“იმდენად ჩაძირული ვარ ამ ყოველდღიურობაში და რუტინაში, აღარ მრჩება დრო საკუთარი თავისთვის. აღარც წერისთვის, აღარც საკუთარი თავის სიყვარულისთვის… ორი წუთი რომ მრჩება, მივეგდები, ვფიქრობ, დავისვენო, მაგრამ ბავშვის ბაღიდან გამოყვანის დროა, მეცადინეობის დროა, საჭმელი მაქვს გასაკეთებელი”, — გვეუბნება ნუცა ცქიმანაური დედობის შრომაზე საუბრისას.
ხშირ შემთხვევაში, დედობაზე წარმოდგენები შელამაზებული და სტერეოტიპულია — სხვადასხვა ინდუსტრია მუდმივად წარმოგვიჩენს ბედნიერ დედებს, რომლებსაც უზრუნველი ცხოვრება აქვთ და გარშემომყოფებიც თითქოს საგულდაგულოდ გვიმალავენ, რომ შვილის გაჩენა, სიხარულთან ერთად, სტრესულიც შეიძლება იყოს. მეტიც, ორგანიზმში მიმდინარე ცვლილებების გამო, ეს სიხარული და ბედნიერება, შესაძლოა, დიდხანს არ მოვიდეს, რის გამოც ბევრი დედა საკუთარი თავის დადანაშაულებას იწყებს.
დედობა იშვიათად არის განხილული, როგორც შრომა, რადგან უხილავია და ყოველდღიურობას შერწყმული. თუმცა ის აერთიანებს როგორც ფიზიკურ, ისე გონებრივ და ემოციურ შრომას. აქვე არ უნდა გამოგვრჩეს შინ შრომა, რომელიც, როგორც წესი, მეტწილად ქალების ტვირთია და ხშირად დედობასთანაცაა გადაჯაჭვული.
► ამ თემაზე ვრცლად წაიკითხეთ ჩვენს სტატიაში: რა არის შინ შრომა და რა გამოცდილება აქვთ ქალებს
დედების ფიზიკური შრომა შეიძლება უფრო მეტად ხილვადი იყოს, ვიდრე გონებრივი და ემოციური. მაგალითად, სახლის დალაგება, საჭმლის მომზადება თუ ჭურჭლის დარეცხვა მეტად შესამჩნევია, ვიდრე შვილების მორალური მხარდაჭერა, მათ ემოციურ სტაბილურობაზე, განათლებასა და განვითარებაზე ზრუნვა.
ამ შრომის მოცულობისა და თუ საზოგადოებაში არსებული სტერეოტიპების გამო, ბევრი ქალი იძულებულია, უარი თქვას განათლებასა თუ კარიერაზე. ხოლო მათ, ვინც ამას არ აკეთებს, როგორც წესი, ორივეს შესრულება უწევთ, რადგან მშობლობისა და შინ შრომის მთელი ტვირთიც მათზეა — ქალების დასაქმებასთან ერთად, ლოგიკური იქნებოდა კაცის, როგორც “მარჩენალისა” და ქალის, როგორც “დიასახლისის” როლების გადააზრება, ოჯახებში შრომის გადანაწილება, თუმცა უმეტესად, როცა დასაქმებული ქალები სტანდარტულ სამუშაო დღეს ასრულებენ, მათ შინ შრომისა და დედობის სახით სახლში მეორე სამუშაო ელით.
“მეც მჭირდება ხოლმე, რომ ღამე გონებამ არ იტრიალოს მუდმივად და დავისვენო”, — ნუცა
დედები, რომლებსაც პროფესიული საქმიანობის შესრულებასთან ერთად, შვილებსა და ოჯახზე ზრუნვა უწევთ, სამუშაო დღის შესვენებაზე ან დასრულების შემდეგ სკოლებში/ბაღებში გარბიან ბავშვების გამოსაყვანად, გზად არკვევენ, როგორ ჩაიარა შვილების დღემ და ცდილობენ, ემოციურად მხარი დაუჭირონ მათ. სახლში მისულებს კი შინ შრომა, მათ შორის, ბავშვების მოწესრიგება, საჭმელზე ზრუნვა, მათთან ერთად გაკვეთილების მომზადების პროცესში ჩართვა, მათ გართობაზე ფიქრი და საღამოს მათი ძილის რიტუალების ჩატარება ელით.
