორ ჰგავს ერთმანეთს ვლადიმერ პუტინისა და ქართული ოცნების განცხადებები თუ ნარატივები.

სიძულვილის კანონის სიძულვილით სავსე განხილვები

პროცედურის მიხედვით, კონსტიტუციაში ცვლილებების შესატანად, საჭიროა განხილვები. ამისთვის იქმნება საყოველთაო-სახალხო განხილვის საორგანიზაციო კომისია, რომელიც დეპუტატებით კომპლექტდება. განხილვები საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში ტარდება.

საკონსტიტუციო განხილვები 22 აპრილს ქუთაისში დაიწყო. დასრულება პარლამენტის თავმჯდომარემ, შალვა პაპუაშვილმა 17 ივნისს დააანონსა, ჰომოფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღეს, რომელიც საქართველოში საჯაროდ ვეღარ აღინიშნება, რადგან საპატრიარქომ ოჯახის სიწმინდის დღე დააარსა და ხელისუფლებაც მათთან ერთად აღნიშნავს.

კომისიაში შედიოდნენ ქართული ოცნების ლიდერები, მათგან ფორმალურად გამოყოფილი პარტიის, ხალხის ძალის წევრები, ევროპელი სოციალისტების ლიდერი და პარტია საქართველოსთვის წარმომადგენელი. პაპუაშვილმა თქვა, რომ კომისიის მუშაობაში ჩართვაზე შეთავაზება ყველა პოლიტიკურმა ჯგუფმა მიიღო და დაამატა: “რაც შეეხება სხვა პოლიტიკურ ჯგუფებს, ვხედავთ მათ დამოკიდებულებას. საბოლოო ჯამში, ისინი არ იღებენ მონაწილეობას იმ საკითხების განხილვაში, რაც ქართველი ხალხის ინტერესშია”.

საყოველთაო სახალხო განხილვებზე კრიტიკული ხმა ფაქტობრივად არ ისმოდა და რჩებოდა შთაბეჭდილება, რომ ძირითადად პარტაქტივი ესწრებოდა, რადგან პირველივე დღეს, ქუთაისის განხილვაზე არ შეუშვეს და მოგვიანებით დააკავეს საბავშვო ლიტერატურული კლუბის დამფუძნებელი, მასწავლებელი მიშიკო მუმლაძე. დამსწრეთა ნაწილი კი კითხვის დასმამდე ქართული ოცნების მიმართ მხარდაჭერას და მადლიერებას გამოხატავდა.

მიუხედავად იმისა, რომ განხილვები სხვადასხვა დარბაზში, ქალაქსა და რეგიონში ჩატარდა, ყველა შეხვედრა ერთმანეთს ჰგავდა. ის საკითხები, რომლებიც  სხვადასხვა რეგიონში ისმოდა, ასე გამოიყურება:

სიტყვით გამომსვლელები ძირითადად ერთნაირ ნარატივებს ამუშავებდნენ, დამსწრეები კი იდენტურ კითხვებს სვამდნენ. ყველა შეხვედრაზე ისმოდა ჰომოფობიური და დისკრიმინაციული ტერმინები. პარლამენტის თავმჯდომარე, რომელიც მოდერატორის როლში იყო წარმოდგენილი, არ გამიჯვნია ქვიარებთან მიმართებაში ნათქვამ სიტყვებს “გადახრები”, “ავადმყოფობა”, “დაავადებულები”.

მეტიც, თავად პაპუაშვილიც და ქართული ოცნების სხვა დეპუტატები აჟღერებდნენ ჰომოფობიურ გზავნილებს, ამბობდნენ დისკრიმინაციულ ფრაზებს: “ბისექსუალი — გაურკვეველია რეალურად რომელი წესი მოსწონს ცხოვრების”, “საღი აზრის ნაწილია სქესი, რომლის შეცვლაც შეუძლებელია გენეტიკურ დონეზე”, “ღმერთის წინაშე აგებს ის პასუხს თავისი ცხოვრების წესის გამო”.

განხილვებზე გაჟღერებული პროპაგანდისტული ნარატივები

საყოველთაო სახალხო განხილვების დროს გაკეთებულ განცხადებებზე დაკვირვებით ძირითადი ნარატივები გამოვკვეთეთ, რომელთა საშუალებითაც დეპუტატები საზოგადოებრივ აზრზე გავლენის მოხდენას ცდილობდნენ და ისიც გავარკვიეთ, ვის რომელი მესიჯბოქსის გავრცელებაში შეჰქონდა განსაკუთრებული წვლილი.

სანამ მამუკა მდინარაძე საკონსტიტუციო განხილვებს ესწრებოდა, ძალიან ხშირად იმეორებდა: “ერთმანეთისგან უნდა გავმიჯნოთ არატრადიციული ცხოვრების წესის პროპაგანდა და ადამიანის უფლებების დაცვა” და “ტოლერანტობა და ადამიანის უფლებების დაცვა ქართველებს არ გვესწავლება”. სწორედ მისგან დაიწყო “პროპაგანდისა და უფლებების” გამიჯვნის ნარატივი, რომელიც შემდგომ დავით მათიკაშვილისა და ანრი ოხანაშვილის სიტყვით გამოსვლებში გაგრძელდა.

“არავის აინტერესებს, არცერთ ჩვენგანს, არც ამ დარბაზში მყოფებს და არც ქვეყნის უმრავლესობას, ვინ რა ცხოვრების წესით ცხოვრობს. ჩვენ ამ ნაწილშიც უნდა ვიყოთ შეუვალები და არავითარ შემთხვევაში რაიმე სახის განსხვავება. უმცირესობის წარმომადგენლობა ან არატრადიციული ცხოვრების წესის არჩევა, არ უნდა იყოს ადამიანის მიმართ რაიმე სხვანაირი დამოკიდებულების მიზეზი”, — ამტკიცებდა მამუკა მდინარაძე ქუთაისში 22 აპრილს. ხაზი უნდა გავუსვათ, რომ ეს წინადადებაც ჰომოფობიურია, რადგან იდენტობას წარმოაჩენს, როგორც ცხოვრების წესს და არჩევანს. ამასთან, მდინარაძე აშკარად შეცდა, როცა თქვა, რომ არავის აინტერესებს, “ვინ რა ცხოვრების წესით ცხოვრობს”, რადგან სულ რამდენიმე წუთში იმავე დარბაზში მოქალაქემ იკითხა: საჯარო სამსახურებში, თანამდებობებზე, სკოლებში დანიშვნისას თუ შეისწავლიან იმ ხალხის ორიენტაციას, ვისზეც “ჭორებად” ან “ისე” ცნობილიაო და თან დაინტერესდა, როგორ მოხდებოდა ამის კონტროლი: “ექსპერტები ჩავუტაროთ თუ როგორ იქნება?”.

