წარმოიდგინეთ, რომ ჟურნალს ან მოდის ბლოგერის პროფილს ათვალიერებთ. რას ხედავთ? სავარაუდოდ, პოზირებულ სილუეტს, რომელსაც გლუვი სხეულის მქონე მოდელი ქმნის. მისი ღირებულება კი იმით განისაზღვრება, რამდენად ახლოსაა არსებული სილამაზის სტანდარტებთან. ეს ობიექტივაციასთან კავშირში მყოფი პრაქტიკების მხოლოდ ერთი მაგალითია.

Contents

ზოგადად კი, საზოგადოებრივი ნორმების ჩახლართულ კონსტრუქტებში, ობიექტივაცია ერთ-ერთ იმგვარ პრაქტიკებს შორისაა, რომლებსაც ძირს თავად საზოგადოებისგან ნაკარნახევი სტანდარტები, მედიაში არსებული ესთეტიკური იდეალები და მიზოგინიური (ქალების სიძულვილი და უარყოფითი წინასწარგანწყობა) მოსაზრებები კვებავს და აძლიერებს.

მარტივად რომ ვთქვათ, ობიექტივაცია ადამიანების განივთებას ნიშნავს, თუმცა რა განაპირობებს ამას და რატომ აზიანებს ობიექტივაცია ყველაზე მეტად ქალებსა და ქვიარებს, ამას სტატიაში შევიტყობთ. ასევე, ჩავუღრმავდებით ობიექტივაციის მრავალმხრივ განზომილებებს და ავხსნით მისი მჩაგვრელობითი ბუნების სხვადასხვა ფენას; ვისაუბრებთ მის გავლენაზეც და ვიმსჯელებთ, რა არის საჭირო არსებული რეალობის შეცვლისთვის.

რა არის ობიექტივაცია?

თუ ქუჩაში ვინმეს შეუვიწროებიხართ, მოუძახებია ან გაუკეთებია არასასურველი კომენტარი თქვენს სხეულზე, რის შედეგადაც თავი არაკომფორტულად და დაუცველად გიგრძნიათ, იცოდეთ, რომ შევიწროების ეს ფორმებიც სწორედ ადამიანების ობიექტივაციაზეა დაშენებული, რადგან ამგვარი ქმედებები ადამიანებს მხოლოდ გარეგნულ ნიშნებამდე დაიყვანს.

ობიექტივაციას ვაწყდებით ონლაინ გაცნობისასაც. რასაკვირველია, გაცნობის აპლიკაციებს ყველა ადამიანი ურთიერთობის ძიების მიზნით არ იყენებს, თუმცა ისინი ნაკლებად ან არ იძლევა საშუალებას ადამიანები თავიანთ სხეულებს მიღმა, მათი ინდივიდუალური პიროვნული მახასიათებლებით, მეორე ადამიანთან შეთავსებადობით, მსოფლმხედველობითა და სხვა ნიშნებით შევაფასოთ. ამგვარი აპლიკაციები მომხმარებელს აიძულებს პოტენციური პარტნიორის რამდენიმე ფოტოსა და მცირე “ჩემ შესახებ” გრაფის ნახვის შემდეგ, არჩევანი მყისიერად გააკეთოს და, ან გადაარჩიოს ის, ან მოიწონოს და მასთან ურთიერთობას ეცადოს.

ობიექტივაციის გავრცელების ერთ-ერთი ყველაზე ფართო არეალი პორნოგრაფიაა. ქალები, რომლებიც მასში იღებენ მონაწილეობას, ხშირად სწორედ მხოლოდ სექსუალური მოთხოვნების დაკმაყოფილების ობიექტებად არიან წარმოჩენილები, ხოლო მათი კეთილდღეობა, თანხმობა და სურვილები სრულიად უგულებელყოფილია. აღსანიშნავია, რომ ყველა პორნოგრაფიული პროდუქტი ქალების ობიექტივაციას არ მიემართება და ზოგიერთი მათგანი ეთიკური და თანხმობაზე დაფუძნებულია, თუმცა, რიგი ფემინისტური მოსაზრების თანახმად, პატრიარქალურ საზოგადოებაში, რომელშიც დომინანტური კაცების მზერაა და მსგავსი ტიპის მასალები სწორედ მათ სურვილებზეა მორგებული, შეუძლებელია ეთიკური პორნოგრაფია არსებობდეს.