დედობის შრომასთან დაკავშირებით ყველა ქალის გამოცდილება ინდივიდუალური და განსხვავებულია, თუმცა არის ბევრი საერთოც. ამ თემაზე მედია აპრილი ორ დედას ესაუბრა — ჟურნალისტ თამთა ჯანაძესა და სამთო გიდს, ნუცა ცქიმანაურს.
დედების გამოცდილება
“დედობა არის უშვებულებო სამსახური, რომელშიც არავინ ფულს არ გიხდის და რომელიც არასდროს მთავრდება, არც დღე, არც ღამე. ვერ ისვენებ ვერასდროს”, — ამბობს თამთა ჯანაძე, რომელიც სამი შვილის დედაა.
მისი დილა 07:00 საათზე იწყება — “ყველაფერი რომ მოვასწრო, დავრბივარ ოთახიდან ოთახში, სიარული არ ჰქვია ამას” — ერთი შვილი სკოლაში უნდა წაიყვანოს, ტყუპები კი ბაღში, მანამდე მოამზადოს საკვები, რომელსაც ბავშვს სკოლაში გაატანს. სახლში დაბრუნების შემდეგ დაალაგოს, დარეცხოს, სადილზე იზრუნოს. როცა უფროსი შვილი სკოლიდან დაბრუნდება, სხვადასხვა წრეზე წაიყვანოს, მერე ტყუპები ბაღიდან გამოიყვანოს და ა.შ.
“დედები, ფაქტობრივად, ვერ ისვენებენ. სახლის რუტინა, სახლის საქმეები იმდენად უმადური შრომაა… მთელი დღე აკეთებ რაღაცას და საღამოს აღმოაჩენ, რომ ბევრი არაფერი გაგიკეთებია, მაგრამ დაღლილობისგან სულს ვერ ითქვამ, ისე ცუდად ხარ”, — ამბობს თამთა.
ნუცა ცქიმანაურს ორი შვილი ჰყავს: 4 და 9 წლის ბიჭები. ერთი სკოლაში დადის, მეორე — ბაღში. ამბობს, რომ ცდილობს, მათ ესმოდეთ შრომის გადანაწილება, დაგეგმვა, უხილავი შრომის გაზირება, რათა მომავალში ბევრად დამოუკიდებლები იყვნენ და მხოლოდ ქალის “სათრევი” არ იყოს ყველაფერი.
ყოველდღიურ რუტინასთან ერთად, გამოყოფს, მაგალითად, დღესასწაულებს, რომელთა ორგანიზების შრომა კვლავ დედებზეა — “ბავშვების დაბადების დღეები, ბუშტები, ნამცხვრის შეკვეთა…”. ამას ემატება არდადეგებისა თუ შვებულებების დაგეგმვა — “სად წავიდეთ, რამდენი გვაქვს ბიუჯეტი და ა.შ.”
“საზოგადოება მუდმივად გთხოვს, იყო ძალიან ძლიერი და არაფერს აკეთებს იმისთვის, რომ გაგაძლიეროს”, — თამთა
“როცა სადღაც მივდივართ, ჩემი ნივთების ჩალაგების გარდა, ერთი შვილი, მეორე შვილი, ორი კატა, ქმარი… და მერე ფიქრები: სახლში რამე ხომ არ დამრჩა ჩართული? ხომ ნამდვილად გამოვრთე? ბოლოს აღარ მინდა ხოლმე აღარც დასვენება”.
ერთ-ერთი მთავარი, რაზეც თამთა მიუთითებს, ბავშვების მომზადებაა სოციალიზაციისთვის — ერთმანეთთან თუ გარე სამყაროსთან ურთიერთობების სწავლა.
