უკანონო დაკავებები და არასათანადო მოპყრობა, სამართლიანი სასამართლოს პრობლემა, შოვის ტრაგედიის საქმეზე მიმდინარე გამოძიება, საოკუპაციო ხაზის მიმდებარედ მოსახლეობის უფლებრივი მდგომარეობა, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობა, რწმენისა და რელიგიის თავისუფლება, გამოხატვისა და შეკრების თავისუფლება, ჟურნალისტურ საქმიანობაში ხელშეშლა, გენდერული თანასწორობა, ფემიციდი, ბავშვთა, შშმ პირთა და ხანდაზმულთა უფლებები, ლგბტქი+ თემის წევრების თანასწორუფლებიანობა — იმ საკითხების არასრული ჩამონათვალია, რომლებზეც სახალხო დამცველის აპარატის 2024 წლის ანგარიშშია საუბარი.
საქართველოს სახალხო დამცველი საქართველოში ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლების დაცვის მდგომარეობას, მათ შორის, გამოწვევებსა და პროგრესს, ყოველწლიურად აფასებს და შესაბამისს ანგარიშსაც აქვეყნებს. ეს დოკუმენტი კონკრეტულად 2024 წელს აჯამებს, მაგრამ ზოგ შემთხვევაში განხილულია ის პრობლემებიც, რომლებიც გასულ წლებში გამოიკვეთა, აქტუალური იყო და კვლავ გრძელდება.
ქალები, ლგბტქი+ თემი, მედია, არასათანადო მოპყრობა აქციებზე — სახალხო დამცველის შეფასებებს სწორედ ამ საკითხების ირგვლივ მოვუყრით თავს მასალაში.
საპროტესტო აქციები და საპოლიციო ძალების მხრიდან არასათანადო მოპყრობა
ანგარიშში როგორც გაზაფხულზე აპრილი-მაისის აქციები, ასევე შემოდგომა-ზამთრის პერიოდზეც არის საუბარი. დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ 2024 წელი საპროტესტო აქციებზე უფლებადარღვევის კონტექსტში განსაკუთრებით მძიმე და დასამახსოვრებელი იყო, ეს კი, თავის მხრივ, კონსტიტუციითა და საერთაშორისო ხელშეკრულებებით გარანტირებული ღირსების ხელშეუვალობის უფლების, წამებისა და სხვა სახის არასათანადო მოპყრობის აკრძალვის პრინციპის დარღვევის ინტენსივობამ განაპირობა.
სახალხო დამცველის აპარატი წერს, რომ 2024 წელს საპროტესტოს აქციებზე მძიმე უფლებადარღვევები აპრილი-მაისის პერიოდში დაიწყო. მოქალაქეებს სცემდნენ და ძალადობდნენ არა მხოლოდ საპოლიციო ძალები, ასევე უცნობი პირებიც. ანგარიშში დაზუსტებულია, რომ მოძალადე უცნობი პირების მთავარი სამიზნე ძირითადად სამოქალაქო აქტივისტები, ჟურნალისტები, საჯარო ფიგურები იყვნენ. უცნობი პირების მხრიდან გარდა დევნისა და ძალადობისა, ადგილი ჰქონდა ასევე, ორგანიზებული სატელეფონო მუქარებს და სხვადასხვა სახით გამოხატულ ძალადობრივ შეუწყნარებლობას.
“2024 წლის 15 აპრილიდან 2025 წლის 1 მარტამდე პერიოდში სახალხო დამცველმა და მისმა წარმომადგენლებმა მოინახულეს საპროტესტო აქციებზე დაკავებული და დაშავებული 624 პირი. მათგან არასათანადო მოპყრობაზე 360 პირი მიუთითებდა (57.7%). უფრო კონკრეტულად, 2024 წლის აპრილსა და მაისში გამართულ საპროტესტო აქციებზე დაკავებული და დაშავებული 182 მონახულებული პირიდან 93 საუბრობდა არასათანადო მოპყრობის შესახებ (51.1%). ხოლო 2024 წლის 28 ნოემბრიდან 2025 წლის 1 მარტამდე მონახულებული 442 პირიდან არასათანადო მოპყრობაზე 267 პირი (60%) მიუთითებდა”.
