სექსუალური ჯანმრთელობის საკითხებს შორის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი თემაა სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციები (სგგი), მათი სიხშირე და გავლენა. ამ სტატიაში გაგაცნობთ ყველაზე გავრცელებულ სგგი-ებს, მათი გადაცემის მეთოდებსა და პოტენციურ გავლენას ჯანმრთელობაზე, ასევე რჩევებს ტესტირებასა და სკრინინგთან დაკავშირებით.

სგგი-ების მიმოხილვა

სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციები იმ ბაქტერიული, ვირუსული და პარაზიტული დაავადებების ჯგუფია, რომლებიც დიდწილად სქესობრივი კავშირით ვრცელდება. ყველაზე გავრცელებულ სგგი-ებს შორისაა:

• ადამიანის პაპილომავირუსი (HPV)
• ტრიქომონიაზი
• ქლამიდია
• გონორეა
• გენიტალური ჰერპესი
• სიფილისი
• ადამიანის იმუნოდეფიციტის ვირუსი (აივ)
• B ჰეპატიტი

ჩამოთვლილთაგან ქლამიდია, გონორეა, სიფილისი და ტრიქომონიაზი სრულად განკურნებადია. დანარჩენების შემთხვევაში საჭიროა მათი ან მედიკამენტებით მართვა, ან, პაპილომავირუსის შემთხვევაში, რუტინული მონიტორინგი, რათა მან არ გამოიწვიოს სხვა გართულებები, მაგალითად, კიბო.

ყველა სგგი-ს რისკის მნიშვნელოვნად შემცირებაა შესაძლებელი უსაფრთხო სექსით. ამაში მოიაზრება პრეზერვატივების რეგულარული გამოყენება და სქესობრივი პარტნიორების რაოდენობის შემცირება, რადგან რამდენიმე პარტნიორის ყოლა ზრდის იმის ალბათობას, რომ ერთ-ერთს მაინც შეიძლება ჰქონდეს სგგი. მიუხედავად ამისა, პრეზერვატივები და სხვა ბარიერული თავდაცვის მეთოდები არ არის 100%-ით საიმედო და ისინი შეიძლება უფრო ეფექტური იყოს ზოგიერთი სგგი-ს წინააღმდეგ, სხვების მიმართ კი – ნაკლებად.

► პრეზერვატივების გარდა, ზოგიერთი სგგი-სთვის პრევენციის სხვა მეთოდებიც არსებობს. მაგალითად, B ჰეპატიტისა და პაპილომავირუსის პრევენცია ვაქცინებით არის შესაძლებელი, ხოლო აივ-ინფექციის რისკის მნიშვნელოვნად შემცირება შეიძლება პრე-ექსპოზიციური პროფილაქტიკის (იგივე „პრეპი“; ინგლ. PrEP) მედიკამენტებით.

► „თანასწორობის მოძრაობაში“ შეგიძლიათ პრეპის უფასო პროგრამაში ჩაერთოთ. ამისთვის უნდა მიხვიდეთ ორგანიზაციის ოფისში, სადაც შეავსებთ რისკის შეფასების კითხვარს და გაიკეთებთ პრეპ პროგრამისთვის განკუთვნილ ანალიზებს. ამ პროგრამის ფარგლებში ექიმთან რეგულარული კონსულტაციები, ანალიზები და პრეპი სრულიად უფასოა. მისამართი: უშანგი ჩხეიძის ქუჩა #19 მეორე სართული, თბილისი. ელ. ფოსტა: [email protected]

როგორ ვრცელდება სგგი-ები?

განსხვავებული სგგი-ების ერთი ადამიანიდან მეორეზე გადაცემის გზები ერთმანეთისგან განსხვავდება. ზოგიერთი სგგი ვრცელდება სქესობრივი კავშირის ყველა ფორმის დროს, მათ შორის ორალური, ვაგინალური და ანალური სექსისას. ზოგიერთი სგგი-ს ბევრად ნაკლები აქვს შანსი იმისა, რომ ორალური სექსით გავრცელდება, მათ შორისაა, მაგალითად, B ჰეპატიტი და აივ-ინფექცია. სხვები შეიძლება ინტიმური უბნების კანით-კანზე კონტაქტისას გავრცელდეს.