“მე მყავს სამი პატარა ადამიანი. მათ შორის, ერთი ასაკის ორი ადამიანი, რომლებიც მუდმივად ითხოვენ ჩემგან ორმაგ ყურადღებას, ორმაგ დედობას და აღარაფერს ვამბობ იმაზე, რომ უფროსი ძალიან ეჭვიანობს და მუდმივად აქვთ მეტოქეობა. სამივეს აქვს განსხვავებული ინტერესი, სამივეს სჭირდება განსხვავებული მიდგომა და სამივე მოითხოვს ჩემგან, რომ დედა მხოლოდ მისით იყოს დაკავებული. ფიზიკურ შრომას რომ თავი დავანებოთ, იმხელა ემოციური დატვირთვაა დედობა…
ეს ყველაფერი დედას, ფაქტობრივად, არ უტოვებს პირად სივრცეს. ეს არის ძალიან სერიოზული სტრესი, რადგან დედებს აუცილებლად გვჭირდება თუნდაც პატარა უბავშვო სივრცე, სადაც ბოლს გამოვუშვებთ, მეგობრებთან წავალთ, ცოტათი დავისვენებთ, განვიმუხტებით, რომ მერე ისევ ჩვენს შვილებზე დავიხარჯოთ უკეთესად და უფრო ნაყოფიერი იყოს ეს ყველაფერი”.
დასვენების მნიშვნელობაზე საუბრობს ნუცაც. აღნიშნავს, რომ ხშირად ამისგან თავი შეუკავებია, რადგან დანაშაულის შეგრძნება ჰქონდა, თითქოს შვილებს აკლებდა რამეს.
“შვილების გაჩენის შემდეგ მთელი ჩემი ცხოვრება თავდაყირა დადგა და პრიორიტეტები სხვანაირად გადალაგდა. როცა მეგობრები გასართობად მიდიან, ხშირად შემძლებია წასვლა, მაგრამ თავი შემიკავებია, რადგან ვერაფერს ვუხერხებ საკუთარ თავს, რომ მუდმივად არ მქონდეს დანაშაულის განცდა, თითქოს ჩემს შვილებს რაღაცას ვაკლებ და უფრო მეტის გაკეთება შემიძლია.
ჩემი სიამოვნებისთვის როცა მივდივარ, და ეს ძალიან იშვიად ხდება ხოლმე, სულ მაქვს განცდა, რომ ახლა მე რომ საკუთარ ვახარჯავ ფულს, მაგალითად, ნაყინს რომ ვყიდულობ ჩემთვის, 3-ლარიანის ნაცვლად 90-თეთრიანს ვიყიდი დანარჩენს შვილებს მივცემ. მოდი, ამას კი არ გავაკეთებ საკუთარი თავისთვის, დავაგროვებ ფულს და ერთად წავიდეთ სამოგზაუროდ და ა.შ. მშობლებს მუდმივად გვაქვს ეს შეგრძნება, რასაც არ უნდა ვაკეთებდეთ. ვიცი, რომ ისევ ჩვენი შვილებისთვის ვმუშაობთ, ჩვენი შვილებისთვის ვირჯებით, მაგრამ ალბათ ვერასდროს მოვიშორებთ ამ დანაშაულის გრძნობას — რამეს ხომ არ ვაკლებთ ჩვენს შვილებს?”.
“დაღლილი დედა ვერ იქნება კარგი დედა. დაღლილი დედა აუცილებლად დაუშვებს შეცდომებს, აუცილებლად აუწევს ხმას ბავშვთან”, — თამთა
ყოფილა შემთხვევები, როცა საკუთარი თავისთვის დროც დანანებია — მეგობრების შეკრებიდან ადრე წამოსულა, რათა შვილებთან მეტი დრო გაეტარებინა, ჩახუტებოდა. ძალიან სწრაფად იზრდებიან და ეს დრო აღარ დაბრუნდებაო.
