ავტორი: ელენე ზაქაშვილი
განათლების ნაკლებობა, დეზინფორმაცია, უცნობის შიში — ეს არის ძირითადი ფაქტორები, რომლებიც მითების შექმნასა და შენარჩუნებას უწყობს ხელს. სწორედ ეს აძლიერებს იმ მითსაც, თითქოს დასავლეთი “ქართველობას გვართმევს”. ამ ტყუილის აქტუალობის მთავარი მიზეზი პროპაგანდაა, უფრო ზუსტად — რუსული პროპაგანდა.
საქართველოში რუსული ნარატივები და დეზინფორმაცია, ძირითადად, ქართულ ენაზე ვრცელდება, რაც მას კონკრეტული ჯგუფებისთვის სანდოობას სძენს. ამავდროულად, ისინი ყველაზე სენსიტიურ თემებზეა ორიენტირებული, რაც ემოციებით მანიპულაციის და ფართოდ გავრცელების საშუალებას იძლევა. მედიის განვითარების ფონდის კვლევიდან ვიგებთ, რომ რუსული დეზინფორმაციის გამავრცელებლები პოლიტიკური პარტიები და პოლიტიკოსები, საზოგადოებრივი ორგანიზაციები, მედიები, ულტრამემარჯვენე ჯგუფები და სასულიერო პირები არიან. კრემლისტური განწყობების გაძლიერებას და, შესაბამისად, ანტიდასავლური გზავნილების გაღვივებას ხელს უწყობს სოციალური ქსელებში არსებული ყალბი გვერდები და ანგარიშებიც.
პრორუსული აქტორების მიერ გავრცელებული დეზინფორმაციისა და პროპაგანდის მიზანია, საზოგადოებაში გაჩნდეს შიშისა და უიმედობის განცდა, რუსეთი კი დასავლეთის ალტერნატივად წარმოაჩინონ, ამიტომ ისინი საუბრობენ იდენტობის (ეთნიკური, სექსუალური, რელიგიური იდენტობა) და ღირებულებების დაკარგვის საფრთხეზე.
გზავნილები და გავრცელების მეთოდები წლებთან ერთად იხვეწება, თუმცა ძირითადი თემები იგივე რჩება. მაგალითად, 2014 წელს ასოცირების შესახებ შეთანხმების ხელმოწერის დროს თითქმის იდენტური მითები არსებობდა ევროკავშირის შესახებ, რაც დღეს. ამ ათ წელში ბევრი რამ თუ არა, ერთი ნამდვილად შეიცვალა — ასოცირების შეთანხმებას ვინც მოაწერა ხელი, დღეს ის პოლიტიკური გუნდი გვევლინება მეტ-ნაკლებად მსგავსი ნარატივის გამავრცელებლად.
აი, მაგალითად, ესაა ბიძინა ივანიშვილის 8 სექტემბრის განცხადება: “გპირდებით, რომ არჩევნებზე დამაჯერებელი გამარჯვების პირობებში, საქართველოში სამუდამოდ დასრულდება უცხო ქვეყნებიდან ჩვენი ხალხისთვის ფსევდოლიბერალური ღირებულებების თავს მოხვევის ძალადობრივი მცდელობები, არავის მივცემთ უფლებას, შეურაცხყოს ჩვენი რწმენა, კულტურა, ისტორია და ღირებულებები”.
ქართული ოცნება მსგავსი თემებით მანიპულირებდა მაშინ, როცა რუსულ კანონს იღებდნენ და მაშინაც, როცა ჰომოფობიურ კანონს განიხილავდნენ.
თუ მტკიცებულება გჭირდებათ, რომ ეს ნარატივი ნამდვილად რუსულია, ნახეთ რა პასუხი აქვს რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრს კითხვაზე, ვინ ანადგურებს ქართულ ღირებულებებს: “რასაც ამჟამად საქართველოს ხელისუფლება აკეთებს, არის თავიანთი ეროვნული იდენტობის გაცნობიერება და იმის გააზრება, რომ ქართველ ხალხს მართლმადიდებლობისა და ეროვნული კულტურის ღირებულებები აქვს, რომლებიც გადაირეცხება, წაიშლება და გაითელება იმ “წესებით”, რომლებსაც დასავლეთი ყველას ახვევს თავს, უპირველეს ყოვლისა, ლიბერალური დემოკრატიის ან თუნდაც დემოკრატიული ლიბერალიზმის ღირებულებების კონტექსტში”.
