“თბილისი პრაიდმა” ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისს (ODIHR) საქართველოში ლგბტ+ უფლებადამცველებისა და აქტივისტების მდგომარეობის შესახებ წერილობითი მოსაზრებები წარუდგინა. ამის შესახებ ინფორმაციას ორგანიზაცია Facebook გვერდზე ავრცელებს.
დოკუმენტში განხილულ საკითხებს შორისაა გაზრდილი დამაზიანებელი ანტი-ლგბტ+ რიტორიკა ხელისუფლების წარმომადგენლებისა და პოლიტიკოსების მიერ; ასევე 2021 წლის 5 ივლისისა და 2023 წლის 8 ივლისის ძალადობრივი მოვლენები, მათი არაეფექტური გამოძიება და ადამიანის უფლებათა სამოქმედო გეგმის შემუშავება.
წერილობითი მოსაზრებები “საფარისა” და “ადამიანის უფლებათა სახლის” უფლებადამცველების საჭიროებების ვრცელი კვლევის განხილვით იწყება, რომელიც ევროკავშირის მხარდაჭერით განხორციელდა. ის 2021 წელს გამოქვეყნდა და მიზნად ისახავდა ქართველი უფლებადამცველების მიმართ არსებული საფრთხეების, რისკებისა და საჭიროებების გამოვლენას. მონაცემებმა ცხადყო, რომ უფლებადამცველების მიმართ ყველაზე გავრცელებულ საფრთხეები იყო:
- ონლაინ შევიწროება/ბულინგი — 67 შემთხვევა;
- მადისკრედიტირებელ კამპანიები – 58 შემთხვევა;
- პოლიციის გულგრილობა უფლებადამცველების მიმართ განხორციელებული კრიმინალური ქცევის დროს — 54 შემთხვევა;
- ოჯახის წევრებზე ზეწოლა — 37 შემთხვევა;
- ფიზიკური თავდასხმა ქუჩაში (ცემა და შეურაცხყოფა) — 35 შემთხვევა.
ამასთან, კვლევა მიზნად ისახავდა უფლებადამცველთა იმ კატეგორიების გამოვლენასაც, რომლებიც ყველაზე მაღალი საფრთხის წინაშე დგანან საქართველოში. კვლევაში მონაწილე ყველა რესპონდენტს (100%) სჯეროდა, რომ ლგბტ+ უფლებადამცველები ყველაზე დიდი რისკის ქვეშ არიან. დანარჩენი მონაცემები ასე გადანაწილდა:
- ქალთა უფლებების დამცველები — 61%;
- რელიგიური უმცირესობების უფლებადამცველები — 50%;
- ეთნიკური უმცირესობების დამცველები — 28%;
- ედიქტების უფლებების დამცველები — 24%.
გამოკითხულთაგან მხოლოდ 16%-მა აღნიშნა, რომ, ზოგადად, სამოქალაქო უფლებების დამცველებს საფრთხე ემუქრებათ.
დოკუმენტში შენიშვნის სახით ნათქვამია, რომ ვითარება 2021 წლიდან დღემდე მნიშვნელოვნად გაუარესდა. ეს ეხება როგორც ლგბტ+ უფლებადამცველებს, ასევე — სამოქალაქო აქტივისტებსა და არასამთავრობო სექტორის ლიდერებს.
დაკომენტში ხაზგასმულია, რომ მაღალი თანამდებობის პირებისა და პოლიტიკოსების მხრიდან ანტი ლგბტ+ რიტორიკა საგრძნობლად გაზრდილია. კერძოდ, ღია ჰომოფობიური რიტორიკა, ანტი ლგბტ+ დეზინფორმაცია, პროპაგანდა და დისკრედიტაციის კამპანიები მმართველი პარტიის “ქართული ოცნებისა” და მათ მიერ მართული ჯგუფებისა და პროსამთავრობო მედიის მხრიდან.
“თბილი პრაიდის” წარმომადგენლებს განხილული აქვთ შემთხვევები, როცა მმართველი პარტიის წარმომადგენლები ღიად ჰომოფობიურ განცხადებებს აკეთებდნენ. მაგალითად, საქართველოს პრემიერ მინისტრის, ირაკლი ღარიბაშვილის სიტყვით გამოსვლა კონსერვატორების ყოველწლიურ კონფერენციაზე ბუდაპეშტში.
“ეს სუპერძალა არის რწმენა, ჩვენი ოჯახები, ტრადიციები, მარადიული და უნივერსალური ფასეულობები… სწორედ ამ ძალთა გაერთიანებით ჩვენ შევძლებთ დავუპირისპირდეთ ყალბი თავისუფლების და ყალბი სიმართლის სახელით მოსულ ბოროტებას. ბოროტება რაღაა? “ლბტქ+ პროპაგანდა” და “თავსმოხვეული ინოვაციები”, “ბავშვებისთვის გენდერის შეცვლის პროცედურის დაკანონება”. ის ცდილობს, დაავიწყებინოს ხალხს “ოჯახი და რწმენა”, რადგან “ფესვების არმქონე ადამიანის გაკონტროლება უფრო მარტივია”, — თქვა ღარიბაშვილმა.