“მეორე მხრივ, ხანდახან იმასაც ვფიქრობ ხოლმე, რომ ისინი რამდენადაც სწრაფად იზრდებიან, მეც სწრაფად მემატება ასაკი. მინდა, რომ შევირგო ეს პერიოდი, ჩემი ახალგაზრდობა, სილაღე და სილამაზე, მაგრამ ზოგჯერ გარემოც არ მიწყობს ხელს მაგაში. მუდმივად ის ჩიჩხინი, რომ შენ გასართობად მიდიხარ, ბავშვები გყავს მიტოვებული”.
თამთა ჟურნალისტია და 18 წლის მანძილზე ამ პროფესიით მუშაობდა. მიუხედავად სტრესული სამსახურისა, ხშირად ჰქონია შეგრძნება, რომ იქ ისვენებდა.
“სასაცილოა, როცა ჟურნალისტი ამბობს, რომ სამსახურში ისვენებს, რადგან ეს არის ძალიან სერიოზული, დამღლელი, საპასუხისმგებლო და სტრესული პროფესია, თუმცა არანაკლებ რთული, სტრესული და დამღლელია დედობა”.
მისი თქმით, ზოგადად, ჩვენს საზოგადოებაში მიღებულია, რომ “დედობა არის ძალიან დიდი ბედნიერება, სიხარული, სიყვარული და არავინ საუბრობს იმაზე, რომ ეს ყველაფერი, ამავდროულად, არის ძალიან სერიოზული, დამღლელი რუტინა, ზოგჯერ აუტანელიც”. თამთა ხაზს უსვამს, რომ ზოგჯერ ეს შრომა იმხელა ტვირთი შეიძლება იყოს, რომ ერთი ადამიანი ვერ გაუმკლავდეს. ამიტომ მიაჩნია, რომ გარდა მამის ჩართულობისა, რაც მისი პირადაპირი მოვალეობაა, მნიშვნელოვანია მხარდამჭერი სისტემაც.
ემოციურ და გონებრივ შრომაზე საუბრისას, თამთა ხაზს უსვამს, რომ მუდმივად მზად უნდა იყო ბავშვების კითხვებზე საპასუხოდაც. ხუმრობს, აქ ისე ვერ გამოძვრები, როგორც პოლიტიკოსები ცდილობენ ჟურნალისტების კითხვას თავი აარიდონ და რაღაც სხვა უპასუხონო — “ძალიან ძირფესვიანად გამოგკითხავენ, არ გაპატიებენ თაღლითობას, რომ ცოტა უფრო მარტივად გამოძვრე. პასუხი თუ არ დააკმაყოფილებთ, ძალიან იმედგაცრუებულები გეუბნებიან: “დედა, შენ ეს არ იცი, ხო?”. სახალისოც არის ეს ყველაფერი, მაგრამ მოითხოვს სერიოზულ ფსიქოლოგიურ მზაობას”.
“დედობა არის აქტიური შრომა დილას თვალის გახელიდან საღამოს თვალის დახუჭვამდე. ჩემთვის ძილშიც გრძელდება, მით უმეტეს, დღევანდელი სოციალურ-პოლიტიკური ფონიდან გამომდინარე” — ნუცა
კიდევ ერთი საკითხი, რაზეც თამთაც და ნუცაც განსაკუთრებით ღელავენ, შვილების უსაფრთხოებაა. ორივე საუბრობს საბავშვო სივრცეებზე, ქუჩებსა და სკვერებზე, რომლებიც ბავშვებზე არ არის მორგებული და სადაც ბავშვებს საფრთხე შეიძლება ემუქრებოდეთ.
“როცა სკვერში გამყავს ბავშვები, რათა ირბინონ, განიმუხტონ, დაისვენონ… მათი დასვენება ჩემს დაძაბულობას, ჩემს გადაჭარბებულ ყურადღებას ნიშნავს”, — აღნიშნავს თამთა და განმარტავს, რომ არ ვცხოვრობთ დაცულ და უსაფრთხო გარემოში, რის გამოც მუდმივად დამატებითი ყურადღება გმართებს — “ბავშვი დაზიანებულ ატრაქციონზე არ ჩამოსრიალდეს და არაფერი იტკინოს, გამოყენებულ ნემსს ხელი არ წაატანოს ან მიუსაფარ ძაღლს არ გამოეკიდოს, რომელმაც შეიძლება დაკბინოს. ყველგან არის საფრთხე ჩასაფრებული”.
