ავტორი: თამთა ნაჭყებია

ნათია ჩიქოვანი პრო-ევროპული პროტესტის ერთ-ერთი აქტიური მონაწილეა. უსამართლობის კატეგორიული მიუღებლობის გამო, ნათია ბავშვობიდან ცდილობდა, ჩაგრულთა უფლებები დაეცვა. რამდენიმე წელია, მიუსაფარ ცხოველებზე ზრუნავს, ანტი-რუსულ აქციებში კი ყველა იმ ღირებულების დასაცავად მონაწილეობს, რომელიც მისთვის ფუნდამენტურია. 

ნათია ჩიქოვანი მარკეტინგის და საზოგადოებასთან ურთიერთობის სპეციალისტია, ამასთან, 10 წლის განმავლობაში პროფესიონალი მოდელი იყო, ხოლო აქტივიზმში თავისი ბუნებიდან გამომდინარე ჩაერთო. 

“ბავშვობიდან მაწუხებდა გენდერული უთანასწორობა. მაშინ სიტყვა “ფემინიზმის” მნიშვნელობაც კი არ ვიცოდი. ყოველთვის მაღალი მგრძნობელობა მქონდა უსამართლობის მიმართ, შრომის უფლებები იქნებოდა ეს თუ მოწყვლადი ჯგუფების უფლებები. ნებისმიერი ჩაგრულის მიმართ მქონდა ემპათია და ჩემს ვალდებულებად მიმაჩნდა, მათ დასაცავად ყველაფერი გამეკეთებინა”, — ამბობს ნათია. 

თუმცა, მიუსაფარი ცხოველების პრობლემებისგან წლების განმავლობაში დისტანცირდებოდა. როგორც ჰყვება, იცოდა, რომ თუ ამ საკითხს მეტ ყურადღებას დაუთმობდა, უკან დასაბრუნებელი გზა აღარ ექნებოდა. 

მაგრამ 2018 წლის ოქტომბერში მისი საცხოვრებელი კორპუსის სადარბაზოს კატა შემოეჩვია. 

“მისი გამოკვება და მოვლაც ავტომატურად დავიწყე. ეს ფისო, როგორც შემდეგ მივხვდი და ჩემმა ცოდნამ გამაგებინა, იყო ან სახლიდან გამოგდებული, ან დაკარგული და ძალიან უნდოდა სახლში ყოფნა. მე-7 სართულზე მაკითხავდა ხოლმე და ერთ დღესაც კარი გავუღე. 2 საათში ყველაზე მეტად მიყვარდა”. 

კატა ერთ თვეში დაიღუპა, როგორც ამბობს, “მისი გამოუცდელობის და ვეტერინარული სფეროს უპასუხისმგებლობისა და არაპროფესიონალიზმის გამო”.

თუმცა, ამ ტრავმამ ნათიას კატების ჯანმრთელობისა და მოვლის შესახებ ინფორმაციების მოძიებისა და სხვა კატების მოვლისკენ უბიძგა.

2020 წლის მარტში, როცა კორონავირუსის პანდემიის გამო საყოველთაო კარანტინი გამოცხადდა და მოძრაობა შეიზღუდა, მიუსაფარი ცხოველები მასობრივი შიმშილობის საფრთხის წინაშე დადგნენ. 

“ტრასებზე მცხოვრებ მიტოვებულ ცხოველებთან მუშაობა ყველაზე რთულია. ზოგიერთი უბრალოდ გემუდარება, რომ წაიყვანო — წვება შენს ფეხებთან და ტირილს”.

ნათია ჩიქოვანი ამ დროს დაამატეს ჩათში, სადაც შეკრებილი ადამიანები მსჯელობდნენ, როგორ გადაერჩინათ ცხოველები “ნელი, მტანჯველი სიკვდილისგან – შიმშილით დახოცვისგან”. 

“მიკედლებული ცხოველები მშივრები რჩებოდნენ, განსაკუთრებით, რეგიონში. ჩათში შეკრებილი ადამიანებიდან ბოლოს რვანი დავრჩით. გავაკეთეთ საინიციატივო ჯგუფი. პროექტი ძალიან წარმატებით განხორციელდა. შეგროვდა თანხა, საკვები, გავიცანი ბევრი მოხალისე, აქტივისტი. ერთ ჯაჭვად შევიკარით და ბევრი ცხოველი გადავარჩინეთ. 

შემდეგ გადავწყვიტეთ, გაგვეკეთებინა ორგანიზაციაც, რომელიც ცხოველთა საკითხებზე იმუშავებდა. 2020 წლის დეკემბერში ჩამოვაყალიბეთ ორგანიზაცია Animal Project”. 

