ექიმი რეზიდენტი და რეპროდუქტოლოგი ეკა კვირკველია რამდენიმე თვის განმავლობაში სოციალურ ქსელში სიძულვილის ენის, სექსუალური შევიწროებისა და სიცოცხლის მოსპობის მუქარის სამიზნე იყო. 4 მარტს მან საჯარო პოსტი გამოაქვეყნა და შინაგან საქმეთა სამინისტროს რეაგირებისკენ მოუწოდა.
მსგავსი გამოცდილება აქვს უამრავ ქალს საქართველოში თუ მის ფარგლებს გარეთ და ამას კონკრეტული სახელიც აქვს — ტექნოლოგიების გამოყენებით ჩადენილი გენდერული ნიშნით ძალადობა, იგივე TFGBV.
თუ პოლიტიკასა და საზოგადოებრივ აქტივობებში ჩართული ქალები ყოველდღიურ ცხოვრებაში მრავალ ინდივიდუალურ დაბრკოლებას აწყდებიან, ონლაინ სივრცეში მათ დამატებით დეზინფორმაციასთან, ფიზიკურ თავდასხმაზე მუქარასთან, სიძულვილის ენასთან, კონფიდენციალურობის დარღვევის საფრთხესთან, რეპუტაციის შელახვის მცდელობებთან გამკლავება უწევთ, რაც, თავისთავად, ქალების მარგინალიზებასა და სამოქალაქო თუ პოლიტიკურ ცხოვრებაში მონაწილეობის შემცირებას ისახავს მიზნად.
ეკა კვირკველია დაახლოებით ერთი წელია, რაც სოციალური ქსელის სხვადასხვა პლატფორმაზე — Facebook-ზე, Instagram-სა და TikTok-ზე რეპროდუქციული ჯანმრთელობის შესახებ საგანმანათლებლო ვიდეოებს აქვეყნებს. ეკასთვის ვლოგების გაზიარება მისი პოლიტიკური, ასევე, მოქალაქეობრივი აქტივიზმია. სხვა საკითხებთან ერთად, ის ვლოგებში საუბრობს, როგორ უნდა ავირიდოთ თავიდან შევიწროება, კიბერბულინგი, ძალადობა; როგორ უნდა დავიცვათ ჩვენი რეპროდუქციული უფლებები და სხვა. გარდა სოციალურ ქსელში აქტიურობისა, ეკა ტრენინგებსაც ატარებს.
საგანმანათლებლო ვიდეოების გადაღება მას შემდეგ გადაწყვიტა, რაც ქვეყანაში ბავშვთა მშობიარობის, ძალადობის, შევიწროების ფაქტებმა იმატა.
“სიმართლე გითხრათ, გათვლა მქონდა, რომ ქალები დაინტერესდებოდნენ უფრო მეტად, თუმცა პარადოქსულია, მაგრამ ფაქტია, რომ, თავდაპირველად, იმ ადამიანების დიდი ნაწილი, ვინც ჩემს ვიდეოებს უყურებდა, კაცი იყო — მიუხედავად იმისა, რომ კაცები უფრო აგრესიულად გამოხატავენ და უფრო აგრესიულად ცდილობენ “დაგსაჯონ”, როცა საუბრობ იმაზე, რაც პატრიარქატმა დაგინორმალიზა; რომ შენ ამაზე ხმა არ უნდა ამოიღო და მაქსიმუმ შენი ჩაკეტილი კაბინეტის უკან ესაუბრო პაციენტს, ახლობლებს და ა.შ. […] გარდა ამისა, აღმოჩნდა, რომ ქალებთან შედარებით, კაცებს მინუსებში ჰქონდათ ცნობიერება ამ თემების შესახებ. იმ ქვეყანაში, სადაც კაცები თინეიჯერობაში მენსტრუაციაზე ღლიცინებენ, გასაგებია, რაშიც არის საქმე”, — აღნიშნავს ეკა.