ნუცას თქმით კი, ბევრად უკეთესი საზოგადოება ვიქნებოდით, მეტად ემპათიურები რომ ვიყოთ და სხვისი შვილებიც ისევე გვედარდებოდეს, როგორც საკუთარი. მისი აზრით, მშობლობა არ არის მხოლოდ ის, რომ ბავშვი მაძღარი იყოს — უხილავი შრომის ნაწილია მუდმივი სტრესი და დაძაბულობა მათი უსაფრთხოების გამო.
“როცა გამოვდივართ რეკრეაციულ სივრცეში, სულ დაძაბულები ვართ მშობლები, რომ სადღაც დენი არ გადიოდეს, სადღაც ხე არ დაეცეს ბავშვს, რაღაცას ფეხი არ წამოკრას და იქ ლურსმანი ან მილი არ იყოს. ყველა მშობელს აქვს გავლილი ეს მომენტები”.
“შვილები მუდმივად ხელჩაკიდებულები ვერ გვეყოლება, უნდა გავზარდოთ დამოუკიდებელი პიროვნებები და თუ გვინდა კარგ მოქალაქეებად, სწორ ადამიანებად ჩამოყალიბდნენ, უნდა გავუშვათ, მაგრამ ამ დამოუკიდებლობამდე ცოცხლებმა და ჯანმრთელებმა უნდა მიაღწიონ. დღეს ჩემი, როგორც მშობლის, პირველადი ამოცანა არის ეს, რომ სანამ უკეთესი დროება დაგვიდგება, მანამდე უნდა გადავრჩეთ როგორც ფიზიკურად, ისე ემოციურად.
ჩემი უფროსი შვილი, 9 წლის, უკვე ერთი წელია სკოლაში დამოუკიდებლად დადის. მუდმივად ვარ დაძაბული, სანამ 12:45 საათი არ მოვა და არ დავურეკავ, რომ სკოლიდან სახლში მშვიდობით მივიდა. გზა აქვს გადმოსაკვეთი, სადაც ზებრა და შუქნიშანია, მაგრამ ძალიან ხშირად ხდება ავარიები, ამიტომ მუდმივად ვარ დაძაბული”.
კიდევ ერთი პრობლემა, რაზეც ნუცა ყურადღებას ამახვილებს, სკოლების ნაკლებობაა, რის გამოც რამდენიმე სხვადასხვა ცვლაა და ბავშვებს გაკვეთილები დღის მეორე ნახევარშიც შეიძლება დაეწყოთ. ამასთან, ნუცას თქმით, არც სკოლები და არც ბაღები არ არის მორგებული მშობლების სამუშაო საათებს.
“ამ დროს რა უნდა გააკეთოს მშობელმა, რომელიც მუშაობს? მაშინ უნდა აიყვანო ძიძა, რომელიც ასევე ფინანსებთანაა დაკავშირებული. ძალიან ბევრი ხარჯი აქვს მშობელს, რომლის დასაფარადაც სჭირდება მუშაობა. ასეთ პირობებში როგორ უნდა იმუშაოს?”.
როცა დედობის სირთულეებთან დაკავშირებით თამთა ინტერნეტში სხვადასხვა მასალას ეძებდა, ქართულ ენაზე ბევრი ვერაფერი იპოვა — უმეტესად ეს იყო საუბრები იმაზე, როგორი ბედნიერებაა მშობლობა, მაგრამ ნაკლებად საუბრობდნენ პრობლემებზე. ამბობს, ვერ ვიპოვე, რა გზას გადის დედა “მიდი, შვილი გააჩინედან” — “აბა, რა გეგონამდეო”. სწორედ ამიტომ, დაახლოებით ერთი თვის წინ Youtube არხი გააკეთა, სახელწოდებით — “ჩემი აუტანელი ოჯახი”. სათაური იუმორისტულია და ცდილობს, იუმორითაც და სერიოზულადაც ისაუბროს იმ საკითხებზე, “რაზეც ქალები ან შეფარვით საუბრობენ, ან საერთოდ ერიდებიან ამაზე ლაპარაკს”.
