ბერლინალეს საერთაშორისო კინოფესტივალის სექცია პანორამა წარმოშობით ქართველი, შვედი რეჟისორის, ლევან აკინის ახალი ფილმით, გზაჯვარედინით (Crossing) გაიხსნა. ფილმს მაყურებლისა და ჟიურის დადებითი გამოხმაურება მოჰყვა და TEDDY Award-ის პრიზი ერგო საუკეთესო სამსახიობო გუნდისთვის.
Crossing 5 ქვეყნის ერთობლივი ნამუშევარია — შვედეთის, საქართველოს, თურქეთის, დანიისა და საფრანგეთის. ეს იმას ნიშნავს, რომ ფილმი ამ ქვეყნების ფინანსური და შემოქმედებითი თანამშრომლობით არის შექმნილი.
ამ სტატიაში გიამბობთ, რა ვიცით ქვიარ დრამაზე, როგორ მიიღო ის აუდიტორიამ, რას წერს საერთაშორისო და ქართული მედია. აქვე წაიკითხავთ ინტერვიუს ერთ-ერთი მთავარ პერსონაჟის როლის შემსრულებელთან, ლუკა კანკავასთან.
რაზე გვიამბობს Crossing
Crossing ქვიარ ფილმია, რომელიც პენსიაზე გასული მასწავლებლის, ლიას და მისი ტრანსგენდერი დისშვილის ისტორიას გვიამბობს. ლია ცდილობს გაიგოს, რა ბედი ეწია თეკლას, რომელიც გენდერული იდენტობის გამო წლების წინ ვერ მიიღო. პროცესში ის ახალგაზრდა ბიჭს, აჩის უახლოვდება, რომელიც სტამბოლში მიჰყვება თეკლას მოსაძებნად. ლიას როლს მზია არაბული ასრულებს, აჩისას — ლუკა კანკავა, თეკლასას კი ტრანსგენდერი მსახიობი ქალი — თამარ ქურდოვანიძე.
ფილმის გადაღებების პროცესი ბათუმსა და სტამბოლში მიმდინარეობდა. ამ ზღვისპირა ქალაქების ლამაზი ხედების მიღმა, მაყურებელი ხმაურიან, ბნელ ქუჩებსაც ხედავს, სადაც ადამიანების პირადი პრობლემები ქაოსში იკარგება.
“ფილმი დაფუძნებულია რეალურ ამბავზე, რომელიც გავიგე, როცა And Then We Danced-სთვის კვლევას ვატარებდი”, — ამბობს აკინი და ამატებს — “ეს იყო ისტორია ბაბუაზე, რომელიც ტრანს შვილიშვილის მხარს უჭერდა, რაც ძალიან გამიკვირდა საქართველოში ძველი თაობის წარმომადგენლისგან”.
რეჟისორი ამბობს, რომ წინა ფილმის მსგავსად, Crossing-ის გადაღება ძალიან რთული იყო, რადგან ლგბტქ+ ადამიანები საქართველოსა და თურქეთში დიდი ზეწოლის ქვეშ არიან.
“ფილმი შთაბეჭდილებას ახდენს ემოციური უშუალობით: ორი მერყევი ხასიათის უცხო ადამიანი გადალახავს არა მხოლოდ იდეოლოგიურ, არამედ შინაგან საზღვრებს და საერთო მისიაში ძალისხმევას აერთიანებს”, — ვკითხულობთ ბერლინალეს ვებგვერდზე ფილმის მოკლე აღწერაში.
“ლევან აკინის თაობათაშორისი მოგზაურობა ტრანს სოლიდარობის აღმაფრთოვანებელი დადასტურება ხდება”, — წერს The Hollywood Reporter და აღნიშნავს, რომ მცირე დეტალებით გადმოცემულ დრამაში ცენტრალური პერსონაჟების დასაკავშირებლად დროა საჭირო, მაგრამ ეს ისეთი თავშეკავებით ხდება, რომ დასასრულის ემოციურ ჯილდოს უფრო საინტერესოს ხდის.
