რამდენიმე დღის წინ გავრცელდა ინფორმაცია, რომ თბილისში, სამების საკათედრო ტაძარში გამოფინეს ხატი ფოტოკოლაჟით, რომელიც რუსეთში წმინდანად შერაცხილ მატრონას ეძღვნება. მატრონა მოსკოველის პიროვნება ოკუპანტ ქვეყანაშიც კი საკამათოა, თუმცა მის სადიდებელ ხატს კიდევ უფრო საკამათოს იქვე მიხატული საბჭოთა დიქტატორი, იოსებ სტალინი ხდის.

ამ საკითხს კრიტიკის, ბრალდებებისა და თავის მართლების ტრადიციული კასკადი მოჰყვა. შემდეგ ხატს პროტესტის ნიშნად საღებავი შეასხეს, აქტივისტ ნატა ფერაძის მიმართ კი აგრესიული კამპანია და მუქარები დაიწყო.

აქ მოკლედ გიამბობთ, ვინ არის მატრონა მოსკოველი, როგორ აღმოჩნდა მის ხატზე სტალინი და ვინ ჩამოიტანა ის საქართველოში. აქვე გაიგებთ, რომ ორგანიზებასა და მუქარებში, რაღა თქმა უნდა, ღიად პრორუსული, კრემლისტური პარტიები არიან ჩართულნი.

ვინ არის მატრონა და რა უნდა მის ხატზე ურწმუნო დიქტატორს

რუსული საგამოძიებო პროექტის Open Media-ს ინფორმაციით, მატრონას წმინდანად შერაცხვაზე მუშაობა ერთ-ერთი ეკლესიის იღუმენიამ დაიწყო. კერძოდ, მონასტერს დამატებითი შემოსავლისთვის საკუთარი წმინდანი სჭირდებოდა, რომელთანაც მომლოცველები მივიდოდნენ, ამიტომ 1990-იანი წლების ბოლოს, მატრონას კანონიზაციის მცდელობა დაიწყო.

“მიუხედავად იმისა, რომ 1997 წელს კანონიზაციის სინოდალურმა კომისიამ ვერ იპოვა საფუძველი მატრონას კანონიზაციისთვის, ერთი წლის შემდეგ მისი ნეშტი გადაასვენეს მონასტერში, ხოლო კიდევ ერთი წლის შემდეგ მატრონამ მიიღო ადგილობრივად პატივცემული მოსკოვის წმინდანის სტატუსი. უკვე 2004 წელს, მეორე მცდელობისას, მატრონა წმინდანად შერაცხეს”, — წერს რუსული კრიტიკული მედიასაშუალება მედუზა საგამოძიებო პროექტზე დაყრდნობით.

მატრონას ისტორია მისი ახლობლის დაწერილ მოგონებების წიგნს და არაერთ ლეგენდას ემყარება. მათ შორის, მითად დადის ის ისტორიაც, რომ საბჭოთა დიქტატორი იოსებ სტალინი მეორე მსოფლიო ომისას მატრონას შეხვდა და მისი რჩევა გაითვალისწინა. წმინდანად შერაცხილებზე მითები ხშირია და თავად სტალინის მორწმუნე ქრისტიანად წარმოჩენის მცდელობებიც არაერთხელ გვინახავს. დიქტატორის მორწმუნე ფანკლუბს არ სურს დაიჯეროს, რომ სტალინი ეკლესიებს ანადგურებდა. მისი სახელის ჩამოსარეცხად, ხან იმ ლეგენდებს ჰყვებიან, რომ გულის ჯიბეში ბიბლიას ატარებდა, ხან კი იმას, რომ სიკვდილის წინ რწმენის წინააღმდეგ ბრძოლა მოინანია. თუმცა ფაქტი მხოლოდ ერთია — სტალინი ებრძოდა რელიგიას და რელიგიურ ადამიანებს.

კრემლისგან დამოუკიდებელი რუსული გამოცემები, მათ შორის მედუზა, ნოვაია გაზეტა და დოჟდი სხვადასხვა კვლევაზე და ისტორიულ წყაროებზე დაყრდნობით წერენ, რომ ასეთივე ლეგენდაა მატრონას და სტალინის შეხვედრაც, რომლის შემდეგაც, თითქოს სტალინმა მოსკოვზე ღვთისმშობლის ხატი გადაატარებინა.