24 აპრილს, ოზურგეთში განხილვის დროსაც მდინარაძე ცდილობდა წარმოეჩინა, თითქოს ქვიარ თემის უფლებრივ მდგომარეობაზე ზრუნავენ და ამბობდა, რომ  “არატრადიციული ცხოვრების წესის მიუხედავად”, ყველა ადამიანის უფლება ზედმიწევნით უნდა იყოს დაცული და ამისთვის ანტიდისკრიმინაციული კანონი არსებობს.

დავით მათიკაშვილმა ეს ნარატივი გაამრავალფეროვნა და დაამატა, რომ “თუ უმცირესობას აქვს იმის უფლება, ჰქონდეს ცხოვრების დაცული წესი, უმრავლესობასაც აქვს იმის უფლება, რომ არ მოხდეს ამ ფსევდოლიბერალური ღირებულებების პროპაგანდა”.  ხოლო 26 აპრილს, ზუგდიდში შეხვედრისას ასე ჩამოაყალიბა: “ყველას აქვს თავისი ცხოვრების წესი, მათია ეს და ჩვენ არანაირი უფლება არა გვაქვს, ჭკუა ვასწავლოთ, არა “ასე იცხოვრე” თუ “ისე იცხოვრეო”. მაგრამ არც მათ აქვთ უფლება, ჩვენ, უმრავლესობას ჭკუა გვასწავლონ და გვითხრან, ჩვენი ცხოვრების წესი უნდა მოგახვიოთ აუცილებლად თავზეო”. ალბათ არ გაგიკვირდებათ, თუ გეტყვით, რომ მათიკაშვილის ეს განცხადებებიც ჰომოფობიურია და სწორედაც რომ აზიანებს ადამიანის უფლებებს, მიუხედავად მისი მხრიდან საწინააღმდეგოს მტკიცებისა.

უკვე 11 მაისს თელავში კი მათიკაშვილი იმეორებდა, რომ ტოლერანტობა არ გვესწავლება, უფლებები დაცული იქნება და ეს ცვლილება ეხება მხოლოდ “პროპაგანდას”. იმავე დღეს, რუსთავში თენგიზ შარმანაშვილიც გვარწმუნებდა, რომ უფლებები არ შეიზღუდება, ოღონდ ფრაზით, რომელიც მის ნათქვამს სანდოობას არ მატებს, რადგან ქვიარ ადამიანები “ცოდვილებად” გამოჰყავს: “ჩვენ არავის უფლებებში არ ჩავერევით, ღმერთის წინაშე აგებს ის პასუხს თავისი ცხოვრების წესის გამო. მაგრამ ჩვენ არანაირად არ უნდა დავუშვათ, რომ არასრულწლოვანებს, მცირეწლოვნებს ტვინი გამოულაყონ ამ წარმოუდგენელი იდეოლოგიით”.

სამოქალაქო აქტივისტი და თბილისი პრაიდის დირექტორი, თამარ ჯაყელი აცხადებს, რომ ნარატივი უფლებებისა და “პროპაგანდის” გამიჯვნაზე აბსურდულია და ეს ცვლილებები ქვიარ თემის უფლებებს უფრო მეტად შეზღუდავს.

“ქვიარ ადამიანები ახლა არიან სასოწარკვეთაში და პანიკაში. ყველა ხვდება, რომ ეს ჩვენზე აისახება, ცხოვრების ხარისხზე, ჩვენს გადარჩენაზე. ეს კონსტიტუციური ცვლილებები თუკი გავა, ბევრი ადამიანი ფიქრობს ქვეყნიდან ემიგრაციაზე. მანამდეც იყო დიდი ტალღა და კონსტიტუციური ცვლილებები თუ ამოქმედდება, ვიხილავთ უდიდეს საემიგრაციო ტალღას ქვიარ ადამიანებისა, რადგან ფიზიკურად არ იქნება უსაფრთხო საქართველო მათთვის.

ტრანსგენდერი ადამიანებისთვის აღარ იქნება ხელმისაწვდომი აღარც ჰორმონალური თერაპია და აღარც რაიმე სახის ჩარევა, რაც ახლა ზოგიერთისთვის მაინც ხელმისაწვდომია. კიდევ უფრო დიდი სიძულვილის ტალღა იქნება ქვეყანაში, რადგან როდესაც მთავრობა იწყებს სიძულვილის რიტორიკას, ამას მოჰყვება მთელი რიგი სიძულვილით მოტივირებული დანაშაულები და პოლარიზაცია აისახება, პირველ რიგში, ჩაგრულ ჯგუფებზე”, — განმარტავს თამარ ჯაყელი.

თამარის თქმით, ბოლო წლების განმავლობაში საზოგადოების ნაწილში ქვიარ ადამიანების მიმართ მიმღებლობა გაიზარდა, მიუხედავად იმისა, რომ მთავრობა მტრული რიტორიკით გამოირჩეოდა. მაგრამ ახლა, როცა ხელისუფლება მთლიანად თემის დემონიზებაზეა გადასული, არის შანსი, რომ საზოგადოებრივი განწყობების რეგრესი მოხდეს.

