ჰომოფობიურ, სიძულვილის კანონპროექტზე საკონსტიტუციო განხილვების დასრულებიდან რამდენიმე კვირა გავიდა და ქართულმა ოცნებამ კანონპროექტი დააინიცირა, რომელიც იმავე საკითხებზე სხვადასხვა კანონში ცვლილებებს ითვალისწინებს. მმართველი პარტია მას “ოჯახურ ღირებულებათა და არასრულწლოვანთა დაცვის” კანონპროექტს უწოდებს, რომელმაც არარსებული “ლგბტ პროპაგანდა” უნდა აკრძალოს. მსგავსი კანონი უკვე რამდენიმე წელია მოქმედებს რუსეთში და სამოქალაქო საზოგადოების დევნისა და ქვიარ თემის უფლებების შეზღუდვისთვის გამოიყენება.
პარლამენტის თავმჯდომარის თქმით, კანონპროექტი პარლამენტის ვებგვერდზე დღეს აიტვირთება და პირველი მოსმენით მიღება საგაზაფხულო სესიაზე აქვთ დაგეგმილი, ხოლო მეორე-მესამე მოსმენა — საშემოდგომაზე. დოკუმენტი აუარესებს ქვიარ თემის უფლებრივ მდგომარეობას, ზღუდავს გამოხატვის თავისუფლებას და აწესებს ცენზურას.
კანონპროექტი შედგება 1 ძირითადი კანონისა და 18 გამომდინარე პროექტისგან — ცვლილებები შედის სამოქალაქო კოდექსში, შრომის კოდექსში, განათლების შესახებ კანონმდებლობაში და ა.შ. დღევანდელი ბრიფინგიც, ისევე, როგორც ამ საკითხზე ჩატარებული ყველა სხვა, ჰომობოფიური და დისკრიმინაციული ტერმინებით იყო სავსე, რასაც მედია აპრილი სრულად ემიჯნება და მხოლოდ საზოგადოებრივი ინტერესიდან გამომდინარე გთავაზობთ:
- “ქორწინების საკითხი: კანონით მოწესრიგდება, რომ დაუშვებელი იქნება ქორწინების ალტერნატიული კავშირის რეგისტრირება, რომელიც საქართველოს კანომდებლობით ქორწინებით დადგენილ პირობას ეწინააღმდეგებ, ანუ არ იქნება კავშირი ქალს და მამაკაცს შორის”.
- “შვილად აყვანის საკითხი: დაუშვებელი იქნება იმ ადამიანების მიერ არასრულწლოვნის შვილად აყვანა, რომლებიც თავის თავს თავისი სქესისგან განსხვავებულ სქესს მიაკუთვნებენ, ან არ არიან ჰეტეროსექსუალი ადამიანები, როცა საუბარი გვაქვს მარტოხელა ადამიანებზე, რომლებსაც სურთ შვილად აყვანა”.
- “სქესის შეცვლის ოპერაცია: აკრძალული იქნება პირისთვის სქესის შეცვლის მიზნით ქირურგიული ოპერაციის ჩატარება, ან სხვა სახის სამედიცინო მანიპულაციის გამოყენება”.
- “დოკუმენტებში სქესის მითითება: აკრძალული იქნება პირადობის დამადასტურებელ ან სახელმწფიოს მიერ გაცემულ სხვა დოკუმენტში ადამიანის თავისი სქესისგან განსხვავებული სქესის მითითება”.
- “პროპაგანდის აკრძალვა განათლების სექტორში: დაუშვებელი იქნება საგანანმანათლებო დაწესებულებაში ლგბტ პროპაგანდის წარმოება, კერძოდ, ისეთი ინფორმაციის გავრცელების ხელშეწყობა, რომელიც მიმართულია ადამიანის თავისი სქესისგან განსხვავებული სქესის მიკუთვნების, ერთი და იმავე სქესის წარმომადგენლებს შორის ურთიერთობის, ან ინცესტის პოპულარიზაციისკენ”.