ზოგიერთი სგგი ასევე შეიძლება არასქესობრივი გზებით გავრცელდეს, მაგალითად, დედიდან შვილზე ორსულობის, მშობიარობის ან ძუძუთი კვების დროს. რამდენიმე ვირუსული სგგი-ს გავრცელების კიდევ ერთი ხშირი გზაა ნემსები, შპრიცები და სხვა მედიკამენტური აღჭურვილობა.

სგგი	ტიპი	გადაცემის გზები
ქლამიდია	ბაქტერიული	ვაგინალური, ორალური ან ანალური სექსი; დედიდან შვილზე მშობიარობის დროს
გენიტალური ჰერპესი	ვირუსული	ვაგინალური, ორალური ან ანალური სექსი; ხელისა და გენიტალიის კონტაქტი; დედიდან შვილზე მშობიარობის დროს
გონორეა	ბაქტერიული	ვაგინალური, ორალური ან ანალური სექსი; დედიდან შვილზე მშობიარობის დროს
B ჰეპატიტი	ვირუსული	ვაგინალური ან ანალური სექსი; საზიარო ნემსები და შპრიცები; დედიდან შვილზე მშობიარობის დროს
აივ	ვირუსული	ვაგინალური ან ანალური სექსი; საზიარო ნემსები და შპრიცები; დედიდან შვილზე ორსულობის, მშობიარობისა და ძუძუთი კვების დროს
პაპილომავირუსი	ვირუსული	ვაგინალური, ორალური ან ანალური სექსი; ინტიმური უბნების კანით-კანზე კონტაქტი
სიფილისი	ბაქტერიული	ვაგინალური, ორალური ან ანალური სექსი; დედიდან შვილზე მშობიარობის დროს
ტრიქომონიაზი	პარაზიტული	ვაგინალური, ორალური ან ანალური სექსი; ინტიმური უბნების კანით-კანზე კონტაქტი

რამდენად ხშირია სგგი-ები?

იქიდან გამომდინარე, რომ ზოგიერთი სგგი განკურნებადია და ზოგიერთი — არა, ამ ინფექციების პრევალენტობა (ის, თუ რამდენი ადამიანი ცხოვრობს ამჟამად ამ ინფექციით; ინგლ. Prevalence) და ინციდენტობა (ის, თუ ახლად დაინფიცირების რამდენი შემთხვევაა; ინგლ. Incidence) რაოდენობები მნიშვნელოვნად განსხვავდება. განკურნებად სგგი-ებს, მაგალითად, ქლამიდიასა და გონორეას, როგორც წესი, უფრო მაღალი ინციდენტობა აქვთ, ხოლო სხვა სგგი-ებს, მაგალითად, აივ-ინფექციასა და გენიტალურ ჰერპესს, უფრო მაღალი პრევალენტობა აქვთ, რადგან შემთხვევების რაოდენობა ჯამდება წლიდან წლამდე.

დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის სტატისტიკური ცნობარის მიხედვით, 2021 წელს საქართველოში, წინა წელთან შედარებით, სქესობრივი გზით გადამდები ინფექციების შემთხვევათა რაოდენობის მატება აღინიშნა. ამ წელს შემთხვევათა ყველაზე დიდი რაოდენობით კვლავ გამოირჩა ტრიქომონიაზი, ქლამიდიოზი და სიფილისი, რომელთაც მოყვება გენიტალური ჰერპესი და გონორეა.

რაც შეეხება აივ ინფექცია/შიდსის გავრცელებას საქართველოში, ინფექციური პათოლოგიის, შიდსისა და კლინიკური იმუნოლოგიის სამეცნიერო-პრაქტიკული ცენტრის მიხედვით, საქართველო მიეკუთვნება აივ ინფექცია/შიდსის დაბალი პრევალენტობის ქვეყნებს, მაგრამ შიდსის ეპიდემიის კანონზომიერებიდან გამომდინარე, აივ ინფიცირებულების სავარაუდო რიცხვი საქართველოში 10500-ს უტოლდება, რაც მცირერიცხოვანი ქვეყნისათვის უკვე საკმაოდ სოლიდური რიცხვია.

2023 წლის პირველი დეკემბრის მონაცემებით, ინფექციური პათოლოგიის, შიდსისა და კლინიკური იმუნოლოგიის სამეცნიერო-პრაქტიკულ ცენტრში რეგისტრირებულია აივ-ით ინფიცირების 10 338 შემთხვევა. ინფიცირებულთა შორის დაახლოებით 75% კაცია. უშუალოდ 2023 წელს კი გამოვლინდა 560 ახალი შემთხვევა.