ობიექტივაციას ვაწყდებით პოპულარული კულტურის პროდუქტებში, მეინსტრიმულ მედიაში, სოციალურ ქსელებსა და ყველგან, სადაც კაცების მზერა დომინანტურია.

კაცების მზერა (ინგლ. Male gaze) — ვიზუალურ ხელოვნებასა და ლიტერატურაში ქალების ჰეტეროსექსუალი კაცების პერსპექტივიდან წარმოჩინება. ამგვარი მზერა ქალებს, უმრავლეს შემთხვევაში, ქალებს აღწერს, როგორც სექსუალურ ობიექტებს. ასეთ დროს, ქალების არსებობა მთლიანად ჰეტეროსექსუალი კაცების სიამოვნებისკენაა მიმართული და რეალობასთან შესაბამისობაში არ მოდის, რადგან, მსგავსი რეპრეზენტაცია ქალებს ინტელექტს, სურვილებს, ავტონომიას, გავლენას, ძალაუფლებას უკარგავს და მხოლოდ მოხმარების პროდუქტებამდე დაიყვანს.

ობიექტივაცია ინდივიდებს მნიშვნელობისგან დაცლილ ობიექტებად და ერთგვარ საქონლად აქცევს, რომელთა საზოგადოებრივი წონა იმით განისაზღვრება, რამდენად გაყიდვადები არიან. ის, ამასთანავე, ადამიანებს ჰუმანურობას ართმევს და მათი მნიშვნელობა ფიზიკურ მახასიათებლებსა და კონვენციურ მიმზიდველობასთან შესაბამისობამდე დაჰყავს და ასე აფასებს. ეს არაჰუმანური პრაქტიკა აძლიერებს სტერეოტიპებს და ხელს უწყობს უთანასწორობისა და ჩაგვრის გაძლიერებას, რადგან ადამიანთა ობიექტებამდე ამგვარი შემცირება მათ მრავალფეროვან, მთლიან ბუნებას აბათილებს.

იმისთვის, რომ ობიექტივაციის კომპლექსურ ბუნებას ჩავუღრმავდეთ, მისი მოქმედების მექანიზმები და იმ ფაქტორების ურთიერთქმედება უნდა გავაანალიზოთ, რომლებიც მის გამუდმებულ არსებობას უწყობენ ხელს. განვიხილოთ, როგორ მოქმედებს ობიექტივაცია როგორც ინდივიდუალურ, ისე სტრუქტურულ დონეზე და როგორ აყალიბებს აღქმებს, ქცევებსა და სოციალურ ნორმებს.

ობიექტივაცია ძალაუფლებისა და პრივილეგიების ურთიერთგადაკვეთის სისტემებში მოქმედებს და სხვადასხვა მექანიზმებით ვლინდება. მათ შორის:

კომოდიფიკაცია — ამგვარი პრაქტიკა ადამიანებს გასაყიდ საქონლად მოიაზრებს და ისე ეპყრობა, თითქოს უნდა იყიდოს/გაყიდოს ან მოიხმაროს ისინი. ეს მიდგომა აძლიერებს იმ მოსაზრებას, რომ ადამიანების ღირებულება სრულადაა დამოკიდებული მათი გაყიდვიანობის უნარზე არსებული ბაზრის პირობებში და თითოეული ადამიანის “ფასი” სწორედ ასე განისაზღვრება;
სექსუალიზაცია — ეს პრაქტიკა ადამიანებს მხოლოდ სექსუალურ ობიექტებად წარმოაჩენს. ამიტომ, სექსუალიზების შედეგად, მათი პიროვნების, ინტელექტის, ემოციებისა და გრძნობების გვერდის ავლასა და უგულებელყოფას ვაწყდებით;
დეჰუმანიზაცია — ეს პრაქტიკა კი ადამიანებს ჰუმანურობისგან ცლის და უარყოფს, რომ თითოეულ მათგანს ავტონომია, პოლიტიკური ჩართულობის უფლება და სურვილები აქვს. ადამიანები დეჰუმანიზებულ პასიურ არსებებად მიიჩნევიან, რომლებსაც არ აქვთ არც უფლებები და თავისუფლებები და არც შინაგანი ღირებულებები.