- “ინფორმაციის გავრცელება: დაუშვებელი იქნება მაუწყებლის მიერ თავისი ეთერით ისეთი ინფორმაციის გავრცელება, რომელიც მიმართულია ადამიანის თავისი სქესისგან განსხვავებული სქესის მიკუთვნების, ერთი და იმავე სქესის წარმომადგენლებს შორის ურთიერთობის, ან ინცესტის პოპულარიზაციისკენ. აქ მნიშვნელოვანია შემდეგი დათქმა, რომ ეს აკრძალვა მოქმედებს მხოლოდ იმ ფარგლებში, რომ არ იყოს დაშვებული ერთი და იმავე სქესის წარმომადგენლებს შორის ინტიმური ურთიერთობის ამსახველი სცენის, ან ინცესტის სცენის მაუწყებლის ეთერით გავრცელება. ასევე, აკრძალული იქნება იმავე შინაარსის რეკლამა, რაც, კიდევ ერთხელ, მაუწყებლის შემთხვევაში გულისხმობს, რომ თავად ეს სცენები იქნება დაუშვებელი, რომ გადაცემულ იქნეს”.
- “შეკრება და მანიფესტაცია: დაუშვებელი იქნება საჯაროდ, ხაზს ვუსვამ, საჯარო შეკრება და მანიფესტაცია, რომელიც მიმართული არის ადამიანის თავისი სქესისგან განსხვავებული სქესის მიკუთვნების, ერთი და იმავე სქესის წარმომადგენლებს შორის ურთიერთობის, ან ინცესტის პოპულარიზაციისკენ”.
- “შრომითი ურთიერთობები, როგორც კერძო, ისე საჯარო დაწესებულებებში: ბათილი იქნება შრომითი ურთიერთობის ფარგლებში დაკისრებული ისეთი ვალდებულება, რომელიც მიმართულია ბიოლოგიური სქესის უგულებელყოფისკენ”.
კანონი შეზღუდავს ტრანსგენდერი ადამიანებისთვის სამედიცინო სერვისებზე წვდომას ტრანზიციის პროცესში, ასევე, ისინი ვერ შეძლებენ პირადობის დამადასტურებელ დოკუმენტებში შესაბამისი გენდერის მითითებას, თუ ის არ დაემთხვევა ბიოლოგიურ სქესს, რაც მათ ისედაც რთულ უფლებრივ მდგომარეობას კიდევ უფრო გაართულებს.
კითხვას, ამოიღებენ თუ არა იმ წიგნებს, რომელიც კანონის მიხედვით “პროპაგანდის” მატარებლად შეიძლება ჩაითვალოს ან შეწყვეტს თუ არა კულტურის სამინისტრო ასეთი შინაარსის ღონისძიებების დაფინანსებას, პაპუაშვილმა კანონპროექტის მუხლების განმეორებით უპასუხა და დაამატა:
“რაც შეეხება შემოქმედებით მასალებს, პროგრამებს და მაუწყებლებს, აქ დათქმა არის გაკეთებული სპეციალურად, რომ ეს ეხება იმდენად, რამდენადაც შეეხება თავად ინტიმური სცენების არგაშვებას. არა თემატურად და შინაარსობრივად შეზღუდვას, არამედ თავად სცენების, რაც არის ჩვეულებრივი პრაქტიკა.
რაც შეეხება ინფორმაციის გავრცელებას, ის ეხება მაუწყებლებს და კინოჩვენებას ასე ვთქვათ, მაგრამ არ ეხება სხვა მხრივ კულტურულ ღონისძიებებს. ამ შემთხვევაშიც მაუწყებლებს ეხებათ იმ ფარგლებში მხოლოდ, პირობითად, თუ გადის რამე ფილმი და არის ინტიმური სცენა ამ შინაარსის, ეს სცენა უნდა იქნას შეზღუდული და არგაშვებული”.
ჟურნალისტის დამაზუსტებელ კითხვაზე, შეეხებოდა თუ არა ეს კინოთეატრებსაც, პაპუაშვილმა თქვა, რომ კი. ანუ კანონის ამოქმედების შემდეგ ქართულ არხებზე და კინოთეატრებში დაცენზურებულ ფილმებს ნახავთ. მარტივად რომ წარმოიდგინოთ, რა მასშტაბების შეიძლება იყოს ეს ცენზურა, ის შეეხება ისეთ სერიალებს როგორებიცაა: Game Of Thrones, How To Get Away With Murder, Elite, Gossip Girl, Modern Family, Gray’s anatomy, The White Lotus, It’s a Sin და არაერთ სხვას.
