ცვლილება, რომელიც საფრთხეშია — ეზიდი აქტივისტის გზა

Aprili Media
ვახო ქარელი / მედია აპრილი

ავტორი: მიხეილ გვაძაბია

მიხეილ ლაზგინიანი საქართველოს ეზიდურ თემს წარმოადგენს. გარდა იმისა, რომ თბილისის ეზიდური კულტურის ცენტრს ფონდების მოძიებაში ეხმარება, ის ხელმძღვანელობს არასამთავრობო ორგანიზაციასაც, რომელიც ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების ახალგაზრდების საკითხებზე მუშაობს.

მედია აპრილს უყვება, რომ ამ საქმიანობის წამოწყებისკენ ეზიდური თემის პასიურობამ უბიძგა. დასძენს იმასაც, რომ ახლა ვითარება დადებითისკენ იცვლება როგორც ეზიდი ახალგაზრდების სათემო საქმიანობაში ჩართულობის, ისე ეზიდების მიმართ სხვა მოქალაქეთა დამოკიდებულებების მხრივ.

ცვლილება მარტივად და სწრაფად არ მოსულა: ეს არის შრომის შედეგი, მათ შორის, იმ სამოქალაქო ორგანიზაციებისა, რომლებიც რუსულმა კანონმა  “უცხოური გავლენის აგენტებად” უნდა გამოაცხადოს. 

მიხეილ ლაზგინიანი გვიყვება ეზიდების იდენტობასა და მათ ყოფაზე საქართველოში, ისევე როგორც ეთნიკურად და რელიგიურად მრავალფეროვან გარემოზე, რომელშიც აღიზარდა. აქტივისტი ასევე გვიამბობს, რა სახის ბარიერებს აწყდებოდა თემი გასული წლების ნაციონალისტური ტენდენციების ფონზე და რა შეიცვალა უკეთესობისკენ უკანასკნელ ხანებში. 

დასასრულს, მიხეილი ეხება მოქმედი ხელისუფლების მიერ მიღებულ რუსულ კანონს, რომელიც, სხვებთან ერთად, სათემო საკითხებზე მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებსაც აზარალებს. ის დეტალურად გვიამბობს, როგორ შეიძლება აისახოს “ქართული ოცნების” პოლიტიკა ეზიდებისა და სხვა ეთნიკური თუ რელიგიური უმცირესობების ცხოვრებაზე საქართველოში.

ვინ ვართ ჩვენ?

ჩემი უშუალო წინაპრები საქართველოში XX საუკუნის დასაწყისში ჩამოვიდნენ, რაც უკავშირდება სომხებისა და სხვა თემების წარმომადგენელთა გენოციდს თურქეთის ტერიტორიაზე. ისინი ვანის ტბის გარშემო ცხოვრობდნენ. როცა ეს მოვლენები დაიწყო, ჯერ სომხეთში გადავიდნენ, იქიდან კი ის ადამიანები, ვისთვისაც საქართველო უკვე ნაცნობი იყო, აქეთ წამოვიდნენ. ასე ჩნდებიან ჩემი წინაპრები საქართველოს ტერიტორიაზე. ჩემი ოჯახიდან მე დაახლოებით მეექვსე თაობის ეზიდი ვარ, რომელიც აქ დაიბადა.

ვახო ქარელი / მედია აპრილი

მთაწმინდის კოლორიტულ უბანში, იტალიურ ეზოში ვიზრდებოდი, სადაც ყოველთვის დიდი მრავალფეროვნება იყო: იქ ცხოვრობდნენ აზერბაიჯანელები, სომხები, ქართველები… მეგობრობის, მიმღებლობის, ურთიერთგაგების საფუძველი, ფაქტობრივად, იქიდან არის ჩემში ჩადებული.

ვერ ვიტყვი, რომ ჩემი ოჯახი ტრადიციული იყო და ადათ-წესებს მიჰყვებოდა. თუმცა, ყოველთვის ცდილობდნენ, ძირითადი დღესასწაულები მაინც აღენიშნათ ხოლმე და ამავდროულად ესაუბრათ საკუთარ ენაზე, რომელსაც საქართველოს ეზიდები, სამწუხაროდ, კარგავენ სასწავლო რესურსების სიმწირის გამო.