2024 წლის საპარლამენტო ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ გაზაფხულის საპროტესტო აქციებზე ჩადენილი ძალადობის ფაქტებზე სამართალდამცავი ორგანოების თანამშრომლებისთვის პასუხისმგებლობის არ დაკისრებამ, ასევე, ეფექტიანი პრევენციული ღონისძიებების გაუტარებლობამ, ზამთრის საპროტესტო აქციებზე არაპროპორციული ძალისა და არასათანადო მოპყრობის უფრო მასშტაბური გამოყენების წინაპირობა შექმნა.
სახალხო დამცველის აპარატი აზუსტებს, რომ 2024 წლის საპროტესტო აქციებზე არასათანადო მოპყრობის ჩადენისათვის დღემდე არცერთი სამართალდამცავი არ არის პასუხისგებაში მიცემული.
რამდენიმე მიგნება ანგარიშიდან როგორც გაზაფხულის, ისე ზამთრის საპროტესტო აქციებთან დაკავშირებით:
- გაზაფხულის აქციების პერიოდში აქტივისტებსა და პოლიტიკოსებზე ფიზიკურად მოძალადე სხვადასხვა ჯგუფიდან/პირიდან პასუხისგებაში მიცემული თითქმის არავინ არის. ასევე დაუსჯელები არიან ზამთრის აქციებისას ე.წ. შავნიღბიანი ჯგუფების წარმომადგენლები, რომლებიც სასტიკად დაესხნენ თავს, მათ შორის, ჟურნალისტებს.
- არ არის გამოვლენილი გაზაფხულის აქციებისას მოქალაქეებზე მიმდინარე სატელეფონო მუქარების, შეურაცხყოფების სავარაუდო ორგანიზატორები და შემსრულებლები.
- დაკავებულებს თვითნებურად და შაბლონურად უხანგრძლივდებათ დაკავების 24 საათი 48 საათამდე, რაც განზრახ უკანონო დაკავებაზე შეიძლება მიანიშნებდეს.
- პროტესტის მონაწილეთა ოფიციალური დამკავებელი პირები არ არიან ფაქტობრივად დამკავებელი პირები, რაც პოლიციელთა მხრიდან მტკიცებულების ფალსიფიკაციაზე შეიძლება მიანიშნებდეს.
- გამოკითხული დამკავებლად გაფორმებული პოლიციელები, როგორც წესი, მიუთითებენ, რომ დაინახეს კონკრეტული პირის მხრიდან სამართალდარღვევა, თუმცა, ამავე დროს, ხალხმრავლობასა და ხმაურზე მითითებით, ვერ ხედავდნენ ამავე მოქალაქეების მიმართ ჩადენილ არასათანადო მოპყრობას.
- აქციების დროს სამართალდამცველების მხრიდან არაერთი ჟურნალისტი გახდა არასათანადო მოპყრობის მსხვერპლი, მათ ხელს უშლიდნენ პროფესიულ საქმიანობაში.
- გაზაფხულის საპროტესტო აქციების დროს მხოლოდ რამდენიმე პირი მიუთითებდა ტელეფონისა და ნივთების წართმევაზე, ხოლო ზამთრის საპროტესტო აქციების დროს ათეულობით დემონსტრანტი აღნიშნავდა მობილური ტელეფონისა და პირადი ნივთების წართმევის, ასევე, ტელეფონში არსებული ინფორმაციის შემოწმების შესახებ.
- ზამთრის საპროტესტო აქციების დროს გაიზარდა იმ ქალთა რაოდენობა, რომლებიც მიუთითებდნენ სამართალდამცავთა მხრიდან ფიზიკური ძალადობის და სიტყვიერი შეურაცხყოფის შესახებ.
- გამოიკვეთა სავარაუდო არასათანადო მოპყრობა არასრულწლოვანებისა და შშმ პირის მიმართ.
- შინაგან საქმეთა სამინისტროს გენერალურ ინსპექციას ამ დრომდე არ დაუყენებია რომელიმე პოლიციელის დისციპლინური პასუხისმგებლობის საკითხი, მიუხედავად იმისა, რომ არაერთი მოქალაქე და დაკავებული მიუთითებდა სხვადასხვა უფლებადარღვევასა თუ სიტყვიერ შეურაცხყოფაზე.