“არადა, ყველა გავდივართ ამ გზას. თავიდან ყველა გვეუბნება, რომ შვილები უნდა გავაჩინოთ, რომ ყველა ჩვენ გვერდით არის და შემდეგ აღმოაჩენ, რომ თურმე ხარ მარტო და პამპერსის რეკლამებში მყოფი ბუთქუნა, საყვარელი ბავშვის ნაცვლად გყავს პატარა, მჩხავანა არსება, რომელსაც ვერ უხერხებ ვერაფერს; რომელიც დღეც, ღამეც ითხოვს შენგან ყურადღებას, მიაქვს შენი ენერგიის ბოლო ნარჩენები და ამ დროს საზოგადოება რატომღაც მიიჩნევს, რომ ეს არის მხოლოდ შენი პასუხისმგებლობა. ხოლო ქმარი თუ ჩართულია, ეს მისი კეთილი ნებაა და “გეხმარება” — ანუ საკუთარ მოვალეობას კი არ შეასრულებს, როგორც მამა, არამედ, “გეხმარება” და ეს კარგია, “აბა რა გეგონა”.
“მეც ვმუშაობ. ვიმუშავე, მოვედი დაღლილი, მერე საჭმელი გავაკეთე, სარეცხი დავრეცხე, დავფინე, სახლი დავალაგე, მენიუ ჩამოვწერე, დავგეგმე მეორე დღე, ბავშვებს გავუმზადე ტანსაცმელი… შენ ენერგია გაქვსო. არ მაქვს ენერგია, უბრალოდ, სხვა გზა არ მაქვს”, — ნუცა
ნუცას თქმით, გარშემომყოფები ხშირად აღნიშნავენ, რომ მისი ქმარი კარგი მამაა, ბავშვების აღზრდაში და სხვა საკითხებში ჩართულია, თითქოს ეს ასე არ უნდა იყოს და თითქოს ბავშვებზე პასუხისმგებლობა მხოლოდ დედას ეკისრება. ამავდროულად, ამბობს, რომ მიუხედავად ამისა, ხშირად კაცებს იმდენი ინსტრუქციის მიცემა სჭირდებათ, ქალები ამჯობინებენ, თავად გააკეთონ კონკრეტული საქმე, რადგან ეს მითითებებიც არანაკლებ დამღლელია.
“კაცებს უნდა მისცე დეტალური ინსტრუქცია და გაუკრა სადღაც მაცივარზე, ოღონდ მერე ტელეფონშიც უნდა მიწერო, რომ რაღაც არ დაავიწყდეს, თორემ შეიძლება ბაღიდან ბავშვი გამოიყვანოს სხვა ბავშვის ფეხსაცმლით ან მაისურით. ამიტომ ხანდახან გვირჩევნია ხოლმე, რომ ისევ ჩვენ გავაკეთოთ, ისევ დედებმა… სკოლის, ბაღის ჩათშიც 99.9% შემთხვევაში დედები ვართ ჩართულები ყოველდღიურ საკითხებში, მამებმა რატომღაც გადაწყვიტეს, რომ ხელები დაიბანონ, “ქალებმა იცით ეს ამბებიო”. არადა, მწვადის შეწვა ჩვენც შეგვიძლია ექსკურსიებზე…”
“მნიშვნელოვანია ვისწავლოთ, შვილებთან დაშვებულ შეცდომებზე როგორი რეაქცია უნდა გვქონდეს. დედობა არის მუდმივი გამოწვევა. არ არის ისე, რომ კარგი დედა ხარ და მორჩა. ხან შეცდომას უშვებ, ხან კარგად გამოგდის რაღაცები. ამ ყველაფერში გჭირდება დახმარება, ზოგჯერ პროფესიონალის დახმარებაც”, — თამთა
საზოგადოების დამოკიდებულებაზე საუბრისას, ნუცა იხსენებს ორ ისტორიას, რომელმაც მასზე განსაკუთრებული გავლენა მოახდინა. პირველ შემთხვევაში, სათავგადასავლო ტურიზმის სკოლის გახსნის პერიოდში, მეგობრებმა ამ კურსების გავლა გადაწყვიტეს და სურდათ, პირველ ნაკადში მოხვედრილიყვნენ. ნუცამ შვილის გაჩენის შემდეგ შემთხვევით აღმოაჩინა, რომ სემესტრი უკვე დაწყებული იყო და მისი მეგობრებიც სწავლობდნენ.
