ბლოგი ქვეყნდება ფასიანი განთავსების სერვისით, "მწვანეებთან" პარტნიორობით. მოსაზრებები ეკუთვნის ავტორს. შესაძლოა, შინაარსი არ ასახავდეს მედია აპრილის პოზიციას.

ავტორი: გიორგი ფცქიალაძე

ქართული ოცნება 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნებს აგებს. მაგრამ ეს არ ნიშნავს იმას, რომ 26 ოქტომბრამდე დარჩენილი დღეები უმოქმედოდ, ლოდინში უნდა გავატაროთ. და რაც მთავარია, კვლევებმა და რეიტინგებმა არ უნდა შეგვიყვანოს შეცდომაში და გვაფიქრებინოს, რომ ჩვენი ხმა გადამწყვეტი არ იქნება. დემოკრატიის, ევროატლანტიკური ინტეგრაციისა და უსაფრთხოების ბედი, ჩვენს აქტიურობაზეა დამოკიდებული. განსაკუთრებული როლი კი ახალგაზრდა ამომრჩეველს ექნება.

ეს არჩევნები რომ გადამწყვეტია, ეს ფრაზა ბევრჯერ გაგვიგია. ალბათ, ყველა წინა არჩევნებზეც იგივე გვესმოდა, რადგან ყველა არჩევნები მნიშვნელოვანია და ამის ხშირი გამეორება სულ არ არის დასაძრახი. თუმცა კი, გულწრფელი რომ ვიყოთ, ზოგი არჩევნები უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე სხვა. ჩვენი საპარლამენტო არჩევნები, სწორედ ასეთია: გადამწყვეტი, ისტორიული, ბედის განმსაზღვრელი.

ჩვენ ყველამ კარგად ვიცით, თუ რატომ. მაგრამ მოკლედ მაინც გადავხედოთ ამ არჩევნების კონტექსტს. ქართული ოცნების ხელისუფლება 2022 წლიდან ცხადად პოზიციონირდა, როგორც არადემოკრატიული და ანტი-დასავლური. თუ ისინი მანამდე ფასადურად მაინც ცდილობდნენ დემოკრატიულ ჩარჩოში ოპერირებას, დასავლელი პარტნიორების მიმართ კი – რიტორიკულად მაინც – პატივისცემის გამოჩენას, რუსეთის მიერ უკრაინაში სრულმასშტაბიანი შეჭრის შემდეგ, ეს სრულად ჩამოინგრა. ბევრი ვარაუდია, თუ რატომ მოხდა ეს, მაგრამ ეს ამჟამად ნაკლებად მნიშვნელოვანია.

ბოლო ორი წლის განმავლობაში ქართული ოცნების რიტორიკა და ქმედებები პროგრესულად უარესდებოდა. ხელისუფლების მიერ, ხალხის დაშინების მიზნით, შეიქმნა გამოგონილი თეორია “გლობალური ომის პარტიის” შესახებ, რომელიც, თითქოს, დასავლეთს აკონტროლებს და ბიძინა ივანიშვილისგან საქართველოს ომში ჩაბმას ითხოვს. ცხადია, ამის არანაირი ფაქტობრივი მტკიცებულებები არ არსებობს და მთლიანად შეთხზული მოვლენაა — არც “გლობალური ომის პარტია” არსებობს და არც არავინ ითხოვს საქართველოს ომში ჩართვას. მაგრამ, თუ 21 საუკუნის პოლიტიკამ რამე გვასწავლა, ისაა, რომ ჭეშმარიტება რელატიურია და თუ ტყუილს ბევრჯერ გაიმეორებ, ხალხი დაიჯერებს. ბიძინა ივანიშვილის კი ჰგონია, როგორც თავად აქვს ნათქვამი, რომ ქართველებს ყველაფერს დააჯერებს.

