ტერმინი „ინტერსექსი“ აღნიშნავს იმ ადამიანებს, რომელთა სექსუალურ-რეპროდუქციული ანატომია განსხვავდება იმისგან, რაც ტრადიციულად „ქალად“ ან „კაცად“ მიიჩნევა. ინტერსექსი ადამიანები, როგორც წესი, იბადებიან ქრომოსომების, ჰორმონების, გენიტალიების (სასქესო ორგანოების) ან რეპროდუქციული ორგანოების ვარიაციებით.

Contents

► ინტერსექსობა ბუნებრივი ვარიაციაა და არა — რამე დაავადება ან აშლილობა.

მაგალითად, ამ ვარიაციებში შეიძლება იყოს, როდესაც ადამიანი გარედან „ქალის“ ანატომიით იბადება (მაგალითად, ვაგინის შესასვლელით), მაგრამ შიგნიდან „კაცის“ სასქესო ორგანოები აქვს. ინტერსექსის ვარიაციის მაგალითი შეიძლება იყოს ასევე ბავშვი, რომელიც, სამედიცინო თვალსაზრისით ძალიან პატარა პენისით ან ძალიან დიდი კლიტორით დაიბადა. გარდა ამისა, შინაგანად ინტერსექს ადამიანს შეიძლება ჰქონდეს უჩვეულო გენეტიკური თანმიმდევრულობა, მაგალითად, ზოგ უჯრედს ჰქონდეს XX ქრომოსომები (მდედრობითი სქესისთვის დამახასიათებელი), სხვებს კი — XY ქრომოსომები (მამრობითი სქესისთვის დამახასიათებელი).

ეს მხოლოდ რამდენიმე მაგალითია იმისა, თუ როგორ შეიძლება გამოვლინდეს ინტერსექსობა. ინტერსექსი ქოლგა-ტერმინია და ის ვარიაციების დიდ დიაპაზონს მოიცავს. მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ არსებობს ინტერსექსობის, როგორც მინიმუმ, 40 სხვადასხვა ვარიაცია. მათი დიდი ნაწილი შესამჩნევია დაბადებისას, თუმცა ზოგჯერ ადამიანის ინტერსექსობის აღმოჩენა ბავშვობის ასაკის ან ზრდასრული ცხოვრების გვიანდელ ეტაპზე ხდება.

► LGBTQIA+ აკრონიმში I სწორედ „ინტერსექსს“ აღნიშნავს.

რა ხდება, როდესაც ადამიანი ინტერსექსად იბადება?

ისტორიულად ინტერსექსად დაბადება ხშირად მედიკალიზაციის (როდესაც ჩვეულებრივი, ბუნებრივი მდგომარეობები განიხილება პათოლოგიად და სამედიცინო პრობლემად) სამიზნე ხდებოდა, რის გამოც ინტერსექს ადამიანებს უწევდათ, გაევლოთ სხვადასხვა მკურნალობა, მათ შორის, ქირურგიული ოპერაციები და ჰორმონალური თერაპია სქესის მისანიჭებლად ან მათი რაიმე სხვა ფორმით იძულება, რომ მდედრობითი ან მამრობითი ანატომიის ჩარჩოებში მოქცეულიყვნენ.

ბავშვის დაბადებისას მას ექიმი ანიჭებს სქესს, ხშირად „კაცს“ ან „ქალს“. თუმცა, როდესაც ახალშობილის სასქესო ორგანოები არ ჯდება კაცისა და ქალის ტიპურ ანატომიაში, ბავშვს ხშირად უკეთებენ ოპერაციას, რათა ის უფრო „ნორმალური“ გამოჩნდეს და მოერგოს სქესის გავრცელებულ ბინარულობას („ქალი“ ან „კაცი“). ამავე მიზნით, ზოგ ბავშვს შეიძლება ჰორმონალური თერაპიის კურსი ჩაუტარონ. ისეთ შემთხვევებში, როდესაც ექიმებს და მშობლებს არ შეუძლიათ ზუსტად განსაზღვრონ, ამ ბინარულობის რომელ მხარეს უფრო „ერგება“ ახალშობილი, შესაძლოა, მათ თავად გადაწყვიტონ, რომელი სქესი მიანიჭონ ბავშვს დაბადებისას და ამ სქესისთვის დამახასიათებელი გენდერული ნორმებისა და როლების ჩარჩოებში აღზარდონ ის.