ძალიან ღია იყო ჩემი ოჯახი: ბევრი მეგობარი გვყავდა და ცოდნისა თუ კულტურის ეს ურთიერთგაცვლა ჩემს თვითგანვითარებაზეც აისახა. ამას დაემატა ის, რომ ძალიან დიდ ყურადღებას აქცევდნენ ჩემს განათლებას და გადაწყვიტეს, რომ აუცილებლად უნდა მოეცათ უმაღლესი განათლება, მიუხედავად იმისა, რომ იმ დროს დიდი სახსრები არ გვქონდა. ამისთვის ძალიან მადლობელი ვარ.

იდენტობა ეზიდი

ქართველი ეზიდის იდენტობა ჩემთვის, პირველ რიგში, არის ენის და ჩვენი ადათ-წესების ცოდნა, რომლებიც უკავშირდება რელიგიას. ესაა ის დღესასწაულები, რომლებსაც დღემდე აღვნიშნავთ და ასევე უზარმაზარი ძალა, რომელიც ეზიდურ ენას ახასიათებს. ჩვენ ქურმანჯიზე ვსაუბრობთ, რომელზეც ქურთებიც ლაპარაკობენ.

ეზიდი ეთნო-რელიგიური ტერმინია, რაც იმას ნიშნავს, რომ, ფაქტობრივად, ჩვენს ეთნოსს ჩვენი რელიგია განსაზღვრავს. ეს რელიგია არის ეზიდიზმი, რომელიც ქურთებისგან განგვასხვავებს: ისინი, როგორც წესი, მუსლიმები არიან. ეზიდებსა და ქურთებს შორის, ისტორიულად, საკმაოდ დიდი დაპირისპირება იყო რელიგიის გამო… არ უარვყოფ, რომ არის დიდი კავშირები: საერთო ენა გვაქვს, საერთო საცხოვრებელი გვქონდა და შეიძლება, ეთნოგენეზიც გარკვეულწილად საერთო გვქონდეს, მაგრამ ისტორიულმა მოვლენებმა იმდენად დააპირისპირა ეს ორი ხალხი ერთმანეთს, რომ ეზიდებს უკვე სურთ, განცალკევებული იდენტობა ჰქონდეთ.

თუმცა, საბჭოთა კავშირში მოხდა შემდეგი: ვინაიდან იქ რელიგია დიდ როლს არ თამაშობდა და რელიგიის მოშლა უნდოდა სახელმწიფოს, ხალხებს მხოლოდ ეთნიკური და ლინგვისტური ნიშნით აერთიანებდნენ. ამიტომაც გადაწყვიტეს, რომ რახან ეზიდები და ქურთები ლაპარაკობენ ქურმანჯიზე, ესე იგი, ისინი ერთი ხალხია. საბოლოოდ, საბჭოთა პროპაგანდამ და მიდგომამ, რომ ჩვენ უნდა გაგვაერთიანონ ლინგვისტური ნიშნით, განაპირობა ის, რომ ყველა წიგნი და მასალა აღნიშნავს ერთს: ეზიდი არის ქურთი და ქურთი — ეზიდი.

“გვარი უნდა შეიცვალო”

მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენი იდენტობა განსხვავდებოდა [უმრავლესობისგან], ჩემი ოჯახი ყოველთვის ცდილობდა, აღენიშნა როგორც ჩვენი თემის დღესასწაულები, ისე ქრისტიანული დღესასწაულები. ასე რომ, ეს განსხვავება ასე მწვავედ არ იგრძნობოდა ჩემთვის. ამას ემატებოდა თავისებური მიმღებლობა, რომელიც თბილისს ახასიათებს.

თუმცა, განსხვავება მაინც შეინიშნებოდა, თუნდაც მაშინ, როცა გარეთ გადიხარ, ხედავ უამრავ ეკლესიას, რელიგიურ ღონისძიებებს და გრძნობ, რომ ესეც შენია, რადგან საქართველოში დაიბადე და გაიზარდე, მაგრამ თან სხვა მიმართულება გაქვს. ამ განსხვავებას მაინც უფრო შიდა დონეზე ვგრძნობდი. ისეთი შემთხვევებიც ყოფილა, ვიღაც რომ მეუბნებოდა, რომ მოდი, გადაგნათლო, ურჯულო ხარო, მაგრამ ეს იმდენად მცირე რაოდენობით იყო, რომ არც კი მახსენდება, მით უმეტეს იმ ფონზე, რომ გაცილებით უფრო მეტი იყო პოზიტიური დამოკიდებულება და მიმღებლობა…


“ჩვენ ძალიან დიდი გზა გავიარეთ იმისთვის, რომ პრიზმაში “ჩვენები და სხვები” საბოლოოდ “ჩვენებში” ვიყოთ მოქცეულები და ამ საზოგადოებამ, ხალხმა, მიგვიღოს ყველაფერ იმით, რითაც ვამაყობთ და პირიქით, უხაროდეს [ჩვენი არსებობა]”.