რეალურად, ბიძინა ივანიშვილის მმართველობა ცდილობს საქართველოში დიქტატურა დაამყაროს, სადაც ყველაფერი მის პერსონალურ ინტერესებზე იქნება მორგებული. ამისთვის კი აუცილებელია საზოგადოებაში დანერგოს შიში და უიმედობა. ქართული ოცნების გაველურებულ რიტორიკას ქმედებებიც მოჰყვება — სახელმწიფოს მიერ ორგანიზებული და ხელშეწყობილი ძალადობა, თვალთვალი, საზოგადოების კონტროლის მცდელობა, მაგრამ, მმართველ პარტიას კვლავ შემორჩა სერიოზული წინაღობები ავტოკრატიის დასამყარებლად. პირველ რიგში, ეს ძლიერი სამოქალაქო სექტორია, რომლის გაჩუმება და დისკრედიტაცია, ერთგვარად დეაქტივაცია, მან რუსული კანონით სცადა. თუმცა “ოცნებამ” კარგად ვერ დათვალა. ზოგადად, ქართული ოცნება კარგად იყენებს საზოგადოებრივ კვლევებს, მისი თითოეული გადადგმული ნაბიჯი, ხშირად კარგად დათვლილი და გაზომილია. საზოგადოების შეგრძნებამ, რომ რაღაც რიგზე არ იყო, სამოქალაქო სექტორისა და პოლიტიკური პარტიების ორგანიზებულობამ და დასავლელი მეგობრების სიცხადემ, “ოცნებას” გეგმები აურია; შიშის დანერგვის ნაცვლად, გაერთიანებული, შემართული და გამოღვიძებული საზოგადოება მიიღო, რომელმაც ერთხელ უკან წააღებინა კანონი, ხოლო მეორედ საქართველოს ისტორიაში უპრეცედენტო მასშტაბის დემონსტრაციები გამართა რამდენიმე თვის განმავლობაში, საბოლოო მიზნად კი არჩევნების დღე განსაზღვრა.

რუსული კანონის საწინააღმდეგო მოძრაობაში განსაკუთრებული წვლილი ჰქონდათ ახალგაზრდებს. თუმცა, აუცილებლად უნდა აღვნიშნოთ, რომ ისინი ერთ-ერთი შემადგენელია ამ თაობათაშორისი საპროტესტო მოძრაობის, რომელმაც გააერთიანა საკმაოდ დანაწევრებული საზოგადოება ერთი იდეის გარშემო: საქართველოს ევროპული მომავლისა და დემოკრატიის გადასარჩენად.

ახალგაზრდების პოლიტიკაში (არ)ჩართულობა პრობლემაა არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ გლობალურად. პოლიტიკური კლასის მიმართ უნდობლობა, ხოლო პროცესისგან გაუცხოება, არც გასაკვირია და არც ახალი, მით უმეტეს, ქართულ პოლიტიკურ კლასს რომ შევხედავთ. მაგრამ რუსული კანონის გარშემო განვითარებულმა მოვლენებმა ახალგაზრდები გააქტიურა, გასაგები გახდა რა, რომ ჩვენი მომავალი საფრთხეშია, ჩვენი უმოქმედობა კი —  დამღუპველი. ახლა კი ყველაზე მნიშვნელოვანია, ეს 26 ოქტომბერს, საარჩევნო ყუთებთან “გადაითარგმნოს”.

როგორც დასაწყისში ვახსენეთ, ამ არჩევნების ბედს, დიდწილად, ახალგაზრდების მონაწილეობა გადაწყვეტს. ეს მხოლოდ წინათგრძნობა არ არის, არამედ ერთი მხრივ ჩვენს ხელთ არსებული მონაცემები, ხოლო მეორე მხრივ — სხვა ქვეყნების ბოლოდროინდელი გამოცდილება.