“ფილმში მოქმედება იწყება ბათუმში, სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს შავი ზღვის კლდოვან სანაპიროზე, შემდეგ კი სტამბოლის მაღალი სიმჭიდროვით დასახლებულ, დაბალი შემოსავლის მქონე უბნებში გრძელდება, სადაც სახელი გეოგრაფიულ საზღვრებს სცდება და ცვალებად პერსპექტივებს ასახავს”, — აღწერს ავტორი, თან ხაზს უსვამს, რომ სიუჟეტში ნახსენები არ არის ერდოღანის მთავრობის ანტი-ლგბტქ დღის წესრიგი, მაგრამ ეს ფილმს და მის გზავნილს წონას მატებს.
ტრეილერიდანაც შესამჩნევია, თუმცა კინოკრიტიკოსები, რომლებმაც ფილმი უკვე ნახეს, განსაკუთრებით ამახვილებენ ყურადღებას, რამდენად განსხვავებული პერსონაჟები არიან ლია და აჩი. ამბობენ, რომ ლიასთვის დისშვილის ძიება ცხოვრების მიზანია — იმ ცხოვრების, რომელიც პენსიაზე გასულ მასწავლებელს ტყუილად დახარჯულად მიაჩნია.
“აჩის პერსონაჟი პოსტსაბჭოთა ქართველების კონკრეტულ თაობას წარმოადგენს, ხოლო ლია უფრო მეტად არის დაკავშირებული ძველ მჩაგვრელ მმართველობასთან — ქალი, რომელიც დაემორჩილა თავის პროფესიას და რომლის დაღლილი სხეული და სული ახლა ამ კომპრომისს განასახიერებს”, — წერს Indie Wire-ის მიმომხილველი.
Variety გვიყვება, რომ თეკლას ძიების პროცესში სიუჟეტი სტამბოლის იშვიათად ნანახ მხარეებს ავლენს და გვაჩვენებს უსახლკარო ბავშვებს, ქუჩის გამყიდველებს, სექსმუშაკებს და ემიგრანტებს, რომლებიც გადარჩენისთვის იბრძვიან, მაგრამ შეუმჩნეველნი არიან და რეჟისორს სწორედ მათზე სურს ყურადღების გამახვილება.
არ დაგასპოილერებთ და არ გეტყვით, რა ბედი ეწევა ტრანსგენდერ ქალ თეკლას, იპოვის თუ არა მას დეიდა და როგორ გაგრძელდება მათი ურთიერთობა. თუმცა ტრეილერშივე ლია ამბობს, რომ მისთვის ბოდიშის მოხდას აპირებს: “ვეტყოდი, რომ გავწირეთ მე და დედამისმა. ვეტყოდი, ძალიან მიყვარს”.
რას გვიყვება ლუკა
აჩის როლის შემსრულებელმა, ლუკა კანკავამ მედია აპრილის მკითხველს გადაღების პროცესზე უამბო, მაგრამ სპოილერებისგან თავი შეიკავა და გვირჩია, ფილმს დაველოდოთ.
ლუკას ბავშვობიდან სურდა მსახიობი ყოფილიყო, მაგრამ აქამდე მხოლოდ ეპიზოდური როლები ჰქონდა და ძირითადად რეკლამებში იღებდა მონაწილეობას. ეს მისი პირველი დიდი როლია.
“აჩი არის ერთი უდედმამო ბიჭი, რომელიც ცხოვრობს ნახევარძმასთან ერთად, უნდა ქვეყნიდან წასვლა და მეტი თავგადასავალი. ფილმი იმდენად ემოციურია, რომ მგონია, საზოგადოებას მინიმუმ დააფიქრებს და ყველა დაკარგული ადამიანისთვის იმედის მომცემი იქნება, რომ მათ ვიღაც ეძებს.
ჩემი და მზიას ურთიერთობა ძალიან ბევრ რამეს ცვლის ჩემში [პერსონაჟში]. თითქოს მასში ვპოულობ იმ დაკარგულ მხარეს, რაც რეალურად მაკლია, იმ სითბოს და სიყვარულს. ძალიან დიდი თავგადასავალი აქვს ამ ჩემს პერსონაჟს მზიასთან ერთად და უფრო მეტს ფილმის გამოსვლის შემდეგ ნახავთ”, — გვეუბნება ლუკა.