შალვა პაპუაშვილის მტკიცებით, “მიზეზი და საფუძველი ამ ცვლილებების ინიცირებისა არის ის ტენდენციები, რომლებსაც ჩვენ ყველა ვაკვირდებით ბოლო პერიოდში. ტენდენციები, რომლებიც ხდება მთელ მსოფლიოში. ჩვენ გამოცდილება გვაჩვენებს, რომ ის, რა ტენდენციებიც არის გარეთ, გარკვეული პერიოდის შემდეგ შეიძლება ჩვენკენაც გადმოვიდეს, ამიტომ აქედანვე უნდა ჩამოვყალიბდეთ ჩვენ ამ მხრივ ჩვენს ოჯახურ ღირებულებებთან დაკავშირებით”. პაპუაშვილის მიერ 22 აპრილს, ქუთაისში გაკეთებული ეს განცხადება შედარებით განსხვავებული ფორმულირება იყო იმისა, რომ მოსალოდნელი “საფრთხეებისგან” თავის დაზღვევაა საჭირო. ამ თემაზე სხვა ყველა არგუმენტი აერთიანებდა ისტორიას წინა საკონსტიტუციო განხილვების შესახებ.

მაგალითად, თავდაცვისა და უშიშროების კომიტეტის თავმჯდომარის პირველი მოადგილე, თენგიზ შარმანაშვილი საუბარს 1995 წლის კონსტიტუციიდან იწყებდა და როცა ის ვერ ესწრებოდა განხილვას, მას კოლეგები ციტირებდნენ.

“როდესაც 1995 წლის რედაქციას იღებდა საქართველო კონსტიტუციის, იქ ეწერა, რომ ოჯახი, ეს არის მეუღლეთა ერთობა. არავის ამაზე შენიშვნა არ გამოუთქვამს, სიზმარშიც კი არ დაესიზმრებოდა ვინმეს, რომ მეუღლე შეიძლება ყოფილიყო ვინმე, გარდა ქალისა და კაცის. არც პრევენცია არ მოგვიხდენია, არც ეს საშიშროება არ დაუნახავს არავის”, — თქვა შარმანაშვილმა რუსთავში 11 მაისს და ფაქტობრივად იდენტური განცხადება გააკეთა იმავე დღეს თელავში.

სხვები კი ინტენსიურად იმეორებდნენ ისტორიას 2017 წლის საკონსტიტუციო განხილვების შესახებ და ცდილობდნენ შეექმნათ ნარატივი, თითქოს მაშინ ოჯახის დეფინიციის ჩაწერით ქვეყანა “საფრთხისგან” იხსნეს და ვერავინ აიძულა თანასწორი ქორწინების დაკანონება.

არც ისე წონადი არგუმენტი იყო, თუმცა დარბაზს ნამდვილად ახალისებდა ისტორიების მოსმენა იმაზე, როგორ ცდილობს ევროპა ყოველდღიური გამოყენებიდან გააქროს სიტყვები “ქალბატონებო და ბატონებო” და როგორც ცდილობს ქართული ოცნება ამ სიტყვების დაცვას. ამ ნარატივის გაშლისას ნეგატიურ კონტექსტში ახსენებდნენ აშშ-ის სახელმწიფო დეპარტამენტს და მისი ხელმძღვანელის, ენტონი ბლინკენის ბრძანებას ნეიტრალური მიმართვების გამოყენების შესახებ.

“გავრცელებულია უკვე ტენდენცია, როცა მიმართვა “ქალბატონებო და ბატონებო” ითვლება დისკრიმინაციულად. არის არაერთი ავიახაზები — როდესაც საზღვარგარეთ გაფრინდებით, მოგმართავენ არა როგორც “ქალბატონებო და ბატონებო”, არამედ “ძვირფასო მგზავრებო”, — ამბობდა ანრი ოხანაშვილი ამბროლაურში, 23 აპრილს. ჩნდება კითხვა — მას არ აქვს ინფორმაცია, რომ იმავე მიმართვას იყენებენ თბილისის მეტრო, საქართველოს რკინიგზა და საქართველოს ავიახაზები თუ ეს იცის და მანიპულაციური ნარატივებით ცდილობს მოსახლეობის შეცდომაში შეყვანას?

ეს კითხვა ვრცელდება სხვა დეპუტატებზეც, რომლებიც ერთი მეორის მიყოლებით ცდილობდნენ აუდიტორია დაერწმუნებინათ, რომ “ქალბატონებო და ბატონებოს” წარმოთქმის “უფლება” დასავლეთისგან დასაცავია.

იყო ისეთი ნარატივებიც, რომელსაც ყველა შეხვედრაზე მხოლოდ ერთი ადამიანი იმეორებდა და სხვა არავინ. ნაკლებად სავარაუდოა, რომ მას სხვები არ ეთანხმებოდნენ, თუმცა, გაურკვეველი მიზეზების გამო, მხოლოდ ყოფილმა სახალხო დამცველმა, სოზარ სუბარმა აიღო საკუთარ თავზე ტვირთი, ემტკიცებინა ნარატივი, რომ ქვიარ ოჯახებში გაზრდილ ბავშვებს ფსიქოლოგიური პრობლემები იმაზე ხშირად აქვთ, ვიდრე ჰეტერო წყვილების ოჯახში.

სუბარი მტკიცებულებად სამეცნიერო კვლევებს ახსენებდა ისე, რომ არც წყაროს ასახელებდა, არც კვლევის პერიოდს და კონტექსტს. კვლევები მსგავსი შინაარსით ნამდვილად არსებობს, თუმცა დეპუტატი არ საუბრობდა, რომ წლების განმავლობაში ეს შედეგები არაერთხელ გადაიხედა და გაანალიზდა, რა შეიძლება ყოფილიყო მიზეზი. მაგალითად, კვლევების ნაწილი ამბობს, რომ მსგავსი შედეგების მიზეზი შესაძლოა იყოს ჰომოფობიური გარემო, ქვიარ მშობლების გამოწვევები ან კვლევის მონაცემების არაზუსტი ანალიზი და არა ის, რომ ქვიარ მშობლები ცუდები არიან და ბავშვებს პრობლემებს უქმნიან, როგორც ამის წარმოჩენას სუბარი ცდილობს.