პოლონეთი

ჩვენთვის ყველაზე საინტერესო და მსგავსი პოლონეთის შემთხვევაა. 2023 წლის ოქტომბერში პოლონეთში საპარლამენტო არჩევნები გაიმართა. ერთ მხარეს იყო მმართველი პარტია “კანონი და სამართლიანობა”, რომელიც, ქართული ოცნების მსგავსად, არადემოკრატიული და კონსერვატიული რიტორიკითა და ქმედებებით გამოირჩეოდა. მმართველ პარტიას დაძაბული ურთიერთობა ჰქონდა ევროკავშირთან, ეჭვქვეშ იდგა მედიისა და სასამართლოს დამოუკიდებლობა; იმდენად, რომ ევროკავშირს, გარკვეულწილად, სანქციები ჰქონდა დაწესებული. მეორე მხარეს სამი ოპოზიციური კოალიცია იდგა, რომლებმაც ერთ ბლოკად გაერთიანებაზე უარი თქვეს, თუმცა პირობა დადეს, რომ მმართველ პარტიასთან არ ითანამშრომლებდნენ და შესაბამისად, უმრავლესობის აღების შემთხვევაში, კოალიციურ მთავრობას შექმნიდნენ. ახალგაზრდებსა და ქალებში ოპოზიციის მხარდაჭერა საგრძნობლად მაღალი იყო. ნაცნობი სიტუაციაა, ხომ? თუმცა უნდა აღვნიშნოთ, რომ პოლონეთი, მიუხედავად მმართველი პარტიის სურვილისა და მცდელობისა, მაინც მეტად დემოკრატიული ქვეყანაა, სადაც ძალადობის, ადმინისტრაციული რესურსის გამოყენების და ინსტიტუტების პარტიის დაქვემდებარების ის დონე, რაც საქართველოში გვაქვს, არ არის.

წინასაარჩევნო კამპანია საკმაოდ დაძაბულად წარიმართა, გამოკითხვები კი ოპოზიციის მცირე უპირატესობას აჩვენებდა, რაც დამშვიდების საშუალებას არ იძლეოდა.

არჩევნებამდე რამდენიმე დღით ადრე, სამოქალაქო სექტორმა და ოპოზიციამ ვარშავაში დემონსტრაცია, საბოლოო შეკრება დააანონსა. შედეგმა ყველა მოლოდინს გადააჭარბა:

• დედაქალაქის ქუჩებში მილიონმა ადამიანმა მოიყარა თავი;
• ამით ეს შეკრება პოლონეთის ისტორიაში ყველაზე დიდ დემონსტრაციად შევიდა;
• მსგავსი რამ მოხდა არჩევნების დღესაც — დამოუკიდებელი პოლონეთის ისტორიაში ყველაზე მაღალი მონაწილეობა დაფიქსირდა და არჩევნებზე მოსახლეობის 74% წავიდა. ეს ციფრი იმაზე მაღალი იყო, ვიდრე 1990 წელს გამართულ პირველ დემოკრატიულ არჩევნებში.
• ყველანაირ მონაწილეობას გადააჭარბა ახალგაზრდების აქტივობამ. გამოკითხვებმა აჩვენა, რომ 29 წლამდე აქტივობა თითქმის 70% იყო, რაც წინა არჩევნებთან შედარებით (48%), განუზომლად მაღალია. რაც მთავარია, 29 წლამდე მოქალაქეების აქტივობა იმაზე მაღალი იყო, ვიდრე 60 წელზე უფროსი ამომრჩევლის, რამაც, ქალების მაღალ აქტიურობასთან ერთად, არჩევნების ბედი გადაწყვიტა. როგორც ბიბისიმ შეაფასა, ახალგაზრდებმა და ქალებმა “კანონი და სამართალი” ხელისუფლებიდან გაუშვეს.

მონაცემები საქართველოდან

სულ ცოტა ხნის უკან, ედისონ რისერჩმა მორიგი სოციოლოგიური გამოკითხვა გამოაქვეყნა, სადაც პარტიების რეიტინგთან ერთად, ჩაშლილი იყო მხარდაჭერის სხვადასხვა ასაკობრივი კატეგორიისა და გენდერული მაჩვენებლები. შედეგები დიდად გასაკვირი არ იყო, 18-24 წლის ამომრჩეველში მმართველი პარტიის რეიტინგი სულ რაღაც 14%-ია, ხოლო 25-34 წლის ამომრჩეველში — 22%. დინამიკაში კი, რაც უფრო იმატებს ელექტორატის ასაკი, მით მეტად იმატებს ქართული ოცნების რეიტინგიც, რომელიც ყველაზე მაღალი 46%-60+ მოსახლეობაშია. ასევე, მაღალია ქალებისა და კაცების პრეფერენციებში სხვაობაც და თითქმის 10%-ით ნაკლები ქალი უჭერს მმართველ პარტიას მხარს, ვიდრე კაცი, ხოლო ოპოზიციურ პარტიების უმრავლესობას პირიქით — მეტი ქალი უჭერს მხარს, ვიდრე კაცი.