არსებობს ინტერნალიზებული ობიექტივაციაც, იგივე თვითობიექტივაცია, რაც საკუთარი სხეულისა და გარეგნობის შესახებ საზოგადოებრივი ნორმებისა და სტანდარტების უპირობოდ მიღებას გულისხმობს. ის ადამიანები, რომლებიც თვითობიექტივაციას ახდენენ, უპირველესად, საკუთარ თავს, როგორც ობიექტს, ისე მოიაზრებენ. გარდა ამისა, საკუთარ თავს აფასებენ მხოლოდ ფიზიკური მიმზიდველობის საფუძველზე და არა როგორც პიროვნებას, რომელსაც, სხეულის გარდა, ინტელექტი, გრძნობები და შესაძლებლობები აქვს. თვითობიექტივაციას ხშირად გენდერულ კონტექსტში განიხილავენ — ეჭვები საკუთარი სხეულების “არასრულფასოვნების” შესახებ და მისი მუდმივი გაუმჯობესების სურვილი, ძირითადად, ქალებს აქვთ, რადგან საზოგადოებისგან და კაცების მზერისგან მათზე ბევრად მეტი წნეხი მოდის, რომ “იდეალურთან” მიახლოებულად გამოიყურებოდნენ. თვითობიექტივაციას შესაძლოა უარყოფითი გავლენა ჰქონდეს მენტალურ ჯანმრთელობასა და თვითშეფასებაზე.

გავლენა ქალებსა და ქვიარებზე

ჰეტეროპატრიარქალურ საზოგადოებაში ობიექტივაციის პრაქტიკა მოითხოვს კაცების თვალით დავინახოთ და აღვიქვათ სამყარო და, მათ შორის, ჩვენი სხეულებიც. შესაბამისად, კაცებისგან განრიდების შემთხვევაში, ეს წნეხი შესამჩნევად მცირდება.

ობიექტივაცია პატრიარქალური საზოგადოების ერთ-ერთი თანმდევნი ნიშანია. სექსიზმის მსგავსად, გენდერული ნიშნით დისკრიმინაციული ქცევები ცრურწმენებითა და მტრული წინასწარგანწყობებითაა მოტივირებული და გენდერულ ნიადაგზე აღმოცენდება. ობიექტივაციის შემთხვევაში, ჩაგრულებს შორის ქალები ჭარბობენ, რადგან მიზოგინიურ საზოგადოებაში, რომელშიც კაცები დომინირებენ, ხოლო ქალები სძულთ, ბუნებრივია, რომ სხეულზე შეზღუდვები, განივთება და სექსუალიზება სწორედ ამ საზოგადოების გენდერული ნიშნით დისკრიმინირებულ სოციალურ ჯგუფებს მიემართება.

► წაიკითხეთ მეტი სექსიზმის შესახებ: რა არის სექსიზმი — როგორ ამოვიცნოთ და როგორ გავუმკლავდეთ მას

ვინაიდან ობიექტივაცია უფრო მნიშვნელოვან გავლენას ქალებსა და ქვიარ ადამიანებზე ახდენს, განვიხილოთ ის მიზეზები, რომელთა გამოც ეს პრაქტიკა მეტად სწორედ მათთვისაა.