სახალხო დამცველის შეფასებით, 2024 წელს საპროტესტო აქციების დროს ერთ-ერთი მთავარი გამოწვევა, მანიფესტანტთა მცირე ნაწილის ძალადობრივ ქმედებებზე ინდივიდუალური რეაგირების ნაცვლად, სამართალდამცავების მიერ მთლიანი შეკრებების დაშლაზე მიღებული გადაწყვეტილებები იყო, როდესაც ამის აუცილებლობა არ ყოფილა.
ერთი მოცემულობაა, რომ 2024 წლის გაზაფხულის აქციებზე დაკავებულთა მიმართ მოპყრობის მეთოდები და ხერხები შემოდგომა-ზამთრის აქციების დროსაც განმეორდა, თუმცა განმასხვავებელია ის ფაქტი, რომ ამჯერად გდდ-ს მხრიდან არასათანადო მოპყრობას ჰქონდა უფრო სისტემური და მასშტაბური ხასიათი. მათ შორის, აგრესიით გამოირჩეოდნენ ჟურნალისტების მიმართ. სპეცრაზმი არასათანადო მოპყრობას არ ერიდებოდა საჯაროდ და მეტიც — მასმედიის და ვიდეოკამერების წინაშე არაერთი სასტიკი მოპყრობის ფაქტი იკვეთება.
“დაკავებულების განმარტების მიხედვით, გდდ-ს მწკრივებად განლაგებული წევრებისგან მოწყობილი იყო ერთგვარი „დერეფანი“, სადაც ატარებდნენ დაკავებულებს და სპეცრაზმელები ჯგუფურად ძალადობდნენ და სიტყვიერ შეურაცხყოფას აყენებდნენ; გდდ-ს წევრები დაკავებულებს ფიზიკურად ჯგუფურად და სასტიკად უსწორდებოდნენ მიკროავტობუსებშიც: ურტყამდნენ ხელებს და ფეხებს. მიკროავტობუსში ყოველი ახალი დაკავებულის შეყვანისას ყველას სცემდნენ და ეს რამდენჯერმე მეორდებოდა; რამდენიმე დაკავებული აღნიშნავს, რომ მიკროავტობუსში შეასხეს წიწაკის სპრეი და კარი დაუხურეს”.
გარდა ფიზიკური ძალადობისა, დაკავებულები მიუთითებდნენ, რომ 2024 წლის შემოდგომა-ზამთრის აქციების დროს, გდდ-ს წევრები მათი კუთვნილი მობილური ტელეფონებისა და სხვა პირადი ნივთების ჩამორთმევა/წართმევას და პირადი ინფორმაციის დათვალიერება/შემოწმებას ყოველგვარი სამართლებრივი საფუძვლისა და პროცედურის გარეშე ახორციელებდნენ.
არაადამიანური მოპყრობის ნაწილში, განსაკუთრებით საპროტესტო აქციებზე დაკავებულებთან მიმართებით ადგილი ჰქონდა გაშიშვლებასა და ბუქნების კეთებას.
“ადმინისტრაციული წესით დაკავებული 3 პირი მიუთითებდა პოლიციის განყოფილების შენობაში, შესასვლელ სივრცეში, 10-მდე ადამიანის თანდასწრებით სრულად გაშიშვლებაზე და ბუქნების გაკეთებაზე, რაც დამამცირებელი იყო; ერთი პირი მიუთითებდა ცენტრალური კრიმინალური პოლიციის დეპარტამენტის შენობაში გინებაზე, სთხოვდნენ ტელეფონის კოდის მოხსნას, თავში ურტყამდნენ ტელეფონს და ლაზერს”.
ამ და სხვა მიგნებებზე დაყრდნობით, სახალხო დამცველის აპრატი ამბობს, რომ საპროტესტო აქციების კონტექსტში ადგილი ჰქონდა არასათანადო მოპყრობის, თავისუფლების უფლების, საქმის სამართლიანი განხილვის, პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლების დარღვევებს.