რას ნიშნავს ეს? მარტივად რომ ვთქვათ, რაც მეტი ახალგაზრდა მივა არჩევნებზე, მით ნაკლები იქნება ქართული ოცნების შედეგი. იგივეა ქალების შემთხვევაშიც. გარდა ამისა, “ოცნების” რეიტინგი ზოგადად არჩევნებში მონაწილეობის პირდაპირპროპორციული იქნება — რაც მეტი იქნება აქტივობა, მით ნაკლები იქნება მმართველი პარტიის პროცენტული შედეგი. მაგალითად, 2020 წლის არჩევნებზე ქართულმა ოცნებამ 928,004 ხმა მიიღო, რაც 48.22 პროცენტი იყო. ხოლო 2021 წელს, მან ასი ათასი ხმით ნაკლები მიიღო — 824.755, თუმცა პროცენტულად სულ ორი პროცენტი დააკლდა და საბოლოო შედეგი 46.75% გამოვიდა, რადგან ამომრჩეველთა აქტივობა უფრო დაბალი იყო — 51.92% 2021 წელს, ხოლო 2020 წელს — 55.70%.

აქედან გამომდინარე, გამოკითხვის შედეგებმა, სადაც “ოცნება” 30-35%ის ფარგლებში აგროვებს, არ უნდა მოგვცეს დამშვიდების საშუალება. თუ მმართველი პარტია კვლავ დაახლოებით 850 000 ხმას მიიღებს, ის შეიძლება 35 პროცენტიც იყოს და 45 პროცენტიც. ამავდროულად, თუ არჩევნებზე იმაზე მეტი 60+ ასაკის ადამიანი წავა, ვიდრე ახალგაზრდა, “ოცნების” შედეგი პროცენტულად უფრო მაღალი შეიძლება დაფიქსირდეს. ყველაფერი არჩევნების დღეს ამომრჩევლის მონაწილეობაზე იქნება დამოკიდებული. ამისთვის კი არჩევნების დღემდე აქტიურობაა საჭირო.

ეს არც ნიჰილიზმის საშუალებას გვაძლევს — პირიქით. ჩვენ ვხედავთ, რომ ცვლილებები შესაძლებელია. საზოგადოებაში არის ამის აქტიური მოთხოვნა, რაც კვლევებითაც დასტურდება. პოლონეთის გამოცდილება კი გვიჩვენებს, რომ ახალგაზრდების მონაწილეობას შეუძლია არჩევნების ბედი დადებითად გადაწყვიტოს. ამიტომ, 26 ოქტომბრამდე დარჩენილი დღეები ყველამ უნდა გავატაროთ ჩვენი მეგობრების, კურსელების, ნათესავების, ნაცნობების დარწმუნებაში, რომ წავიდნენ არჩევნებზე და ხმა მისცენ ნებისმიერ ოპოზიციურ პარტიას, რომელსაც ბარიერის გადალახვის შესაძლებლობა აქვს. 26 ოქტომბერს წყდება ჩვენი მომავლის ბედი. ან ვიცხოვრებთ ევროპულ, დაცულ, ეკონომიკურად ფეხზე დამდგარ, დემოკრატიულ სახელმწიფოში ან აღმოვჩნდებით ბიძინა ივანიშვილის კერძო საკუთრებად ქცეულ ქვეყანაში, რომელიც იქნება უპერსპექტივო, სიღარიბეში ჩაფლული, რუსეთთან და სხვა გამოწვევებთან მარტო, იზოლაციაში დატოვებული.

არჩევანი ჩვენზეა. რაც მეტს დავარწმუნებთ არჩევნებამდე, რაც მეტს ვიმუშავებთ, რაც მეტს დავაკვირდებით და რაც მეტნი მივალთ 26 ოქტომბერს საარჩევნო ყუთთან, მით მეტად გაუჭირდება “ოცნებას” ხელისუფლებაში დარჩენა, გაყალბება და მანიპულაცია. ჩვენ ქართული ოცნების არა მხოლოდ დამარცხება შეგვიძლია, არამედ პრო-ევროპული ძალების დიდი სხვაობით გამარჯვებაც.