მაგალითად:

• 2022 წელს ნიდერლანდებში ჩატარებულ კვლევაში ვკითხულობთ, რომ ქვიარ მშობლები სექსუალური ორიენტაციის გამო მნიშვნელოვან სტრესულ ფაქტორებს აწყდებიან, რამაც შესაძლოა გამოიწვიოს მათი ფიზიკური და ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაქვეითება, რაც, თავის მხრივ, შეიძლება ბავშვებზეც აისახოს.
• 2023 წელს Nature-ზე გამოქვეყნებულ სამეცნიერო მიმოხილვაშიც განმარტებულია, რომ მსგავსი კვლევების ნაწილი არ ითვალისწინებდა სტრესფაქტორებს და გარემოს, რომელშიც ერთნაირსქესიან მშობლებს უწევთ ბავშვების აღზრდა, არც იმას, რომ კვლევაში მონაწილე ბავშვების ნაწილი დაბადებიდან ასეთ ოჯახებში არ იზრდებოდა და შესაძლოა, მათ სტრესი ამ ოჯახებში გადასვლამდე, მშობლების დაშორების გამო ჰქონდათ მიღებული. როგორც დასკვნაში ვკითხულობთ, 17 შესწავლილი კვლევიდან 11 აჩვენებს, რომ არ არსებობს სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი განსხვავებები, რომლებიც ბავშვების ფსიქიკურ ჯანმრთელობასა და მშობლების იდენტობას შორის ბმას დაადასტურებდა.

“სტრესის თეორია ამტკიცებს, რომ ქვიარ მშობლები სტრესს ჰეტეროსექსუალ საზოგადოებებში ნავიგაციისგან განიცდიან. ეს მშობლები, მათი სექსუალური ორიენტაციის გამო, ისეთ უნიკალურ სტრესორებს აწყდებიან, როგორიცაა ცრუ შეხედულებები, მეგობრებისა და ოჯახის მხრიდან უარყოფითი გამოხმაურება და შემზღუდავი სამართლებრივი გარემო. LGBTQIA+ თემის წარმომადგენელი მშობლები ელიან არა მხოლოდ მათ მიუღებლობას, არამედ შვილების მიუღებლობასაც, რაც განსხვავებული იდენტობისთვის დამახასიათებელ სტრესსა და მშობლობის ზოგად სტრესსაც ემატება.

ოჯახის სისტემების თეორიის მიხედვით, ოჯახები შედგება ურთიერთდამოკიდებული ქვესისტემებისგან, რომელთა შორისაცაა მშობლებისა და ბავშვების ქვესისტემები. გავრცელების ეფექტის შედეგად, ოჯახის სისტემების თეორია ამტკიცებს, რომ მშობლების მიერ განცდილი სტრესი განუყოფლად არის დაკავშირებული მათი შვილების ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან. სტრესის თეორიისა და ოჯახური სისტემების თეორიიდან მიღებული შეხედულებების გაერთიანებით, შეიძლება ვივარაუდოთ, რომ, ოჯახურ სისტემაზე გადაჭარბებული სტრესის გამო, ქვიარ მშობლების ბავშვებს შეიძლება ჰქონდეთ უფრო მეტი ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემები, ვიდრე განსხვავებული სქესის მშობლების შვილებს”, — ვკითხულობთ მიმოხილვაში.

ასევე, 2023 წელს BMJ Global Health-ზე გამოქვეყნებულ ანგარიშში, რომელშიც ამ საკითხზე შექმნილი კვლევების ნარატივების შეფასება და მეტაანალიზია, აღნიშნულია, რომ მშობლების სექსუალური ორიენტაცია თავისთავად არ არის ბავშვების განვითარების განმსაზღვრელი და ყველა კვლევა, რომელსაც დადებითი ან უარყოფითი შედეგი აქვს, გასაანალიზებელია. მათი შეფასებით, შესასწავლია, როგორ აისახება სამართლებრივი და პოლიტიკის კონტექსტი ქვიარ წყვილების ცხოვრებასა და მათ შვილებზე.

საყოველთაო სახალხო განხილვები ხელისუფლებამ არამხოლოდ იმისთვის გამოიყენა, რომ საარჩევნოდ კონკრეტულად ამ კანონის ირგვლივ შესძლებოდა ხალხის მობილიზაცია. პარალელურად, რუსული კანონის წინააღმდეგ მასშტაბური საპროტესტო აქციები იმართებოდა და მათ ამ საკითხზეც სცადეს საზოგადოების მხარდაჭერის მოპოვება. ეს გზაც დისკრედიტაციაზე გავიდა — ამ შემთხვევაში არამხოლოდ NGO-ების, არამედ აქციის მონაწილეების. ახალგაზრდების მიერ დადებული ფიცი, რომელშიც გაჟღერდა სიტყვები “მამული, ენა, ერთობა”, სახელისუფლებო პროპაგანდის სამიზნე გახდა.

“როდესაც ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, რომ დიდი ილიას სიტყვები — მამული, ენა, სარწმუნოება — ეს არის ტრიადა, ქვაკუთხედი ქართველის დამოკიდებულებისა საკუთარი სამშობლოს და მისი განცდის წინაშე. როდესაც ცდილობენ, აქ რაღაცები შეგვიცვალონ, ამას ქართველი კაცი და ქალი არ დაუშვებს არასდროს. როდესაც ჩვენ ამ მიმართულებით მივდივართ, უზრუნველვყოფთ გამჭვირვალობას და იმას, რაზეც დგას ჭეშმარიტი, ქრისტიანული ევროპა, მაგალითად, ვხედავთ, რომ ამ დროს ინფორმირებულობას, გამჭვირვალობას, თქვენს უფლებას, რომ თქვენთვის ყველაფერი დეტალურად იყოს ცნობილი, არქმევენ რუსულ საქმეს”, — ამბობდა მდინარაძე ქუთაისში, 22 აპრილს.