ასევე, “ქართული ოცნების” თავმჯდომარის, ირაკლი კობახიძის ჰომოფობიური განცხადება, რომელიც თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში სტუდენტების პროტესტს მოჰყვა, როცა რუსული კანონის მხარდაჭერის გამო, მას თავზე რუბლები დააყარეს.
“ეს იყო ტელეკომპანია “ფორმულას” მიერ მოწყობილი პროვოკაცია, ისინი იყვნენ მოსულები, იღებდნენ ე.წ. ინციდენტს. სინამდვილეში მოსული იყო “ფორმულასთან” აფილირებული ახალგაზრდები, რომლებსაც ყველანაირი ორიენტაცია აქვთ არეული. ჩვენი მიზანი უნდა იყოს ამ ახალგაზრდების გადარჩენა. მე მგონია, მათი გადარჩენა არის შესაძლებელი. დარწმუნებული ვარ, რომ მათი ორიენტაციის სწორ რელსებზე მოქცევა არის შესაძლებელი,” — თქვა კობახიძემ.
დოკუმენტში ასახულია მართლმადიდებელი ეკლესიის საპატრიარქოს “თბილისი პრაიდის” კვირეულის საპასუხოდ გაკეთებული განცხადებაც, რომელიც მთავრობას საკანონმდებლო ცვლილებებისკენ მოუწოდებდა და ზემოხსენებულ კვირეულს “გარყვნილი ცხოვრების წესის პოპულარიზაციის მცდელობას” უწოდებდა.
საუბარია 2023 წლის 8 ივლისს თბილისის პრაიდის ფესტივალის ძალადობრივი ჩაშლაზეც. “თბილისი პრაიდს” მტკიცედ სჯერა, რომ ეს თავდასხმა და ფესტივალის ჩაშლა საქართველოს მთავრობასთან კოორდინირებული იყო. ამ ეჭვის საფუძვლად კი შემდეგი მიზეზები სახელდება:
- პოლიციას აგრესორების შესაჩერებლად პრევენციული ღონისძიებებისთვის არ მიუმართავს;
- ამის ნაცვლად, პოლიციელები თავდამსხმელ ბრბოსთან ერთად დადიოდნენ, მათ ეხმარებოდნენ და უთითებდნენ, რომელი გზით წასულიყვნენ;
- პოლიციამ არ გამოიყენა წყლის ჭავლი ან ცრემლსადენი გაზი მოძალადე ჯგუფების შესაჩერებლად;
- პოლიციამ ბრბოს საშუალება მისცა დაერღვია ფესტივალის ადგილი, მაშინ, როცა მშვიდობიანი ღონისძიების დამსწრეების ევაკუირება იძულებით მოხდა;
- დამსწრეებისა და ორგანიზატორების გაყვანის შემდეგ, ულტრამემარჯვენე ჯგუფებმა ფესტივალის ტერიტორია დაიკავეს და საათების განმავლობაში აზიანებდნენ “თბილი პრაიდის” საკუთრებაში არსებულ ქონებას. პოლიცია ხედავდა ამ ყოველივეს, თუმცა არ ერეოდა;
- ამასთან, პოლიციელები და მოძალადე პირები, ერთმანეთს სასმელს, მათ შორის, შამპანურს უზიარებდნენ წარმატებული დარბევის აღსანიშნად, სწორედ იმ ადგილას, სადაც პრაიდის კვირეული უნდა გამართულიყო.
დოკუმენტის დასასრულს სახელმწიფოსთვის რეკომენდაციებია გაწერილი, რომლებსაც, “თბილისი პრაიდის” წარმომადგენელთა იმედით, ODIHR გაითვალისწინებს და მთავრობას შესასრულებლად წარუდგენს.
რეკომენდაციების თანახმად:
- სახელმწიფომ თავი უნდა შეიკავოს ორაზროვანი ან კონტროვერსიული ხასიათის კანონმდებლობის ინიცირებისა ან მიღებისგან, რომელიც პოტენციურად შეზღუდავს ლგბტ+ პირების, აქტივისტების, უფლებადამცველებისა ან ნებისმიერი სხვა მოქალაქის სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებას;
- დაუყოვნებლივ უნდა შეწყდეს ჰომოფობიური და ანტი-ლგბტ რიტორიკა და სიძულვილის ენის გამოყენება;
- სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს 2023 წლის 8 ივლისს მომხდარი ძალადობრივი მოვლენების საფუძვლიანი და ეფექტური გამოძიება;
- სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს 2021 წლის 5 ივლისის მოვლენების საფუძვლიანი და ეფექტური გამოძიება, მათ შორის, პრაიდის ორგანიზატორებისთვის დაზარალებულის სტატუსის მინიჭება;
- სახელმწიფომ უნდა უზრუნველყოს ადამიანის უფლებათა სამოქმედო გეგმის შემუშავებაში სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების ჩართულობა;
- სახელმწიფომ უნდა დაიცვას ლგბტ+ აქტივისტების და უფლებადამცველების მშვიდობიანი შეკრების უფლება, საქართველოს კონსტიტუციისა და საერთაშორისო ხელშეკრულებების შესაბამისად.