ამ პროექტის წარდგენისას, ისევე, როგორც საკონსტიტუციო განხილვების დროს, შალვა პაპუაშვილმა არაერთხელ ახსენა 17 მაისი, ოღონდ არა ჰომოფობიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღე, არამედ მის საპირწონედ საპატრიარქოს მიერ დაწესებული ე.წ. ოჯახის სიწმინდის დღე. პარლამენტის თავმჯდომარემ გვაცნობა, რომ 17 მაისი ოფიციალურად დაწესდება ოჯახის სიწმინდის და მშობლების პატივისცემის დღედ და უქმედ გამოცხადდება.
კანონპროექტის აუცილებლობაზე საუბრისას ის მანიპულირებდა, რომ საყოველთაო-სახალხო განხილვებზე ამ იდეას მხარდაჭერა ჰქონდა და 17 მაისის ხალხმრავალი მსვლელობა ამ საკითხზე “სახალხო რეფერენდუმად” წარმოაჩინა. ამის თქმისას ის ხალხის რაოდენობას იყენებდა კანონის მხარდაჭერის არგუმენტად, თუმცა რატომღაც იგივე არგუმენტი არ მოქმედებს რუსული კანონის საწინააღმდეგო მასშტაბური აქციების შეფასებისას.
კანონის აუცილებლობის მიზეზებზე კითხვებს პაპუაშვილმა იმავე პროპაგანდით უპასუხა, რასაც საკონსტიტუციო ცვლილებებზე აჟღერებდა და რაზეც ჩვენ უკვე გიამბეთ და დეტალურად შეგიძლიათ ნახოთ აქ: როგორ მუშაობს სიძულვილზე, ჰომოფობიასა და კონსპირაციის თეორიებზე აგებული საარჩევნო კამპანია
კიდევ ერთხელ შეგახსენებთ, რომ “ლგბტ პროპაგანდა” არ არსებობს და ადამიანები არანაირი ინფორმაციის მიწოდების შედეგად არ იცვლიან იდენტობას. საპირისპიროს მტკიცება კი ქვიარ თემის დისკრედიტაციას და მათ პოლიტიკურ ინსტრუმენტად გამოყენებას ისახავს მიზნად, რაც ჰომოფობიურად განწყობილ ამომრჩეველზე ზემოქმედებისთვის გამოიყენება. დაიმახსოვრეთ:
- ქვიარი ვერ გახდებით მოწოდებების შედეგად — ლგბტქია+ ადამიანები მაშინაც არსებობდნენ, სანამ ქვიარ ფილმების და სერიალების გადაღება დაიწყებოდა.
- ის, რომ წლების განმავლობაში სხვადასხვა კვლევაში იზრდება იმ ადამიანების რაოდენობა, რომლებიც თავს ქვიარად აიდენტიფიცირებს, “პროპაგანდის” შედეგი არ არის — საკუთარ იდენტობაზე ხმამაღლა საუბარი ზოგიერთ ქვეყანაში საფრთხისშემცველი აღარ არის და იმ საზოგადოებაში მიმღებლობა გაიზარდა.
- ფილმებში, სერიალებში, ლიტერატურასა და მედიაში ქვიარ რეპრეზენტაცია იმიტომ არ გაზრდილა, რომ დასავლელი “ფსევდოლიბერალი ლობი” ცდილობს მსოფლიო საზოგადოება “გარყვნას” და “გეიდ გადააქციოს”, არამედ იმიტომ, რომ ნებისმიერი ინდუსტრია იზრდება, ინკლუზიური ხდება და ცდილობს ყველა თანაბრად გააშუქოს.
- დასავლეთში გავლენიანი ორგანიზაციებისა და პირების მხრიდან “გეი პროპაგანდის” თავსმოხვევის ნარატივი ისეთივე კონსპირაციის თეორიაა, როგორც “გლობალური ომის პარტიის” არსებობა.