ეს ნარატივი რამდენიმე დღის განმავლობაში ყველგან ტრიალებდა —სახელისუფლებო მედიაში და მათი მხარდამჭერების სოციალურ ქსელშიც. კამპანიურობა მარტივი შესამჩნევი იყო, რადგან მეორე დღესვე, ქართული ოცნების დეპუტატებმა ერთდროულად დაიწყეს მსგავსი ფოტოების გამოქვეყნება. საბოლოო ჯამში, აქციის მონაწილეები რელიგიის უგულებელყოფაში დაადანაშაულეს.

ამის ფონზე, გასაკვირიც არ არის, რომ 26 აპრილს, ზუგდიდში მიმდინარე განხილვისას, მათიკაშვილი რუსული კანონის მოწინააღმდეგეებზე ლაპარაკობდა. მათი განცხადების “პრობლემურობას” ფსევდოლიბერალური ღირებულებების გავრცელებაში წარმოაჩენდა, ხოლო “გამოსწორების” გზას “პროპაგანდის” ამკრძალავ კანონში.

“ამ გადამლაშებულ მოცემულობაში ჩაიკარგა და დაიკარგა ის საფუძველთა საფუძველი, თუნდაც ენა, მამული, სარწმუნოების სახით, რომელიც სწორედ ილიასეული ლიბერალობის საფუძველი იყო. დღეს აგერ ჩვენ ყველამ ერთად ვნახეთ, სამწუხაროდ, მცდელობა, სულ ცოტა ხნის წინ, რომ ამ საუნჯიდან ერთი — სარწმუნოება შეეცვალათ. ენა, მამული, სარწმუნოების მაგივრად, ჩვენს ახალგაზრდებს ეუბნებიან, თქვით ენა, მამული, ერთობაო. ერთობის წინააღმდეგი ვინ არის, ვინმე არის ერთობის წინააღმდეგი? მაგრამ ეს ნიშნავს იმას, რომ სარწმუნოება უნდა ჩაიკარგოს და დაიკარგოს ამ ტრიადიდან, ამ სამეულიდან?”

რუსული კანონის საწინააღმდეგო პროტესტის დისკრედიტაციის მცდელობის კონტექსტში მნიშვნელოვანია ამ განხილვების დროს ანტიდასავლურ რიტორიკაზე დაკვირვებაც. ქართული ოცნების ლიდერები პირდაპირ არ აკრიტიკებდნენ ან აკნინებდნენ ევროპულ ინსტიტუტებს, თუმცა კონსპირაციის თეორიებით, მანიპულაციით ცდილობდნენ, პრობლემურად წარმოეჩინათ.

მაგალითად, ანრი ოხანაშვილმა ქუთაისში, ამბროლაურში, ბორჯომში და გორში “გაიხსენა” ერთი და იგივე ისტორია, როგორ მოითხოვეს პარლამენტში, დახურულ კარს მიღმა, ბაღებში გენდერის სწავლება შემოეღოთ და როგორ გაუწია ქართულმა ოცნებამ წინააღმდეგობა. ყველა მონაყოლს ერთი საერთო აქვს — არსად არ არის დაკონკრეტებული, ვინ მოითხოვა ეს, რა ფორმით სწავლებაზე იყო საუბარი და ა.შ. შესაბამისად, საზოგადოებას, რომელსაც ამ ისტორიის გამო ნეგატიური დამოკიდებულება უჩნდება, მტრის ხატად კოლექტიური დასავლეთი ესახება და იქ მიმართავს აგრესიას, რადგან ბავშვებზე “ლგბტ პროპაგანდის” მოხდენის სურვილის გამო საფრთხედ აღიქვამს.

საგულისხმოა იყო ისიც, რომ ოპოზიციისა და სამოქალაქო საზოგადოების დისკრედიტაციის ფონზე, ქართული ოცნებამ შეხვედრა პარტიული რეკლამისთვისაც გამოიყენა. მდინარაძემ ქუთაისში განხილვაზე მყოფები 29 აპრილის შეხვედრაზე მიიწვია, რომელიც არა სახელმწიფო ღონისძიება, არამედ ქართული ოცნების რუსული კანონის საწინააღმდეგო პროტესტის კონტრაქცია იყო.

“შეიძლება აქ ბრძანდებით ბევრი ადამიანი, ვინც უჭერთ მხარს ჩვენს პოლიტიკურ კურსს. ბუნებრივი ამბავი იქნება ეს. 29-ში, ეს კლასგარეშედ ვთქვათ, ინფორმაციას მოგაწვდით, 29-ში არის შეკრება, რომელიც ხელისუფლების პოლიტიკური კურსის მხარდამჭერი იქნება და საქართველომ უნდა აჩვენოს თავისი ძალა, რომ მხარს უჭერს გამჭვირვალობას, ეროვნულობას, ლგბტ პროპაგანდის აკრძალვას და სწორ, ქართულ, მყარ ეროვნულ კურსს და ამაში თქვენი და მთელი საქართველოს მხარდაჭერის იმედი გვექნება”, — ამბობდა მდინარაძე.

თამარ ჯაყელის შეფასებით, საკონსტიტუციო განხილვები ქართული ოცნების წინასაარჩევნო კამპანიის ნაწილია — ახლა ცვლილებების მიღება ნაკლებად რეალისტურია და ამ ინიციატივას სამოქალაქო საზოგადოების, ოპოზიციის დემონიზებისთვის იყენებენ.

“უნდათ დააშინონ მოსახლეობა, რომ თუკი არ მიიღებს ქართული ოცნება საკონსტიტუციო უმრავლესობას, არჩევნების შემდეგ საქართველოს ელოდება ტრადიციების წართმევა, ფსევდო ლიბერალური პროპაგანდის ქვეშ მოქცევა და მთელი ეს აბსურდი, რასაც ლაპარაკობენ. ეს არის ძალაუფლების მოპოვების მცდელობა.