მას შემდეგ, რაც ქართულმა ოცნებამ რუსული კანონი მიიღო, ორგანიზაციამ მუშაობა ფაქტობრივად შეაჩერა — არ აქვთ ახალი პროექტები და დაფინანსება. თუმცა, მისი წევრები ცხოველთა გადარჩენის მისიებს თავიანთი შესაძლებლობის ფარგლებში ისევ აგრძელებენ. 

ნათია ამბობს, რომ Animal Project იმ საქმეს აკეთებდა, რაც რეალურად სახელმწიფოს ევალება.

“NDI-ის 2022 წლის კვლევით, უსახლკარო ცხოველების პრობლემა საქართველოს ყველა რეგიონში მოსახლეობამ ტოპ სამ სოციალურ პრობლემაში დაასახელა. წარმოიდგინეთ, ეს ხდება იმ ქვეყანაში, სადაც სხვა ამდენი პრობლემაა. ეს არ არის მხოლოდ ცხოველების კეთილდღეობასა და უსაფრთხოებაზე ზრუნვა. ეს ეხება ქვეყნის იმიჯს, რეპუტაციას, ადამიანების მენტალურ ჯანმრთელობას, ფიზიკურ უსაფრთხოებას, ფინანსებსაც, იმიტომ, რომ ძალიან დიდი თანხა უჯდება სახელმწიფოს ის, რომ ქვეყანა ცოფის გავრცელებით წითელ ზონაშია დღემდე და ამ პრობლემას არათუ ვერ, არამედ ძალიან გამიზნულად არ აგვარებენ. არის კორუფციული კერებიც”.

ცხოველებზე ზრუნვა რთული მხოლოდ ფინანსური ან ადმინისტრირების კუთხით არ არის — ეს მენტალურ სიმყარესაც მოითხოვს, ვინაიდან, ცხოველთა მოყვარულებს ბევრ მიტოვებულ, ავადმყოფ, ძალადობის მსხვერპლ ცხოველთან უწევთ ურთიერთობა. 

ნათიასთვის ყველაზე დიდი ტკივილი იმის გაცნობიერებაა, რომ ყველას ვერ გადაარჩენს, ვინაიდან, ფინანსური, დროითი და ემოციური რესურსები ამოუწურავი არ არის. 

“ტრასებზე მცხოვრებ მიტოვებულ ცხოველებთან მუშაობა ყველაზე რთულია. ზოგიერთი უბრალოდ გემუდარება, რომ წაიყვანო — წვება შენს ფეხებთან და ტირილს იწყებს. ზოგჯერ სხვისი მანქანით ხარ, მანქანის პატრონი გეუბნება, რომ ამა თუ იმ ცხოველს ვერ ჩაისვამს და შენ ვერაფერს აკეთებ; ან უკვე იმდენ ცხოველზე გაქვს პასუხისმგებლობა აღებული, რომ კიდევ ერთზე პასუხისმგებლობის დამატების რესურსი აღარ გაქვს”, — ამბობს ნათია და ჰყვება, რომ ცხოველების გადასარჩენად მას და მის მეგობრებს დაუჯერებელი რამეებიც გაუკეთებიათ — “მანქანაში ან ვიღაცის ფარეხში გაგვითენებია ღამე და ა.შ, ეს ყველაფერი ილექება ტრავმებად, რასაც ვერაფერი შველის”. 

ამის გამო ნათია ახლა ტრასებზე დატოვებულ ცხოველებთან აღარ მუშაობს. 

“საჭმლით დახუნძლული დავდიოდი ტრასებზე და ორი საათის გზას ექვს საათს ვანდომებდი, ყველგან ვაჩერებდი, ყველა ცხოველს ვაჭმევდი და რითაც შემეძლო, ვეხმარებოდი. ბოლოს რომ მივხვდი, რომ ეს ჩემთვის იმდენად ტრავმულია, საკუთარ თავს ავუკრძალე საჭესთან დაჯდომა თბილისს გარეთ, სხვის მანქანაში კი უკანა სავარძელზე ვზივარ და ვცდილობ, ფანჯრებიდან არ გავიხედო. სხვები ამას დღემდე აკეთებენ და მადლობა მათ”. 

“არ ვარ ფსიქოლოგიურად იმისთვის მზად, რომ მოვისმინო ის, რასაც მეტყვის — საკუთარი მამისგან მოვისმინო ის საშინელებები, რასაც ვისმენთ ტელევიზორიდან ჩვენზე. აქ, რუსთაველზე რომ მოვდივარ და ადამიანებს მამებთან ერთად ვხედავ, მეტირება. მეც მინდა, მამაჩემთან ერთად ვიყო აქ და ვერ ვარ”.