ეტაპობრივად, მის ვიდეოებზე კოორდინირებული, სიძულვილის ენისა და მუქარის შემცველი კომენტარების ტალღა გაჩნდა, რამაც პირად შეტყობინებებშიც გადაინაცვლა. როგორც ეკა გვიყვება, ჰქონდა მოლოდინი, რომ ვლოგებს გარკვეული წინააღმდეგობა მოჰყვებოდა, თუმცა, ვერასდროს იფიქრებდა, რომ ამას მუქარის სახე მიეცემოდა და მისი ცხოვრება, როგორც თავად ამბობს, “სამუდამოდ შეიცვლებოდა”.
“შენი ცხოვრება მართლა იცვლება მას შემდეგ, რაც სოციალურ ქსელში ფაფახიანი ტიპის ფოტოიანი ანგარიშიდან გემუქრებიან, რომ რადგან ქალიშვილობის ინსტიტუტს ებრძვი, ყელს გამოგჭრის, ხერხემალში გადაგამტვრევს, საკუთარ სასქესო ორგანოს გირტყამს და ა.შ. ასევე, გიგზავნიან ფალოსის ვიდეოებს, თუ როგორ მასტურბირებენ შენზე და ა.შ”.
რა არის TFGBV?
ტექნოლოგიური განვითარების ეპოქაში ყველაფერმა, მათ შორის, ძალადობამაც ვირტუალურ სივრცეშიც იპოვა ადგილი — იქ, სადაც კონტროლის მექანიზმები ნაკლები, ხოლო ანონიმურობის გარანტიები — მაღალია. Economist Intelligence Unit-ის კვლევით დგინდება, რომ ქალების 38%-ს TFGBV-ის გამოცდილება პირადად ჰქონია, ხოლო ქალების 85% შესწრებია მას. ამავე კვლევის თანახმად, TFGBV-ის ყველაზე გავრცელებული ფორმები დეზინფორმაცია და ცილისწამებაა. 2017 წელს 18-დან 55 წლამდე ქალების გამოკითხვამ დანიაში, იტალიაში, ახალ ზელანდიაში, პოლონეთში, ესპანეთში, შვედეთში, დიდ ბრიტანეთსა და აშშ-ში აჩვენა, რომ ქალების 23%-ს ონლაინ ძალადობის ან შევიწროების გამოცდილება, სულ მცირე, ერთხელ მაინც ჰქონია. TFGBV-ის შემთხვევები განსაკუთრებით კოვიდპანდემიის შემდეგ გაიზარდა. მაგალითად, ავსტრალიაში შიშველი სურათების გავრცელებაზე დაფუძნებულმა ძალადობამ 210%-ით იმატა.
ონლაინ გენდერული ძალადობის რისკის ქვეშ ქალები და გოგოები არიან, თუმცა ადამიანები, რომლებიც დისკრიმინაციის გამოცდილებას სხვა ნიშნითაც აწყდებიან, მაგალითად, შშმ პირები, რელიგიური და ეთნიკური უმცირესობის წარმომადგენლები, ან LGBTQ+ თემის წევრები, ძალადობის ამ ფორმის სამიზნეები კიდევ უფრო ხშირად ხდებიან. იმისთვის, რომ თავდაცვა შევძლოთ, აუცილებელია ვიცოდეთ, თუ რა ფორმებს აერთიანებს TFGBV:
- Doxxing — ნებართვის გარეშე პერსონალური და სენსიტიური ინფორმაციის გავრცელება, მათ შორის, მისამართის, სამუშაო ადგილის, მობილური ტელეფონის ნომრის, ელექტრონული ფოსტის მისამართის, ოჯახის წევრების სახელებისა და სხვა;
- Cybermob — რამდენიმე ადამიანის მიერ შეტევა, მუქარა, შეურაცხყოფა, რომელსაც ხშირად ორგანიზებული და კოორდინირებული ხასიათი აქვს;
- Image-based abuse — ინტიმური შინაარსის ფოტოების თანხმობის გარეშე გავრცელება ობიექტივიზაციის, ექსპლუატაციის, დამცირების, შეურაცხყოფისა და შევიწროების მიზნით. მაგალითად, ასეთ მასალებს შორის, შესაძლოა, იყოს პორნოგრაფიული, ბავშვთა სექსუალური ძალადობის ამსახველი ან არასრულწლოვანთა სექსუალიზების შემცველი ფოტომასალები;