► დღესდღეობით ამ მიმართულებით მსოფლიოში ბევრი ორგანიზაცია ადვოკატირებს და ცდილობს, გაზარდოს ცნობიერება იმაზე, თუ რამდენად დისკრიმინაციული და საზიანოა არასაჭირო მკურნალობის ჩატარება ადამიანის თანხმობის გარეშე იმ სამედიცინო პრობლემების მოსაგვარებლად, რომლებიც შეიძლება ინტერსექსობას ახლდეს თან.

ინტერსექსობის ამოცნობა დაბადებისას

ქვემოთ მოცემულია არასრული ჩამონათვალი იმისა, თუ რა შემთხვევაში შეიძლება ახალშობილი დაიტენდიფიცირდეს ინტერსექსად. ასეთი შემთხვევებია, როცა მას:

არ აქვს ვაგინის შესასვლელი;
არ აქვს სათესლე ჯირკვლები;
არ აქვს საკვერცხეები;
არ აქვს კლიტორი ან სასქესო ბაგეები;
აქვს პენისი, მაგრამ არ აქვს შარდსადენის შესასვლელი;
აქვს მოსალოდნელზე უფრო პატარა პენისი;
აქვს მოსალოდნელზე უფრო დიდი კლიტორი;
აქვს გარეგანი სასქესო ორგანოები, რომლებიც განსხვავდება სხეულის შიდა ანატომიისგან.

მართალია, ინტერსექსობის ბევრი ვარიაციის ამოცნობა დაბადებისას ხდება, თუმცა არა ყოველთვის. ხშირად ადამიანი მხოლოდ ცხოვრების გვიანდელ ეტაპზე აღმოაჩენს, რომ ის ინტერსექსია; ასეთი აღმოჩენები უფრო ხშირია გარდატეხის ასაკში ან ფერტილიზაციის (განაყოფიერების) მცდელობისას. მაგალითად, ინტერსექს ადამიანს შეიძლება გარდატეხის ასაკის ცვლილებები უფრო ადრე, გვიან, მოულოდნელად ან საერთოდ არ დაეწყოს. გარდა ამისა, იმ ადამიანებმა, რომლებსაც უნაყოფობა აწუხებთ, შეიძლება სამედიცინო შემოწმებისას აღმოაჩინონ, რომ ინტერსექსები არიან.

► ზოგ შემთხვევაში ადამიანმა შეიძლება ვერც კი გაიაზროს, რომ ის ინტერსექსია. ეს განსაკუთრებით ხშირია იმ შემთხვევებში, როდესაც ინტერსექსობა ვლინდება ქრომოსომურ დონეზე ან შინაგანი ორგანოების სახით, ნაცვლად გარეგანი ანატომიური ცვლილებებისა.

ინტერსექსი, გენდერული იდენტობა და სექსუალობა

მნიშვნელოვანია იმის გააზრება, რომ ინტერსექსობა სქესია და არა — სექსუალური ორიენტაცია ან გენდერული იდენტობა.

გენდერული იდენტობა გულისხმობს იმას, თუ როგორ გრძნობთ და აღიქვამთ საკუთარ თავს და როგორ გამოხატავთ მას გარეგნობაში, ჩაცმულობაში, ქცევებში და ა.შ. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, გენდერული იდენტობა გულისხმობს ადამიანის მიერ საკუთარი გენდერის შეგრძნებასა და აღქმას და ის შეიძლება შეესაბამებოდეს ან არ შეესაბამებოდეს ადამიანისთვის დაბადებისას მინიჭებულ სქესს. ადამიანის გენდერული იდენტობა შეიძლება იყოს ქალი, კაცი და არაბინარული.

ინტერსექს ადამიანებს შეიძლება ბევრი სხვადასხვა გენდერული იდენტობა ჰქონდეთ. ზოგი შეიძლება საკუთარ თავს „კაცად“ ან „ქალად“ აიდენტიფიცირებდეს, ზოგი კი — რომელიმე არაბინარულ გენდერულ იდენტობასთან.

► ინტერსექსობა არ უკავშირდება იმას, თუ როგორ აღიქვამს ადამიანი საკუთარ შინაგან გენდერულ იდენტობას.

