2024 წლის პირველი იანვრიდან მედიკამენტური აბორტის პროცედურის ჩატარების წესები იცვლება. კერძოდ, 7 კვირამდე (<49 დღე) ვადის ორსულობისას მედიკამენტური აბორტი უნდა ჩატარდეს I დონის ანტენატალურ დაწესებულებაში, სამეანო-გინეკოლოგიური საქმიანობის კეთების უფლების მქონე სამედიცინო დაწესებულებაში სერტიფიცირებული ექიმ მეან-გინეკოლოგის მიერ, საჭიროების შემთხვევაში, ადეკვატური და დროული რეფერალის უზრუნველყოფის პირობით. ხოლო 10 კვირამდე (70 დღე) ვადის ორსულობისას მედიკამენტური აბორტის ჩატარება შესაძლებელია სამეანო-გინეკოლოგიური საქმიანობის კეთების უფლების მქონე სტაციონარული ტიპის სამედიცინო დაწესებულებაში და სტაციონართან არსებულ ანტენატალურ დონე მინიჭებულ ამბულატორიაში სერტიფიცირებული ექიმ მეან-გინეკოლოგის მიერ, საჭიროების შემთხვევაში, ადეკვატური და დროული რეფერალის უზრუნველყოფის პირობით. მედიკამენტური აბორტის გამომწვევი მედიკამენტების გამოყენება დასაშვებია მხოლოდ ექიმ მეან-გინეკოლოგის ან/და რეპროდუქტოლოგის დანიშნულებით.
ცვლილებები “ორსულობის ხელოვნური შეწყვეტის განხორციელების წესების დამტკიცების თაობაზე” საქართველოს ჯანდაცვის მინისტრის 2014 წლის 7 ოქტომბრის N01-74/ნ ბრძანებაში შევიდა. ამ დოკუმენტის მიხედვით, აბორტამდე 5-დღიან მოცდის პერიოდთან ერთად, პაციენტმა კონსულტაცია ფსიქოლოგთან და სოციალურ მუშაკთან უნდა გაიაროს. ამ ვადის დარღვევის შემთხვევაში, ექიმის პროფესიული პასუხისმგებლობის საკითხი დგება. აბორტის წინა კონსულტაციის და განსაზღვრული 5-დღიანი მოსაფიქრებელი ვადის ამოწურვის შემდეგ კი, პროცედურამდე ჩატარებული რადიოლოგიური კვლევის შედეგები უნდა ჩაიწეროს და სურათი უნდა განთავსდეს პაციენტის სამედიცინო დოკუმენტაციაში.
ასევე, აბორტის წინა კონსულტაცია/გასაუბრება უნდა ჩატარდეს ექიმი მეან-გინეკოლოგის, სოციალური მუშაკის და ფსიქოლოგის მიერ, კონფიდენციალურ პირობებში, სპეციალურად ამ მიზნისთვის გამოყოფილ ექიმის საკონსულტაციო ოთახში.
საქართველოს კანონმდებლობით, ორსულობის ხელოვნური შეწყვეტა შესაძლებელია ნებაყოფლობით (მხოლოდ ქალის მოთხოვნის საფუძველზე) ორსულობის 12 კვირამდე (ჩათვლით), ხოლო სამედიცინო და სოციალური ჩვენებების შესაბამისად, ორსულობის 12-დან 22 კვირამდე.
ცვლილებები შეეხო 12 კვირაზე მეტი ხანგრძლივობის ორსულობის ხელოვნური შეწყვეტის ნაწილსა და სამედიცინო ჩვენებების ჩამონათვალსაც. ცვლილების მიხედვით, 12 კვირაზე მეტი ხანგრძლივობის ორსულობის ხელოვნური შეწყვეტის მიზნით, ნებისმიერი მეთოდით სამედიცინო ჩარევა ხორციელდება მხოლოდ სამეანო-გინეკოლოგიური საქმიანობის კეთების უფლების მქონე სტაციონარული ტიპის სამედიცინო დაწესებულებაში სერტიფიცირებული ექიმი მეან-გინეკოლოგის მიერ და შეტყობინება საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის ბრძანებით შექმნილ “დედათა და ბავშვთა ჯანმრთელობის საკოორდინაციო საბჭოს” უნდა გაეგზავნოს.