- Online impersonation — ყალბი პროფილის შექმნა და სხვისი იდენტობის მისაკუთრება ვინმეს რეპუტაციის შელახვის ან უსაფრთხოების დარღვევის მიზნით;
- Sextortion — ონლაინ შანტაჟი სექსუალური შინაარსის მქონე ინფორმაციის ან ფოტო-ვიდეოს გამოქვეყნების მუქარით. ეს შეიძლება სანაცვლოდ გულისხმობდეს როგორც თანხის, ასევე, სექსის, სექსუალური აქტის, ან სექსუალური შინაარსის ფოტოების მოთხოვნას ინფორმაციის არგამოქვეყნების სანაცვლოდ;
- Cyberstalking — ტექნოლოგიების გამოყენებით, განმეორებადი, არასასურველი ან/და საფრთხის შემცველი თვალთვალი ან კომუნიკაცია. ის შეიძლება გადაიზარდოს რეალურ ცხოვრებაში ადევნებაში ან პირიქით;
- Cyberbullying — ტექნოლოგიების გამოყენებით ადამიანის მიზანმიმართული და განმეორებადი შევიწროება, რომელიც მიზნად ისახავს მის დაზიანებას;
- Online harassment — განმეორებადი შევიწროება, გაღიზიანება, ან შეშინება დამამცირებელი და შეურაცხმყოფელი კომენტარების ხშირი გაგზავნით. მისი სამიზნე ყველაზე ხშირად ქალები, გოგოები და LGBTQ+ თემის წევრები არიან;
- Revenge porn — ვიზუალურ ინფორმაციაზე დაფუძნებული ძალადობის ერთ-ერთი ფორმაა. ის განიმარტება, როგორც ინტიმური შინაარსის ფოტო-ვიდეო მასალის თანხმობის გარეშე გამოქვეყნება;
- Shallowfake — სხვადასხვა პროგრამით დამზადებული მანიპულაციური ფოტო, რომელზეც, მაგალითად, ადამიანის სხეულზე სხვისი თავია დამაგრებული. შედარებით უფრო რთული ამოსაცნობია ე.წ. Deepfake.
“ვფიქრობდი, რომ ჩემი ბრალი იყო”
“შფოთვითი აშლილობა მქონდა” — ასე იხსენებს ეკა მედია აპრილთან იმ პერიოდს, როდესაც ონლაინ ძალადობისა და შევიწროების სამიზნე გახდა. მის განცდებს ოჯახის წევრებისა და ახლობელი ადამიანების ნერვიულობაც დაერთო და დანაშაულის შეგრძნება გაუჩნდა.
“ვფიქრობდი, რომ ეს ჩემი ბრალია; რომ, ალბათ, ამას მე ვიწვევ და ა.შ. ეს ბრძოლა იყო ჩემს თავში, როცა ამ დროს სხვებს ვასწავლი, რომ თქვენი ბრალი არ არის, მაგრამ ამ სოციალურმა, დამახინჯებულმა [შეხედულებამ], რომ ყველაფერი შენს თავზე უნდა აიღო, მეც კი ჩამითრია ბოლოს”, — იხსენებს ის.
ეკას თქმით, ამ გამოცდილებამ იქამდე მისი აქტიური და ექსტრავერტული ცხოვრების სტილიც შეცვალა — გვიყვება, რომ შენიღბული, სათვალითა და კეპით გადაადგილდებოდა. თავს არიდებდა მარტო სიარულსაც.
“ლიბიდოც დამიქვეითდა, ქალურობასაც ვერ ვგრძნობდი და კაბებს ვეღარ ვიცვამდი”, — ასე აღწერს ეკა მის იმჟამინდელ მდგომარეობას და გვეუბნება, რომ ახლაც, როდესაც სადმე მიდის, უსაფრთხოების ზომებს იღებს და მის რომელიმე ახლობელს ყოველთვის უზიარებს საკუთარ ლოკაციას.