მახსოვს, თემის შიგნით იყო დამოკიდებულება, რომ შენი გვარი და წარმომავლობა განსაზღვრავს შენს წარმატებას და არა — შენი უნარები და მიღწევები. მე ძალიან კარგად მესმოდა, რომ ეს დაფუძნებული იყო მათ პირად გამოცდილებაზე, რადგან ხშირი იყო შემთხვევები, როცა წარმატებული ეზიდი გარკვეულ შედეგებს აღწევდა, მაგრამ მერე ეუბნებოდნენ, რომ გვარი უნდა შეიცვალო, ქართულს მიამსგავსო, რათა წინ გაგიშვათო. ეს, ალბათ, გაგრძელდა, მაქსიმუმ, 2000-იანების დასაწყისამდე. შეიძლება, გარკვეულწილად შოვინისტური, ეთნოცენტრული ტენდენციების ბრალიც იყო ეს დამოკიდებულება, რომ საქართველოს თუ ვინმე ასახელებდა, ის აუცილებლად ეთნიკურად ქართველი უნდა ყოფილიყო. ხშირად ეს ეზიდებს უბიძგებდა, თავი შეეკავებინათ, გაჩერებულიყვნენ; ისინი ხომ იმიტომ გამოიქცნენ კონკრეტული ქვეყნიდან, რომ იდენტობის შენარჩუნება უნდოდათ, ახლა კიდევ ნებაყოფლობით უნდა დაეთმოთ თავიანთი იდენტობა. ბევრი ამის გამო ჩერდებოდა. იყო მომენტებიც, როცა გეუბნებოდნენ, რომ გვარის გამო არ მიგიღებდნენ და ამის გამო ჩვენი თემის წევრებს შეუცვლიათ კიდეც გვარები. მეც მიფიქრია ამაზე, ხომ არ შემეცვალა გვარი, რათა უფრო ინტეგრირებული ვყოფილიყავი საზოგადოებაში.

ვახო ქარელი / მედია აპრილი

ასევე, მახსოვს ეპიზოდები, როცა გვარს რომ ეუბნებოდი ადამიანს, გეკითხებოდნენ, სადაური ხარო. როცა ეუბნებოდი, რომ ეზიდი ხარ, გეკითხებოდნენ, როდის მოასწარი ასე კარგად ენის სწავლა… ეს კითხვები ნეგატიური არ არის და ახლა გაცილებით უკეთესადაა სიტუაცია, უბრალოდ, იმ დროს ზოგჯერ იყო მომენტები, როცა ისე გეკითხებოდნენ შენს წარმომავლობას, გიჩნდებოდა განცდა, რომ უნდობლობა ჰქონდათ შენდამი. ეს ამხელა კონცენტრირება გვარსა და წარმომავლობაზე ქმნიდა განცდას, რომ მაინც ისე არ ხარ მიღებული, როგორც გინდა, რომ იყო.

მზარდი ინტერესი სათემო საკითხებისადმი

ზოგადად, ინტერესი სათემო საქმიანობის მიმართ, ჩემი ისტორიის, რელიგიის მიმართ, ყოველთვის მქონდა, თუმცა ამ მიმართულებით ჩემს განვითარებაში ძალიან დიდი წვლილი შეიტანეს თემის წარმომადგენლებმა — უფლებადამცველმა, აგიტ მირზოევმა და ჩვენმა სასულიერო ლიდერმა, ფირ დიმამ. ფირ დიმამ კარგად იცის თეოლოგიაც და ისტორიაც, შესაბამისად, ის რელიგიურ საკითხებს მიხსნიდა არა როგორც აქსიომას, რომ ეს წესი ასე უნდა იყოს, არამედ განმიმარტავდა, რამ განაპირობა ამ რელიგიური წესის ამ ფორმით ჩამოყალიბება. როგორც უნივერსიტეტის სტუდენტისთვის, ჩემთვის ეს ფორმა, ლოგიკური თუ ისტორიული კონტექსტების ახსნა, უფრო მისაღები იყო და ამან განაპირობა ჩემში ინტერესის ზრდა და სათემო საქმიანობაში გააქტიურება.