სხვა უფლებადარღვევები:
რაც შეეხება შინაგან საქმეთა სამინისტროს სისტემაში დაკავებულ პირთა უფლებრივ მდგომარეობას, ანგარიშის მიხედვით, 2024 წელს დაკავებული პირების ნაწილი კვლავ საუბრობდა სამართალდამცავი ორგანოს წარმომადგენლების მხრიდან ძალის გადამეტებისა და ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ძალადობის შემთხვევებზე. სახალხო დამცველის შეფასებით, პრობლემურია, დაკავებულებისთვის უფლებების განმარტება, ადვოკატის დროული ხელმისაწვდომობა, ოჯახის ინფორმირება. ასევე გამოწვევად რჩება სამხრე კამერების გამოყენების ვალდებულების არარსებობა, აუდიო და ვიდეოჩანაწერების წარმოება. ანგარიშში დაზუსტებულია, რომ პოლიციის სივრცეები, სადაც დაკავებულს უწევს ყოფნა, ვიდეომეთვალყურეობის სისტემებით სრულად კვლავ არ არის დაფარული.
ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ 2024 წელს სახალხო დამცველის აპარატმა არაერთი ინფორმაცია მიიღო პოლიციელების მიერ დაკავებისას არაპროპორციული, ძალის გამოყენების და დაკავების შემდეგ არასათანადო მოპყრობის სავარაუდო ფაქტების შესახებ. 2024 წელს პოლიციის თანამშრომლების მიერ ჩადენილი ფიზიკური ძალადობის მეთოდებიდან, ძირითადად იკვეთება ხელ-ფეხის დარტყმა, ხელბორკილის მოჭერა, ხელების დაგრეხა, წაქცევა.
“საანგარიშო პერიოდში, პრევენციული ვიზიტების შედეგად აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკასა და იმერეთის რეგიონში, სპეციალურმა პრევენციულმა ჯგუფმა 132 საეჭვო შემთხვევა გამოავლინა. ეს შემთხვევები მოიცავს როგორც ადმინისტრაციული წესით დაკავებულთა, ისე სისხლის სამართლის საქმეებს. მონაცემების თანახმად, ამ 132-დან 52 (39.4%) შემთხვევაში, ადმინისტრაციული წესით დაკავებული პირების განმარტებით, დაზიანება დაკავებისას ან/და დაკავების შემდეგ მიიღეს. რაც შეეხება დინამიკას წლების მიხედვით, 2023 წელს ადმინისტრაციული წესით დაკავებულმა პირებმა სხეულის დაზიანება დაკავებისას ან/და დაკავების შემდეგ მიიღეს სპეციალური პრევენციული ჯგუფის მიერ შესწავლილი საეჭვო შემთხვევების 31.8%-ში, 2020 წელს — 34.4%, 2021 წელს — 26%, 2022 წელს — 27%. დამატებით საგულისხმოა, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს ოფიციალური სტატისტიკის თანახმად, 2024 წელს დროებითი მოთავსების იზოლატორებში შესახლებული იყო 14998 პირი, რომელთაგან 9860 (65,7%) შემთხვევაში დაკავებულს აღენიშნებოდა დაზიანება. ეს მონაცემი 2023 წელს 64,3%-ს შეადგენდა”.
მედიისა და გამოხატვის თავისუფლება
ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ 2024 წელს მედიისა და გამოხატვის თავისუფლების მდგომარეობაზე გარდა იმისა, რომ უარყოფითად იმოქმედა შემზღუდავმა საკანონმდებლო ცვლილებებმა, ასევე პრობლემურად დასახელდა მედიის წარმომადგენლების მიმართ ქვეყანაში არსებული საფრთხის შემცველი გარემო. ეს კი, განსაკუთრებული სიმწვავით საპროტესტო შეკრებების მიმდინარეობისას გამოვლინდა.
“2024 წლის შემოდგომა-ზამთრის აქციების დროს სამართალდამცველების განსაკუთრებული აგრესიის მსხვერპლები, აქციის მონაწილეებთან ერთად, გახდნენ ჟურნალისტები. ჟურნალისტების მიმართ ადგილი ჰქონდა როგორც არასათანადო მოპყრობას, ისე მათ პროფესიულ საქმიანობაში ხელის შეშლას”.
სახალხო დამცველის ანგარიშში ასევე ნახსენებია ევროკომისიის შეფასება, რომლის მიხედვითაც მედიის თავისუფლებას, პლურალიზმსა და ჟურნალისტების უსაფრთხოებას საფრთხე შეუქმნა მაღალი თანამდებობის პირებისა თუ პოლიტიკოსების მხრიდან წარმოებულმა ნეგატიურმა რიტორიკამ. ევროკომისიამ ქართული მედიისთვის ერთ-ერთ დიდ გამოწვევად პოლარიზაციაც დაასახელა. ამ თვალსაზრისით, აღსანიშნავია საქართველოს პარლამენტში ჟურნალისტური საქმიანობის შეზღუდვის რეგულირება, რაც ნაწილობრივ პრობლემურად მიიჩნია სახალხო დამცველმა.