უპირველესად, მნიშვნელოვანია ობიექტივაციის ისტორიული და კულტურული კონტექსტი გავიაზროთ. ისტორიულად ქალები და ქვიარ ადამიანები ჰეტეროპატრიარქალურ საზოგადოებაში ობიექტივაციასა და დეჰუმანიზაციას ექვემდებარებოდნენ. ტრადიციული გენდერული როლები და მოლოდინები ქალებს აქცევს კაცების სურვილის ობიექტებად და აძლიერებს ფემინურობის იმ ვიწრო სტანდარტებს, რომლებიც საზოგადოებაში დამკვიდრებული გვაქვს. მაგალითად, სინაზე, სისუსტე, ინიციატივის თავზე აღების შეუძლებლობა, სიგამხდრე, კრიტიკული აზროვნებისგან დაცლილობა და ა.შ.

ობიექტივაციაზე მსჯელობისას, მნიშვნელოვანია ძალაუფლების გენდერული დინამიკაზე საუბარიც — კაცები, როგორც წესი, უფრო მეტ სოციალურ, ეკონომიკურ და პოლიტიკურ რესურსებს ფლობენ. ჩვენს საზოგადოებაში კაცები უმეტესად დომინანტური ჯგუფია, რაც ქალებს ართმევს ავტონომიასა და გადაწყვეტილების მიღების საშუალებას არამხოლოდ საკუთარ სხეულებთან მიმართებით, არამედ — პოლიტიკაში ჩართულობის კუთხითაც.

► ასევე წაიკითხეთ: „შუშის ჭერი“ — დაბრკოლება, რომელსაც ქალები აწყდებიან

გარდა ამისა, ქალები და ქვიარ ადამიანები, კაცებისა და ჰეტეროსექსუალი ადამიანებისგან განსხვავებით, ბევრად უფრო ხშირად არიან სექსუალიზებისა და დისკრიმინაციის სამიზნეები მათი გენდერის ან სექსუალური ორიენტაციის მიხედვით. სექსუალიზაცია ხელს უწყობს ქალების სხეულებისა და იდენტობების ობიექტებად გადაქცევას, რომლებიც თავიდან ბოლომდე კაცების სურვილებს უნდა მოერგონ, რადგან ისინი დეჰუმანიზებულებიც არიან, ხოლო გადაწყვეტილებების მიღება კვლავ კაცების პრეროგატივად რჩება. ამასთან, დისკრიმინაცია და ცრურწმენები, რომლებიც გენდერულ იდენტობებსა ან სექსუალურ ორიენტაციას ეფუძნება, კიდევ უფრო ამძაფრებს ობიექტივაციის გავლენას, რადგან ქალები და ქვიარები შეიძლება დამატებით ბარიერებს წააწყდნენ თანასწორობისა და ინკლუზიისთვის ბრძოლაში.

ასევე, მნიშვნელოვანია წნეხი სხეულის სილამაზის სტანდარტებში მოქცევის თაობაზე, რადგან ამ სტანდარტების საწყისები ადამიანების ობიექტივაციასთან მჭიდრო კავშირშია. ისინი ერთმანეთს აძლიერებენ და საზოგადოების წევრებს კონკრეტულ სურათს უხატავენ, თუ როგორი უნდა იყოს ესა თუ ის ადამიანი გარეგნულად. აუცილებელია იმის აღნიშვნაც, რომ ამ სტანდარტებში ჩაჯდომა რთული ან შეუძლებელია და ასევე, მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში, კულტურების სხვადასხვაობასთან ერთად, სხვადასხვა “იდეალს” გვთავაზობენ.

პოპულარული კულტურა და მეინსტრიმული მედია ხშირად ხელს უწყობს სილამაზის სტანდარტების არსებობას, რომლებსაც ძალიან ვიწრო ჩარჩოები აქვს. ადამიანთა უმრავლესობა ამ სტანდარტებს ვერ ერგება, თუმცა ისინი მაინც რჩება. ეს მოზარდებში, რომლებიც მეტად მოწყვლადები არიან, დაბალ თვითშეფასებასა და საკუთარი თავის საზოგადოების არასრულფასოვან წევრად მოაზრებას იწვევს. ამგვარი სტანდარტების არსებობა ადამიანებს მიანიშნებს, რომ მათი ღირებულება მხოლოდ გარეგნობაშია და ისინი იდეალურები თუ არა, იდეალურთან მიახლოებულები მაინც უნდა იყვნენ. ეს კი, თავის მხრივ, კვებით აშლილობებს ან კოსმეტიკურ ქირურგიასა და სხვა მტკივნეულ პროცედურებთან “დამეგობრებას” გვაიძულებს, რათა მოლოდინებს დავექვემდებაროთ და თავი ნაკლებად გარიყულად ვიგრძნოთ. სხეულის მუდმივი ცვლილებების პროცესი კი, საკუთარი თავის სიყვარულის ნაცვლად, მენტალური ჯანმრთელობის პრობლემებს გვიძლიერებს.