კითხვას, ლგბტქია+ თემის რა საჭიროებები და პრობლემებია წარმოჩენილი ფილმში, ლუკა ასე პასუხობს: “მათი მიუღებლობა საზოგადოებაში… როგორ გამიჯნულები არიან საზოგადოებისგან, უწევთ ერთად ცხოვრება და ერთმანეთზე ზრუნვა… ის, თუ რეალურად რას განიცდიან და როგორი ძვირფასია მათთვის ერთმანეთი და ოჯახი”.
ლევან აკინის ფილმი “და ჩვენ ვიცეკვეთ” (And Then We Danced) ჰომოფობიური მოტივების გამო საქართველოში არაერთ დაბრკოლებას წააწყდა, როგორც გადაღებისას, ასევე, უშუალოდ პრემიერის დროს. ამიტომ დავინტერესდით, ამჯერად როგორ მიმდინარეობდა პროცესები. ლუკა ამბობს, რომ გადაღების ძირითადი ნაწილი თურქეთში იყო და მშვიდად ჩაიარა, გადასაღებ მოედანზე კი ჰარმონიული და მეგობრული გარემო იყო.
რაც შეეხება ფილმის წარმატებას, ლუკა გვიყვება, რომ ბერლინალეზე საოცარი გარემო იყო და რამდენიმე წუთის განმავლობაში მთელი დარბაზი ფეხზე იდგა და გუნდი კომპლიმენტებს ისმენდა. პრიზი კი მათთვის იმდენად მოულოდნელი იყო, რომ ამ დროს ჯგუფის არცერთი წევრი არ იყო ბერლინში.
“ჟიურის სპეციალური პრიზი სამსახიობო გუნდისთვის, ეს ნომინაცია პირველად დაუშვეს ფესტივალზე, აქამდე არ არსებობდა და საფუძველი სწორედ ბერლინალეზე და ჩვენს ფილმზე ჩაეყარა. ფილმისთვის გუნდი Eka cast-მა შეკრა, რისთვისაც დიდ მადლობას ვუხდი ქალბატონ ეკა მჟავანაძეს, ნინო აღლაძეს და პაატა ქვლივიძეს. როდესაც გავიგეთ, რომ ფილმმა პრიზი აიღო, ისეთი ემოციები გვქონდა, ვერ გადმოგცემთ. უბედნიერესი ვიყავი მეც და გუნდის თითოეული წევრი”.
საქართველოში ფილმის პრემიერას მაყურებელი, სავარაუდოდ გაზაფხულისთვის უნდა ელოდოს. ლუკა ფიქრობს, რომ აუდიტორიას სიუჟეტი მოწონება და ბევრ რამეზეც დააფიქრებს.
“არ დაგასპოილერებთ, მაგრამ ძალიან საინტერესო განვითარება აქვს ამ ყველაფერს. უფრო ზუსტად, როგორც ზემოთ ვახსენე და კვლავ განვმეორდები, უშუალოდ ფილმის გამოსვლისას ნახავთ”.
ისევ პოლიტიკური ჰომოფობია
2019 წელს ლევან აკინის ფილმი And then we danced და მსახიობები ჯერ კიდევ იქამდე გახდნენ ძალადობრივი, პრორუსული ჯგუფების სამიზნე, სანამ პრემიერა შედგებოდა. ფილმის ნახვა კი მაყურებელმა მხოლოდ სპეცრაზმის კორდონის გავლით შეძლო, რადგან კინოთეატრთან ლევან ვასაძის მიერ მიყვანილი მოძალადეები იდგნენ და სეანსის ჩაშლას ცდილობდნენ. ამ და სხვა არაერთი მნიშვნელოვანი მოვლენის ფონზე, იმის ნაცვლად, რომ ხელისუფლებამ გაითვალისწინოს, რა შედეგები მოჰყვება მათ წახალისებულ ჰომოფობიას, რიტორიკას უფრო და უფრო ჰომოფობიურს ხდის. ასე მოხდა ამ ფილმის შემთხვევაშიც.