“პოლიციაში ჩემი ჩვენებაც იყო ჩემთვის თვითრეფლექსია და ბრაზისგან გათავისუფლება. მომეშვა, თავი ძალიან კარგად ვიგრძენი, რომ მე ამ ყველაფერს ვიტყოდი, გულიდან ამოვიღებდი და საკუთარ თავს აღარ ვადანაშაულებდი. ვაცნობიერებდი, რომ ეს უნდა გააკეთო იმისთვისაც, რომ გააცნობიერო — შენში არ არის პრობლემა”.
ფსიქოთერაპევტი ლიკა ბარაბაძე მედია აპრილთან განმარტავს, რომ შედეგების მიხედვით, ბულინგისა ან/და ძალადობის მსხვერპლი ფიზიკურ თუ ონლაინ სივრცეში გახდები, მნიშვნელობა არ აქვს. მეტიც, ონლაინ სივრცეში მიღებულმა მსგავსმა გამოცდილებამ, შესაძლოა, უფრო მასშტაბური გავლენა იქონიოს ადამიანის მენტალურ ჯანმრთელობაზე, ვიდრე რეალურ ცხოვრებაში. ამის მიზეზი კი ისაა, რომ ვირტუალური ურთიერთობები დღეს უკვე ჩვენი ყოველდღიურობის ძალიან დიდ ნაწილს მოიცავს.
“რაც დრო გადის და უფრო მეტად ვურთიერთობთ ონლაინ, მით უფრო ხდება პირველი წყარო ჩვენი რეაქციების. ამიტომ გასაკვირი არ არის, რომ ისევე შეიძლება ადამიანი დაიტრავმოს ონლაინ ძალადობით, როგორც ფიზიკურ სივრცეში. არ ვფიქრობ, რომ ჩვენი რეაქციის ინტენსივობაში შეიძლება განსხვავება იყოს იმის მიხედვით, ონლაინ დაგვაბულინგებენ თუ რეალურ ცხოვრებაში. ზოგადადაც, აღიარებულია, რომ ტრავმის წყარო შეიძლება იყოს როგორც არაონლაინ, ისე ონლაინ ძალადობა”, — ამბობს ლიკა.
რაც შეეხება საკუთარი თავის დადანაშაულებას, ფსიქოთერაპევტი აღნიშნავს, რომ ეს ხშირად იმ პასუხისმგებლობას უკავშირდება, რომელსაც საზოგადოება ქალებს ბავშვობიდან აკისრებს — მოზარდობაში გოგოებს ხშირად ესმით, რომ ნებისმიერი ტიპის კომუნიკაციაზე, ემოციურ პროცესებზე, უსაფრთხოებაზე პასუხისმგებელნი თავად არიან.
“ბავშვობიდან გვასწავლიან, რომ ბევრად უფრო ფხიზლად უნდა ვიყოთ, მაგალითად, ქუჩაში და ეს იყო “ჩემი პასუხისმგებლობა”, რომ ჩემი თავი უნდა დამეცვა გარკვეული სიტუაციებისგან”, — აღნიშნავს ლიკა.
აქედან გამომდინარე, გასაკვირი არ არის, რომ დანაშაულის ტვირთს ხშირად სწორედ მსხვერპლს აკისრებენ და არა დამნაშავეს.
გარდა საკუთარი უფლებების დაცვისა, ეკას პრეცედენტის შექმნა და სხვა ქალებისთვის მაგალითის მიცემაც სურდა. მას შემდეგ, რაც დამნაშავეების მიმართ გამოძიება ადევნების მუხლით დაიწყო, გარშემომყოფები ურჩევდნენ, რომ სამართლებრივი ბრძოლა შეეწყვიტა. დადგა არჩევანის წინაშეც — გაეგრძელებინა აქტივობა სოციალურ ქსელებში თუ შეეწყვიტა. ყველაფრის მიუხედავად, გადაწონა იმ სარგებელმა, რასაც ყოველდღიურად ადამიანებისთვის შეიძლება მოეტანა.