განსაკუთრებით პრობლემურია ქვიარებისა და კიდევ უფრო მეტად ქვიარ ქალებისა და არაბინარული ადამიანების ჰიპერსექსუალიზაცია. ეს პრაქტიკა მეინსტრიმ მედიასა და პოპულარულ კულტურაშია გავრცელებული. სტერეოტიპების გავლენით, სულ უფრო მკვიდრდება აზრი, რომ ქვიარ ადამიანები სექსუალურად დევიანტები არიან, სცდებიან ნორმებს და მხოლოდ მათი სურვილებით მოქმედებენ. მსგავსმა ჰიპერსექსუალიზებამ, შესაძლოა, ადამიანებში მალვისა და “კარადაში” დარჩენის (ინგლ. Closeted, იგივე კარადაში მყოფი ადამიანი, რომლის გადაწყვეტილებით, გენდერული იდენტობა ან/და სექსუალობა არა საჯაროდ ცნობილი, არამედ დაფარულია) სურვილი გამოიწვიოს. რადგან ყველას არ აქვს იმის მენტალური თუ სხვა რესურსი, მუდმივად მტკიცების პოზიციაში იყოს, რომ მისი სექსუალობა “ნორმებს” გადაცდენა არ არის.

ქვიარ ადამიანების ჰიპერსექსუალიზაციას ფეხდაფეხ მოჰყვება გაფეტიშება, რასაც ჰეტერონორმატიულ საზოგადოებაში ქვიარების სექსუალობისა და გენდერული იდენტობის საფუძველზე ახდენენ. ის ინდივიდების სექსუალური გატაცების ობიექტებამდე დაყვანას გულისხმობს და უმეტეს შემთხვევებში სტერეოტიპულ მოსაზრებებზე, ცრურწმენებსა და ვარაუდებზეა დაფუძნებული. მაგალითისთვის, ბისექსუალი ადამიანები შეიძლება გაფეტიშებულები იყვნენ, როგორც სექსუალური თავგადასავლების მოყვარულები, რომლებიც “ვერასდროს ჩამოყალიბდნენ”, ვინ იზიდავთ და მუდმივად ძიების პროცესში არიან; ტრანსგენდერი ადამიანები, შესაძლოა, გაფეტიშებული მათი სხეულის ან ექსპრესიის ჭრილში “ეგზოტიკურობის” მიხედვით იყვნენ; ხოლო არაბინარული და გენდერულად არაკონფორმული ადამიანები — გენდერის ტრადიციული გაგების მიღმა არსებობის გამო, რადგან ისინი არც ქალებად აიდენტიფიცირებენ თავებს და არც კაცებად, რაც ჰეტეროპატრიარქალური საზოგადოებისთვის ჩარჩოებში ნამდვილად არ ჯდება. ამგვარი გატეფიშება ადამიანებს იმის განცდას უჩენს, რომ ანივთებენ და მათი, როგორც სრულფასოვანი ინდივიდების, საზოგადოებაში ყოფნა და ჩართულობა არ სურთ, ხოლო თუ სურთ, მხოლოდ “განსხვავებულობისა” და სიახლეების “კვოტით”.