ამასთან, ყოველთვის მქონდა განცდა, რომ ჩვენი თემი პასიური იყო. როცა გარკვეულ აქტივობებში, ღონისძიებებში ვმონაწილეობდი ხოლმე, ყოველთვის მაკლდა ეზიდი წარმომადგენლები. მინდოდა, ჩემი ამ მაგალითით მიმეცა ბიძგი ჩვენი თემის ახალგაზრდებისთვის, რომ უნდა გამოჩენილიყვნენ, უნდა ეთქვათ სათქმელი; ეს არ უნდა ყოფილიყო თემი, რომელიც ყველაფერზე თავს უქნევს და არაფერზე იღებს ხმას. ასეთი მიდგომა კარგა ხანს იყო, მაგრამ, საბედნიეროდ, ახლა ის იცვლება: ახალგაზრდები იღებენ განათლებას და მაქსიმალურად ცდილობენ, ჩაერთონ სათემო საქმიანობაში.

ამ ფაქტორებმა განაპირობა როგორც სათემო საქმიანობაში ჩემი გააქტიურება, ისე გარე აქტივობებში მონაწილეობა თემის სახელით. მაშინაც კი, როცა ღონისძიება ჩემს წარმომავლობასთან პირდაპირ დაკავშირებული არ არის, მაინც ყოველთვის ვუსვამ ხაზს წარმომავლობას, რადგან, პირველ რიგში, ესაა საამაყო მომენტი ჩემთვის და, ასევე, ეს შეიძლება იყოს შთამაგონებელი ვინმესთვის, რომ, აი, ვიღაც მისნაირი სადღაც დგას და წარმატებას აღწევს.


“რამხელა გზა გავიარეთ?!  სხვა თუ არაფერი, იმ იშვიათ სახელმწიფოებს შორის ვართ პოსტსაბჭოთა ქვეყნებიდან, რომლებსაც უვიზო მიმოსვლა აქვთ ევროკავშირთან. ეს ხომ დიდი შედეგი და მიღწევაა? რატომ უნდა გავუშვათ ეს ყველაფერი ხელიდან?”


ეზიდური კულტურის ცენტრში რამდენიმე მიმართულებით ვსაქმიანობ. ესაა, ძირითადად, ახალგაზრდებთან მუშაობა და საზღვარგარეთ არსებულ სათემო ორგანიზაციებთან კომუნიკაცია, ისევე როგორც, ფონდების მოძიება. დღეს ეს ცენტრი ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან პროექტს ახორციელებს, რომელიც ეხება მსოფლიოში პირველი ეზიდური ეთნო-ისტორიული მუზეუმის მშენებლობას თბილისში. ეს შეუძლებელი იქნებოდა გარკვეული დახმარების გარეშე საზღვარგარეთიდან, მათ შორის, თემის წარმომადგენლების, სათემო ორგანიზაციების ჩართულობისა და სხვადასხვა გრანტის გარეშე.

სამოქალაქო სექტორი: მრავალმხრივი სარგებელი

კულტურის ცენტრში საქმიანობის გარდა, ვხელმძღვანელობ არასამთავრობო ორგანიზაციას “ტოლერანტობის სამყარო”, რომელიც, ძირითადად, ეთნიკური და რელიგიური უმცირესობების წარმომადგენელი ახალგაზრდების დაახლოების მიზნით მუშაობს. გვაქვს მედიაწიგნიერების პროექტებიც. გარდა ამისა, ახალგაზრდებში რიგი უნარების განვითარების მიმართულებით ვმუშაობთ. გასვლითი ღონისძიებებიც გვქონია სხვადასხვა ქალაქში, მათ შორის, ქვეყნის გარეთ.