“რაღაც სოფელში ჩავსულვარ და იქ მდინარესთან, ქობულეთში, მოვიდა ქალი და მითხრა, როგორ შეცვალე მისი ცხოვრება, ქმართან როგორ დაულაგდა პრობლემები, თავისი უფლებების დაცვა დაიწყო. არ ვიცი, მართლა არ ვიცი, როგორ შეიძლება ეს შევწყვიტო, მაგრამ, რა თქმა უნდა, ვფიქრობ ხოლმე ამაზე”.
იხსენებს ბოლო შემთხვევასაც, როდესაც ზუგდიდში ჩასულს ქუჩაში ყოფნისას უცნობი ქალები ხვდებოდნენ, ტიროდნენ, ეხუტებოდნენ და მადლობას უხდიდნენ. ეკას სიტყვებით, ამას ვერასდროს იფიქრებდა.
მისი შემთხვევა პრეცედენტული იყო იმ კუთხითაც, რომ სწორედ თავად იყო ინიციატორი სამართლებრივ ორგანოებს Meta-სთვის მიემართათ.
“ჩემს საქმეზე მითხრეს, რომ ასეთი პრეცედენტი არ ჰქონდათ. ჩვენ მოვითხოვეთ, რომ ახლა მივმართოთ, დაგვთანხმდნენ და ახლა ველოდებით, რა შედეგს მივიღებთ”, — გვეუბნება ეკა.
როგორ ისჯება TFGBV საქართველოში?
მნიშვნელოვანია, ვიცოდეთ, რომ სოციალურ ქსელში გენდერული ნიშნით ძალადობა დასჯადია. ქალთა უფლებების დაცვის ორგანიზაცია საფარი ერთ-ერთია, ვინც ასეთი შემთხვევებისას ადამიანებს სამართლებრივ დახმარებას უწევს. საფარის იურისტი, მარი ვარამაშვილი მედია აპრილთან აღნიშნავს, რომ მსხვერპლები მათ, როგორც წესი, პირველივე ეტაპზე მიმართავენ და სამართლებრივ კონსულტაციას იღებენ.
მარი გვეუბნება, რომ ყველაზე ხშირი დანაშაული, რომელიც პრაქტიკაში TGBVB-ის ფარგლებში გვხვდება, პირადი ცხოვრების საიდუმლოს ხელყოფაა, რაც ინტიმური შინაარსის ფოტო-ვიდეო მასალის, აუდიომასალის უკანონოდ მოპოვებას, შენახვასა და გავრცელებას გულისხმობს. მიუხედავად დანაშაულის სიხშირისა, საზოგადოების ცნობიერება ამ კუთხით საკმაოდ დაბალია. იურისტის თქმით, ადამიანთა უმრავლესობამ არ იცის, რომ ონლაინ ძალადობა იმავე სიმძიმისა და ხარისხის დანაშაულია, როგორც ფიზიკურ სივრცეში მომხდარი.
“არ აქვთ ინფორმაცია ვის მიმართონ, ან დროულად როგორ მიმართონ; არ იციან, რომ თუნდაც მხოლოდ მუქარა, რომელსაც ჯერ არ მოჰყოლია გავრცელება, შეიძლება დაკვალიფიცირდეს პირადი ცხოვრების საიდუმლოს ხელყოფად უკანონო გამოყენების ნაწილში და ხშირად ვერ აკვალიფიცირებენ და ვერ ხედავენ რისკებს, ამ დანაშაულს ვერ ცნობენ და ვერ აიდენტიფიცირებენ. ესეც პრობლემაა. კიბერძალადობის ფარგლებზე არ აქვთ ინფორმაცია”, — აღნიშნავს ის.
მარი ამბობს, რომ მეორე მხრივ, კიბერძალადობაზე სათანადო ცოდნა და საქმის წარმოების მზაობა ნაკლებია თავად საგამოძიებო ორგანოებშიც — პასუხისმგებელი პირები შესაძლოა “უხერხულ მდგომარეობაშიც კი ჩაცვივდნენ”, თუ მათთან დახმარების მისაღებად მივა მოქალაქე, რომელიც, მაგალითად, სოციალურ ქსელში ადევნების მსხვერპლია. იურისტის აზრით, ონლაინ სივრცეში ჩადენილი ძალადობის სიმძიმე სათანადოდ აღქმული არ არის.