მიუხედავად ამისა, გასათვალისწინებელია, რომ რეგისტრირებული შემთხვევების რაოდენობა ყოველთვის არ ასახავს სრულ სურათს და შეუძლებელია იმის ზუსტად დადგენა, ინფიცირების რამდენი შემთხვევა რჩება სტატისტიკის გარეთ იმის გამო, რომ სგგი-ებზე ტესტირებისა და ექიმთან მიმართვიანობის კულტურა საქართველოში არც ისე დამკვიდრებულია.

განვიხილოთ აშშ-ის მაგალითიც. შესაძლოა, გაგიკვირდეთ, მაგრამ აშშ-ში 2018 წელს ყოველი 5 ადამიანიდან 1-ს — დაახლოებით 68 მილიონს — სგგი ჰქონდა. გარდა ამისა, დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრის მონაცემებით, ამ წელს აშშ-ში ინფიცირების 26 მილიონი ახალი შემთხვევა დაფიქსირდა, მათი პრევალენტობა და ინციდენტობა კი შემდეგნაირია:

სგგი	პრევალენტობა	ინციდენტობა
ქლამიდია	2.4 მილიონი	4 მილიონი
გენიტალური ჰერპესი	18.6 მილიონი	576,000
გონორეა	209,000	1.6 მილიონი
B ჰეპატიტი	103,000	8,300
აივ-ინფექცია	1.2 მილიონი	34,800
ადამიანის პაპილომავირუსი (HPV)	42.5 მილიონი	13 მილიონი
სიფილისი	156,000	146,000
ტრიქომონიაზი	2.6 მილიონი	6.9 მილიონი

სგგი-ები ასაკისა და სქესის მიხედვით

ასაკი, სქესი და სხვა ფაქტორები სხვადასხვა გზით ახდენს გავლენას იმაზე, თუ სგგი-თ დაინფიცირების რამდენად მაღალი შანსი აქვს ადამიანს. ამ ინფექციების გავრცელების უფრო მაღალი ალბათობაა ახალგაზრდებში, ქალებში და იმ კაცებში, რომლებსაც კაცებთან აქვთ სექსი.

ახალგაზრდები

ახალგაზრდა ასაკში სგგი-თ დაინფიცირების მაღალი ალბათობა იმითაა განპირობებული, რომ ახალგაზრდებს, როგორც წესი, უფრო დიდი ალბათობით აქვთ სექსუალურად აქტიური ცხოვრება, თანაც ხშირად დაუცველი. ამის შედეგად, მაგალითად, 2018 წლის აშშ-ის მონაცემებში ინფიცირების 26 მილიონი ახალი შემთხვევიდან თითქმის ნახევარი მოდიოდა 15-იდან 24 წლამდე ასაკობრივ ჯგუფზე.

მდედრობითი სქესი

ქალის რეპროდუქციული სისტემის მქონე ადამიანებს სგგი-ებით დაინფიცირების უფრო მაღალი ალბათობა რამდენიმე მიზეზის გამო აქვთ, მათ შორის იმიტომ, რომ ვაგინის შიდა კედლები უფრო თხელი, ფოროვანი და ფაქიზია, ვიდრე პენისის ზედაპირზე არსებული კანი. გარდა ამისა, ბევრი სგგი-ს სიმპტომი ხშირად შეუმჩნეველი რჩება, რადგან ისინი ძალიან ჰგავს ჯანმრთელობის სხვა პრობლემების სიმპტომებს, მაგალითად, სოკოვანი ინფექციის ან საშარდე გზების ინფექციის.

იმ კაცებთან შედარებით, რომლებსაც მხოლოდ ქალებთან აქვთ სექსი, ქალებში:

• 1.5-ჯერ უფრო მაღალია ადამიანის პაპილომავირუსით (HPV) დაინფიცირების ალბათობა;
• 1.7-ჯერ უფრო მაღალია ქლამიდიით დაინფიცირების ალბათობა;
• 1.8-ჯერ უფრო მაღალია გენიტალური ჰერპესით დაინფიცირების ალბათობა;
• 2.3-ჯერ უფრო მაღალია აივ-ით დაინფიცირების ალბათობა;
• 2.8-ჯერ უფრო მაღალია გონორეით დაინფიცირების ალბათობა;
• 4.6-ჯერ უფრო მაღალია ტრიქომონიაზით დაინფიცირების ალბათობა;

ყველაზე გავრცელებულ სგგი-ებს შორის მხოლოდ სიფილისის შემთხვევაში აქვთ კაცებს, რომლებსაც მხოლოდ ქალებთან აქვთ სექსი, დაინფიცირების 4.1-ჯერ უფრო მაღალი ალბათობა ქალებთან შედარებით. რაც შეეხება B ჰეპატიტის ვირუსს, ის მეტ-ნაკლებად თანაბარი სიხშირით ვრცელდება კაცებსა და ქალებში.