ნაცვლად იმისა, რომ ხელისუფლება უპირისპირდებოდეს ოკუპანტი ქვეყნიდან მომავალ დეზინფორმაციას, ხშირად თავად ხდება გამავრცელებელი. საერთაშორისო გამჭვირვალობის (TI) 2023 წლის კვლევაში აღნიშნულია, რომ დეზინფორმაციასთან ბრძოლა საქართველოს ხელისუფლების მხრიდან ეფექტურად არ მიმდინარეობს — არ არსებობს ამ პრობლემის მოგვარების პოლიტიკური ნება.
როცა პროპაგანდისტული და ყალბი გზავნილები სახელისუფლებო ტრიბუნებიდანაც ვრცელდება, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, ვიცოდეთ რა არის სიმართლე: ევროკავშირი არც წევრი და არც პარტნიორი ქვეყნების ტრადიციებსა და კულტურას არ ებრძვის, პირიქით — იცავს და აძლიერებს.
“ერთიანობა მრავალფეროვნებაშია” — ასეთია ევროკავშირის სლოგანი, რომელიც 24 ოფიციალურ ენაზე განსხვავებულად ჟღერს.
ევროკავშირი ვალდებულია, პატივი სცეს მისი წევრი ქვეყნების ეროვნულ იდენტობას, რაც მოიცავს მათ კულტურულ, რელიგიურ და ენობრივ ტრადიციებს. ამაზე მიუთითებს ხელშეკრულების (TEU) მე-3 მუხლიც — “ევროკავშირი პატივს სცემს მის მდიდარ კულტურულ და ენობრივ მრავალფეროვნებას. უზრუნველყოფს ევროპის კულტურული მემკვიდრეობის დაცვასა და განვითარებას”.
ევროკავშირი ახერხებს შეინარჩუნოს ის, რაც თითოეულ ქვეყანას უნიკალურს ხდის. UNESCO-სთან თანამშრომლობით, გაერთიანებაში მსოფლიო მემკვიდრეობის 400-ზე მეტი ძეგლია. ასევე, არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის მაგალითებია: Flamenco (ესპანეთი), Falconry (ბელგია, ჩეხეთი და სხვა), Midsummer celebrations (შვედეთი და ფინეთი), ნეაპოლიტანური პიცის დამზადება (იტალია). ამავდროულად, ქართული ჭიდაობა, ქვევრის ღვინის დამზადების ტრადიცია, ქართული მრავალხმიანობა და ანბანის სამი სახეობაც იუნესკოს მსოფლიოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის სიაშია.
“ევროკავშირში ვამაყობთ ჩვენი კულტურული მრავალფეროვნებით. ვართ ენების, მუსიკის, ხელოვნების, ტრადიციების, ხელნაკეთობებისა და სამზარეულოს უნიკალური ერთობა. ჩვენ ასევე ვართ უნიკალური ბიოლოგიური მრავალფეროვნების კონტინენტი”, — ამონარიდი 2023 წელს ევროპარლამენტში ურსულა ფონ დერ ლაიენის სიტყვით გამოსვლისას.
ევროკავშირში დაცულია რელიგიური მრავალფეროვნებაც ტოლერანტობის, ანტიდისკრიმინაციისა და რელიგიებს შორის დიალოგის ხელშემწყობი პოლიტიკით. წევრ სახელმწიფოებში ყველაზე გავრცელებული რელიგია ქრისტიანობაა (მოსახლეობის დაახლოებით 72%). რამდენიმე ქვეყნის მოსახლეობა კი (საბერძნეთი, რუმინეთი, ბულგარეთი), ძირითადად, მართლმადიდებელია.
ევროკავშირი პატივს სცემს თითოეული წევრი სახელმწიფოს ენას. 24 ოფიციალური ენის გარდა, ევროკავშირი იცავს 60-ზე მეტ რეგიონულ და უმცირესობათა ენას. მაგალითად, მიუხედავად იმისა, რომ ინგლისურენოვანი ქვეყანაა, ირლანდიამ შეინარჩუნა გელური ენა (ირლანდიური), რომელიც ევროკავშირის ერთ-ერთი ოფიციალური ენაა.