ყოველთვის ხაზს ვუსვამ არასამთავრობო ორგანიზაციების დიდ როლს არამარტო ეზიდური თემის, არამედ მიმღებლობის კულტურის განვითარებაში. ხშირად გარკვეული სტერეოტიპები მხოლოდ იმის გამო იქმნებოდა, რომ ერთმანეთს კარგად არ ვიცნობდით. როცა ამა თუ იმ პლატფორმის მეშვეობით გაიცნობ ადამიანებს და მეგობრებს გაიჩენ, როცა ერთად ხუმრობთ იმ სტერეოტიპებზე, რომლებისაც იქამდე გჯეროდათ, სრულიად სხვა დამოკიდებულებები ჩნდება, სრულიად სხვაგვარად აღიქმება საკითხები.

ჩემი პირადი გამოცდილებიდან, ასეთი პლატფორმები, სადაც სხვადასხვა, დომინანტური თუ არადომინანტური ჯგუფის წარმომადგენლები ერთმანეთს ხვდებოდნენ და უზიარებდნენ თავიანთ ისტორიასა თუ კულტურას, იქმნებოდა არასამთავრობო ორგანიზაციების დახმარებით. სახელმწიფოს ჩართულობით, ჩემი გამოცდილებიდან, არაფერი მახსენდება. შეიძლება, რაღაცები არის, არ უარვყოფ, თუმცა, თუნდაც ხილვადობის კუთხით, გაცილებით მეტი აქტივობა ჰქონდა არასამთავრობო სექტორს, ვიდრე სამთავრობოს.

არასამთავრობოებს დიდი წვლილი აქვთ ადვოკატირების კუთხითაც იმ საკითხებზე, რომლებიც შეიძლება აწუხებდეთ უმცირესობებს, მაგრამ ხმას ვერ იღებდნენ, რადგან ეშინოდეთ. ზოგადად, როცა უმცირესობა ხარ, შეიძლება გაგკიცხონ იმის გამოც, რომ რაღაც პრობლემაზე საუბრობ და ასევე იმის გამო, რომ “უმცირესობა ხარ და ხმას როგორ იღებ? თუ არ მოგწონს, სხვაგან წადი”… ეს მომენტი ყოველთვის აქვს უმცირესობას, ამიტომ არასამთავრობოები ამ საქმეს ხშირად საკუთარ თავზე იღებენ, ისმენენ შენს პრობლემას და მერე იქ წამოსწევენ ხოლმე მას, სადაც საჭიროა. თუნდაც, ახლა TDI-ს (ტოლერანტობის და მრავალფეროვნების ინსტიტუტს) აქვს ძალიან კარგი კამპანია, რომ შრომის კოდექსში გაჩნდეს ჩანაწერი, რომელიც სხვადასხვა თემის წარმომადგენლებს შესაძლებლობას მისცემს, კანონით მოითხოვონ დასვენების დღე მათთვის მნიშვნელოვან რელიგიურ დღესასწაულებზე. პირობითად, ეზიდებს გვაქვს დღესასწაული როჟა მარზალე, რომელიც ძალიან გადატვირთულია: ჯერ საჭმელი უნდა გაამზადო, მერე ნათესავები ჩამოდიან საზღვარგარეთიდან და ყველანი ერთად მივდივართ სასაფლაოზე. ამ დღეს დასვენების უფლება კანონით რომ მქონდეს განმტკიცებული, ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იქნებოდა.


“სანამ შეგიძლია, რაღაც უნდა აკეთო. შემდეგ რა იქნება და როგორ იქნება, ამას უკვე დრო გვაჩვენებს და ისტორია მოგვიყვება”.


ამასთან, არასამთავრობო ორგანიზაციების დახმარებით უამრავი ბროშურა დაიბეჭდა, გამოქვეყნდა სტატიები, რომელთა მეშვეობითაც შეგიძლია შენივე თემის შესახებ მეტი ისწავლო და სხვა თემების შესახებაც გაიღრმაო ცოდნა. მსგავსი ორგანიზაციების როლს ამ კუთხით ვერც კი შევაფასებ, იმდენად დიდია. ისინი ძალიან დამეხმარნენ ჩემი, პირადი განვითარების კუთხითაც, რადგან ყოველთვის მქონდა კომპლექსი იმისა, რომ ჩემი აზრების ჩამოყალიბება გამართულად არ შემეძლო. არასამთავრობოების პლატფორმებზე, თუნდაც მარტივი აქტივობების მეშვეობით, იწაფები ამ ყველაფერში, რაც შიშის დაძლევაშიც გეხმარება. ეს პლატფორმები რომ არ ყოფილიყო, ამ შიშებს ასე მარტივად ვერ დავძლევდი. 