მიუხედავად იმისა, მიიღებენ თუ არა ახლა ამ საკონსტიტუციო ცვლილებებს, თემის წევრები ვართ დაზარალებულები, რადგან ძალაუფლების შენარჩუნებისა და მოპოვებისთვის მიმდინარე წინასაარჩევნო ჰომოფობიური კამპანია პირდაპირ ჩვენ გვაზარალებს. ამ სრულიად აბსურდული და დისკრიმინაციული ტერმინების გამოყენება, ის კითხვები და ის პასუხები, რაც მოვისმინეთ განხილვების დროს, სტიგმას ამყარებს.

საზოგადოების გარკვეულ სეგმენტში ინფორმაციის ნაკლებობაა ქვიარ საკითხებზე, სტიგმით გაჯერებული ძალიან ბევრი მოსაზრებაა და ქართული ოცნება თამაშობს ამ სენტიმენტებზე, წყალს ასხამს იმ არსებულ სტიგმაზე და ცდილობს, რომ კიდევ უფრო გააღრმაოს სიძულვილით მოტივირებული განწყობები”, — ამბობს აქტივისტი.

ჩვენი ყურადღების ცენტრში მხოლოდ სპიკერები არ ყოფილან. განმეორებითობა არც დამსწრე აუდიტორიისთვის იყო უცხო, თან იმდენად, რომ იდენტური წყობისა და მსგავსი შინაარსის კითხვები სხვადასხვა რეგიონში ჟღერდებოდა.

რჩებოდა შთაბეჭდილება, რომ კითხვების ნაწილი წინასწარ იყო დაგზავნილი, მაგრამ მამუკა მდინარაძე ამ განმეორებითობას საერთო ინტერესებით ხსნიდა: “ბუნებრივია, ადამიანებს რა კითხვებიც უჩნდებათ, სხვა რეგიონშიც როცა ვიყავით, დაახლოებით ერთგვაროვანი კითხვები მოვიდა. მაგალითად, საპატრიარქოს აზრი აინტერესებს ყველას”.

განხილვის დროს დარბაზში კრიტიკა მხოლოდ ერთხელ გაჟღერდა, როცა ზუგდიდში აქტივისტი ცაბუნია ვართაგავა მივიდა, რომელმაც სახელისუფლებო პროპაგანდას უპასუხა და ქვეყანაში არსებული რეალური პრობლემებიც დაასახელა. პაპუაშვილმა, რომელიც წინა დღეებში პრაქტიკულად აუღელვებლად უსმენდა, როგორ უწოდებდნენ ქვიარებს “ავადმყოფებს”, ცაბუნიას მოუწოდა, კორექტულად ელაპარაკა, როდესაც აქტივისტმა მმართველი გუნდი შეადარა მიმს, სადაც ადამიანი ველოსიპედს ჯოხს უდებს, რომ თავი დაიზიანოს.

“პროპაგანდა, როგორც ასეთი, არ არსებობს საერთოდ, როცა ეხება საქმე სქესსა და გენდერს. ვერანაირი პროპაგანდით ორიენტაციას ვერ შეიცვლით და თუ სქესი და გენდერი იცვლება პროპაგანდით, მაშინ თქვენ ყველა აქედან გეები და ლესბოსელები გახვალთ, იმიტომ, რომ ლგბტ აქტივისტი ვარ”, — ასე დაასრულა მან გამოსვლა.

სიძულვილის კამპანია სოციალურ ქსელებში

ამ ცვლილებების ინიციირების შემდეგ, ჰომოფობია მხოლოდ სახელისუფლებო მედიების ეთერებში და რეგიონების დარბაზებში არ ბუდობდა — ის სოციალურ ქსელებშიც გავრცელდა. განსაკუთრებული სამიზნე კი რუსული კანონის საწინააღმდეგო პროტესტი იყო.

ქვიარ თემატიკით აქციების დისკრედიტაციის მცდელობა ქართული რეალობისთვის სიახლე არ არის. უბრალოდ, ამჯერად პროსახელისუფლებო ტროლებს სურდათ, ერთი კამპანიის ფარგლებში 2 კანონის მიღების აუცილებლობა დაემტკიცებინათ.

დეზინფორმაციის, ფოტო და ვიდეო მანიპულაციის გამოყენებით, ისინი ცდილობდნენ ისე წარმოეჩინათ, თითქოს რუსული კანონის საწინააღმდეგო აქციის მონაწილეები გეი ქორწინების დაკანონებას ითხოვენ. ყალბი პოსტების ვირუსულად გავრცელების შემდეგ კი თესავდნენ მოსაზრებას, რომ “ლგბტ პროპაგანდის” საწინააღმდეგო კანონი სწორედ მსგავსი მოვლენების აღსაკვეთად არის მისაღები და “გამჭვირვალობის კანონიც” არ არის ცუდი, რადგან მის წინააღმდეგ “ასეთი” ხალხი გამოდის.

ეს ტენდენცია შენიშნეს დამოუკიდებელმა ფაქტჩეკერებმაც. როგორც MDF წერს, კანონის საწინააღმდეგო პროტესტის დისკრედიტაციის მიზნით გავრცელებული ვიზუალური მანიპულაციები მეტწილად ჰომოფობიური ხასიათისაა ან სლაიტშემინგის (მრუშობით შერცხვენის) ნიშნებს შეიცავს.  მითების დეტექტორის ინფორმაციით, ბოლო გაყალბებული პოსტერი წარწერით “არა რუსულ კანონს, კი ერთსქესიანთა ქორწინებას” ფეისბუქზე გაავრცელეს POSTV-ის ჟურნალისტმა ნათია ბერიძემ, სახელისუფლებო გამოცემა მარშალპრესმა, ხელისუფლების მხარდამჭერებმა გაბი კამაევმა, ედიშერ გვენეტაძემ და ნინო ჯღარკავამ. FactChek კი აღნიშნავს, რომ ეს გაყალბებული კადრი ვრცელდებოდა ტიკტოკზეც.