კაცები, რომლებსაც კაცებთან აქვთ სექსი

სგგი არაპროპორციულად ხშირია კაცებში, რომლებსაც კაცებთან აქვთ სექსი. ისინი ხშირად კავდებიან ისეთი სექსუალური პრაქტიკებით, რომლებიც უფრო დიდი ეფექტურობით გადასცემს აივ-ს, სიფილისსა და სხვა სგგი-ებს. ასეთია, მაგალითად, ანალური სექსი, რადგან ანალური ხვრელის კედლები ძალიან თხელი და მარტივად დაზიანებადია, რაც ზრდის ინფექციების გავრცელების ალბათობას.

► აშშ-ში კაცებს, რომლებსაც კაცებთან აქვთ სექსი, აივ-ით დაინფიცირების ე.წ. „ცხოვრებისეული რისკი“ (ცხოვრების განმავლობაში დაინფიცირების ჯამური რისკი) აქვთ 6-იდან 1 შემთხვევაში. შედარებისთვის, ეს რისკი 524-იდან 1 შემთხვევაში აქვთ კაცებს, რომლებსაც მხოლოდ ქალებთან აქვთ სექსი, და 253-იდან 1 შემთხვევაში — ქალებს, რომლებსაც მხოლოდ კაცებთან აქვთ სექსი.

მნიშვნელოვან პრობლემას წარმოადგენს სიფილისიც, ვინაიდან მხოლოდ ქალი პარტნიორების მქონე კაცებთან შედარებით, იმ კაცებში, რომლებსაც კაცებთან აქვთ სექსი, დაინფიცირების ალბათობა 11-ჯერ მაღალია. თავის მხრივ, სიფილისი ზრდის აივ-ის გავრცელების შანსს, რადგან ის აზიანებს სხეულის ქსოვილებს და ვირუსს სხეულში შეღწევას უმარტივებს. იგივე ხდება გონორეისა და ქლამიდიის შემთხვევაშიც.

სგგი-ების ხშირი სიმპტომები

სგგი-ების სიმპტომები განსხვავდება ინფექციის ტიპის მიხედვით. როგორც წესი, სიმპტომები დაინფიცირებიდან რამდენიმე დღეში ვლინდება, თუმცა ზოგჯერ ინფექცია უსიმპტომოდაც მიმდინარეობს. სგგი-ების ზოგად სიმპტომებს შორისაა:

• გამონადენი პენისიდან ან ვაგინიდან
• გამონაყარი ან წყლული სასქესო ორგანოს ან ანუსის უბნებში
• ქავილი და სიწითლე წყლულების ირგვლივ
• წყლულები პირის ღრუში ან პირის გარშემო
• ტკივილი შარდვის დროს
• ვაგინის უჩვეულო სუნი
• ტკივილი სექსის დროს
• შეშუპებული ლიმფური კვანძები საზარდულის მიდამოში

უფრო მწვავე ინფექციებს ასევე შეიძლება ახასიათებდეს:

• ტკივილი მუცლის არეში
• ცხელება
• სახსრების ტკივილი
• გამონაყარი მთელ სხეულზე

ზოგ ადამიანს სგგი-ს სიმპტომები შეიძლება საშარდე გზების ან სოკოვანი ინფექციის სიმპტომებში აერიოს. მნიშვნელოვანია, რომ სიმპტომების გაჩენისთანავე დროულად მიხვიდეთ ექიმთან და შეემოწმოთ სხვადასხვა სგგი-ზე.