რაც შეეხება ხატს, ის სწორედ ამ ისტორიის უკვდავსაყოფად შეიქმნა, არც ისე დიდი ხნის წინ, 2008 წელს. უცნაურია, რომ სტალინის გამოსახულება ხატზე გაცილებით უფრო დიდია, ვიდრე წმინდანად შერაცხილი მატრონასი. არადა, ძირითადად წმინდანები არიან მთავარი ფიგურები და არა ბოროტმოქმედები ან მრევლი.

ისიც არ უნდა დავივიწყოთ, რომ ხატი, რომელიც სამებაში პატივით გამოფინეს, თავად რუსეთში დაიწუნეს, ეკლესიიდან ჩამოხსნეს და მისი გამომფენი სასულიერო პირიც დაითხოვეს. მაშინ ეპარქიის წარმომადგენლებმა უარი თქვეს ხატის კურთხევაზე, რაც ასე ახსნეს: “ეს არის არაავტორიზებული სურათი, რადგან წმინდა მატრონასა და სტალინს შორის საუბარი მხოლოდ ლეგენდაა და არ შეესაბამება რეალობას”.

ახლა იმაზე გადავიდეთ, რა ამბავი მოჰყვა ამ ხატს ჩვენთან

სამებაში გამოფენილი ხატი ცოტა სხვანაირია. რამდენიმე დღე სოციალურ ქსელში იმის განხილვამ წაიღო, იყო თუ არა სტალინის გამოსახულებიანი ნახატი ხატი და საერთოდ ერთი და იგივე ხატი იყო თუ არა. მერე საპატრიარქოს საზოგადოებასთან ურთიერთობის წარმომადგენელი გამოჩნდა და ამტკიცებდა, რომ ეს აჟიოტაჟი შობას სპეციალურად დაამთხვიეს და მიზანი დღესასწაულის სკანდალით გადაფარვა იყო.

ღიად პრორუსული პარტიის, პატრიოტთა ალიანსის ლიდერმა, დავით თარხან მოურავმა განაცხადა, რომ ხატი სამების ეკლესიას მან შესწირა. ასევე პრორუსი ირმა ინაშვილი და დავით თარხან მოურავი ორ ხმაში იმეორებდნენ, რომ ზოგადად ხატებზე სხვა ბოროტმოქმედებიც არიან გამოსახულნი და მაგალითად მოჰყავდათ დიოკლიტიანე და გველეშაპი წმინდა გიორგის ხატზე. მათივე განმარტებით, ამ ხატზეც დამდაბლებული სტალინი ჩანს და ის არა მის სიდიადეს, არამედ მატრონას ეძღვნება. თუმცა რაც არ უნდა თქვან კრემლის მოტრფიალე პოლიტიკოსებმა, ერთი შეხედვითაც შესამჩნევია, რომ წინა პლანზე გამოჭიმული, მხრებში გამართული სტალინი, რომელიც მატრონასთან ზურგშექცევით დგას, დამდაბლებული ნამდვილად არ არის.

მერე იყო განხილვები მატრონაზე, სტალინსა და მის სისხლიან წარსულზე, საქართველოს მთავრობისა და მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქოს პრორუსულობაზე. გუშინ, 9 იანვარს სიტუაცია შეიცვალა, როცა აქტივისტმა ნატა ფერაძემ სამებაში გადაღებული ვიდეო გაავრცელა. კადრში ჩანდა, რომ მატრონას ხატს, რომელზეც სტალინიც იყო გამოსახული, ცისფერი საღებავი შეასხეს.