ასევე, სიცრუეა ქართული ოცნების მტკიცება, თითქოს ამ კანპონპროექტით უფლებები და “პროპაგანდა” გაიმიჯნება, რადგან პირდაპირ ზიანდება ქვიარების უფლებრივი მდგომარეობა. სოციალური სამართლიანობის ცენტრის შეფასებით, ის ეწინააღმდეგება გამოხატვის თავისუფლებას და ცენზურას აწესებს. ამასთან, ეს საკანონმდებლო ინიციატივა, ადამიანის უფლებების დაცვის სფეროში კონსტიტუციურ და საერთაშორისო სამართლებრივ პრინციპებთან შეუთავსებლობის მიღმა, წინააღმდეგობაში მოდის ევროინტეგრაციის ამოცანებთან, რომლებიც თანასწორობის იდეალების დაცვის პრინციპზეა დაფუძნებული. შესაბამისად, ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიისთვის ზიანის მიღმა, ეს კონსტიტუციური ინიციატივა აფერხებს ქვეყნის ევროპულ ინტეგრაციას და ეწინააღმდეგება მის საკვანძო ღირებულებებს.
“ლგბტ პროპაგანდის” ამკრძალავი კანონი რუსეთში 2013 წელს მიიღეს და თავდაპირველად არასრულწლოვანებში “არატრადიციული სექსუალური ურთიერთობების პროპაგანდა” აიკრძალა. მაშინ პუტინი ამბობდა, რომ ეს არ შეეხებოდა ლგბტ დროშის გამოყენების აკრძალვას, თავადაც იცნობდა და მუშაობდა ქვიარ თემის წევრებთან ერთად და ამაში არაფერი იყო საგანგაშო. საუბრობდა ცნობილი გეი მუსიკოსების შესახებ და მათ პატივისცემით მოიხსენიებდა. მსგავსი რიტორიკა აქვთ ქართული ოცნების ლიდერებსაც.
2020 წლის ივნისში რუსეთში საკანონმდებლო საბჭომ მიიღო წინადადება კანონში ცვლილებების შესახებ, რომლის მიზანი იყო “არატრადიციული ღირებულებების პოპულარიზაციის აკრძალვა” მთელ მოსახლეობაში და არა მხოლოდ არასრულწლოვანთა შორის. 2022 წელს კანონი ისევ გამკაცრდა და “ლგბტ პროპაგანდა” სრულად აიკრძალა — კონკრეტულად, “არატრადიციული სექსუალური ურთიერთობების” ხელშეწყობა, ტრანზიცია და პედოფილია [აღსანიშნავია, რომ პედოფილია დანაშაულია და მას არაფერი აქვს საერთო სექსუალურ ორიენტაციასთან — მედია აპრილის რედაქცია]. ასევე, აიკრძალა “პროპაგანდა” სოციალურ ქსელებში, მედიაში, კინოში, რეკლამაში. მარტივად რომ ვთქვათ, ცენზურა დაწესდა. მაგალითად, კანონის მიხედვით, ფილმებს, რომელშიც ქვიარ ურთიერთობების “პროპაგანდა”, პედოფილია ან ტრანზიცია ჩანს, გავრცელების სერტიფიკატს აღარ აძლევენ. დარღვევის შემთხვევაში ჯარიმებია, ხოლო ასეთი ინფორმაციის გამავრცელებელი ვებგვერდები აკრძალული საიტების რეესტრში შედის და იბლოკება.
შეზღუდვების სიმძიმე აქ არ დასრულებულა. 2023 წელს კანონში “პროპაგანდის” კრიტერიუმები გაიწერა, რომლიდან ერთ-ერთის დაკმაყოფილების შემთხვევაშიც კი ვებგვერდი იბლოკებოდა.
რუსეთის გამოცდილება გვაჩვენებს, რომ ბავშვთა დაცვის მოტივით დაანონსებული კანონი საბოლოოდ ლგბტქია+ თემის მაქსიმალური შეზღუდვისა და დისკრიმინაციის ინსტრუმენტად იქცა.
ამ თემაზე ვრცლად წაიკითხეთ: რის “დაცვასაც” წინასაარჩევნოდ ქართული ოცნება ცდილობს, რუსეთმა უკვე “დაიცვა” — ნახეთ როგორ