“როცა ვკითხე, ჩვენ ხომ ერთად ვაპირებდით და რატომ არ შემატყობინეთ-მეთქი, მითხრეს, შენ შვილი გეყოლა და ვიფიქრეთ, აღარ გინდოდაო”.
მეორე შვილი პანდემიის დროს გააჩინა, რაც კიდევ უფრო ართულებდა სიტუაციას. ამბობს, მშობიარობიდან ერთი წლის მერე, გადავწყვიტე, საკუთარი თავი დამებრუნებინა და გიდობა გამეგრძელებინაო — “ბილიკების მოკვლევაზე მინდოდა წასვლა და როცა დავრეკე, მკითხეს, “შენს შვილებს რას უშვებიო”, რაც ძალიან მეწყინა”.
“ჩემს შვილებს ჩემს საქმიანობაში ხელი არასდროს შეუშლიათ. მე, როგორც ჩემი საქმის პროფესიონალმა, ვიცი, სად გადის ზღვარი სამსახურსა და ოჯახს შორის და ოჯახის გამო ჩემი სამსახური არასდროს დაზარალებულა. კაცებს არასდროს ეკითხებიან, შვილები ჰყავთ თუ არა და როგორ მოაგვარებენ სამსახურის ამბებს, როცა ქალებს მუდმივად გვეკითხებიან: შვილი რომ ავად გაგიხდეს? უი, ორი შვილი გყავს? მე მგონი, ვერ აგიყვანთ [სამსახურში] და ა.შ.”.
“დედები შეიძლება დახმარებას არ ითხოვდნენ, მაგრამ მათ სჭირდებათ დახმარება”, — თამთა
თამთას თქმით, მნიშვნელოვანია, ქალებს, რომლებიც შვილების გაჩენას აპირებენ და ფიქრობენ, რომ მზად არიან დედობისთვის, მეტი ინფორმაცია ჰქონდეთ და ამაში დიდი წვლილი აქვს ოჯახის წევრების, მეგობრების ჩართულობასაც. იხსენებს პერსონალურ გამოცდილებასაც — 33 წლის იყო, როცა 4 წლის ნანატრი შვილი გაუჩნდა და ეგონა, რომ ამისთვის სრულიად მზად იყო, თუმცა ძალიან გაუჭირდა პოსტსამშობიარო დეპრესიასთან გამკლავება, რომელსაც სახელი მხოლოდ რამდენიმე თვის შემდეგ დაარქვა.
“მეგონა, ინფორმირებული ვიყავი, რაღაცებს ვკითხულობდი, აღმოჩნდა, რომ არაფერიც არ მცოდნია. 4 წლის შმედეგ ნანატრი ბავშვი გამიჩნდა და მე ვიყავი ძალიან ცუდად. იმიტომ კი არა, რომ ცუდი გოგო ვიყავი ან ცუდი დედა — ამ დროს ქალის ორგანიზმში ხდება დიდი ცვლილებები და ვიღაც უნდა იყოს, ვინც გეტყვის, რომ ეს ყველაფერი ნორმაა, გაივლის, ყველაფერი კარგად იქნება. დედას, რომელსაც აქვს პოსტსამშობიარო დეპრესია, სჭირდება იმის თქმა, რომ მარტო არ არის, რომ ჩვენც გამოგვივლია ეს ყველაფერი და გაივლის. რომ დედობა მხოლოდ ვარდისფერი ფუშფუშებით მორთული და სიყვარულთან ასოცირებული შეგრძნებები არ არის.”