აღსანიშნავია, რომ ცვლილებები ჯანმრთელობისა და ადამიანის უფლებების შესახებ საერთაშორისო რეკომენდაციებს ეწინააღმდეგება და ქალთა რეპროდუქციულ უფლებებს ლახავს, რაც ბუნდოვანს ხდის, რას მიზანს ემსახურება მათი დამტკიცება და რატომ გახდა მინისტრის ბრძანებაში მათი შეტანა აუცილებელი. გაეროს მოსახლეობის ორგანიზაციის 2014 წლის პოლიტიკის მიმოხილვის დოკუმენტის “ოჯახის დაგეგმვის პოლიტიკისა და სერვისების გაძლიერება – უსაფრთხო და ეფექტური გზა აბორტის სიხშირის შესამცირებლად საქართველოში” თანახმად, მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციაზე (WHO) დაყრდნობით, აღნიშნულია, რომ სამედიცინო თვალსაზრისით, არ არის ისეთი კანონების საჭიროება, რომლებიც ქალებს აიძულებს მიიღონ მშობლის ან მეუღლის თანხმობა, სავალდებულო ლოდინის პერიოდები, სავალდებულო ულტრაბგერითი გამოკვლევა და აბორტის წინ მიკერძოებული კონსულტაციები. ეს ასევე ხელს უშლის აბორტის უსაფრთხო სერვისებზე ხელმისაწვდომობას.
ბრძანებაში ასახული ახალი ცვლილებები, შესაძლოა, ქალებისთვის დამატებით წინაღობა გახდეს და მათ თავიანთ სხეულებზე ავტონომია დააკარგვინოს. ქვეყანაში, რომელშიც აბორტის თემა სტიგმატიზებულია, ხოლო სახელმწიფო მის ხარჯებს არ ფარავს და ექიმების მნიშვნელოვანი ნაწილი პაციენტების კონფიდენციალურობას არ ინარჩუნებს, არცხვენს ამ გადაწყვეტილების გამო, აბორტთან დაკავშირებული მომდევნო ხელოვნური ბარიერი შესაძლოა ბიძგი გახდეს ორსული ქალებისთვის, რომ არალეგალურ აბორტს მიმართონ. ამას ადასტურებს სტატისტიკაც, რომლის თანახმადაც, აბორტზე ხელმისაწვდომობის შეზღუდვა აბორტების რიცხვს არ ამცირებს, არამედ მხოლოდ დამატებით დაბრკოლებაა ქალებისთვის — იმ ქვეყნებში ჩატარებული აბორტების რიცხვი, რომლებშიც აბორტი აკრძალულია, ფაქტობრივად, არ განსხვავდება იმ ქვეყნებისგან, რომლებშიც აბორტი ლეგალურია. კერძოდ, ქვეყნებში, რომლებშიც აბორტის გაკეთება დაშვებულია, აბორტის მაჩვენებელი ყოველ ათას ადამიანზე 37-ია, ხოლო იმ ქვეყნებში, რომლებშიც აბორტის გაკეთება აკრძალულია — 34.
მსოფლიოში ყოველი მესამე ორსულობა აბორტით სრულდება, ხოლო აბორტის არჩევანის უფლება ადამიანის უფლებადაა აღიარებულია. მიუხედავად იმისა, რომ აბორტი ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული სამედიცინო პროცედურაა, კანონიერი შეზღუდვები კვლავაც ხელს უშლის უსაფრთხო მომსახურებაზე ხელმისაწვდომობას. სტატისტიკის თანახმად, ყოველწლიურად 35 მილიონი ადამიანი იღებს გადაწყვეტილებას აბორტის გაკეთების თაობაზე საფრთხისშემცველ გარემოში, რადგან მათ წვდომა უსაფრთხო სერვისებზე შეზღუდული აქვთ. აქედან 9 მილიონი ქალს სამედიცინო გართულებები უვლინდება, ხოლო 22,800 ქალი იღუპება.