პროსახელისუფლებო ტელეკომპანია იმედმა, Crossing ოპოზიციონერ პოლიტიკოსს, მამუკა ხაზარაძეს დაუკავშირა და ჰომოფობიური ქვეტექსტით ლელოს ლიდერის დისკრედიტაცია სცადა. კერძოდ, დაწერა, რომ პოლიტიკოსის შვილის, ანა ხაზარაძის საპროდიუსერო კომპანიის ფილმმა ბერლინის კინოფესტივალზე ლგბტ ფილმებისთვის განკუთვნილი ჯილდო მიიღო. ეს საკითხი განხილვადი გახდა სახელისუფლებო დონეზეც და ქართული ოცნების დეპუტატმა, მამუკა მდინარაძემ განაცხადა, რომ “საქართველოში არასდროს ხელისუფლებასთან ახლოს არ უნდა იქნას გაკარებული არცერთი ჯგუფი თუ ადამიანი, რომელიც ამ პროპაგანდის ავანგარდში ან მხარდამჭერი შეიძლება იყოს. მოცემულ სიტუაციაში ამ შემთხვევასთან გვაქვს საქმე, ოჯახი, რომელიც აფინანსებს თავისი ფონდით ლგბტ პროპაგანდისტულ ფილმებს”.
მდინარაძემ ამ ჰომოფობიური განცხადების გამართლება იმით სცადა, რომ ეს საკითხი უფლებების დაცვისგან სრულად გასამიჯნია და არავინ უნდა შეეხოს არანაირი უმცირესობის უფლებებს და ყველამ ერთად, ზედმიწევნით, კარგად უნდა დავიცვათ თითოეული მათგანის უფლებები. თუმცა საუბარი ისევ ჰომოფობიური რიტორიკით გააგრძელა და არარსებულ ლგბტ პროპაგანდაზე ისაუბრა.
უყურადღებოდ ეს საკითხი არც ქართული ოცნებიდან ფორმალურად წამოსულ დეპუტატებს დაუტოვებიათ, რომლებიც ანტიდასავლურ და ჰომოფობიურ განცხადებებს არასდროს ერიდებიან. ხალხის ძალის დეპუტატი, გურამ მაჭარაშვილი ამტკიცებდა, რომ არარსებული “ლგბტ პროპაგანდა” დამღუპველია და ის ყველა სფეროშია შესული, მათ შორის კინოინდუსტრიაში.
“საინტერესოა, რას იტყვიან ამასთან დაკავშირებით მათ შორის ხაზარაძე და მისი პოლიტიკური პარტია, როდესაც მისმა შვილმა ლგბტ პროპაგანდის მიმართულებით მოიგო კინოფესტივალზე პრიზი”, — აღნიშნა მაჭარაშვილმა.
პასუხად კომპანია 1991 Productions-მა, რომლის ერთ-ერთი დამფუძნებელიც ლელოს ლიდერის შვილია, განაცხადა, რომ ფილმის დაფინანსების წყაროსთან დაკავშირებით არასწორი ინფორმაცია ვრცელდება და მათი კინოწარმოება არასდროს დაუფინანსებია მამუკა ხაზარაძეს ან მის მიერ დაფუძნებულ რომელიმე ორგანიზაციას. მათი განმარტებით, პარტნიორმა კომპანიებმა საფრანგეთიდან, შვედეთიდან, დანიიდან, თურქეთიდან და საქართველოდან ფილმის კოპროდუქციაში საკუთარ ქვეყნებში მოძიებული ფინანსური რესურსი ჩადეს. განცხადებაში აღნიშნულია, რომ 1991 Productions-მა კი ფილმის წარმოებაში ფულადი წვლილის შეტანა სახელმწიფო სააგენტოს, “აწარმოე საქართველოს” პროგრამის, “გადაიღე საქართველოშის” დაფინანსებით შეძლო.
საქართველოს კინოინსტიტუტმა განაცხადა, რომ ტელეკომპანია იმედი მიზანმიმართულად მიუთითებს საზოგადოებას ფილმის ლგბტ თემატიკასთან დაკავშირებით, რითაც ლგბტ თემის მიმართ სიძულვილს აღვივებს და ამ თემას პროპაგანდისტული მიზნებისთვის იყენებს. მათ მოუწოდეს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას, შეაფასონ იმედის დისკრიმინაციული ფეისბუქ პოსტი.