მომდევნო პრობლემა, რომელიც ქვიარ ადამიანებს აქვთ, ეს რეპრეზენტაციის ნაკლებობაა. ქვიარ ადამიანებსა და ქალებს მეინსტრიმ მედიასა და სხვადასხვა კულტურულ ნარატივებში ძალიან იშვიათად ან არასრულფასოვნად ვხედავთ. ქალების შემთხვევაში მეტია რეპრეზენტაცია, თუმცა გადაწყვეტილებებს კვლავ კაცები იღებენ და ბოლო სიტყვაც ყოველთვის მათ ეთქმით. მაგალითისთვის, ფილმების უმეტესობაში, ქალებისა და კაცების საუბრის პროცენტული გადანაწილება გვიჩვენებს, რომ ქალები ეკრანზე ჩანან, თუმცა ნაკლებად აქვთ წვდომა მოვლენების მართვაზე. ხოლო როდესაც ქვიარები მასობრივი მოხმარების კულტურის პროდუქტებში ჩნდებიან, როლები ხშირად სტერეოტიპულამდე დაიყვანება და მათ მხოლოდ თავიანთ სექსუალურ ორიენტაციად ან გენდერულ იდენტობად გადააქცევს. მაგალითად, მთავარი პერსონაჟის საუკეთესო გეი მეგობარი, რომელიც აუცილებლად ფემინურია და საყიდლებზე სიარულზე გიჟდება; ასევე, ლესბოსელი ქალი, რომელიც აუცილებლად მასკულინურია, კუბოკრულ პერანგებსა და მოკლე თმას ატარებს და სპორტით ან მანქანების შეკეთებითაა დაინტერესებული და ა.შ. ამის გათვალისწინებით, მრავალფეროვანი და ავთენტური წარმოდგენის ნაკლებობამ, შეიძლება, უხილაობისა და მარგინალიზაციის განცდას შეუწყოს ხელი. ასევე, გააძლიეროს ქვიარ ინდივიდების აღქმა, რომ მათ საზოგადოება ხედავს როგორც ობიექტებს და არა — როგორც დამოუკიდებელ ინდივიდებს.

გაუპატიურება, სექსუალური ძალადობა და შევიწროებაც სწორედ ობიექტივაციასთანაა გადაჯაჭვული, რადგან ობიექტივაცია ზრდის ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი დანაშაულებრივი პრაქტიკის რისკს ქალებისა და ქვიარების მიმართ. როდესაც ადამიანები მხოლოდ სექსუალური სურვილის ობიექტებამდე დაჰყავთ, ხდება მათი თანხმობის უგულებელყოფაც, რასაც შეიძლება მოჰყვეს კონკრეტულ სექსუალურ ქმედებებში ჩართვის იძულება, თავდასხმის ან შევიწროების შემთხვევები..

► წაიკითხეთ მეტი თანხმობის შესახებ: “მოძალადე შეიძლება შეყვარებულიც აღმოჩნდეს” — რა არის თანხმობა და რატომ არის ის აუცილებელი

იმ მოსაზრებას, რომ ობიექტივაციის პრაქტიკა სწორედ კაცების მზერასთანაა მჭიდრო კავშირში, სხეულის აღქმების შესახებ კვლევებიც ადასტურებს. კერძოდ, ქვიარ კაცები ხშირად განიცდიან თავიანთი სხეულის მიმართ უკმაყოფილების მაღალ დონეს ჰეტეროსექსუალებთან შედარებით, ხოლო ქვიარ ქალებში ეს მონაცემები საპირისპიროა — ჰეტეროსექსუალი ქალებისგან განსხვავებით, ისინი ნაკლებად არიან უკმაყოფილო თავიანთი სხეულებით.

მაგალითისთვის, 2004 წელს გამოქვეყნებული კვლევა გვიჩვენებს, რომ გეი კაცები, ჰეტეროსექსუალებთან მიმართებით, თავიანთი სხეულის შესახებ უკმაყოფილოები უფრო ხშირად არიან. თვითკრიტიკა, ძირითადად, წონასა და კუნთების ტონუსში ყოფნას მიერთება;
ქვიარ კაცებისთვის სხეულის იდეალიზებულ სტანდარტებთან შესაბამისობაში ყოფნის წნეხი ბევრად მაღალია, ვიდრე ჰეტეროებში;
2016 წლის კვლევის მიხედვით, გეი და ბისექსუალი კაცები აცხადებენ, რომ უფრო დიდი წნეხი აქვთ იყვნენ მეტად დაკუნთულები, ვიდრე — ჰეტეროსექსუალ კაცებს. ეს წნეხი სხეულის უკმაყოფილების მაღალ დონესთან და კუნთების დისმორფიასთანაა დაკავშირებული.