მარი ვარამაშვილი ამ მიმართულებით კანონმდებლობის ხარვეზზეც გვესაუბრება. მაგალითად, თუ სხვა ქვეყნებში ე.წ. Deepfake-ები და სხვა გამოსახულებები, რასაც მოძალადეები იყენებენ, დასჯადია, საქართველოში მსგავსი ტიპის დანაშაული რეაგირების მიღმა რჩება. კიდევ ერთი ხარვეზი, რაზეც საფარის წარმომადგენელი ამახვილებს ყურადღებას, ისაა, რომ უშუალოდ სისხლის სამართლის კოდექსში TFGBV-სთან დაკავშირებული ცალკეული ნორმები არ გვხვდება. ამასთან, როგორც მარი ვარამაშვილი ამბობს, მიუხედავად იმისა, რომ არ გვაქვს კიბერძალადობის კონკრეტული მუხლები, თავისუფლად შეიძლება, რომ კონკრეტული დანაშაულები არსებულ მუხლებში მოექცეს. ასეთ შემთხვევაში, როგორც გამოძიების დაწყება, ასევე, დამნაშავის სისხლის სამართლებრივი დევნა გამარტივდებოდა. მარის თქმით: “უბრალოდ, მონდომებაზე, ნორმის სწორად განმარტებაზე და კონკრეტულად პროკურორის კეთილ ნებაზეა დამოკიდებული, რომ დაიწყოს დევნა”.
იურისტი მიიჩნევს, რომ აუცილებელია შესაბამისი რეგულაციების შემუშავება, კანონმდებლობის დახვეწა და სისტემატიზაცია, ასევე, კანონში ტერმინ “კიბერძალადობის” გამოკვეთა.
“ასეთ შემთხვევაში, ადამიანებს ეცოდინებათ, რომ ეს დანაშაული იძებნება სისხლის სამართლის კოდექსში და რეალურად დასჯადია”, — მიუთითებს მარი.
ეკა კვირკველიას საქმემ კიდევ ერთი ხარვეზი გამოავლინა. ადვოკატმა მაღალი სენსიტიურობის გამომძიებელი მოითხოვა და პოლიციელმა გამოსაკითხად კაბინეტი დაუთმო, თუმცა აღმოჩნდა, რომ სქესობრივი დანაშაულის დაზარალებულის გამოკითხვისას ცალკე გამოყოფილი სივრცე არ არსებობს. ეკამ ადგილზევე გაიგო, რომ კითხვები საერთო სივრცეში უნდა დაესვათ, სადაც მისი გამოცდილების შესახებ ყველას უნდა გაეგო.
საფარის იურისტი აღნიშნავს, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროში გამოკითხვის ოთახები არ არსებობს, თუმცა განსხვავებულ ვითარებას ვხვდებით სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურში.
“სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს აქვს პრაქტიკა, რომ იზოლირებულად მოხდეს [გამოკითხვა], ჩვენი ჩარევის გარეშე. თვითონვე აქვთ შიდა რეკომენდაციები, რომ მსხვერპლი გამოიკითხოს ცალკე ოთახში და მისი ფოტო-ვიდეო მასალის დათვალიერება და მოსმენა არ მოხდეს საერთო სივრცეში”, — ამბობს იურისტი.
კიბერძალადობის ყველა ფორმის აღმოფხვრას საქართველოს ავალდებულებს საერთაშორისო კონვენციებიც, ამიტომ, საფარის წარმომადგენელი აღნიშნავს, რომ აუცილებელია განისაზღვროს შესაბამისი სასჯელი, ხოლო მოძალადისთვის შემაკავებლის ბერკეტი ამოქმედდეს.