“ქვიარ თემის საპროტესტო აქციებზე მიკერება არ არის ახალი და ძირითადად ემსახურება ნებისმიერი საპროტესტო ტალღის დისკრედიტაციას. დეზინფორმაციის გამავრცელებლების მოსაზრებით, ამას, ერთი მხრივ, უნდა ჰქონდეს შემაკავებელი ეფექტი სხვა პირებისთვის, რომ ჰომოფობიური განწყობების გამო არ მოუნდეთ ამ საპროტესტო ტალღაში ჩართვა. მეორე მხრივ კი ცდილობენ, ლგბტ თემის გამოჩენა და ჩართულობა სამოქალაქო საკითხებში შეფასდეს ცუდად, ანუ მათი გაქრობა უნდათ სამოქალაქო სივრციდან.

რაც შეეხება მიმდინარე აქციებზე გაყალბებულ პოსტერებს, ეს არის საზოგადოებრივი შიშების გაღვივების მცდელობა, თითქოს ევროპული ინტეგრაცია მოითხოვს ქორწინების დაკანონებას, კანონმდებლობის ცვლილებას. ეს გზავნილი წლების განმავლობაში ტრიალებდა და ახლა გარკვეულ პიკს მიაღწია”, — განმარტავს მედია მკვლევარი, თინა გოგოლაძე.

აქციის ერთ-ერთ დღეს, როცა გმირთა მოედანი გადაიკეტა, სოციალურ ქსელში ვირუსულად გავრცელდა წყვილის ფოტო, რომელიც ერთმანეთს კოცნის. გაურკვეველი ანგარიშები წერდნენ, რომ ფოტოზე ერთმანეთს გეი წყვილი კოცნიდა და აქცია ლგბტქ+ “პროპაგანდას” უკავშირდებოდა. მითების დეტექტორმა და FactChek-მა ეს ფაქტი შეისწავლეს და დაადასტურეს, რომ სიცრუეა. მათ იმავე წყვილის სხვა რაკურსით გადაღებული კადრიც გაავრცელეს, სადაც ქალი სამოქალაქო აქტივისტი ჩანს.

აქვე აღვნიშნავთ, რომ მედია აპრილის რედაქცია ამ შემთხვევაში მიუთითებს დეზინფორმაციულ კამპანიაზე, რაც არ ნიშნავს იმას, რომ ლგბტქია+ წყვილის კოცნა მიუღებელია. ჩვენ მყარად გვჯერა თანასწორობის და იმის, რომ ყველა ადამიანს აქვს სიყვარულის უფლება, განურჩევლად მისი იდენტობისა. ჩვენი, როგორც მედიის მუშაობის ერთ-ერთი მთავარი მიზანი სწორედ ამ უფლების რეალიზებაა.

ფაქტჩეკერებმა კიდევ 2 შემთხვევა გამოავლინეს, როცა აქციის დისკრედიტაციისთვის ქვიარ თემატიკა გამოიყენეს. მაგალითად, გავრცელდა მანიპულაცია, თითქოს 15 აპრილის აქციაზე LGBTQ+ დროშა გაშალეს, სინამდვილეში კი კადრი 2021 წლის 6 ივლისს, თბილისში, მდუმარე აქციაზე იყო გადაღებული. ასევე, აქციის კადრებს ევროვიზიის გამარჯვებული არაბინარული იდენტობის მქონე შემსრულებლის კადრი გადაადეს და ამტკიცებდნენ, თითქოს დემონსტრანტებსაც საქართველოში ეს “უსქესო” ადამიანები სურთ.

სოციალურ ქსელებზე ჩვენმა დაკვირვებამ აჩვენა, რომ პროსახელისუფლებო გვერდები, ტროლები და არაიდენტიფიცირებადი ანგარიშები ქვიარ ადამიანების შესახებ აზიარებდნენ სხვადასხვა ყალბ ან მანიპულაციურ ამბავს, რომელთა მიზანი რიგ შემთხვევაში დასავლეთის დემონიზება იყო — თითქოს იქ “გარყვნილი” და ბავშვებისთვის საშიში გარემოა და ქართველი ბავშვების დასაცავად “ლგბტ პროპაგანდის” ამკრძალავი კანონი აუცილებელია. მაგალითად:

• ბაიდენს აბრალებენ, რომ ტრანსგენდერთა ხილვადობის დღის დაწესება აღდგომას დაამთხვია, თუმცა ხილვადობის დღე ყოველ წელს 31 მარტს აღინიშნება, აღდგომა კი მოძრავი დღესასწაულია და ამჯერად უბრალოდ დაემთხვა.
• მულტფილმი, რომელიც თითქოს საბავშვოა და პატარებში “ლგბტ პროპაგანდას” ისახავს მიზნად, სინამდვილეში ნეტფლიქსის 16+ ანიმაციაა.
• პროსახელისუფლებო ტროლების და მედიების მტკიცების მიუხედავად, ესპანეთში ლგბტ იესოს შესახებ საბავშვო წიგნი არ გამოუციათ და სინამდვილეში წიგნი, სახელად “პატარა იესოს არ სძულს ჰომოსექსუალები”, ზრდასრულებისთვისაა.

“კანონი, რომელსაც დაერქვა “პროპაგანდის” წინააღმდეგ, სხვადასხვა მიმართულებით ზღუდავს ისედაც შეზღუდულ უფლებებს საქართველოში. და ამ ორი საკითხის, “პროპაგანდისა” და რუსული კანონის დაკავშირება ემსახურება იმას, რომ, ერთი მხრივ, დაარწმუნონ საზოგადოება, რომ ევროპული ღირებულებები მიუღებელია ქართველი საზოგადოებისთვის; მეორე მხრივ, ამ ადამიანების ჩართულობას შესძინონ არა სამოქალაქო პოზიციის დაფიქსირების, არამედ რაღაც უფრო ორგანიზებული, დაფარული, ცუდი განზრახვების მატარებელი ელფერი”, — განმარტავს თინა გოგოლაძე.

დეზინფორმაციის გავრცელების პარალელურად, ლგბტქია+ ადამიანები ზოგადი დისკრედიტაციის სამიზნეც იყვნენ. პროსახელისუფლებო და პრორუსი აქტორები ცდილობდნენ, უარყოფითი კუთხით წარმოეჩინათ ნებისმიერი აქტივობა მხოლოდ იმის გამო, რომ მასში მონაწილე ადამიანები რაიმე ფორმით მხარს უჭერდნენ, ან წარმოადგენდნენ ქვიარ თემს.