თუ ქვიარ კაცები მომატებული წნეხის ქვეშ არიან, რათა იყვნენ სილამაზის სტანდარტებთან შესაბამისობაში, მეორე მხრივ, ქვიარ ქალები ამ წნეხს ნაკლებად ემორჩილებიან — ცდილობენ, მეტი წინააღმდეგობა გაუწიონ მას და სხეულებთან მიმართებით მეტად თავდაჯერებულები არიან.

ქვიარ ქალების სხეულის მიმღებლობის გასაღები არამხოლოდ საკუთარი თავის სიყვარულში უნდა ვეძებოთ, არამედ თემის მხარდაჭერაში, რომელიც მათ აძლიერებს. იმ თემის მხარდაჭერა და მიმღებლობა, რომელთანაც ადამიანებს მიკუთვნებულობის განცდა აქვთ, სხეულის სიყვარულთან მიმართებითაც უმნიშვნელოვანესია. 2014 წელს სამეცნიერო ჟურნალ Psychology of Women Quarterly-ში გამოქვეყნებული კვლევის თანახმად, ლესბოსელი ქალების თქმით, ისინი, ჰეტეროსექსუალი ქალებისგან განსხვავებით, უფრო მეტ სოციალურ მხარდაჭერას იღებდნენ ლგბტქია+ თემისგან, ვიდრე ჰეტეროსექსუალი ქალები თავიანთი ჰეტერო წრისგან, რასაც, თავის მხრივ, შესაძლოა, გავლენა ჰქონდეს და წვლილი შეჰქონდეს სხეულის ნეგატიური იმიჯის ჩამოყალიბებაში.

როგორ გავუმკლავდეთ და ვებრძოლოთ ობიექტივაციას

ჰეტეროპატრიარქალურ საზოგადოებაში არსებულ სისტემაში, რომელიც კაცების მზერას ეფუძნება და ქალების სხეულებს ობიექტებად განიხილავს, მათ გონებას კი — კრიტიკული აზრისგან დაცლილად, ცვლილებების ნებისმიერი მცდელობა დიდ გამოწვევად მიიჩნევა. ასეთი ცვლილებები კაცების დომინაციას ხელს უშლის, რადგან კითხვის ნიშნის ქვეშ აყენებს მათ კომპეტენციასა და მართვის იმ სისტემას, რომელსაც საზოგადოება დიდი ხანია ემორჩილება.

პრობლემის სისტემურობიდან გამომდინარე, ობიექტივაციასთან ბრძოლა გაერთიანებულ ძალისხმევასა და არამხოლოდ ინდივიდუალურ დონეზე, არამედ, საზოგადოების სტრუქტურულ ცვლილებებსაც საჭიროებს. თუმცა, ერთი რამ ცხადია — ობიექტივაციის აღმოფხვრის ან შემცირების შემთხვევაში, შესაძლებელია, რომ საზოგადოება ნაკლებად მჩაგვრელი, მეტად სამართლიანი, თანასწორი და ინკლუზიური გახდეს.

სტრატეგიები, რომლებიც ობიექტივაციასთან ბრძოლას უკავშირდება, შესაძლოა, მოიცავდეს:

განათლებასა და ცნობიერების ამაღლებას — იმისთვის, რომ საზოგადოებამ ობიექტივაციასთან ბრძოლის გადაწყვეტილება მიიღოს, აუცილებელია, იცოდეს, რატომ არის ის მავნე და რატომ უშლის ხელს თანასწორი გარემოს შექმნას. ცნობიერების ასამაღლებელი კამპანიები და პრობლემის ფემინისტურ ჭრილში განხილვა ხელს შეუწყობს ამ თემებზე დისკუსიების წარმოებასა და საღი აზრის ჩამოყალიბებას;
მრავალფეროვნებისა და ინკლუზიის ხელშეწყობას — მედიაში, პოპულარულ კულტურაში, მცირე დამოუკიდებელ პროექტებსა და სხვა სივრცეებში ადამიანების მრავალფეროვანი და ინკლუზიური წარმოჩენის ხელშეწყობა გადამწყვეტია სილამაზის სტანდარტებსა და ობიექტივაციასთან საბრძოლველად. მრავალფეროვანი ხმების, ნარატივების შექმნა და გაძლიერება საფუძველს გამოაცლის არსებულ სტერეოტიპებს, მავნე ცრურწმენებს და ადამიანების მრავალფეროვანი და მრავალშრიანი ბუნების დეტალურ გაგებას შეუწყობს ხელს;
ადვოკატირებასა და პოლიტიკის ცვლილებას — პოლიტიკის ცვლილებებისა და ინსტიტუციური რეფორმების ადვოკატირებით, შეგვიძლია, ობიექტივაციის საფუძვლები სისტემური ფაქტორებისკენ მივმართოთ, რომლებიც უთანასწორო საზოგადოების წარმოებას უწყობს ხელს. ამგვარი ტრანსფორმაცია მოიცავს კანონმდებლობისა და რეგულაციების ადვოკატირებას, რომლებიც ადამიანებს დისკრიმინაციისა და შევიწროებისგან იცავს და ხელს უწყობს გენდერულ თანასწორობასა და სხეულის ნეიტრალურად აღქმის კონცეფციას, რაც ინდივიდუალურ დონეზე, სხეულის შეყვარების პროცესში, განსაკუთრებით საჭიროა;
მხარდამჭერი საზოგადოებების შექმნას — მნიშვნელოვანია სხვადასხვა თემის შექმნა, რომლებიც ხელს შეუწყობს სხეულების თვითმიღებასა და მიღებას, უარს იტყვის ობიექტივაციის გამოყენებაზე და მისი, როგორც მავნე პრაქტიკის აღმოფხვრისკენ იქნება მიმართული. ამგვარი კომუნები სხეულის ნეიტრალურობისა და პოზიტიურობის კონცეფციის მომხრე მოძრაობებზეა დაშენებული. სხეულის ნეიტრალურობის კონცეფციის თანახმად, სხეულები ნეიტრალურად უნდა მივიღოთ როგორც ემოციურად, ასევე ფიზიკურად, რაც ნიშნავს, რომ მხარი არ დავუჭიროთ არასაჭირო შეზღუდვებს სტანდარტებში ჩასასმელად, თუმცა არც იმაზე ვიმუშაოთ გამუდმებით, რომ სხეულის ყველა ნაწილი ყოველ წამს გვიყვარდეს, რადგან, ამ მოძრაობის მიმდევართა აზრით, მთავარი კითხვაა, რისი კეთება შეუძლია ჩემს სხეულს და არა — ლამაზია თუ არა ის. სხეულის პოზიტიურობის კონცეფცია კი სოციალური მოძრაობაა, რომელიც ტოტალურ მიმღებლობასა და სიყვარულს ქადაგებს და სამყაროში არსებულ ყველა ტიპის სხეულზე პოზიტიური ხედვის ქონას ახალისებს, განურჩევლად ზომისა, ფორმისა, კანის ფერისა, გენდერისა თუ სქესისა და ფიზიკური შესაძლებლობებისა. მისი მომხრეებიც ყურადღებას ამახვილებენ არა ადამიანის გარეგნობაზე, არამედ სხეულის ფუნქციონალურობასა და ჯანმრთელობაზე, თუმცა მთავარი ფოკუსი სხეულების რადიკალური მიღება და შეყვარებაა. ამგვარი კომუნების შექმნა, გამოცდილებების გაზიარებისა და ამ საკითხებზე საუბრის წამოჭრით, საზოგადოების ყველა წევრს დაეხმარება მეტად კომფორტულად იყვნენ თავიანთ სხეულებში და სხვებიც ნაკლებად განსაჯონ ფიზიკური მახასიათებლებით.