ამასთან, როგორც ამბობს, ბარიერებს ყოველ საფეხურზე აწყდება — ბარიერია შემფარებლის, ასევე, კლინიკის პოვნა, თუ ცხოველს ვირუსი აქვს, ვინაიდან საქართველოში არ არსებობს ცხოველების კარანტინის ზონები. 

“ფული უნდა იშოვო, ვიღაცას შეიძლება “ეკაჩავო”. კლინიკებში ისეთი ბალანსი უნდა დაიჭირო, რომ თან არც დაახრჩო ეს ვეტერინარები, იმიტომ, რომ სხვაგან წასასვლელი არსად არ არის, ან რაღაცები გადაყლაპო. ძალიან ბევრჯერ მკვდარი ცხოველები წამომიყვანია, რადგან ვიცი, რომ შემდეგ ისევ მასთან მომიწევს მისვლა”. 

პროტესტი

2023 წლის გაზაფხულზე, როცა ქართულმა ოცნებამ პირველად გამოიტანა და პირველი მოსმენით მიიღო რუსული კანონი, ნათია ჩიქოვანი პარლამენტის შენობასთან, ჭიჭინაძის ქუჩაზე, საპროტესტო აქციაზე იყო.

როგორც ჰყვება, მაშინ ცოტათი შეშინდა კიდეც, რომ ხალხი რუსული კანონს არ გააპროტესტებდა.

ასე არ მოხდა — 7-8 მარტს თბილისის პროტესტი მასშტაბური იყო. 2023 წლის 9 მარტს “ოცნებამ” რუსული კანონის გაწვევის შესახებ განაცხადა, 10 მარტს კი ჩააგდო. 

თუმცა, ეს ნაბიჯი დროებითი უკან დახევა აღმოჩნდა. 2024 წლის აპრილში ქართულმა ოცნებამ ისევ დააინიციირა რუსული კანონი. ამჯერად უკან არ დაუხევიათ. საქართველო კვლავ მოიცვა პროტესტმა, რომელიც მთელი გაზაფხულის განმავლობაში გაგრძელდა. 2024 წლის ზაფხულში ქვეყანამ საპარლამენტო არჩევნებისთვის დაიწყო მზადება.

2024 წლის ოქტომბერში საპარლამენტო არჩევნები მნიშვნელოვანი დარღვევებით ჩატარდა. საპროტესტო ტალღა ამასაც მოჰყვა. 28 ნოემბერს კი “ოცნებამ” განაცხადა, რომ “2028 წლამდე” აჩერებს ევროკავშირთან გაწევრების მოლაპარაკებებს. 28 ნოემბრიდან დღემდე საქართველოში არც ერთი დღე არ ყოფილა საპროტესტო აქციის გარეშე.

ნათია ჩიქოვანი ყველა ამ პროცესის აქტიური მონაწილეა. ამბობს, რომ ბრძოლას არა პათეტიკური, არამედ პრაგმატული საფუძვლით აგრძელებს. 

“ჩემთვის წარმოუდგენელია, ვხედავდე, ქვეყანა იძირება ჯოჯოხეთში, ჭაობში, ჩემი სამშობლო ემსგავსებოდეს დედამიწაზე ყველაზე ცუდ, უსამართლო, არაჯანსაღ ქვეყნებს და მე არაფერს ვაკეთებდე. რუსთაველზე არა მხოლოდ ქვეყნისთვის, როგორც სამშობლოსთვის, არამედ საკუთარი თავისთვის, ჩემი მომავლისთვის, ჩემი პატარა ძმისთვის და ჩემი შვილისთვის ვდგავარ, თუ გავაჩინე.

მე ვარ პრივილეგირებული, რომ დღეს ბანერით ხელში დგომისთვის ხვალ არ დამხვრეტენ და არ გადამასახლებენ. კი, შეიძლება, ციხეში ჩავჯდე, მაგრამ ციხეში ჩაჯდომა არის მაქსიმუმი, რაც მემუქრება. არ ვფიქრობ, რომ ვიღაცამ შეიძლება მომკლას. შესაბამისად, როცა ამ პრივილეგიას ვგრძნობ და როცა ვიცი, რომ სხვა ადამიანებმა სიცოცხლე გაწირეს სამშობლოსთვის, სხვანაირად ვერ წარმომიდგენია”. 

ზოგიერთი დღე განსაკუთრებით რთული და დამთრგუნველი შეიძლება აღმოჩნდეს.