ფეისბუქგვერდები და ანგარიშები: “ქართველი კონსერვატორი”, “ტერენტი გლდანელი”, “პოლიტიკოსები 1 ლარიდან” უკვე არაერთი წელია ანტიოპოზიციურ პოსტებს აქვეყნებენ და სამოქალაქო საზოგადოების დემონიზებას ცდილობენ. პარალელურად კი, მმართველ პარტიას უჭერენ მხარს ან/და პრორუსული იდეების პოპულარიზაციას ეწევიან. მათი პოსტების სიხშირე განსაკუთრებით აქტიურდება მაშინ, როცა ხელისუფლება ჩიხში შედის პოლიტიკური პროცესების გამო.

გამავრცელებლებს შორის არამხოლოდ აქამდე არსებული ტროლგვერდები, არამედ სპეციალურად ევროატლანტიკური კურსის დისკრედიტაციისთვის შექმნილი გვერდები: “შიგ ევროპაში” და “შიინ ევროპაშიც” იყო. გარდა ამისა, აქტივისტების დისკრიმინაციაში ჩაერთო მარნეულის საკრებულოს წევრი, ამირან გიორგაძეც. რომელმაც რამდენიმე პოსტი გააზიარა, სადაც დამაკნინებელ ან შეურაცხმყოფელ კონტექსტში იყვნენ მოხსენიებული ქვიარ ადამიანები და აქტივისტები.

მათ შორის, ერთ-ერთ ფოტოზე, სახელად “მომიტინგგეები”, სხვებთან ერთად, მედია აპრილის ჟურნალისტის, გიორგი ბასხაჯაურის კადრიც არის, რომელიც მას შემდეგაა გადაღებული, რაც სპეცრაზმმა მასზე ფიზიკურად იძალადა. როცა სამართალდამცავების მხრიდან ძალადობის ფაქტი მედიაში გაშუქდა, მისი ფოტო სხვადასხვა ტროლგვერდზე გავრცელდა მსგავს დამაკნინებელ კონტექსტში. ამ ეტაპზე ეს პოსტები აღარ იძებნება, სავარაუდოდ, რეპორტების გამო.

მსგავსი ტენდენციები შეინიშნება ტიკტოკზეც, სადაც კომენტარების ფილტრაციით და გამოხმაურებებზე დაკვირვებით ვცადეთ გაგვერკვია, რა მესიჯბოქსებს იყენებენ აქციის მონაწილეების დისკრედიტაციისთვის ყველაზე ინტენსიურად. ეს ჰომოფობიური და სექსისტური ტერმინოლოგია იყო.

ტიკტოკზე თავდასხმები, გინება და მუქარები ძირითადად მიმართული იყო აქციის იმ მონაწილეების მიმართ, რომლებსაც ჩაცმის “სტანდარტული” სტილი არ აქვთ, ატარებენ ევროკავშირის დროშებს და აქციაზე ყოფნისას სხვადასხვა თამაშითაც გაჰყავთ დრო. ასევე, ქალების მიმართ, რომლებიც თამამად აფიქსირებენ საკუთარ პოზიციას.

თავდასხმის ობიექტებს ძირითადად ჰომოფობიური ტერმინებით მიმართავდნენ და მიუთითებდნენ, თითქოს ამერიკა და ევროპა მათ “აპ*დარასტებს”.

“ნებისმიერი სიძულვილის ენა, რომელიც მოდის და ძლიერდება, უმეტესწილად არის დაკავშირებული მიმდინარე მოვლენებთან და საზოგადოებაში არსებული განწყობების ჩამოყალიბებასა თუ შეცვლას ემსახურება. როდესაც პოლიტიკური ტემპერატურა იზრდება, სხვადასხვა წყაროს მიერ ეს ნაკადები აქტიურდება და, ერთი მხრივ, არსებული პრობლემიდან ყურადღების გადატანის საშუალებას იძლევა, მეორე მხრივ კი, საზოგადოების არაინფორმირებულ ნაწილში არალეგიტიმურ შიშებს აჩენს, თითქოს რაღაც პროცესების შემდეგ კონკრეტულ შედეგი დადგება, რომელიც მიუღებელი იქნება ქართული ტრადიციული საზოგადოებისთვის”, — განმარტავს თინა გოგოლაძე.

---

ახლა შეგვიძლია დასაწყისს დავუბრუნდეთ, სადაც განვიხილეთ, რა არის პროპაგანდა და ვუპასუხოთ კითხვას, არის თუ არა ქართული ოცნების საარჩევნო კამპანია პროპაგანდაზე აგებული. მას ჰყავს სამიზნე აუდიტორია — ამომრჩეველი, აქვს ნარატივი — ქვიარ საზოგადოებისგან მტრის ხატის შექმნა, აქვს მიზანი — დემონიზებით შეშინებული ამომრჩევლისთვის მხსნელად მოვლინება და გადარჩენის შეთავაზება. შესაბამისად, კი, სწორედ ეს არის პროპაგანდა და არა ის, რასაც ჯერ რუსეთმა და შემდეგ ქართულმა ოცნებამ უწოდა “პროპაგანდა”.

რამდენად საშიში ან მოქმედია მსგავსი კამპანია? ამ პროპაგანდის შემოქმედებს აქვთ ფინანსური და ადამიანური რესურსები, ჰყავთ გამავრცელებლები მედიისა და ტროლგვერდების სახით და შეუძლიათ საზოგადოების შიშებით მანიპულირება და მოქალაქეების შეცდომაში შეყვანა.

თუმცა, იმისთვის, რომ სიძულვილის კამპანიამ შედეგს ვერ მიაღწიოს, საჭიროა ინფორმირება და გაანალიზება. ახლა, როცა უკვე ვიცით, რა არის და რა არ არის პროპაგანდა და როგორ მოქმედებს ხელისუფლება, დასკვნების გამოტანა მარტივია.