ამის მიუხედავად, რუსული პროპაგანდა გვატყუებს, თითქოს ევროკავშირში რელიგიასა და ენას ებრძვიან და ანადგურებენ. სინამდვილეში, როდის ედგა ქართულ ენას გაქრობის საფრთხე და ვინ გაუუქმა ეკლესიას ავტოკეფალია? ეს ბოროტება იმპერიალისტური რუსეთის და საბჭოთა კავშირის სახელზეა. ამის ფონზე კი აუცილებლად უნდა იცოდეთ, რომ 2016 წელს ქართული ანბანის სამი სახეობა იუნესკომ არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის ნუსხაში შეიტანა.
კიდევ ერთი ღირებულება, რისი წართმევის და გადაგვარების მცდელობასაც პროპაგანდა ევროკავშირს აბრალებს, ტრადიციებია. საქართველო ნამდვილად მდიდარია კულტურით და ტრადიციებიც და ისტორიამ გვასწავლა, რომ მათი რეალური მტერი ისევ და ისევ რუსეთი იყო, როგორც იმპერიალისტური, ისე საბჭოთა.
ევროკავშირი, არაწევრ სახელმწიფოებთან მრავალფეროვნებაზე დაყრდნობით, ეროვნული ტრადიციების პატივისცემის პოლიტიკას ატარებს. მათი გაცხადებული გზავნილია, რომ პატივს სცემენ საქართველოს უნიკალურ კულტურას და ხელს უწყობენ მის განვითარებას.
“ეს არის მიდგომა, რომელსაც ჩვენ მხარდაჭერის მეშვეობით საქართველოს მიმართ ვახორციელებთ. ევროკავშირში ყველა წევრს აქვს უნიკალური კულტურა, ისტორია და გამოცდილება, რასაც ეს გაერთიანება აფასებს.
ქართველმა ხალხმა ძალიან ხმამაღლა და ნათლად განაცხადა, რომ მათი მომავალი ამ ერთიან და მრავალფეროვან გაერთიანებაშია. ევროკავშირი ყველაფერს გააკეთებს, რათა საქართველოს ამ მიზნის მიღწევაში დაეხმაროს და უახლოეს მომავალში იხილოს როგორც ევროკავშირის განუყოფელი ნაწილი. მას შემდეგ, რაც საქართველო შეუერთდება ევროკავშირს, ის საკუთარ უნიკალურ პერსპექტივასა და კულტურას შემოიტანს, რაც ევროკავშირს კიდევ მეტად გაამდიდრებს”, — უთხრა მედია აპრილს საქართველოში ევროკავშირის წარმომადგენლობის განვითარებისა და თანამშრომლობის განყოფილების ხელმძღვანელმა, ნიკოლას სენდროვიჩმა.
ევროკავშირი ცნობს 60-ზე მეტ კულტურულ რეგიონს, თითოეულს აქვს საკუთარი განსხვავებული ტრადიციები, საკვები, მუსიკა და ხელოვნება. მაგალითად, ესპანეთში კატალონია, გალისია და ბასკური რეგიონები ევროკავშირის მხარდამჭერი პოლიტიკის პირობებში ვითარდება და ისინი ინარჩუნებენ თავიანთ ენებსა და ტრადიციებს.
2.44 მილიარდი ევრო გამოიყო “შემოქმედებითი ევროპის პროგრამისთვის” (2021-2027), რომელიც კულტურისა და ხელოვნების სფეროს წარმომადგენლების მხარდასაჭერად შეიქმნა. შემოქმედებითი ევროპა მიზნად ისახავს მათი როლის გაზრდას, ეკონომიკურ წინსვლასა და სამუშაო ადგილების შექმნას. პროგრამის მთავარი მიზანია ევროპის კულტურული და ლინგვისტური მრავალფეროვნებისა და მემკვიდრეობის დაცვა, განვითარება და პოპულარიზაცია. ეს პროგრამა საქართველოშიც ხორციელდება.
ასე, რომ “ქართველობას”, უფრო ზუსტად კი იმას, რასაც ამ სიტყვაში გულისხმობენ — ქართულ ენას, კულტურას, ტრადიციებს, რწმენას — ევროკავშირი არ გვართმევს და ამის არანაირი ინტერესი არ აქვს. მეტიც, მრავალფეროვნებაზე და ურთიერთთანამშრომლობაზე დაარსებულ ორგანიზაციას სწორედ ისეთი საქართველო აინტერესებს და სჭირდება, რომელიც ძლიერია თავისი ისტორიით, წარსულით და აწმყოთი, იქნება ეს ეკონომიკისა თუ დემოკრატიული ღირებულებების კუთხით.