შეურაცხყოფა შრომის პასუხად

ყველაფერი, რასაც ჩემი ორგანიზაცია აკეთებს, იქნება ეს ანიმაციების შექმნა, ბანაკების მოწყობა თუ სხვა, ხორციელდება უცხოელი დონორების დახმარებით. ვწერდით პროექტს, ვიღებდით გრანტს და მერე ვახორციელებდით ამ პროექტებს. ყველაფერი კარგად მიდიოდა, სანამ მეორედ არ შემოიტანეს რუსული კანონი “უცხოური გავლენის აგენტების” შესახებ, რომელიც გვაყენებს ისეთ საშინელ მდგომარეობაში, როცა შენ შენივე ქვეყანაში აგენტის იარლიყს ატარებ. სხვანაირად ეს კანონი მე არ მესმის. “უცხოური გავლენის გამტარი” თუ რაც უნდა დაარქვან, “უცხო” ყოველთვის გაიგივებულია მიუღებელთან და პოტენციურ მოღალატესთან.

იმ დღეს ვკითხულობდი საინტერესო სტატიას იმამ შამილზე. რუსული წყარო იყო და თავში ეწერა: “ეს მასალა მომზადებულია უცხოური გავლენის აგენტის მიერ”. ეს არის ამ კანონის ლოგიკური განვითარება, როცა ნებისმიერ მასალას, რასაც მოამზადებ, უნდა დააწერო, რომ უცხოური გავლენის აგენტი ხარ; ეს კი აჩენს წარმოდგენას, რომ არ ხარ სანდო ადამიანი, რადგან უცხო გავლენის ქვეშ ხარ და არ აკეთებ ყველაფერს კეთილსინდისიერად.

ეს ძალიან შეურაცხმყოფელი ტერმინია და ორმაგად მოქმედებს იმ ახალგაზრდებსა და ორგანიზაციებზე, რომლებიც არადომინანტურ ეთნიკურ თუ რელიგიურ ჯგუფებს წარმოადგენენ. ჩვენ ძალიან დიდი გზა გავიარეთ იმისთვის, რომ პრიზმაში “ჩვენები და სხვები” საბოლოოდ “ჩვენებში” ვიყოთ მოქცეულები და ამ საზოგადოებამ, ხალხმა, მიგვიღოს ყველაფერ იმით, რითაც ვამაყობთ და პირიქით, უხაროდეს [ჩვენი არსებობა]. ეს მართლაც ხდებოდა. მე ჩემს თავზე მაქვს გამოცდილი, როგორ შეიცვალა დამოკიდებულება ჩვენი თემის, ჩვენი ხალხის, ჩვენი საქმიანობის მიმართ. ძალიან კარგად და ძალიან დადებითად მიმდინარეობდა ეს პროცესი. ამაში ხელისუფლების წვლილიცაა, არასამთავრობოებისაც და მთლიანად ქართული საზოგადოებისაც, რადგან ეს თანადგომა რომ არ ყოფილიყო, მე, ალბათ, დიდი ხანი აქ არც გავჩერდებოდი. სწორედ იმიტომ გავჩერდი, რომ დიდ მხარდაჭერას ვგრძნობდი მთლიანი საზოგადოებისგან და ჩემი საქმიანობა ბედნიერების, სიამაყის მიზეზი იყო.

ახლა კიდევ, ხელისუფლება ამ იარლიყს გაკრავს და გარდა იმისა, რომ აგენტის სტატუსი გაქვს, ამ “ჩვენების” მოცემულობიდან გადადიხარ ისევ “სხვებში”, რადგან აღარ ხარ სანდო ადამიანი. ძალიან დიდი დარტყმაა ეს ჩვენ მიმართ; დიდი დარტყმაა ასევე ახალგაზრდების მიმართ, რომლებიც სათემო საქმიანობით არიან დაკავებულნი და რომლებსაც სწამთ, რომ სასარგებლო საქმეს აკეთებენ როგორც თემისთვის, ისე — ქვეყნისთვის. ეს რეალობა გვაუცხოებს იმ ყველაფრისგან, რის ნაწილიც ვართ და რის ნაწილად ყოფნაც გვეამაყება.