სგგი-ების გამომწვევი მიზეზები და რისკ-ფაქტორები

სქესობრივი გზით გადამდებ ინფექციებს იწვევს ბაქტერიები, ვირუსები და პარაზიტები, რომელთათვისაც საუკეთესო საარსებო გარემოს წარმოადგენს სხეულის ისეთი სითხეები, როგორებიცაა სპერმა, ვაგინალური სისველე, ანალური სეკრეციები, სისხლი და ძუძუს რძე. ამ სითხეებში მათი არსებობა აუცილებლად არ ნიშნავს იმას, რომ ისინი ინფექციას გამოიწვევენ. რისკები განსხვავდება სგგი-ის ტიპის, გადაცემის გზის, ინფექციასთან შეხების დონისა და სხვა ფაქტორების მიხედვით.

მიუხედავად ამისა, არსებობს მსგავსებები იმაში, თუ როგორ გადაიცემა ეს სგგი-ები, ასევე, რისკ-ფაქტორები მუდმივად ზრდის ინფიცირების ალბათობას. მათ შორისაა:

• სექსი პრეზერვატივის გარეშე
• რამდენიმე სექს-პარტნიორის ყოლა
• წარსულში სგგი-ების ქონა
• ისეთი სგგი-ს ქონა, რომელზეც ადამიანი არ მკურნალობს
• „უხეში“ სექსით დაკავება (რომელსაც შეუძლია ქსოვილების დაზიანება)
• ალკოჰოლისა და რეკრეაციული ნარკოტიკების გამოყენება (რომლებმაც შეიძლება დროებით დათრგუნოს უსაფრთხოებაზე დაკვირვებულობა)
• სექსუალური ძალადობა

სგგი-ები და მათი გართულებები

ფატალური შედეგი იშვიათია ტრიქომონიაზის, გენიტალური ჰერპესისა და ისეთი ბაქტერიული სგგი-ების შემთხვევაში, როგორებიცაა ქლამიდია, გონორეა და სიფილისი. მიუხედავად ამისა, ზოგიერთ ვირუსულ სგგი-ს, მაგალითად B ჰეპატიტს, აივ-სა და პაპილომავირუსს, შეიძლება მოჰყვეს ფატალური შედეგი, თუკი არ მოხდება მათი მონიტორინგი და მკურნალობა.

B ჰეპატიტმა ზოგ ადამიანში შეიძლება გამოიწვიოს ღვიძლის ისეთი პრობლემები, როგორებიცაა ციროზი და ღვიძლის კიბო. აივ-ინფექცია იმუნური ფუნქციის პროგრესულ კარგვას იწვევს, რამაც შეიძლება ადამიანი უფრო მოწყვლადი გახადოს სხვა ინფექციების მიმართ. B ჰეპატიტი და აივ-ინფექცია არ არის სრულად განკურნებადი, თუმცა არსებობს მედიკამენტები, რომლებსაც შეუძლია ინფექციის პროგრესიის შენელება და გართულებების რისკის შემცირება.

რაც შეეხება პაპილომავირუსს, მართალია, არ არსებობს მისი მკურნალობის გზები, თუმცა რეგულარული პაპ-ტესტებით შესაძლებელია უჯრედებში იმ პოტენციური საზიანო ცვლილებების შემოწმება, რომლებსაც შეიძლება საშვილოსნოს ყელის კიბო მოჰყვეს.

სკრინინგი და ადრეულ ეტაპზე აღმოჩენა

ზოგადად, სგგი-ს ადრეულ ეტაპზე აღმოჩენა მკურნალობის დროულად დაწყებისა და უკეთესი შედეგების მიღების საშუალებას იძლევა. ეს ასევე ხელს უწყობს იმას, რომ ინფექცია არ გავრცელდეს სხვებზე.

ამის გათვალისწინებით, ხშირ სგგი-ებზე სკრინინგის რეკომენდებული სიხშირე სხვადასხვაგვარია. ზოგიერთ სგგი-ს არ სჭირდება რუტინული სკრინინგი, როგორებიცაა, მაგალითად, გენიტალური ჰერპესი ან პაპილომავირუსი კაცებში, რადგან ეს ან შედეგს არ შეცვლის, ან ხელს არ შეუშლის ინფექციის გავრცელებას.