საპატრიარქომ ამას ვანდალური აქტი უწოდა და სამებაში ჟურნალისტების შესვლა შეზღუდა; შსს-მ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 166-ე მუხლით დაიწყო გამოძიება; ქართულმა ოცნებამ მომხდარი ანტიეკლესიურ და პროვოკაციულ ქმედებად შეაფასა; მოქალაქეთა ნაწილმა მადლობა გადაუხადა აქტივისტს გამბედაობისთვის; სოციალურ ქსელში კი მსჯელობა იმაზე გაგრძელდა, იყო თუ არა პროტესტის ეს ფორმა რელიგიური გრძნობების შეურაცხყოფა ან პროვოკაცია. უფლებადამცველების ნაწილი ხაზს უსვამდა, რომ ეს გამოხატვის თავისუფლებაა.

ამ განხილვებს პრორუსული, ჰომოფობიური და ძალადობრივი ჯგუფების გაძლიერება და დაორგანიზება მოჰყვა. აქტივისტმა არაერთი მუქარის შემცველი შეტყობინება მიიღო, რაზეც პოლიციას მიმართა. მედია აპრილი შსს-სგან ელოდება პასუხს, დაიწყო თუ არა ამ მუქარებზე გამოძიება.

დღეს ნატა ფერაძეს სახლთან ძალადობრივი, ჰომოფობიური, პრორუსული ალტინფოს წარმომადგენლები და სასულიერო პირები მიუვარდნენ. ისინი პოლიციის კორდონის გარღვევას ცდილობდნენ და აქტივისტს ძალადობით ემუქრებოდნენ.

მოძალადეებმა უკვე დატოვეს ტერიტორია და როგორც ფერაძე წერს, ადგილზე საპატრულო პოლიციის ეკიპაჟი რჩება. ამავდროულად, გავრცელდა ინფორმაცია და კადრები, რომ ალტინფოს წევრები ნატა ფერაძის მხარდამჭერებს დაესხნენ თავს, როცა ისინი ტერიტორიას ტოვებდნენ.

ფერაძე რადიო თავისუფლებასთან განმარტავს, რომ ეს არ არის მისი პირველი პროტესტი სტალინის წინააღმდეგ, მუხრანში ის რეგულარულად ღებავს დიქტატორის ბიუსტს და ახლა მსგავს რეაქციას არ ელოდა. ის ხაზს უსვამს, რომ თუ ვინმეს სურს სიწმინდეების დაცვაზე საუბარი, გელათის და სხვა ტაძრების დასაცავად ერთად უნდა იბრძოლონ.

ეს ამბავი არც მმართველ გუნდს დაუტოვებია უყურადღებოდ და უკვე დააანონსეს კანონპროექტი, რომლის “მიზანია” არ დაუშვას რელიგიური ტაძრების შეურაცხყოფა და საზოგადოებაში რელიგიური ნიშნით შუღლის გაღვივება. ამასობაში, სტალინის გამოსახულებიანი ხატი სამებაში გაწმინდეს და როგორც რადიო თავისუფლება წერს, უფრო თვალსაჩინო ადგილას გადაიტანეს.

აღსანიშნავია, რომ ქვეყანაში, სადაც კომუნისტური ტოტალიტარული ან/და ფაშისტური სიმბოლიკის პროპაგანდა კანონით არის აკრძალული, ეკლესიაში ადგილი დაუთმეს ყველაზე ცნობილი საბჭოთა დიქტატორის გამოსახულებას, რომელიც მილიონობით ადამიანის მკვლელობაზეა პასუხისმგებელი. ისევე, როგორც ასეულობით ტაძრის განადგურებაზე — სწორედ ამ მიყენებული ზიანის აღმოსაფხვრელად სპეციალური კანონი გვაქვს და საპატრიარქოს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან ვაფინანსებთ.

ამ საკითხზე ყურადღება პოლონეთის საელჩომ გაამახვილა, რომელმაც სტალინის გამოსახულებიან ხატს მის მიერ ამოხოცილი პოლონელების შესახებ სტატისტიკური ინფორმაცია დაურთო.

არც ის უნდა დაგვრჩეს ყურადღების მიღმა, რომ ქალ აქტივისტს პროტესტის ფორმის გამო ათეულობით მოძალადე ემუქრებოდა, მათ შორის ისინიც, ვინც 5 ივლისს აქტივისტებზე და ჟურნალისტებზე ძალადობა დააორგანიზა, რის შედეგადაც 50 ადამიანი დაშავდა.