“ჯერჯერობით არ ვიცი სახლი მაქვს თუ არა, არც ფიზიკური და არც სულიერი”, — ასე იწყებს მედია აპრილთან საუბარს კინორეჟისორი, ელენე ნავერიანი.
ინტერვიუ ონლაინ შედგა, რადგან ელენე ახლა შვეიცარიაშია. ამბობს, რომ ბოლო 10 წელია ასეა — ხან საქართველოში ცხოვრობს, ხან შვეიცარიაში და ჯერ ვერ ჩამოყალიბდა, რომელი უფროა მისი სახლი.
“ძალიან ბევრი რამე მაქვს საქართველოში ნასწავლი, შეძენილი და ძალიან დიდი როლი ითამაშა ამ განათლებამ და საზოგადოებამ ჩემს ცხოვრებაში. თუმცა ალბათ ჩემი რაღაც ნაწილი არის სხვა ქვეყნის, შვეიცარიის, სადაც იგივე პროცესები უკვე ცნობიერ ასაკში გავიარე”, — გვეუბნება ის.
ელენეს ბავშვობაზე, იდენტობაზე, პირად გამოცდილებებზე და, რა თქმა უნდა, კინოზე ვესაუბრეთ. საინტერესოა, რომ თითქმის ყველა კითხვაზე პასუხში ჩანს მისი ბმები საქართველოსთან — ქვეყანასთან, რომელშიც დაიბადა და გაიზარდა.
“გენდერის ბინარულ საზღვრებში არ ვჯდები”
თავს არაბინარულ ადამიანად აიდენტიფიცირებს, რაც იმას ნიშნავს, რომ მისი იდენტობა და გენდერული გამოხატვა გენდერის მხოლოდ “ქალისა” და “კაცის” ბინარულ კატეგორიებში არ თავსდება.
“ბოლო დროს გავაცნობიერე, რომ არ მომწონს არანაირი სახელი: გოგო ვარ თუ ბიჭი, ქალი ვარ თუ კაცი, გენდერის ბინარულ საზღვრებში არ ვჯდები. ბევრი კითხვა მქონდა ამასთან დაკავშირებით და ბედნიერი ვარ, რომ პასუხი ვიპოვე: არც ქალი ვარ, არც კაცი, ჩემი გენდერული იდენტობა მოძრავია”.
გვეუბნება, რომ არაბინარული გენდერული იდენტობის გამო კინოინდუსტრიაშიც აწყდება სირთულეებს, როცა არ იციან, როგორ მიმართონ, კონკურსების რომელ კატეგორიაში ჩასვან და ა.შ.
“რაც მანამდე ძალიან ჩემი იყო, ახლა საჯარო გახდა და ხშირად ვაწყდები ჩემი გენდერული იდენტობის არასწორად წარმოთქმას, არასწორ ნაცვალსახელებს. ასევე, არის კითხვები, მაქვს თუ არა მონაწილეობის უფლება ქალი კინორეჟისორების ფესტივალში. ძალიან იბნევიან, მაგრამ ჩემთვისაც საინტერესო პროცესია, რადგან ჩემთვისაც ახალი ეტაპია და ამ ინდუსტრიაშიც იხლიჩებიან, არ იციან როგორ დაალაგონ.
“იმ პირობებში, რაც დღეს ხდება მთელ სამყაროში, არ მგონია, რომ გვქონდეს დრო, ხელოვნება მხოლოდ ხელოვნებისთვის ვაკეთოთ”.
რამდენჯერმე მთხოვეს მიმეღო მონაწილეობა დისკუსიაში და ამ მიმართულებით “რეფორმებში”, როგორ დალაგდეს ყველაფერი ისე, რომ ადამიანის იდენტობას პატივი სცენ, სწორად იყოს გაგებული და წარმოთქმული, სწორი დამოკიდებული იყოს”, — გვიყვება ელენე.
სახლი წერეთელზე
თბილისში, წერეთელზე გაიზარდა, დიდ ოჯახში, რომელიც ხშირად იყო შეკრების ადგილი. ეს პერიოდი დღემდე თბილად ახსენდება.
“სახლის მოცემულობა თუ რაღაცების განსაზღვრება ჩემთვის მნიშვნელოვანია. ჩემი ერთ-ერთი სახლი არის წერეთელი და ექსპო ჯორჯიას ტერიტორია, რომელსაც მაშინ გამოფენას ვეძახდით. გავიზარდე ალბათ იმ დროს მართლა ძალიან ჩვეულებრივი ოჯახში, მათ შორის, ფინანსურად. მიუხედავად ამისა, ეს წლები ძალიან პოზიტიურად მახსოვს, მათ შორის ისიც, რომ მაგალითად, სითბოს შესანარჩუნებლად ერთად უნდა ვყოფილიყავით. არც მინდა წარმოვიდგინო, რის გაკეთება უწევდათ ჩვენს მშობლებს, რომ საჭმელი გვქონოდა, მაგრამ ძალიან კარგად მახსენდება თუნდაც საკვების მომზადების კრეატიულობა, შემოქმედებითი ნაწილი, როცა უნდა გამოიყვანო საკვები იმისგან, რაც გაქვს. მგონია, რომ ადამიანში იდენტობის ერთ-ერთი განმსაზღვრელია ისიც, თუ რას ჭამდა, როგორ ჭამდა, როგორ ახსოვს ეს გემოები. სახლიდან წამოსვლის ან სხვა ქვეყანაში წასვლის მერე ხვდები, რამდენად მნიშვნელოვანია ეს გემოები და რომელიმე საკვებმა შეიძლება სახლში გაგრძნობინოს თავი. ხანდახან მენატრება ხოლმე ის კომბოსტო, რომელიც არც მახსოვს როგორ მზადდებოდა, მაგრამ გემო ჰქონდა ძალიან სახლური”, — იხსენებს ელენე.
სკოლა არ უყვარდა. ბევრ უცხო ადამიანთან კომუნიკაცია თავიდანვე რთული იყო, როცა გარემოს უნდა მორგებოდი. ამბობს, რომ ყოველთვის სჭირდებოდა რაღაც ხელჩასაჭიდი, სადაც შემოქმედებითობას თუ საკუთარ თავს გამოკვეთდა. დაახლოებით 10 წლის იყო, როცა ასეთი ხელჩასაჭიდად გეოგრაფია აღმოაჩინა, რამაც სამი წლის განმავლობაში სკოლაში სიარული საინტერესო და სასიამოვნო გახადა.
“კინოს გადაღების შესაძლებლობის აღმოჩენა ემოციურად ჰგავდა იმის აღმოჩენას, რომ ადამიანები მომწონს და მიყვარს მიუხედავად მათი გენდერული იდენტობისა და შემიძლია მათთან ერთად ვიყო. თავიდანვე ძალიან კარგად ვიგრძენი თავი და რაც მაკლდა, ის შეავსო”.
“ვიღაცები რაღაცებს მეკითხებოდნენ, მისმენდნენ, ჯგუფიც ჩამოვაყალიბეთ, რეფერატებს ვწერდით და ძალიან კარგი გასართობი იყო. მომცა იმის კომფორტი, რომ იმას ვაკეთებდი, რაც იმ წუთას მიყვარდა”.
მერე თინეიჯერობის წლები დაიწყო და მიხვდა, რომ სკოლაში სიარული საერთოდ აღარ უნდოდა. ვერ იხსენებს, ამ პროცესში ჰქონდა თუ არა როლი მის იდენტობას ან თვითგამორკვევის პროცესს — ამბობს, რომ გოგოებიც მოსწონდა და ბიჭებიც, მაგრამ არ იცოდა ამას რა ერქვა, არ იცოდა, რომ ადამიანებს უწევთ ამის დამალვა და რომ ეს “ჩვეულებრივად” არ მიიჩნევა.
“არავის უთქვამს ჩემთვის ასე ცხადად, რომ “წესი” ასეთია და ან “ის” უნდა მოგწონდეს, ან “ეს”. როცა გავიზარდე, მერე გავიგე ეს ყველაფერი და არა პოზიტიური ფორმით”.
“ოჯახმა მომცა ნდობა და თავისუფლება”
დედას უთხრა, რომ სკოლაში აღარ უნდოდა. ამ პროცესში ნდობა და მხარდაჭერა მიიღო.
“ბოლო სამი წელი არ მივლია სკოლაში, რაც იყო ძალიან კარგი და მგონია, რომ მაგან გადამარჩინა. ძალიან გამაძლიერა იმის ცოდნამ, რომ ვიღაცამ მხარი დამიჭირა და მომცა საშუალება, მეკეთებინა ის, რაც მინდოდა. მაგ დროს დავიწყე ფილმების ყურება და ამას ვუკავშირებ ჩემს გარდატეხას. სხვების ამბების ყურებამ, სხვა სამყაროების გახსნამ გამომიყვანა მდგომარეობიდან”, — გვიყვება ელენე.
არ იცის, რამ განაპირობა მშობლების მხარდაჭერა, თუმცა ორი ვარიანტი აქვს — ან იმათაც ჰქონდათ მსგავსი გამოცდილებები და არ უნდოდათ, იგივე გზა გაევლო ელენესაც, ან უბრალოდ ენდვნენ, “მივუშვათ ეს ენერგეტიკა და სადღაც მივაო”. ამბობს იმასაც, რომ მშობლები ყოველთვის ენდობოდნენ და ამას მისთვის ძალიან დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა.
“ძალიან დიდი თავისუფლება მომცა დედაჩემმა, არ ვიცი როგორ მოახერხა. თავისუფლება, საკუთარი აზრის დაფიქსირების შესაძლებლობა და ცხოვრების პასუხისმგებლობა გამიჩინა. ხშირად ვფიქრობ ხოლმე იმაზე, ჩვენ, შვილები მშობლების დასამშვიდებლად მუდმივად რატომ ვიგონებთ რაღაცებს, როცა შეიძლება პირდაპირ ვუთხრათ და მშობლებიც გაიზრდებიან, ისწავლიან რაღაცებს. მშობელსაც სჭირდება გაზრდა, ჩვეულებრივი ადამიანები არიან, არ იციან ყველაფერი და არც უნდა იცოდნენ”.
ვკითხეთ, ზოგადად, რამდენად მნიშვნელოვანია ოჯახის მხარდაჭერა, რაზეც მოკლე პაუზის შემდეგ გვიპასუხა:
“ძალიან, ძალიან მნიშვნელოვანია და ხანდახან ვფიქრობ, რომ უმჯობესია ასეთი მნიშვნელოვანი არ იყოს ხოლმე. ოჯახის მხარდაჭერა ძალიან საჭიროცაა, მაგრამ ხანდახან ვფიქრობ, რომ ზედმეტად ვითვალისწინებთ მათ სურვილებს და ჩვენს სურვილებზე უარს ვამბობთ. მხარდაჭერა და მათი სიყვარული არ უნდა გადაიზარდოს დინამიკაში, რომ სულ უნდა გაახარო და ის აკეთო, რაც მათ უნდათ”.
გვიხსნის, ცხოვრების იმ ეტაპამდე, სანამ მივხვდებოდი, რომ არ იყო აუცილებელი ოჯახის ინტერესები დამეკმაყოფილებინა, მათთვის რაღაცები მეჩვენებინა ან დამემტკიცებინა, ეს ტვირთი მძიმე იყოო.
“ცდილობ აკეთო ის, რაც გინდა, მაგრამ თან ადაპტირდე იმაზე, რაც მათ უნდათ. ამიტომ ხანდახან ვფიქრობ ხოლმე, რომ უფრო თავისუფალი ვიქნებოდი, არჩევანის შესაძლებლობა რომ მქონოდა — მინდა თუ არა, რომ მათი აზრი, მათი სურვილის დაკმაყოფილება ჩემთვის ასეთი მნიშვნელოვანი იყოს. მგონია, რომ საკუთარ თავთან ერთ-ერთი მთავარი ბრძოლა სწორედ ამისგან გათავისუფლებას უკავშირდება, ძალიან ძნელი გასატეხია ეს მოცემულობა. მით უმეტეს, ჩემ მიმართ არ ყოფილა პერმანენტული მოთხოვნები, რომ ვყოფილიყავი ყველასნაირი და არც არასდროს ვყოფილვარ ისეთი, როგორიც სხვები. უბრალოდ, ეს ადამიანები გიყვარს და შენ მიმართ, შენი ნამუშევრის მიმართ მათი დამოკიდებულება მნიშვნელოვანია, მაგრამ ეს არ უნდა იყოს ტვირთი, რომლითაც მუდმივად დადიხარ”.
ელენეს ოჯახთან ამჟამინდელი ურთიერთობების შესახებაც ვკითხეთ. ამბობს, რომ გააძლიერა იმ საქმემ, რასაც აკეთებს, მათ შორის, ფინანსური დამოუკიდებლობის მიმართულებით, რომელიც ძალიან მნიშვნელოვანია.
“ძალიან იზრდება ჩემი ოჯახი ჩემთან ერთად და ეს ძალიან დიდი საჩუქარია. რაღაც კომფორტი არის, რომ ეს ზრდა ერთად მიდის. როცა რაღაც ძალიან უცხო აღარ არის, უფრო მარტივია. არ არის აუცილებელი, ყველას ყველაფერი უყვარდეს და იღებდეს, არამედ საუბარია იმაზე, რომ ყველანი ვართ ისეთები, როგორებიც გვინდა და ერთმანეთს არ ვუშლით თანაცხოვრებას. შენი პრობლემაა, თუ რაღაცას ვერ იღებ. არ მიმაჩნია საჭიროდ, რომ უნდა დაგიღეჭო და გაგაგებინო. ეგ ძალიან კარგად ხდება ჩემს ოჯახში და ძალიან ბედნიერი ვარ მაგის გამო”.
კინო, როგორც სასაუბრო ენა
“სულ, სულ პატარა რომ ვიყავი, მახსოვს, რომ კინოში წასვლა იყო ზეიმი”, — ასე იწყებს ელენე საუბარს კინოზე.
გვიყვება, რომ მართალია, მაშინ დიდი არჩევანი არ იყო და ბევრი ფილმი რამდენჯერმე აქვს ნანახი, მაგრამ ზეიმის შეგრძნება დღემდე აქვს შემორჩენილი და უნდა, რომ კინოში წასვლა სხვებისთვისაც მსგავს ემოციებთან იყოს კავშირში.
“კინოს აქვთ თავისი ჯადოქრობა — შედიხარ დარბაზში და რჩებით მხოლოდ შენ და ეკრანი”.
გვიყვება, რომ კინო მისთვის გადარჩენის საშუალებაც აღმოჩნდა — როცა სკოლაში აღარ დადიოდა და მარტო იყო, დღის განმავლობაში რამდენიმე ფილმს უყურებდა, დრო რომ გაეყვანა და მეორე დილასაც ახალი ფილმის ნახვის იმედით ელოდა.
“აღმოვაჩინე, რომ კინო არის საქმე, რომელიც ძალიან ძვირფასია, ძალიან შთამბეჭდავია და აქვს ადამიანებთან საუბრის დიდი ძალა. ამიტომ ძალიან მიყვარს და დიდი პასუხისმგებლობით ვეკიდები”.
“იმედი მქონდა, რომ ერთ დღესაც უკეთ ვიქნებოდი და ეს სიმძიმე აღარ მექნებოდა, რომელიც, ალბათ, დეპრესიაც იყო”.
განსაკუთრებული შთაბეჭდილება მოახდინა Vittorio De Sica-ს ფილმმა სახელწოდებით “სასწაული მილანში”, რომელიც გარეუბანში მცხოვრები ღარიბი ადამიანებისა და მათ შორის არსებული მხარდაჭერის შესახებ მოგვითხრობს.
“ძალიან ჩვეულებრივი სიუჟეტი იყო, სოციალური საკითხებით, მაგრამ ჩემთვის იყო ძალიან ჯადოსნური იმის გააზრება, რომ ნებისმიერ ადგილას, ნებისმიერ საზოგადოებაში ყოველთვის არსებობს ადამიანების ჯგუფი, რომლებიც ერთად არიან და ერთმანეთის მხარდაჭერას ცდილობენ. როცა იცი, რომ შეგიძლია ვიღაცას ხელი ჩაკიდო, შეგიძლია გადარჩენაც. ამან მაშინ ძალა მომცა და მივხვდი, რომ ამ ფორმას, ამ მედიას აქვს საშუალება, რომ ძალიან ბევრი ადამიანი დააკავშიროს ერთმანეთთან”, — გვიყვება ელენე.
მიუხედავად ამისა, მისი თავდაპირველი პროფესია კინოს არ უკავშირდებოდა — ფერწერას სწავლობდა სამხატვრო აკადემიაში. ამბობს, რომ დამთავრების მერე ვერ წარმოედგინა საქართველოში დარჩენა და წასვლის გარეშე ვერ იქნებოდა ის, ვინც უნდოდა, რომ ყოფილიყო. პირველივე შესაძლებლობისთანავე წავიდა — შვეიცარიაში, სადაც ხელოვნებას სწავლობდა კრიტიკული თეორიისა და ანთროპოლოგიის ჭრილში. მაგრამ სწავლის რამდენიმე წელმა მალე ჩაიარა და საქართველოში დაბრუნების დროც მოვიდა.
“ზუსტად ვიცოდი, რომ უკან დაბრუნება არ მინდოდა, ახალ დაწყებული მქონდა საკუთარ თავთან ცოტა კომფორტულად ცხოვრება — ვისთანაც მინდოდა, იმასთან ვიყავი, რასაც მინდოდა, იმას ვაკეთებდი”.
გადაწყვიტა, კინორეჟისურაზე ჩაებარებინა — ამბობს, მაშინ ამას ისეთივე ფანჯრად ვხედავდი, როგორც სკოლიდან წამოსვლის შემდეგ ფილმების ნახვასო. საბუთები რამდენიმე დღეში შეაგროვა და კიდევ ერთხელ გახდა სტუდენტი.
“უკვე 10 წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც კინოსთან კავშირი დავამყარე. თავიდანვე არ მქონია ის, რომ აუცილებლად კინო უნდა ვაკეთო. მხოლოდ ის ვიცოდი, ხელოვნება, შემოქმედება რომ მინდოდა. სადღაც ის მოცემულობაც იყო, რომ კინო არ ითვლებოდა ქალის საქმედ და გააზრებული არ მქონდა, რომ მეც შემეძლო ამის კეთება. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობდნენ ქალი რეჟისორები, დომინანტურ კულტურაში მათ შესახებ ინფორმაცია იშვიათად ვრცელდებოდა. კინოს გადაღების შესაძლებლობის აღმოჩენა ემოციურად ჰგავდა იმის აღმოჩენას, რომ ადამიანები მომწონს და მიყვარს მიუხედავად მათი გენდერული იდენტობისა და შემიძლია მათთან ერთად ვიყო. თავიდანვე ძალიან კარგად ვიგრძენი თავი და რაც მაკლდა, ის შეავსო”.
“დამლოცე მამაო” — ასე ერქვა მოკლემეტრაჟიან, 10-წუთიან ფილმს, რომელიც პირველია ელენე ნავერიანის, როგორც კინორეჟისორის კარიერაში. ფილმი 2013 წელს, 17 მაისს საპატრიარქოსა და მრევლის მიერ მშვიდობიანი მოქალაქეების დარბევის შემდეგ გადაიღო.
“ფილმის გადაღება დავიწყე ძალიან გააზრებულად, იმ ემოციებით, რომ უნდა მელაპარაკა, რომ მეც თუ გავჩუმდებოდი, ამ საშინელებას, ამ ძალადობას კიდევ უფრო მეტ ლეგიტიმაციას მივცემდი. როცა ოჯახის წევრებს ვაჩვენე, არაფრის თქმა აღარ დამჭირდა. პირდაპირ ვაჩვენე ის, რაც ვიყავი და რასაც ვაკეთებდი. და რასაც ვაკეთებ, პირდაპირ კავშირშია ჩემთან”.
ამბობს, რომ კინო ძალიან დაეხმარა საკუთარ სექსუალურ იდენტობაზე საუბარშიც.
“რაღაცნაირად ძალიან მარტივად გაჭრა ეს გზა და არ მომიწია ძალიან რთული პროცესის გავლა, რომ მეთქვა: იცი, დედა, მე მომწონს ყველა სქესისა და გენდერის ადამიანი. ზოგადად, ადამიანებთან კომუნიკაცია მიჭირს და ხშირად მარტო ვგრძნობ თავს, არა ფიზიკურად, მაგრამ მაინც. კინო მივსებს ამას, მაკავშირებს ადამიანებთან”.
ელენეს ვკითხეთ, რა პრინციპით არჩევს თემებს, რომლებზე მუშაობასაც უკვე კინოში იწყებს. ამბობს, ამბავი სადღაც უნდა მომხვდეს, შემეხოს და ამ ენერგიამ მიმიყვანოს მუშაობის პროცესამდეო.
“ეს ალბათ იმიტომ ხდება, რომ ვაკეთებ რაღაცნაირი კავშირს საკუთარ თავსა და იმ გარემოს, იმ ადამიანის ცხოვრებას შორის, რასაც ეხება ფილმი. ძალიან ჩემი უნდა იყოს, რომ მერე შევძლო ამ ყველაფრის გადმოთარგმნა ისე, რომ ეს მხოლოდ ჩემი ამბავი აღარ იყოს და გახდეს სხვების ამბავიც”.
გვეუბნება, ძალიან ჩვეულებრივი ამბავია, როცა კინო ეხება იმას, რაც იმ კონკრეტულ მომენტში ხდება და რეჟისორიც ცდილობს, ჰქონდეს კავშირი რეალობასთან, ჰქონდეს რეაქცია მიმდინარე მოვლენებზეო. ამბობს იმასაც, რომ არსებობს კინო, რომელიც ვიზუალურ სიამოვნებაზეა გათვლილი და ესეც ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ მისთვის ხელოვნება მხოლოდ ესთეტიკა არ არის.
“დღესაც კინო მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ აქტუალურია, თავისი ხერხებით საუბრობს იმაზე, რაც პრობლემურია, რაც უნდა გადაიჭრას და რასაც ვერ ჭრი. რაღაცნაირი კონტრიბუციაა, რომ იქნებ სადღაც რაღაც გაირღვეს. თუ არ ვაკეთებ ამას, ანუ არ ვარ აქტუალური, არ არის კავშირი ჩემს ნამუშევარსა და ჩემს ცხოვრებას, ყოველდღიურად დანახულს შორის, ვერ ვხვდები, რა უნდა მოვყვე მაშინ. კინო, რომელიც მხოლოდ ესთეტიკურია, რომელიც განყენებულია რეალობისგან აქტუალურობას და პოლიტიკას მოშორებულია, ჩემთვის უინტერესოა. მხოლოდ ჩემი ეგოს დაკმაყოფილება, რომ შემოქმედი ვარ და მასტერი ვარ, ჩემთვის მნიშვნელოვანი არ არის, ეს შემიძლია ჩანახატებშიც გავაკეთო”.
“ის ადამიანები, რომლებიც ჩემთან ერთად მუშაობენ, არჩეული ოჯახებივით არიან — არჩევანს აკეთებ, ვისთან უნდა იმუშაო ამ დიდ პროცესში. ძალიან კომფორტულად ვარ იქ და შემიძლია დაუღალავად ვაკეთო საქმე. როცა მთავრდება გადაღება, შემიძლია ერთ კვირაში ახალი დავიწყო, რადგან ეს ჩემთვის ყველაზე კომფორტული ადგილია”.
ხელოვნება პოლიტიკურია? — ვკითხეთ ელენეს. მისი პასუხი დადებითია და განმარტავს, რომ პოლიტიკა მხოლოდ პარტიები და პარლამენტი არ არის და ეს არის ყოველდღიურობა, არსებული სტრუქტურა.
“მგონია, რომ ხელოვნებას აქვს რესურსი, ამ დიდ სტრუქტურაში რამე შეცვალოს, მოძრაობა გააჩინოს. კინოს, მით უმეტეს, რადგან შეუძლია ადამიანების გაერთიანება — როცა კინოსეანსიდან სახლისკენ მიმავალი ფიქრობ, რომ დღეს იმას არ გააკეთებ, რასაც შენგან მოელიან, რადგან ფილმმა მოგცა მუხტი, ესეც პოლიტიკაა. პატარა ცვლილებები მასშტაბურზე აირეკლება. კინო ისეთ ადგილებში გეხება და ისეთ მიძინებულ უჯრედებს გიღვიძებს, რომ სურვილი გიჩნდება, რაღაც შეცვალო, რაღაც გააკეთო ან არ გააკეთო, ვიღაცას დაეხმარო და ა.შ. იმ პირობებში, რაც დღეს ხდება მთელ სამყაროში, არ მგონია, რომ გვქონდეს დრო, ხელოვნება მხოლოდ ხელოვნებისთვის ვაკეთოთ”.
“ხშირად მიფიქრია, რომ კინოში მე კამერის უკან ვდგავარ და მსახიობები რისკის ქვეშ არიან”
ელენეს ბოლო ფილმი, “შაშვი შაშვი მაყვალი” თამთა მელაშვილის ამავე სახელწოდების რომანის მიხედვითაა გადაღებული. ამ ფილმმა უკვე არაერთი ჯილდო მიიღო და ქართველი მაყურებლის დადებითი შეფასებებიც დაიმსახურა. სიუჟეტი შუახნის მარტოხელა ქალის, ეთეროს ირგვლივ ვითარდება, რომელიც საქართველოს ერთ-ერთ რეგიონში, პატარა ქალაქში ცხოვრობს. მოულოდნელი ინციდენტის დამსახურებით, ის ისეთ ნაბიჯებს დგამს, რასაც არსებულ გარემოში მანამდე ვერ გაბედავდა, მათ შორის, ეხვევა სასიყვარულო თავგადასავალში.
როგორც წიგნში, ფილმშიც გვხვდება ინტიმური სცენები და ელენეს ვკითხეთ, როგორ ახერხებს მსახიობებთან მუშაობას იმ გარემოში, სადაც დისკრიმინაცია, სტერეოტიპები მძლავრადაა, სადაც სხეული და მით უფრო შიშველი, ტაბუა და სადაც გეი კაცის როლის გამო მსახიობს შეიძლება საფრთხე შეექმნას. ამბობს, რომ ამაზე ხშირად უფიქრია:
“კინოში შენ კამერის უკან დგახარ და მსახიობს სხვა რისკის ქვეშ აყენებ იმ გარემოში, როგორიც საქართველოშია”.
ამიტომ და არა მხოლოდ ამიტომ, მსახიობებთან მუშაობისას, ელენესთვის მნიშვნელოვანია იმის ცოდნა, რომ მათ გააზრებული აქვთ, რატომ თამაშობენ კონკრეტულ როლს.
“მაგალითად, იმის ცოდნა, თუ რატომაა მნიშვნელოვანი გაშიშვლება კონკრეტულ სცენაში და რომ ამას აქვს რაღაც სათქმელი, მაყურებელში რაღაცები უნდა შეცვალოს. მსახიობებს დრო დასჭირდათ, რომ გაეაზრებინათ და გადაელახათ სირთულეები, რაც ამ სცენებს ახლდა თან. მგონია, რომ ეს ძალიან ჩვეულებრივი ბრძოლაა, მაგრამ როცა ამ ბრძოლას მიიღებ და გაიაზრებ, რატომ აკეთებ, უკვე დიდი ნაბიჯია. ყველამ ძალიან დიდი ნაბიჯი გადადგა საკუთარი თავებისთვისაც, ფილმისთვისაც და მაყურებლისთვისაც და მეც ძალიან ვეცადე ეს ყველაფერი სწორად მიმეწოდებინა”.
ელენეს კიდევ ერთი სრულმეტრაჟიანი ფილმია “სველი ქვიშა”, რომელიც ასევე არაერთი ჯილდოს მფლობელი გახდა. სიუჟეტი ეხება ორი კაცის, ელიკოსა და ამნონის 22-წლიან საიდუმლო სიყვარულის ტრაგიკულ ისტორიას, პარალელურად კი, გვაჩვენებს ზღვისპირა სოფელში მცხოვრები ადამიანების ყოველდღიურობას, დამოკიდებულებებს, ზიზღს, სიყვარულსა და ბრძოლას.
ელენე მედია აპრილს უყვება, რომ ამნონის როლზე მსახიობის შერჩევა გაუჭირდა, რადგან კასტინგზე მისულმა ბევრმა ადამიანმა გეი კაცის როლზე უარი თქვა.
“კაცი მსახიობები მოდიოდნენ და ამბობდნენ, მე მაგას ვერ ვითამაშებ, ოჯახი მყავს, შვილიშვილებიო. ვიღაცა გარბოდა ოთახიდან, ვიღაცა მაშინვე ცდილობდა ჩემს დაპატარავებას, ლეგიტიმაციის ეჭვქვეშ დაყენებას, რომ “პატარა ქალი ხარ, ფილმს როგორ იღებ” და ა.შ.”
საბოლოოდ, როლზე 66 წლის გია აგუმავა შეარჩიეს. როგორც ელენე გვიყვება, კასტინგზე მასთან საუბრისას მიხვდა, რომ მსახიობს ესმოდა, რატომ უნდოდა რეჟისორს ამ ამბის მოყოლა, რატომ იყო ეს მნიშვნელოვანი და რამდენი ადამიანის ხმა შეიძლება ყოფილიყო თავად.
“სველი ქვიშა” ეროვნული კინოცენტრის დაფინანსებით გადაიღო, თუმცა დარწმუნებულია, რომ ფილმს ახლა რომ იღებდეს, ერთ თეთრსაც არ მისცემდნენ. “შაშვი შაშვი მაყვალის” გადაღებისთვის არც მიუმართავს — ფილმი შვეიცარიული დაფინანსებით მომზადდა, ასევე, ჰქონდა საქართველოს საზოგადოებრივი მაუწყებლის შემოწირულებაც.
“საქართველოში, როგორც სხვა ბევრი რამ, კინო სექტორიც პატარაა და ასე თუ გაგრძელდა, დღეს ვის ხელშიც არის და როგორც არის, უბრალოდ აღარ იარსებებს, განადგურდება. თუ იმ მიმართულებით წავიდა, რაც კულტურის დღევანდელ მინისტრს უნდა, ქართული კინო იქნება სრულიად არააქტუალური, საერთაშორისო მასშტაბით არანაირი ინტერესი არ ექნება, არავის გაუჩნდება ნახვის სურვილი, ვერანაირად ვერ იქნება კომუნიკაციაში დღევანდელ სამყაროსთან და იქნება სრულიად იზოლირებული. იქნება სივრცე, სადაც ვიღაც რეჟისორები გააკეთებენ რაღაც ფილმებს, რომლებიც მოეწონება სახელმწიფოს — ფილმები გამარჯვებაზე, ქართველობაზე, საჭმელზე და იმაზე, რომ ცხოვრება მშვენიერია. ყველა ავტორს, რომელიც კრიტიკულად უყურებს ქვეყნის მდგომარეობას და იმ პროცესებს, რაც ხდება განზრახ მოჭრილი აქვს გზა. ამას ჰქვია ცენზურა და ამ ყველაფერზე ტყუილით და არასწორი ინფორმაციის მიწოდებით ეურთიერთებიან საზოგადოებას”, — ამბობს ელენე.
წმინდა ნინო
ელენემ გაგვიმხილა, რომ უკვე დიდი ხანია მუშაობს ერთ პროექტზე, რომლის საშუალებითაც უნდა წმინდა ნინოს ამბავი მოჰყვეს.
“ოღონდ ისე, როგორც მე ვხედავ ამ ყველაფერს: რატომ შეიძლებოდა ჩამოსულიყო, რა გააკეთა და რა ჩამოიტანა და რა არის დღეს გამოყოლილი, რატომ არის მნიშვნელოვანი ფიგურა ან რა არის მისი ნარატივი. მინდა მოვყვე იმ ქალის ამბავი, რომელმაც გადაწყვიტა, რომ ადგეს და წავიდეს დიდ მოგზაურობაში, ჩაიტანოს სიყვარული იქ, სადაც ძალიან სჭირდებათ”.