დაავადებათა კონტროლისა და პრევენციის ცენტრი ამჟამად შემდეგს ჯგუფებს ურჩევს სკრინინგის გავლას:

ჯგუფები	სგგი	სიხშირე
13-64 წლის ასაკის ყველა ადამიანი	აივ	ერთხელ
25 წლამდე ასაკის სექსუალურად აქტიური ქალები	ქლამიდია	წლიურად
	გონორეა	წლიურად
25 წელს ზემოთ ასაკის სექსუალურად აქტიური ქალები, რომლებიც გაზრდილი რისკის ქვეშ არიან	ქლამიდია	წლიურად
	გონორეა	წლიურად
21-29 წლის ასაკის ყველა ქალი	პაპილომავირუსი	3 წელში ერთხელ
30-65 წლის ასაკის ყველა ქალი	პაპილომავირუსი	3-5 წელში ერთხელ
სექსუალურად აქტიური კაცები, რომლებსაც კაცებთან აქვთ სექსი	ქლამიდია	წლიურად
	გონორეა	წლიურად
	აივ	წლიურად
	სიფილისი	წლიურად

► გაითვალისწინეთ, რომ ეს სია არ არის სრული და სხვა ჯგუფებისთვის, რომლებიც აქ არ არის ჩამოთვლილი (მაგალითად, აივ-დადებითი ადამიანები, ტრანსგენდერი კაცები და ქალები, ორსულები ან ინფიცირების მაღალი რისკის ქვეშ მყოფ ინდივიდები), შეიძლება რეკომენდებული იყოს უფრო განსხვავებული, სპეციფიკური ან ხშირი სკრინინგი. იმის გასაგებად,ზუსტად რომელ სგგი-ებზე და რა სიხშირით გჭირდებათ შემოწმება თქვენ, გაიარეთ კონსულტაცია ექიმთან.

სგგი-ების დიაგნოსტირების გზები

სგგი-ების დიაგნოსტირება რამდენიმე სხვადასხვა გზით ხდება, მათ შორის:

• ფიზიკური შემოწმება: ხშირად ექიმს ინფექციის დიაგნოსტირება ფიზიკური შემოწმებით შეუძლია, განსაკუთრებით ისეთი ინფექციების შემთხვევაში, რომლებიც იწვევს წყლულებს, გამონაყარს ან გამონადენს.
• სისხლის ანალიზი: ზოგჯერ სისხლის ანალიზი გამოიყენება ისეთი ინფექციების დიაგნოსტირებისთვის, როგორებიცაა სიფილისი ან აივ-ინფექცია.
• შარდის ანალიზი: შარდის ანალიზი გონორეისა და ქლამიდიის ტესტირების სტანდარტული მეთოდია.
• ნაცხის ანალიზი: შესაძლოა, ვაგინიდან ან პენისიდან აიღონ ნაცხის ანალიზი და შეამოწმონ მიკროსკოპის ქვეშ ისეთ ორგანიზმებზე, როგორებიცაა პარაზიტი, რომელიც ტრიქომონიაზს იწვევს.

უფასო ტესტირება

თუკი LGBTQ+ თემის წევრი ხართ, ზოგიერთ სგგი-ზე უფასოდ შეგიძლიათ ტესტირება. მაგალითად, „თანასწორობის მოძრაობაში“ შეგიძლიათ სწრაფი და მარტივი ტესტირების ჩატარება აივ/შიდსზე, სიფილისზე, C და B ჰეპატიტებზე. ორგანიზაციაში შეძლებთ უფასო პრეზერვატივებისა და ლუბრიკანტების მიღებასაც.

• იხილეთ რა სერვისები აქვს ქვიარებისთვის „თანასწორობის მოძრაობას“

გარდა ამისა, უფასო აივ-თვითტესტის გამოწერა და სასურველ მისამართზე მიღება შეგიძლიათ პლატფორმიდან Selftest.ge. პლატფორმაზე ასევე ხელმისაწვდომია პრევენციული საშუალებების ნაკრები (პრეზერვატივები, ლუბრიკანტები).

► გახსოვდეთ: ხშირად შეიძლება არც კი იცოდეთ, რომ სგგი გაქვთ. თუკი სექსუალურად აქტიური ხართ, აუცილებლად დაიცავით თავი სექსის დროს და გამოიყენეთ პრეზერვატივი. თუკი ეჭვობთ, რომ შეიძლება სგგი გქონდეთ, რაც შეიძლება მალე მიდით ექიმთან შესამოწმებლად და იგივე ურჩიეთ თქვენს პარტნიორსაც. სექსი ბევრად უფრო სასიამოვნოა, როდესაც ის უსაფრთხოა და არ გიწევთ პოტენციურ ინფექციებზე დარდი.

წყაროები: Verywell Health: STI Facts and Statistics, What is STI?