“საბოლოოდ, მოვდივართ კანონმდებლობის სრულ რეკონსტრუქციასთან და ეს იქნება ყველაზე დიდი ნაბიჯი, რაც უნდა გადაიდგას, რომ რეაგირების მიღმა არ დარჩეს დანაშაულები, რაც დღესდღეობით ასე არ არის”, — ხაზს უსვამს მარი ვარამაშვილი.
როგორ მოვიქცე, თუ TFGBV-ის სამიზნე ვარ?
დღეს, როდესაც ციფრული მედიის გამოყენებით ჩადენილი გენდერული ნიშნით ძალადობის მასშტაბი უფრო და უფრო მზარდია, მნიშვნელოვანია, ვიცოდეთ, როგორ შეიძლება ვიმოქმედოთ ასეთ დროს. საფარის იურისტი გვირჩევს, რომ როდესაც სოციალურ ქსელებში მსგავს გამოცდილებას გადავაწყდებით, არ დავბლოკოთ მოძალადე, რათა შემდგომ მტკიცებულებების მოპოვება არ გართულდეს. ასევე, კიდევ ერთი რეკომენდაციაა, რომ გავაკეთოთ სრული მიმოწერის ე.წ. სქრინი, გადავუღოთ ეკრანს.
გარდა ამისა, იურისტის რჩევაა, რომ დავაკოპიროთ და შევინახოთ მოძალადის ანგარიშის ბმული, რადგან მისი გაუქმების შემთხვევაში, შესაძლოა, იდენტიფიცირება ვერ მოხდეს. შენახული ბმული კი საშუალებას იძლევა, ინფორმაციის გამოთხოვის მიზნით, ის Meta-ს ოფისში გაიგზავნოს.
კიდევ ერთი რეკომენდაცია, რასაც მარი ვარამაშვილი გვიზიარებს, შემდეგია — არ გავაფრთხილოთ ადამიანი, რომ მისი დანაშაულის შესახებ ინფორმაციას საგამოძიებო უწყებას ვაწვდით. მიზეზი აქაც იდენტურია და მტკიცებულებების გაქრობის საფრთხეს უკავშირდება.
ასეთი გამოცდილების დროს არანაკლებ მნიშვნელოვანია ფსიქოლოგიური მზაობაც. ფსიქოთერაპევტი ლიკა ბარაბაძე აღნიშნავს, რომ ყველა განცდა, იქნება ეს თვითგვემა, სირცხვილი, დანაშაულის შეგრძნება, შიში, უსუსურობა თუ სხვა, ნორმალურია. მნიშვნელოვანია გავიაზროთ, რომ რადგან ძალადობა ონლაინ სივრცეში ხდება, მისი უგულებელყოფა არ შეიძლება. მისი თქმით, ასეთ დროს ზუსტად ისევე უნდა ვეძიოთ დახმარება, როგორც ამას ფიზიკურ სივრცეში ძალადობის შემთხვევაში გავაკეთებდით. შესაძლოა, ეს იყოს როგორც სამართლებრივი, ასევე, თერაპიული დახმარების მიღების სურვილი.
გარდა ამისა, ფსიქოთერაპევტი ასეთ დროს გარშემომყოფების მხარდაჭერის მნიშვნელობაზე ამახვილებს ყურადღებას. მისივე თქმით, გამაძლიერებელია, როცა ვიაზრებთ, რომ ამგვარ ტრავმატულ გამოცდილებაში მარტო არ ვართ.
“როდესაც ძალადობას გამოივლი, ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს, მარტო ხარ თუ გვერდზე გიდგას ადამიანი. ეს უფრო მეტად მნიშვნელოვანია, ვიდრე ის, თუ რა სახის ძალადობა გაიარე”.
ბოლოს, უნდა ითქვას ისიც, რომ გარდა ჩამოთვლილისა, კიბერუსაფრთხოების კუთხით ცნობიერების ამაღლება აუცილებელი ბერკეტია, რომელიც ამცირებს რისკს, რომ ტექნოლოგიების გამოყენებით ჩადენილი გენდერული ძალადობის სამიზნე გავხდეთ.