დოკუმენტში მაგალითად მოყვანილია გურამ როგავაზე ძალადობის ეპიზოდი. ის აქციების დაშლის პირველივე ღამით, პირდაპირ ეთერში მუშაობის დროს, გახდა გდდ-ს წევრის მხრიდან თავდასხმის და არასათანადო მოპყრობის მსხვერპლი.
“ერთ-ერთმა ჟურნალისტმა განმარტა, რომ მოულოდნელად, სრულიად უსაფუძვლოდ დააკავეს ნიღბიანმა პოლიციის თანამშრომლებმა. მისი თქმით, დაკავების დროს, ძირს დააგდო დაახლოებით, ათზე მეტმა სამართალდამცველმა, რომლებიც ურტყამდნენ ხელებს და ფეხებს სახისა და სხეულის სხვადასხვა არეში. მას აღენიშნებოდა დაზიანებები სხვადასხვა არეში. გავრცელებული ინფორმაციით, ჩადენილი ძალადობის შედეგად, მას ცხვირი ოპერაცია დასჭირდა. გარდა ამისა, პირდაპირი რეპორტაჟის დროს, დაშავდა ჟურნალისტი მარიამ გაფრინდაშვილი, რის გამოც საჭირო გახდა მისი კლინიკაში გადაყვანა”.
სახალხო დამცველის ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ უწყვეტი საპროტესტო პერიოდის განმავლობაში არაერთი ჟურნალისტი თუ მედიის წარმომადგენელი დაშავდა, რამდენიმე მათგანს სამედიცინო დაწესებულებაში სამედიცინო მომსახურება დასჭირდა, მათ ფიზიკურ უსაფრთხოებას და სიცოცხლეს შეექმნა საფრთხე.
ანგარიშში ჩაწერილია სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის მონაცემები, რომლის მიხედვითაც 2024 წელს, მედიის წარმომადგენელთა მიმართ ჩადენილი დანაშაულებრივი ქმედების 17 შემთხვევაზე დაიწყო გამოძიება. ეს მოიცავდა, მათ შორის, პროფესიულ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლას, ძალადობას და სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლების მხრიდან სამსახურებრივი უფლებამოსილების ძალადობით გადამეტებას. ამ საქმეებიდან გამოძიება ერთზე შეწყდა დანაშაულის ნიშნების არარსებობის გამო, ხოლო სისხლისსამართლებრივი დევნა 5 საქმეში წარიმართა. საგულისხმოა, რომ დევნა არ დაწყებულა სამართალდამცავი ორგანოების წარმომადგენლების მხრიდან სამსახურებრივი უფლებამოსილების ძალადობით გადამეტების არცერთ შემთხვევაზე, ვკითხულობთ ანგარიშში.
დოკუმენტში განხილულია ასევე ჟურნალისტური საქმიანობის გამოწვევები საქართველოს პარლამენტში. დაზუსტებულია, რომ პარლამენტის ტერიტორიაზე, 2024 წელს არაერთხელ გამოიკვეთა ჟურნალისტებისთვის მუშაობის შეზღუდვის პრაქტიკა. მაგალითად პარლამენტში რამდენჯერმე ამოქმედდა ე.წ. „უსაფრთხოების ყვითელი დონე“, რომლის მოქმედების პერიოდშიც, ონლაინ მედიის წარმომადგენლებს პარლამენტის სასახლეში შესვლა ეზღუდებოდათ.