“როცა ხედავ, რომ ეთნიკურად ქართველებს ასე ეპყრობიან, ეგრევე ის შიში გაქვს, რომ მე, როგორც უმცირესობის წარმომადგენელს, რაღას მიზამენ?!”.


საქართველოს ეზიდები ყოველთვის აღვნიშნავთ, რომ ყველაზე მეტი შევძელით აქ, ამ ქვეყანაში. მიუხედავად იმისა, რომ ეკონომიკური და სოციალური პრობლემებია, უამრავი უბედურება გამოიარა ამ ქვეყანამ, ეზიდები აქ მაინც ყველაზე ინტეგრირებულად გრძნობენ თავს და ამიტომაცაა, რომ არა სადღაც, რომელიმე ქვეყანაში ჩნდება ეზიდური მუზეუმი, არამედ აქ, საქართველოში; არა სადღაც, არამედ საქართველოში დაფუძნდა პირველი ტაძარი ისტორიულ საზღვრებს მიღმა; არა სადღაც, არამედ საქართველოში ხდება ის ყველაფერი, რაც ხდება: ენის კურსები, მხარდაჭერა, თანადგომა… ეს ჩვენთვის ყოველთვის საამაყო იყო. და დღეს კიდევ, შენ ეს კანონი პირდაპირ თუ ირიბად გეუბნება, რომ შენი ეს სათემო საქმიანობა თურმე უცხოური გავლენა ყოფილა. არ ვიცი, რამდენად უნდოდათ ამის გაკეთება, მაგრამ ასე გამოვიდა. შენ ხარ აგენტი, მოღალატე, შენ არ ხარ სანდო და უცხოურ ინტერესს ატარებ.

“მე რაღას მიზამენ?!”

ეს ყველაფერი ძალიან მოქმედებს ჩვენზე, ჩვენს რეპუტაციაზე, მოტივაციაზე და უსაფრთხოების განცდაზეც, რადგან ჩვენ ვხედავთ, რა ხდება: ეს “ტიტუშკები” ხან ვის დაესხმებიან თავს და ხან — ვის. იქ საიას ოფისს დააწერეს “აგენტებო!”. იმ ორგანიზაციას ეძახიან აგენტს, რომელიც საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენიდან ოთხ წელიწადში ჩამოყალიბდა და თითქმის ყველა კანონმდებლობა, რაც დღემდეა შემორჩენილი, მისი წარმომადგენლების დახმარებით გაკეთდა. და როცა ხედავ, რომ ეთნიკურად ქართველებს ასე ეპყრობიან, ეგრევე ის შიში გაქვს, რომ მე, როგორც უმცირესობის წარმომადგენელს, რაღას მიზამენ?! 

პირველად, ჩემი აქ მოღვაწეობის განმავლობაში, დავფიქრდი, რომ იქნებ დროა, ქვეყანა დავტოვო და სხვაგან წავიდე, რადგან მე აქ არ მაფასებენ, აგენტად მაცხადებენ, შეურაცხყოფას მაყენებენ, ასეთ მოწყვლად მდგომარეობაში მაგდებენ… უამრავი უნარი, შესაძლებლობა, პატრიოტული სულისკვეთება მაქვს და მიყვარს ეს ქვეყანა, მაგრამ თუკი ხელისუფლებას მიაჩნია, რომ ჩემი საქმიანობის გამო უნდა მიწოდოს აგენტი, მაშინ შეიძლება დავფიქრდე, რომ ის მე არ მაფასებს და უფრო მეტ საფრთხეს მიქმნის, ვიდრე მხარს მიჭერს.

ვახო ქარელი / მედია აპრილი

ხაზს გავუსვამ იმასაც, რომ მე არ ვარ ერთადერთი ახალგაზრდა, რომელიც ასე ფიქრობს: უამრავი ახალგაზრდაა როგორც დომინანტური, ისე არადომინანტური ეთნიკური და რელიგიური ჯგუფებიდან, რომლებიც ამ კანონის მიღების შემდეგ დაფიქრდნენ, რომ, როგორც ჩანს, ჩვენს სახელმწიფოში, ხელისუფლების ხელით ჩვენ ვხდებით მოღალატეები და თუ ასეთი მოცემულობაა, უმჯობესია, სხვაგან წავიდეთ. ასე ჩვენ ვერ ვიცხოვრებთ, რადგან, ყველაფრის მიუხედავად, ვეფხისტყაოსნის ღირებულებებზე გავიზარდეთ: “სჯობს სიცოცხლესა ნაძრახსა, სიკვდილი სახელოვანი”. შენ ვერ იცხოვრებ ასეთი ცხოვრებით, სადაც შენივე ქვეყნის მოღალატეს გიწოდებენ, რადგან ჩვენთვის ამოსავალი წერტილი ყოველთვის სამშობლოს სიყვარული და მისთვის თავდადება იყო.