აგრეთვე, მნიშვნელოვანია იმის აღნიშვნა, რომ ინტერსექსობა არ არის იგივე, რაც არაბინარული გენდერული იდენტობა ან ტრანსგენდერობა. არაბინარულობა არის გენდერული იდენტობა, რომელიც არ არის ექსკლუზიურად „ქალი“ ან „კაცი“, ხოლო ტრანსგენდერია ის ადამიანი, ვისი გენდერული იდენტობაც განსხვავდება მისთვის დაბადებისას მინიჭებული სქესისგან.

► ისევე, როგორც არაინტერსექსი ადამიანების შემთხვევაში, ზოგჯერ ინტერსექს ადამიანებსაც მათთვის დაბადებისას მინიჭებული სქესისგან განსხვავებული გენდერული იდენტობა აქვთ.

სექსუალური ორიენტაცია აღნიშნავს იმას, თუ ვინ გვიზიდავს სექსუალურად. მაგალითად, სექსუალურ ორიენტაციებს შორისაა ასექსუალი, ბისექსუალი, ბი-ცნობისმოყვარე, გეი, ლესბოსელი, პანსექსუალი, ჰეტეროსექსუალი და ა.შ.

► ინტერსექსობა აღნიშნავს მხოლოდ იმ ვარიაციებს, რომელთა დროსაც ადამიანის სქესობრივი განვითარება (სასქესო ორგანოები, რეპროდუქციული ორგანოები, სასქესო ჰორმონების დონეები, ქრომოსომები) განსხვავდება ტიპური ბინარული („ქალი“ ან „კაცი“) კანონზომიერებისგან.

რამდენად ხშირია ინტერსექსობა?

ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა არცთუ ისე მარტივია. ეს ნაწილობრივ იმითაა გამოწვეული, რომ ახალშობილის სამედიცინო ანალიზისას მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ექიმის სუბიექტურობა.

ჩრდილოეთ ამერიკის ინტერსექსი ადამიანების საზოგადოება აღნიშნავს, რომ ბუნება ერთმანეთისგან არ განასხვავებს, თუ სად მთავრდება „ქალობა“ და „კაცობა“ და სად იწყება „ინტერსექსობა“. ის გადაწყვეტილება, თუ რომელი ანატომიური ვარიაციები ან ქრომოსომური განსხვავებები მიიჩნევა ინტერსექსობად, კეთდება სამედიცინო პროფესიონალების მიერ და ეს გადაწყვეტილებები შეიძლება მნიშვნელოვნად განსხვავდებოდეს ექიმების მიხედვით.

მაგალითად, ერთმა ექიმმა შეიძლება მიიჩნიოს, რომ დიდი კლიტორი ნორმალურია, სხვა ექიმისთვის კი ის შეიძლება ზედმეტად დიდი იყოს და ახალშობილს დაბადებისას მდედრობითი სქესი მიანიჭოს. იგივე სიტუაციაა ახალშობილის პენისთან დაკავშირებითაც. გარდა ამისა, ასევე განსხვავდება მოსაზრებები იმის თაობაზე, თუ რამდენი ქრომოსომური ანომალიაა „საჭირო“ იმისთვის, რომ ადამიანი ინტერსექსად ჩაითვალოს.

► ჩრდილოეთ ამერიკის ინტერსექსი ადამიანების ასოციაციის მიხედვით, დაახლოებით 1500-2000 შემთხვევაში ერთხელ იბადება ბავშვი, რომელსაც შესამჩნევად უჩვეულო სასქესო ორგანოები აქვს და სამედიცინო პროფესიონალის შეფასებას საჭიროებს.

მიუხედავად ამისა, უნდა აღინიშნოს, რომ ესენი გამორჩეულად შესამჩნევი შემთხვევებია, როდესაც მარტივია ინტერსექსობის დადგენა. არსებობს ისეთი შემთხვევებიც, როდესაც ახალშობილს უფრო ნაკლებად შესამჩნევი ანატომიური ვარიაციები აქვს. გარდა ამისა, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ზოგჯერ ინტერსექსობის დადგენა ბევრად უფრო გვიან ხდება — მოზარდობის ან ზრდასრულობის ასაკში.

მართალია, არ არსებობს ზუსტი სტატისტიკა იმისა, თუ რამდენად ხშირია ინტერსექსობა, მაგრამ ზოგი გამოთვლით ნავარაუდებია, რომ, მაგალითად, აშშ-ის მოსახლეობის 1.7% ინტერსექსია — დაახლოებით ამდენივე ადამიანია წითური ან მწვანეთვალება.

წყარო: VerywellMind