ლგბტქი+ თემი
ანგარიშში ლგბტქი+ თემის წევრების თანასწორუფლებიანობა ქართული ოცნების ჰომოფობიურ კანონთან — “ოჯახური ღირებულებებისა და არასრულწლოვანის დაცვის შესახებ“ საქართველოს კანონთან მიმართებით არის განხილული. თუმცა ამ ქვეთავში აქცენტები უმეტესწილად გაკეთებულია, სახალხო დამცველის აპარატის ნაბიჯებზე კანონპროექტის მიღების პარალელურად და ერთგვარად კანონში ჩანაწერების სამართლებრივ განმარტება-გაბათილებაზე და არა საერთო პრობლემურობაზე, იმ დისკრიმინაციაზე, ჩაგვრასა და უარყოფაზე, რის წინაშეც ლგბტქი+ ადამიანები აღმოჩნდნენ ამ ჰომოფობიური კანონის მიღების შემდეგ. ამ ანგარიშში არც ის არის ნათლად და გარკვევით ჩაწერილი, რომ ლგბტ პროპაგანდა არ არსებობს და ეს ქართული ოცნების ჰომოფობიური ნარატივის ნაწილია, რომ ეს კანონი ეწინააღმდეგება გამოხატვის თავისუფლებას და ცენზურას აწესებს.
“მნიშვნელოვანია სახელმწიფომ გაატაროს პოლიტიკა, რომელიც ხელს შეუწყობს ლგბტქი+ ადამიანებისთვის თანასწორი გარემოს შექმნას და მათ სრულფასოვან მონაწილეობას სოციალურ, ეკონომიკურ და კულტურულ ცხოვრებაში” — სულ ეს არის სახალხო დამცველის შეფასება, თუ რეკომენდაცია ქართული ოცნების კანონის საპასუხოდ.
ქალების თანასწორუფლებიანობა
სახალხო დამცველის შეფასებით, 2024 წელს ქვეყანაში თანასწორობის უფლებისა და დისკრიმინაციასთან ბრძოლის მიმართულებით არსებული გამოწვევები განპირობებული იყო რიგი საკანონმდებლო ცვლილებებითა და მძიმე პოლიტიკური პროცესებით. ანგარიშში პოლიტიკური ნიშნით დისკრიმინაციის რისკების მნიშვნელოვანი ზრდა წინასაარჩევნო პერიოდთან არის დაკავშირებული.
“წინა წლების მსგავსად არსებით გამოწვევას წარმოადგენდა სხვადასხვა დაუცველი ჯგუფების, მათ შორის, ქალების, შშმ პირების, ლგბტქ+ თემის წარმომადგენლების, თანასწორობის დაცვის საკითხები. ამასთან შრომით ურთიერთობებში სავარაუდო დისკრიმინაციის შემთხვევები კვლავაც იმ დავების კატეგორიას მიეკუთვნება, რომელთა შესახებაც მოქალაქეები ყველაზე ხშირად მიმართავენ სახალხო დამცველს”.
ბავშვობის ასაკში ქორწინების საზიანო პრაქტიკა კვლავ ერთ-ერთ მნიშვნელოვან გამოწვევად რჩება, ჩაწერილია ანგარიშში. სახალხო დამცველი გამოწვევად ასახელებს რეპროდუქციული ჯანმრთელობისა და უფლების ეფექტიანი განხორციელებასა და სერვისებზე წვდომას; რაც შეეხება ოჯახში ძალადობას, დოკუმენტში ვკითხულობთ, რომ საანგარიშო პერიოდში, ქალთა მიმართ და ოჯახში ძალადობის ფაქტებზე რეაგირებისა და პრევენციის გაუმჯობესებისთვის არსებითი ნაბიჯები არ გადადგმულა და ამ მიმართულებით მდგომარეობა კვლავ უცვლელი რჩება.
გენდერული თანასწორობის ჭრილში კი ფემიციდის პრევენცია და ამ საქმეებზე მართლმსაჯულებისა და სამართალდაცვითი ფუნქციების ეფექტიანი აღსრულება არის კვლავ გამოწვევად ჩაწერილი.
“2024 წელს გამოვლენილი 25 ქალის მკვლელობის ფაქტიდან , 16 — ოჯახური დანაშაულის ნიშნით, 9 კი — არაოჯახური დანაშაულის ნიშნით არის ჩადენილი. ქალის მკვლელობის მცდელობის გამოვლენილი 17 შემთხვევიდან — 12 ოჯახური დანაშაულის ნიშნით იყო ჩადენილი, 4 — არაოჯახური დანაშაულის ნიშნით, ხოლო 1 ოჯახური და არაოჯახური დანაშაულის ნიშნით. საერთო სტატისტიკური მონაცემიდან, პროკურატურამ ფემიციდი გამოკვეთა 16 შემთხვევაში, ხოლო ფემიციდის მცდელობა — 13 შემთხვევაში. მიმდინარე საანგარიშო წელს, შემზარავი იყო ტრანსგენდერი ქალის, კესარია აბრამიძის დამამძიმებელ გარემოებებში განზრახ მკვლელობის ფაქტი. აღსანიშნავია, რომ ამ საქმეში ბრალდების შესახებ დადგენილებაში პროკურატურამ მიუთითა გენდერისა და გენდერული იდენტობის ნიშნებით შეუწყნარებლობის მოტივზე”.