იმედი

იმედი ყოველთვის არის. გარდა ამ ნეგატიური პროცესებისა, ძალიან მნიშვნელოვანი რამ მოხდა წელს — ერთმანეთს დავუახლოვდით, როგორც ადამიანები, რომლებიც საერთო მომავლისთვის იბრძვიან: ეზიდები, ქართველები, აზერბაიჯანელები, სომხები… ამ აქციების დროს ყველანი ერთად ვიდექით და ყველას ერთმანეთის კულტურის მრავალფეროვნება გვიხაროდა. იქ ვიღაცებმა ნამცხვრები მოიტანეს, ზოგი თავისი ეროვნული ტანსაცმლით მოდიოდა… ხაზი გაესვა იმას, რომ დღეს ჩვენ რომელიღაც ერთი თემის პრობლემაზე კი არ ვსაუბრობთ, პრობლემა გვაქვს ჩვენ, ყველას, რადგან საქმე ჩვენი სამშობლოს კეთილდღეობას ეხება. ამ პროცესმა გვაჩვენა, რომ რაღაც ეტაპი გავიარეთ, ძალიან დავუახლოვდით ერთმანეთს და თუ ვხედავთ, რომ ჩვენს საერთო მიზანს საფრთხე ემუქრება, მიუხედავად ჩვენი წარმომავლობისა, შეხედულებებისა და შიშებისა, ყველანი ერთად ვდგავართ.

გარდა ამისა, არასამთავრობოებს აქვთ გარკვეული სტრატეგია, როგორ შეებრძოლონ ამ კანონს სამართლებრივი გზებით. პირველია საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის მიმართვა და მეორე — სტრასბურგი. ამ სტრატეგიის არსებობა უსაფრთხოების გარკვეულ განცდას გიჩენს, რადგან იცი მაინც, რა უნდა აკეთო. მეც შევუერთდი სარჩელს როგორც საკონსტიტუციო სასამართლოში, ისე — სტრასბურგში.

მიგვაჩნია, რომ სანამ შესაძლებელია ბრძოლა სამართლებრივი გზებით, უნდა ვიბრძოლოთ, რადგან ბევრი გავაკეთეთ როგორც სათემო ორგანიზაციებმა, ასევე მთლიანად სახელმწიფომ, ხალხმა… რამხელა გზა გავიარეთ?!  სხვა თუ არაფერი, იმ იშვიათ სახელმწიფოებს შორის ვართ პოსტსაბჭოთა ქვეყნებიდან, რომლებსაც უვიზო მიმოსვლა აქვთ ევროკავშირთან. ეს ხომ დიდი შედეგი და მიღწევაა? რატომ უნდა გავუშვათ ეს ყველაფერი ხელიდან?

ამიტომაც, უნდა იბრძოლო. კი, არის შიშები, რომ როგორც უმცირესობის წარმომადგენელი, ორმაგ სტიგმატიზაციას მიეცემი, არამხოლოდ როგორც “აგენტი”, არამედ როგორც უცხო ადამიანი, არაჩვენიანი, არაქართველი… ეს მომენტი სულ გახლავს და ფიქრობ, გიღირს კი ეს ყველაფერი? მაგრამ გიღირს, რადგან როცა ხედავ, რომ ამ აქციებზე დგას ყველა, მხარს გიჭერენ და შენც მხარს უჭერ, გიჩნდება განცდა, რომ შენც ამ პროცესის ნაწილი ხარ და ვერ იქნები იქიდან გამორიყული. უნდა იყო მისი ნაწილი და შენი წვლილი უნდა შეიტანო; სანამ შეგიძლია, რაღაც უნდა აკეთო. შემდეგ რა იქნება და როგორ იქნება, ამას უკვე დრო გვაჩვენებს და ისტორია მოგვიყვება.