ნათია გვიყვება, რომ იმედგაცრუების შემდეგ ფეხზე წამოდგომა ცხოველებისთვის ბრძოლის გამოცდილებამ ასწავლა, ამავე დროს კი, რუსთაველის პროტესტი ეხმარება ძაღლებსა და კატებზე ზრუნვაში, რაც, თავის მხრივ, მასაც შველის. 

“მაგალითად, რუსთაველზე ვისწავლე, როგორ დავამუშაო საჭდით დაინფიცირებული ყური, რასაც ადრე ვერ ვაკეთებდი — არ მეგონა, რომ მსგავსი რამ ასეთ პირობებში საერთოდ შესაძლებელი იყო. რუსთაველმა და ბევრი ცხოველმოყვარულის ერთად დგომამ მასწავლა, რომ თურმე, შესაძლებელია. დავდივარ პირველადი დახმარების პატარა ჩანთით და ძალიან მამშვიდებს, რომ ცხოველებს ამ ფორმით ვეხმარები”. 

“მამა ქართულმა ოცნებამ წამართვა”

პოლიტიკური აზრთა სხვადასხვაობის გამო ნათიას მამა აღარ ელაპარაკება. 

როგორც ამბობს, მამის მყიფე ფსიქიკამ პროპაგანდას ვერ გაუძლო — “ოცნების” მიერ გამოყენებულმა პროპაგანდის რუსულმა მეთოდებმა, რაც მოქალაქეების შიშებზე, შფოთვებზე, სისუსტეებზე აპელირებას გულისხმობს, მასზე გავლენა მოახდინა. 

ამ ამბის მოყოლისას ნათიას თვალები ცრემლებით აევსო. 

“დღე არ გადის, არ ვიფიქრო, რომ აი, ახლა დავურეკავ. ვიცი, რომ დამელაპარაკება. მაგრამ ვერ ვდგამ ამ ნაბიჯს, არ ვარ ფსიქოლოგიურად იმისთვის მზად, რომ მოვისმინო ის, რასაც მეტყვის — საკუთარი მამისგან მოვისმინო ის საშინელებები, რასაც ვისმენთ ტელევიზორიდან ჩვენზე. აქ, რუსთაველზე რომ მოვდივარ და ადამიანებს მამებთან ერთად ვხედავ, მეტირება. მეც მინდა, მამაჩემთან ერთად ვიყო აქ და ვერ ვარ”. 

მამისგან განსხვავებით, დედა ნათიას მხარს უჭერს. ზოგჯერ მასთან ერთად აქციებზეც დადის. ნერვიულობს, მაგრამ იცის, რომ შვილის ხასიათს ვერ შეცვლის. 

“მე ბოლომდე ბრძოლას ვაპირებ და დარწმუნებული ვარ, რომ დადგება ის წერტილი, როცა ეს რეჟიმი ძალიან მწარედ იწვნევს ყველაფერს საკუთარ ტყავზე”.

ნათია უკვე შეუთანხმდა მეგობრებს, როგორ და ვისთან დარეკონ იმ შემთხვევაში, თუ დააკავებენ — დედა ამ პროცესში არ უნდა ჩაერთოს.

“დედაჩემს და მამაჩემს, რომლებიც არ ცხოვრობენ ერთად, აქვთ ძალიან მძიმე კონფლიქტი ჩემთან დაკავშირებით. მამაჩემი დედაჩემს ეუბნება, რომ მისი ბრალია, ასეთი რომ ვარ. დედას, როგორც შეუძლია, მიცავს”. 

მიუხედავად იმისა, რომ უწყვეტი პროტესტი უკვე 7 თვეა, გრძელდება და არავინ იცის, კიდევ რამდენ ხანს მოუწევს ქვეყანას ასეთ რეჟიმში ცხოვრება, ნათია ბრძოლის გასაგრძელებლად მზად არის. 

“რუსეთი ძალიან დიდი ქვეყანაა. საქართველოში კი ადამიანების დაპატიმრება განსხვავებულად მოქმედებს. მთელს სანათესავოს, სამეგობროს, სამეზობლოს იმტერებ, როცა ერთ ადამიანს ციხეში სვამ. გამოცდილება გვაქვს, რომ ასეთი ვითარებიდან გამოვძვერით გაცილებით მძიმე პერიოდში, როცა ადამიანებს მართლა ქუჩაში ხვრეტდნენ. მე ბოლომდე ბრძოლას ვაპირებ და დარწმუნებული ვარ, რომ დადგება ის წერტილი, როცა ეს რეჟიმი ძალიან მწარედ იწვნევს ყველაფერს საკუთარ ტყავზე. არ ვიცი, როდის მოხდება ეს, მაგრამ შეუძლებელია, საქართველოში ეს რეჟიმი დიდხანს დარჩეს”.