ანგარიშის მიხედვით, სახალხო დამცველის მიერ ფემიციდის მონიტორინგის ფარგლებში გაანალიზებული საქმეებიდან კვლავ პრობლემად იკვეთება გენდერული ნიშნის იდენტიფიცირება, როგორც გამოძიების, ისე სასამართლო ეტაპზე. ცალკეულ შემთხვევაში, ასევე, პრობლემად იკვეთება საპროცესო შეთანხმების გაფორმება და წინარე ძალადობის შემთხვევაზე სასამართლოს მიერ რისკების არასათანადოდ შეფასება.
“2024 წელსაც ვლინდება შემთხვევები, როდესაც, შესაძლო ძალადობის შესახებ სახელმწიფოს ინფორმირებულობის მიუხედავად, ქალის მკვლელობის/მკვლელობის მცდელობის თავიდან არიდება ვერ მოხერხდა. განსაკუთრებით პრობლემური იყო ამნისტიის შედეგად პენიტენციური დაწესებულების დატოვების შემდგომ, დამცავი ორდერის პირობებში, ყოფილი მეუღლის მკვლელობა”.
სახალხო დამცველის შეფასებით, 2024 წელს კვლავ არსებით გამოწვევად რჩება ქალთა მიმართ დისკრიმინაციული მოპყრობა. მაგალითად, ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ საარჩევნო წლის გათვალისწინებით, აქტუალური იყო ქალთა პოლიტიკური მონაწილეობის კუთხით არსებული ვითარება, რაც, გენდერული კვოტირების გაუქმების გათვალისწინებით, ცალსახად, უარყოფითად უნდა შეფასდეს.
“სქესის ნიშნით დისკრიმინაციისა და გენდერული სტერეოტიპების წინააღმდეგ ბრძოლის მნიშვნელობა კიდევ ერთხელ გამოკვეთა გენდერული კვოტირების გაუქმების საკითხის საკანონმდებლო განხილვამაც, რომლებიც ქალი დეპუტატების მისამართით უხამსი და შეურაცხმყოფელი რეპლიკების ფონზე მიმდინარეობდა”.
სახალხო დამცველი ანგარიშში კიდევ ერთხელ მიუთითებს, რომ „აუცილებელია ქალების ხმა მკაფიოდ ისმოდეს ქვეყნის საკანონმდებლო ორგანოსა და პოლიტიკის განმსაზღვრელ სხვა უწყებებში, რათა დღის წესრიგში იდგეს ქალთა საჭიროებები და გენდერული თანასწორობის ხელშემწყობი ღონისძიებები.“
ქალთა თანასწორუფლებიანობის საკითხების მიმოხილვის დროს მნიშვნელოვანია ასევე სექსუალური შევიწროების შემთხვევებიც. დოკუმენტის თანახმად, 2024 წელს სექსუალური შევიწროების ფაქტები დადგინდა სხვადასხვა სივრცეში — საგანმანათლებლო დაწესებულებაში, დასაქმების ადგილზე და მომსახურების მიღების პროცესში. აგრეთვე აღსანიშნავია საგამოძიებო უწყების წარმომადგენლების მხრიდან ჩადენილი სავარაუდო სექსუალური შევიწროების საქმეები.
ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ 2024 წელს გამოვლენილი უფლებადარღვევების აღმოსაფხვრელად სახალხო დამცველის აპარატმა სახელმწიფო უწყებებს 82 რეკომენდაცია/წინადადებით მიმართა. 2024 წლის განმავლობაში მომზადდა 16 სპეციალური ანგარიში და 1 ალტერნატიული ანგარიში საერთაშორისო ორგანოებში წარსადგენად, 2 კონსტიტუციური სარჩელი, 11 სასამართლო მეგობრის მოსაზრება, და 4 კომუნიკაცია ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტისთვის.